Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy最新文献

{"title":"ТЕОРЕТИКО-МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ПРИНЦИПЫ И ИСТОРИЧЕСКИЕ ВЗГЛЯДЫ И.В. ЕРОФЕЕВОЙ В ИЗУЧЕНИИ ЭПИСТОЛЯРНОГО НАСЛЕДИЯ ПРАВЯЩЕЙ ЭЛИТЫ КАЗАХСКОГО ОБЩЕСТВА ХVІІ-ХІХ ВЕКОВ","authors":"А.Д. Байшуакова","doi":"10.51889/6027.2022.48.90.023","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/6027.2022.48.90.023","url":null,"abstract":"Мақала ХVІІ-ХІХ ғасырлардағы қазақ қоғамының басқарушы элитасының эпистолярлық мұрасын зерттеуде белгілі тарихшы И.В. Ерофееваның ұстанған теориялық-методологиялық принциптері мен тарихи көзқарастарына арналады. 1999-2011 жылдар аралығында Ирина Викторовна архивтанушы Б.Жанаевпен бірлесе отырып Ресей Федерациясының, Қазақстан мен Өзбекстанның 12 ірі архив қорлары мен кітапханалары материалдарының негізінде қазақ хандары мен сұлтандарының хаттарын зерттеуден өткізді және ғылыми айналымға енгізді. Жүргізілген ғылыми жұмыстардың нәтижесінде 2014 жылы «Абди Компани» баспасынан «Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675-1821 годов» екі томдық фундаменталды зерттеу жарыққа шықты. Бұл тарихи құжаттардың арнайы жинағы, ол жобаның, кіріспесінің, қазақ хандары туралы биографиялық зерттеулер мен ғылыми түсініктемелердің авторы және кітаптың құрастырушысы әрі жауапты редакторы И.В. Ерофеева болды. Жинаққа 1675-1821 жылдар аралығындағы хронологиялық кезеңді қамтитын қазақ хандары мен сұлтандарының 811 хаты енді. Жалпы мұндай тарихи құжаттарды жаппай іздестіру және жариялау ісі кеңестік кезеңде басталғанын ескеру қажет, бірақ Қазақстан тәуелсіздігін жариялаған соң ол интенсивті сипатқа ие бола бастады. Мақалада осы процесте И.В. Ерофееваның рөлі, тарих ғылымы үшін эпистолярлық мұраның маңызды-лығын ашуда көрініс тапқан оның ұстанымдары мен тұжырымдарын көрсету әрекеті жасалады. Кілт сөздер: дерек, эпистолярлық мұра, жеке тұлғалық құжаттар, эго-құжаттар, басқарушы элита, хандар, сұлтандар Статья посвящена теоретико-методологическим принципам и историческим взглядам известного историка И.В. Ерофеевой в изучении эпистолярного наследия правящей элиты казахского общества ХVІІ-ХІХ вв. С 1999 по 2011 годы Ириной Викторовной совместно с архивоведом Б.Т. Жанаевым были изучены и внедрены в научный оборот письма казахских ханов и султанов на основе материалов 12 крупнейших архивов и библиотек Российской Федерации, Казахстана и Узбекистана. В результате проведенной научной работы в 2014 году в издательстве «Абди Компани» опубликовано двухтомное фундаментальное исследование «Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675-1821 годов». Это специальный сборник исторических документов, где автором проекта, введения, биографии ханов, научных комментариев, составителем и ответственным редактором была И.В. Ерофеева. В сборник вошли 811 писем 26 казахских ханов и султанов, хронологически охватывающие период с 1675 по 1821 годы. Следует учесть, что начало массовому выявлению и изданию этих исторических документов было заложено в советский период, но приобрело более интенсивный характер после провозглашения независимости Казахстана. В статье была сделана попытка показать в этом процессе роль И.В. Ерофеевой, ее позиции и концепции, отразившиеся в раскрытии значимости эпистолярного наследия для исторической науки. Ключевые слова: источник, эпистолярное наследие, документы личного происхождения, эго-документы, правящая элита, ханы, султаны The article is devoted to the f","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"30 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256176","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ИСТОРИЯ СОЦИАЛЬНО-ЭКОНОМИЧЕСКОГО РАЗВИТИЕ ВНЕШНЕГО АЯГУЗСКОГО ОКРУГА В 1830-1850 гг.","authors":"Т.