{"title":"Dlaczego tłumacz mówi więcej niż autor? O eksplicytacji w przekładzie","authors":"Ewa Gumul","doi":"10.12775/rp.2020.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.009","url":null,"abstract":"The aim of the present paper is to discuss the causes of explicitation. This shift is one of the most frequently researched phenomena in Translation Studies. It has attracted unprecedented interest among translation scholars, giving rise to studies in a variety of language combinations, modes of translation, and text types. Paradoxically, it seems to be the widespread interest explicitation has generated in the Translation Studies community that has led to conceptual inconsistencies and major discrepancies in the perception of this phenomenon, both in terms of its scope and the underlying causes. In the first part of this paper the author delimits the notion of explicitation providing abundant exemplification of both the shifts that should be considered as explicitation proper and the shifts that – despite their capacity to make translated texts more explicit – are not cases of explicitation. In the subsequent part the author discusses different approaches to explicitation in which this translational shift is attributed to a variety of causes: the translator’s cognitive processes, metaphorical mapping, risk aversion, striving for optimal relevance of the message, and translational norms. At a different level the type and extent of explicitation also depend on idiosyncratic preferences of translators and source-text features. The author concludes that the long-standing dispute in the Translation Studies community concerning the cause of explicitation is to a large extent unfounded as even within a single text explicitation might stem from a mixture of the above-mentioned reasons.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"66634592","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Polskie quasi-narzędniki w przekładzie w świetle uniwersaliów przekładowych","authors":"Emilia Kubicka","doi":"10.12775/rp.2020.011","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.011","url":null,"abstract":"The aim of the analysis is to prove the hypothesis about the differences between original and translated texts in the same language (so-called translation universals). A bidirectional parallel corpus representing the language of 30 authors and 37 translators made it possible to analyze German translational equivalents of Polish formal instrumental phrases (e.g. dono ś nym g l osem , spokojnym tonem ): a standard prepositional phrase ( mit _ Stimme , im _ Ton ), an adverb, a nominal phrase, a verb, a phrase or a sentence. The qualitative and quantitative comparison of over 800 bitexts (translations into Polish and from Polish) allowed the author to perceive some features of translation – it could be observed that translators tend to resort to standard solutions, which can be interpreted as levellig out – one of translation universals. While translating into Polish, they tend to use the formal instrumental as an equivalent of not only German prepositional phrases or adverbs, but also nominal phrases, verbs or sentences, which is not determined by different language structures in most cases. When translating into German, “second authors” use mainly prepositional phrases and only seldom adverbs. It could also be observed that only some translators try to change the source-text imagery (e.g. the described point of view). Moreover, the translational analysis helped to show the preference for the formal instrumental phrase to serve as a secondary predicate in the sentence – on the surface it describes what can be perceived with hearing; however, in fact it can also provide information about the agent’s emotions or attitudes.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"66634699","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Obecność polskich filmów w Niemczech w drugiej połowie lat 30. XX w. Odtworzenie zasad tłumaczenia napisowego","authors":"Elżbieta Plewa","doi":"10.12775/rp.2020.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.015","url":null,"abstract":"W latach 30. XX w., gdy animozje narodowe hamowaly swobodny obieg filmow, tylko nieliczne tytuly polskie trafialy na niemieckie ekrany. Jednym z nich jest polska produkcja z 1936 r. w gwiazdorskiej obsadzie pod tytulem Jego wielka milośc. W polskim archiwum zachowala sie kopia z niemieckimi napisami, ktora posluzyla za material badawczy i stanowi podstawe przedstawionych w niniejszym artykule analiz. Na podstawie napisow z taśmy podjeta zostala proba odtworzenia zasad tlumaczenia napisowego stosowanego w 2. polowie lat 30. XX w. Wyniki przeprowadzonych analiz prezentują w wielu aspektach zasady owczesnego wykonywania napisow translacyjnych. Co ciekawe, bardziej przypominają one napisy wspolczesne niz napisy miedzykadrowe, stosowane jeszcze w roku 1930, czyli zaledwie kilka lat wcześniej niz powstaly napisy do Jego wielkiej milości.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"49468489","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Tłumaczenie bólu” na przykładzie dzieła Clive’a Staplesa Lewisa The Problem of Pain i jego przekładów na języki polski i hiszpański","authors":"Ada Pałka","doi":"10.12775/rp.2020.013","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.013","url":null,"abstract":"W niniejszym artykule podjeta zostala analiza komparatystyczna anglojezycznego dziela C. S. Lewisa The Problem of Pain i jego czterech przekladow – dwoch na jezyk polski i dwoch na jezyk hiszpanski. Punktem wyjścia jest zalozenie, ze bol jest zjawiskiem bardzo trudnym do jednoznacznego uchwycenia poprzez jezyk, co moze stwarzac dodatkowe trudności gdy „tlumaczy sie” go miedzy roznymi jezykami, ale tez odmiennymi kulturami. W kwestii metodologii odnosze sie do Rosch (1978), Tabakowskiej (2015), Vinaya i Darbelneta (1958/1995), Waszakowej (2009) i incydentalnie do Hejwowskiego (2006). Ogolny wniosek, ktory wylania sie z ponizszych rozwazan, jest taki, ze tlumaczenie/ wyjaśnianie bolu na styku oryginal – przeklad charakteryzuje sie wysokim stopniem zniuansowania leksykalno-semantycznego i stylistycznego, co potwierdza wieloaspektowośc i zlozonośc tego zjawiska.