А. Бекбаева","doi":"10.51889/8130.2022.96.27.008","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/8130.2022.96.27.008","url":null,"abstract":"ХІХ ғ. Қазақстанның Ресейге қосылу үрдісінде саяси-әкімшілік, әлеуметтік-экономикалық және қоныстанушыларды қоныстандыру істері қазақ даласында сыртқы округтарды ашу арқылы жүзеге асырылды. Қазақстанда округтардың ашылуы және қазақ даласының отарлануы кеңестік тарихнамада біржақты қарастырылды. Отандық тарихнамада Қазақстанның Ресейге қосылу үрдісі бүгінгі көзқарас тұрғысынан толыққанды зерттеуді қажет етеді. Өйткені, Кеңес үкіметінің орнауына дейінгі Қазақстан тарихын зерттеу тарихтағы «ақтаңдақтар» бетін ашуға мүмкіндік береді. Мақалада 1830-1850 жж. Аякөз сыртқы округының ашылу тарихы мен әлеуметтік-экономикалық дамуы қарастырылды. Сонымен қатар, мақалада орта жүз қазақтарын бір орталықтан басқару ісін енгізу мақсатында ашылған сыртқы округтарға болыстар мен ауылдарды біріктіру жұмыстары орыс әкімшілігі тарапынан аса сақтықпен жүргізілгендігі баяндалады. Аякөз сыртқы округын ашу кезінде жергілікті қазақ сұлтандарының билікке таласушылдығы орын алып, әр округтың территориялық бөлінісі қайта қаралып, нақтыланды. Бұл бір жағынан қазақ даласында округтардың ашылуына себеп болса, екінші жағынан Ресейдің қазақ даласын түбегейлі отарлауына жол ашты. Мақалада, Аякөз сыртқы округының ашылу тарихын зерделеуде, жергілікті қазақ халқының дәстүрлі мал шаруашылығының көші-қон жолдары өзгеріске ұшырағандығы және Ресей мен Қытай мемлекеттері арасындағы сауда жолдарының қауіпсіздігі қазақ даласына казак әскерлерінің қоныстандырылуымен қамтамасыз етілгендігі талдауға алынды. Мақалада, ҚР ОММ мұрағат құжаттары мен ХІХ ғасырда қазақ даласында болған саяхатшылардың естеліктеріндегі материалдары пайдаланылды. Аякөз сыртқы округының 1830-1850 жж. әлеуметтік-экономикалық даму тарихы арнайы ғылыми-зерттеу нысаны болған емес. Политика колонизации Казахстана в процессе присоединения к России в ХІХ веке и переселения переселенцев в казахскую степь проводилась через открытие внешних округов в казахских степяж. История радикальной колонизации казахской степи рассматривалась в советской историографии в одностороннем порядке. Объективная оценка истории открытия внешних округов в отечественной историографии еще требует полноценного изучения. Изучение истории Казахстана до обретения независимости с сегодняшней точки зрения позволяет вскрыть «белые пятна» в отечественной истории. В статье рассматривается история открытия и социально-экономического развития внешнего Аягузского округа в 1830-1850 гг. Администрация Российской империи к введению централизованного управления казахами Среднего жуза, объединению волостей и сел в открытые округа вел осторожную политику. Во время открытия внешнего Аягузского округа местные казахские султаны боролись за власть, и территориальное деление каждой волости и села было пересмотрено и уточнено заново. С одной стороны, это привело к открытию округов в казахских степях, с другой стороны к радикальной колонизации казахских степей Россией. В статье исследуется история открытия внешнего Аягузского округа, изменения традиционных маршрутов скотоводств","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"353 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256168","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ 1921-1922 ЖЫЛДАРДАҒЫ АШТЫҚҚА ҚАРСЫ КҮРЕСТЕ ШЕТЕЛДІК ҰЙЫМДАРДЫҢ РӨЛІ","authors":"М.М. Козыбаева","doi":"10.51889/4787.2022.98.13.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/4787.2022.98.13.003","url":null,"abstract":"Аннотация Статья посвященаособенностям голода 1921-1922 гг. в Казахстане и роли зарубежных организаций в борьбе с его последствиями. Автор в статье отмечает, что помимо советских органов (ЦК Помгол, Наркомпрод), Красной армии и органов ВЧК-ГПУ помощь голодающему населению Казахстана оказывали иностранные гуманитарные организации: Американская администрация помощи (АРА), Общество друзей квакеров (ОДК), Католическая миссия (миссия Ватикана), Межрабпомгол, Общество Красного Креста и другие. Данные организации осуществляли продовольственную и медицинскую помощь, сотрудничали с детскими домами и лечебными учреждениями, столовыми. Все гуманитарные организации работали на основании специальных соглашений, где прописывались условия о предоставлении им права безвозмездной перевозки продуктов по железным дорогам, выделении авто и гужевого транспорта, помещений и складов, охраны грузов, оборудования и обслуживания питательных пунктов, бесплатного пользования телеграфной и телефонной связью. В статье показаны районы их деятельности, специфика и результаты работы. Автор приходит к выводу, что зарубежные гуманитарные организации внесли большой вклад в дело борьбы с голодом, в короткий период времени осуществили большую продовольственную и медицинскую помощь, спасли тысячи людей от гибели. Ключевые слова: гражданская война, продразверстка, голод, советская власть, большевики, комиссии помощи голодающим, иностранные организации,гуманитарная помощь. Мақала Қазақстандағы 1921-1922 жылдардағы ашаршылықтың ерекшеліктеріне және оның салдарымен күрестегі шетелдік ұйымдардың рөліне арналған. Мақалада автор кеңес органдарынан (Помгол Орталық Комитеті, Наркомпрод), Қызыл Армия мен Чека-ГПУ органдарынан басқа Қазақстанның аштықтан зардап шеккен халқына көмек көрсеткен шетелдік гуманитарлық ұйымдар: Американың көмек көрсету басқармасы, Квакер достары қоғамы, католиктік миссия (Ватикан миссиясы), Межрабпомгол, Қызыл крест қоғамы және т.б. Бұл ұйымдар азық-түлік пен медициналық көмек көрсетті, балалар үйлері мен емдеу мекемелерімен, асханалармен ынтымақтасады. Барлық гуманитарлық ұйымдар арнайы келісімдер негізінде жұмыс істеді, онда оларға темір жолдар арқылы азық-түлікті ақысыз тасымалдау құқығын беру, көлік пен ат көлігін, үй-жайлар мен қоймаларды бөлу, жүктерді қорғау, жабдықтар мен қоректік заттарға қызмет көрсету, телеграф пен телефон байланысын тегін пайдалану шарттары жазылған. Мақалада олардың қызметінің бағыттары, жұмысының ерекшеліктері мен нәтижелері көрсетілген. Автор ашаршылықпен күресуге шетелдік гуманитарлық ұйымдар үлкен үлес қосты, аз уақыт ішінде үлкен азық-түлік пен медициналық көмек көрсетті, мыңдаған адамдарды өлімнен аман алып қалды деген қорытындыға келеді. Түйін сөздер: азамат соғысы, азық-түлік реквизициясы, ашаршылық, Кеңес өкіметі, большевиктер, ашаршылыққа қарсы комиссиялар, шетелдік ұйымдар, гуманитарлық көмек. Abstract The article is devoted to the peculiarities of the famine of 1921-1922 in Kazakhstan and the role of foreign organizations in t","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"16 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256170","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"1945-1953 жж. КЕҢЕС МЕКТЕБІН ҚАЛПЫНА КЕЛТІРУ ЖӘНЕ ДАМЫТУ (АҚТӨБЕ ОБЛЫСЫНЫҢ МАТЕРИАЛДАРЫ НЕГІЗІНДЕ)","authors":"А.К. Мухамбетгалиева","doi":"10.51889/9275.2022.28.26.