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48636620","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tłumacze konferencyjni w Parlamencie Europejskim","authors":"Magdalena Bartłomiejczyk","doi":"10.12775/rp.2020.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.001","url":null,"abstract":"Artykul przedstawia środowisko pracy unijnych tlumaczy konferencyjnych w Parlamencie Europejskim ze szczegolnym uwzglednieniem specyfiki sesji plenarnych. Duze wyzwanie stanowią teksty źrodlowe, zwykle bardzo krotkie, szybkie, nastepujące bezpośrednio po sobie. Czesto zglaszanym przez tlumaczy problemem jest rowniez slaba angielszczyzna mowcow uzywana zamiast jezyka ojczystego. Sporo uwagi poświeca sie wieloetapowemu procesowi rekrutacji nowych tlumaczy. Nastepnie opisywane są badania etnograficzne nad tą grupą zawodową, wykorzystujące metody takie jak wywiady, kwestionariusze, obserwacja uczestnicząca.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"66634235","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tertium comparationis w badaniach nad przekładem filmowym","authors":"Maria Mocarz-Kleindienst","doi":"10.12775/rp.2020.012","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.012","url":null,"abstract":"Zagadnienie tertium comparationis (TerComp) od wielu lat absorbuje uwage badaczy probujących ustalic wspolną platforme odniesienia zarowno dla porownywanych elementow systemow jezykowych, jak i realizacji tych systemow w konkretnych aktach mowy (tekstach). W badaniach nad przekladem filmowym jako tekstem intersemiotycznym TerComp wymaga odrebnej uwagi. Punktem wyjścia w podjetych badaniach jest – przyjete za A. Boguslawskim – zalozenie, ze nadrzednym TerComp jest konkretna sytuacja uzycia znakow jezykowych. Na potrzeby badan nad przekladem filmowym sytuacja ta zostala doprecyzowana. Ustalono, ze w warunkach przekladu filmowego nalezy uwzglednic sytuacje dwojakiego typu: zewnetrzną, tj. sytuacje komunikacyjną, w ktorej funkcjonuje dzielo filmowe jako kompleksowy komunikat, z dominującą w niej pozycją nadawcy (nadawcow), oraz sytuacje wewnątrz filmu jako przekazu intersemiotycznego z dominującą rolą obrazu i wspomaganą – dźwieku.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"66634413","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Frazeologia w przekładzie, czyli kilka uwag o frazeotranslacji","authors":"M. Sułkowska","doi":"10.12775/rp.2020.016","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.016","url":null,"abstract":"Tematem artykulu jest wprowadzenie do nowej, interdyscyplinarnej dziedziny badawczej, jaką jest frazeotranslacja. Autorka prezentuje specyficzne cechy przekladu struktur frazeologicznych oraz problemy, z ktorymi musi mierzyc sie tlumacz pracujący w tej materii. W tekście przedstawione zostaly wybrane konecpcje i strategie frazeotranslacyjne, a takze analiza samego procesu przekladu jednostek frazeologicznych.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"66634539","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"El estrés en situaciones de interpretación: un estudio comparativo entre interpretación de conferencias e interpretación para los Servicios Públicos","authors":"Agustín Darias Marrero","doi":"10.12775/rp.2020.006","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.006","url":null,"abstract":"Este trabajo presenta un estudio de casos de interpretacion de conferencias y de interpretacion para los Servicios Publicos, en el que se analiza el corpus objeto de estudio compuesto por distintas situaciones de interpretacion, mediante entrevistas semiestructuradas a interpretes, guiandoles en la cumplimentacion de la herramienta metodologica empleada: una ficha de analisis de los factores constituyentes de la situacion mediada por interpretes. El objetivo ultimo reside en identificar que factores son susceptibles de producir estres y que competencias se requieren al interprete en los distintos contextos de interpretacion. En conclusion, se constata que los factores de estres varian de un tipo de interpretacion a otro, al igual que algunas de las competencias requeridas.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"66633939","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"O trudności w tłumaczeniu na język polski nowej frazeologii kulinarnej na przykładzie włoskiej kroniki piłkarskiej","authors":"Anna Godzich","doi":"10.12775/rp.2020.007","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rp.2020.007","url":null,"abstract":"W artykule omowiono funkcjonowanie nowej frazeologii kulinarnej we wloskiej codziennej prasie sportowej (fare biscotto, essere una mozzarella, essere un brodino) oraz trudności związane z jej przekladem na jezyk polski. Te ostatnie wynikają z faktu, iz mamy do czynienia z tzw. elementami kulturowymi: są one wlaściwe dla kultury wyjściowej, zaś w systemie frazeologicznym jezyka docelowego znajdziemy ich odpowiedniki zastepcze. Analiza wpisuje sie w teorie jezykowego obrazu świata, ukazuje wloską jedzeniocentrycznośc, niezwykle czeste konceptualizowanie za pomocą elementow z pola leksykalnego jedzenia, a takze wage ekwiwalencji idiomatycznej / zerowej w tlumaczeniu profesjolektow.","PeriodicalId":33180,"journal":{"name":"Rocznik Przekladoznawczy","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"48948609","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}