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/9275.2022.28.26.005","url":null,"abstract":"В статье рассматривается процесс восстановления и развития общеобразовательной школы в послевоенные годы на примере Актюбинской области. Известно, что в годы Великой Отечественной войны большие трудности испытала и система школьного образования. Отсутствие учебных помещений, принадлежностей, одежды и обуви, ухудшение материального положения семей усугубляло трудности обучения школьников. Многие социальные аспекты, связанные с послевоенными проблемами подробно освещены в данном исследовании. Раскрывается роль органов народного образования в реализации закона о всеобуче, а также общественности и шефских организации в восстановлении народного образования. На основе анализа архивных материалов показана динамика роста школьной сети, интернатов и пансионов, прослеживается изменения контингента учащихся в них, проанализирована проблема кадрового обеспечения. Автор делает вывод о том, что 1945 -1953 гг. стали переходным этапом в развитии советской школы, когда на пике послевоенной разрухи на школу возлагалась большая ответственность не только обучения и воспитания подрастающего поколения, но и подготовка школьников к решению новых задач будущего. Ключевые слова: Актюбинская область, школа, послевоенный период, всеобуч, семилетнее обучение. Мақалада Ақтөбе облысының мысалында соғыстан кейінгі жылдардағы жалпы білім беретін мектепті қалпына келтіру және дамыту барысы қарастырылады. Ұлы Отан соғысы жылдарында мектептегі білім беру жүйесі де үлкен қиындықтарды бастан кешіргені белгілі. Сынып бөлмелерінің, керек-жарақтардың, киім-кешек пен аяқ киімнің жоқтығы, отбасылардың материалдық жағдайының нашарлауы мектеп оқушыларын оқытудағы қиындықтарды күшейтті. Бұл зерттеуде соғыстан кейінгі мәселелерге қатысты көптеген әлеуметтік аспектілер егжей-тегжейлі қарастырылған. Жалпы білім туралы заңды жүзеге асырудағы халыққа білім беру органдарының, сондай-ақ халық ағарту ісін қалпына келтірудегі қоғамдық және патронат ұйымдарының рөлі айқындалды. Зерттеуде мұрағат материалдарын пайдалану негізінде мектеп желісінің, мектеп-интернаттар мен мектеп- интернаттардың өсу динамикасы, олардағы оқушылар контингенті өзгерістері көрсетіліп, кадр мәселесіне талдау жасалған. Автордың ойынша, 1945 -1953 жж. кеңес мектебінің дамуының өтпелі кезеңі болды, бұл кезде соғыстан кейінгі қираудың шарықтау шегінде мектепке тек өскелең ұрпақты тәрбиелеу мен тәрбиелеу ғана емес, сонымен қатар мектеп оқушыларын жаңа мәселелерді шешуге дайындау үлкен жауапкершілік жүктелді. Түйінді сөздер: Ақтөбе облысы, мектеп, соғыстан кейінгі кезең, жалпы білім беру, жеті жылдық білім. The article discusses the process of restoration and development of a general education school in the post-war years on the example of the Aktobe region. It is known that during the years of the Great Patriotic War the system of school education also experienced great difficulties. The lack of classrooms, supplies, clothing and footwear, and the deteriorating financial situation of families exacerbated the difficulties of teachi","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"14 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256368","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"XIX ҒАСЫРДАҒЫ ҚАЗАҚСТАН КАЗАЧЕСТВОСЫНЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ КҮНДЕЛІКТІ ӨМІРІНДЕГІ БАЛЫҚ АУЛАУ: МӘСЕЛЕНІҢ ТАРИХНАМАСЫ","authors":"Х.А. Аубакирова","doi":"10.51889/3083.2022.40.46.018","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/3083.2022.40.46.018","url":null,"abstract":"Настоящая статья посвящена историографическому обзору вопроса рыбного промысла в среде казачества Казахстана в историографии. Проблема исследования истории рыбного промысла является актуальной во многих аспектах: социальном, хозяйственно-экономическом, гидрогеографическом. Вместе с тем данный вопрос имеет важную значимость не только в локальном, но и мировом масштабе, так как приобретает вопрос рационального использования рыбных ресурсов в целях сохранения окружающей среды, экосистем и экологического баланса. Рыбные ресурсы издревле были важны для людей. Именно присваивающее хозяйство стало основным источником существования людей в эпоху древности. Позднее, в условиях неолитической революции, несмотря на зарождение и развитие производящей экономики, рыбный промысел продолжал иметь важное место в жизни человека. По сей день его значимость рыбопромысловой деятельности велика, особенно для тех регионов, где рыба является единственным источником выживания. В период XIX столетия в среде казачества, рыбный промысел получает распространение. В Казахстане с момента создания царизмом казачьих войск промысловая нагрузка возросла. Рыба для уральских, оренбургских, сибирских и семиреченских казаков Казахстана стала не только источником пропитания, но и в отдельных случаях заработка. Ключевые слова: историография, экономическая повседневность, казачество Казахстана, рыбный промысел, добыча рыбы, Уральский учуг, уральские казаки, оренбургские казаки, сибирские казаки, семиреченские казаки\u0000 Осы мақала тарихнамадағы Қазақстан казачествосы ортасындағы балық кәсіпшілігі мәселесіне тарихнамалық шолу жасауға арналған. Балық аулау тарихын зерттеу мәселесі көптеген аспектілерде өзекті: әлеуметтік, экономикалық және гидрогеографиялық. Сондай-ақ, бұл тақырып жергілікті ғана емес, сонымен қатар әлемдік ауқымда да маңызды мәнге ие, өйткені қоршаған ортаны, экожүйені және экологиялық тепе-теңдікті сақтау мақсатында балық ресурстарын ұтымды пайдалану мәселесі туындайды. Балық ресурстары ежелден адамдар үшін маңызды болған. Бұл меншіктеуші шаруашылық кәсіпшілік ежелгі дәуірде адамдардың өмір сүруінің негізгі көзі болды. Кейінірек, неолиттік революция жағдайында, өндіруші экономиканың пайда болуы мен дамуына қарамастан, балық аулау кәсібі адам өмірінде маңызды орынға ие болды. Бүгінгі күнге дейін оның балық аулау іс-әрекетінің маңызы зор, әсіресе балық өмір сүрудің жалғыз көзі болып табылатын аймақтар үшін. ХІХ ғасырда казактардың арасында балық аулау кеңінен таралды. Қазақстанда патша казак әскерлері құрылғаннан бері кәсіпшілік жүктеме артты. Қазақстанның Орал, Орынбор, Сібір және Жетісу казактары үшін балық тек тамақ көзі ғана емес, сонымен қатар кейбір жағдайларда табыс көзі болды. Түйін сөздер: тарихнама, экономикалық күнделікті өмір, Қазақстан казактары, балық аулау кәсіпшілігі, балық аулау, Орал учугы, Орал казактары, Орынбор казактары, Сібір казактары, Жетісу казактары.\u0000 This article is devoted to a historiographical review of the issue of fishing among the Cossacks of","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"127 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256172","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ПАВЛОДАР ҚАЛАСЫНЫҢ КҮНДЕЛІКТІ ТАРИХ АСПЕКТІСІНДЕ ҚАЛЫПТАСУ ЖӘНЕ ДАМУ ТАРИХЫ (XIX ҒАСЫРДЫҢ АЯҒЫ ХХ ҒАСЫРДЫҢ БАСЫ)","authors":"Г.К. Дюсебаева","doi":"10.51889/8129.2022.57.35.007","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/8129.2022.57.35.007","url":null,"abstract":"Историческая наука не стоит на месте. Время порождает новые ее направления и ставит новые акценты в ходе ее прочтения. Одним из современных направлений развития исторической науки является, так называемая, история повседневности, которая возникла во второй половине XX века, в ходе нового этапа развития исторического процесса. Она рассматривает как текущие процессы в обществе, так и отдельные события или явления в жизни общества, из которых, в принципе и складывается жизнь. В данной статье рассматриваются изменения в жизни города сквозь призму повседневной жизни, в период проникновения и развития капиталистических отношений в Казахстан на примере города Павлодара, одного из колониальных городов северо-восточного Казахстана. Павлодар, город возникший как колониальный форпост на восточных рубежах Российской империи по заветам Петра Великого, который рассматривал казахские степи как «ключи и врата в Азию». Осваивая Западную Сибирь, Россия запланировала уже прибрать к рукам и азиатские территории, примыкающие к Сибири. К тому же надо было закрыть свои новоявленные сибирские земли от посягательств воинственных джунгар. С этой целью Российская империя построила ряд военных укреплений вдоль Иртыша – крепости Усть-Каменогрск, Семипалатинск, Осьмерыжская, Песчанная, Черноярская, Ямышевская, Коряковский форпост и т.д. Некоторые из них со временем превратились в города с большим экономическим потенциалом. Таковым стал Павлодар, изначально заложенный как форпост Коряковский. Возросший экономический статус Коряковского форпоста, ставший городом Павлодаром с 1861 г. согласно Указу царя, определялся активно действующей сезонной пристанью, откуда отправлялась коряковская соль по всей Западной и Восточной Сибири, а также павлодарская пшеница была востребована в Сибири. Она тоже отправлялась речным путем. Распространение капиталистических отношений в азиатском регионе дало толчок к активизации ярмарочной торговли, где торговые запросы метрополии и колоний удовлетворялись на ярмарочных торжищах. Развитие экономики города меняет социальную структуру и соответственно идет рост социально- культурных интересов и запросов жителей. Жизнь города становится интенсивной, повседневность расцвечивается в более яркие краски. Это развитие местной творческой самодеятельности дворянского собрания, редкие, но все же гастроли артистов из центра России, увеличение числа школ, библиотек, открытие кинотеатра и т.п. В совокупности складывается некая повседневная будничная жизнь города, описывая которую мы видим поступательное движение общества. Ключевые слова: уездный город, казаки, переселенческое управление, низшая сельскохозяйственная школа, киргизское училище, церковно-приходская школа, ярмарки, церкви, мечеть, пристань, судоходство, пароходы Тарих ғылымы бір орында тұрған жоқ. Уақыт оның жаңа бағыттарын тудырады және оны оқу барысында жаңа екпін қояды. Тарих ғылымының дамуының қазіргі бағыттарының бірі - күнделікті өмір тарихы. Ол ХХ ғасырдың екінші жартысында, тарихи процестің дам","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"179 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256179","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"НЕКОТОРЫЕ ДАННЫЕ О СУЗАКСКОМ ВОССТАНИИ","authors":"G. Batyrbekkyzy","doi":"10.51889/1595.2022.81.94.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1595.2022.81.94.009","url":null,"abstract":"The purpose of the study. The article analyzes the tragic events that occurred in the Suzak district in the 20-30s of the twentieth century. The uprising in Suzak in the early 1930s, which, according to sources of those times, was described as a \"counter-revolutionary armed uprising against the Soviet government.\" Tasks. The events in Suzak should be considered in inseparable connection with the problems of collectivization, confiscation of property, famine, transition to settlement that took place in the history of Kazakhstan in the 20- 29s of the twentieth century. The revolutionary implementation of certain transformations could not but cause discontent among the broad strata of the population. It follows from the letter of the chairman of the Central Election Commission of Turkestan Turar Ryskulov to I.V. Stalin that forced collectivization was accompanied by a violation of a number of rules of the traditional nomadic way of life, ignoring which led to an increase in public discontent and indignation. Relevance. In 1929-1931, a wave of armed demonstrations took place in Kazakhstan. There were 372 uprisings, in which about 80 thousand people participated. As a result of these unrest, only in 1931 about 281230 peasant farms left Kazakhstan, 5551 participants in the uprisings were convicted of speaking out against the Soviet government. 883 of their number were shot. Цель исследования. В статье анализируются трагические события произошедшие в Сузакском районе в 20-30-е годы ХХ века. Восстание в Сузаке в начале 1930-х годов, которое, по источникам тех времен, было охарактеризовано как «контрреволюционное вооруженное восстание против Советской власти». Задачи. События в Сузаке следует рассматривать в неразрывной связи с имевшими место в истории Казахстана в 20-29-е годы ХХ века проблемами коллективизации, конфискации имущества, голода, перехода к оседлости. Революционное осуществление тех или иных преобразований не могло не вызвать недовольства широких слоев населения. Из письма председателя ЦИК Туркестана Турара Рыскулова И.В. Сталину следует, что насильственная коллективизация сопровождалась нарушением ряда правил традиционного кочевого уклада, игнорирование которых влекло за собой рост общественного недовольства и возмущения. Актуальность. В 1929-1931 годах в Казахстане прошла волна вооруженных выступлений. Произошло 372 восстания, в которых участвовало около 80 тысяч человек. В результате этих волнений, только в 1931 году Казахстан покинули около 281230 крестьянских хозяйств, 5551 участник восстаний был осужден за выступления против советской власти. 883 человека из их числа были расстреляны. Зерттеу жұмысының мақсаты. Мақалада ХХ ғасырдың 20-30 жылдары Созақ ауданында болған қайғылы оқиғалар талданады. 1930 жылдардың басындағы Созақ көтерілісі, сол кездегі дереккөздер бойынша, «Кеңес өкіметіне қарсы революцияға қарсы қарулы көтеріліс» деп сипатталған. Созақтағы оқиғаларды ХХ ғасырдың 20-29 жылдарында Қазақстан тарихында орын алған ұжымдастыру","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"17 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256547","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"РАЗГРАНИЧЕНИЕ СЕВЕРНОЙ И СЕВЕРО-ВОСТОЧНОЙ ГРАНИЦЫ КАЗАХСКОЙ(КЫРГЫЗСКОЙ) АССР В 1917-1922 гг.","authors":"А.Н. Шұқыжанова","doi":"10.51889/1217.2022.50.33.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1217.2022.50.33.015","url":null,"abstract":"Қазақ(қырғыз) АКСР-нің Сібірмен шекарасы 1920 жылдардың басында күрделі саяси және экономикалық жағдайда құрылды. Сол жылдарда Қазақстанға өзінің территориалды тұтастығын қалпыну келтіру мүмкіндігі туды. Мақалада 1917-1922 жылдардағы республикамыздың солтүстік және солтүстік-шығыс шекарасының межеленуі мәселелері қарастырылған. Мұрағат материалдарын және тарихнаманы жинақтау мен зерделеу арқылы авторлар РКФСР мен Қазақ(қырғыз) республикасы арасындағы шекараның құрылу үрдісіне толық талдау жасайды. Мақалада сонымен бірге, Сибревком, Казревком, Мәскеу, БОАК, жергілікті биліктің межелеу мәселелеріндегі күрделі өзара қарым- қатынастары көрсетілген. Шекараны анықтау күрделі үдеріс болғандықтан бірнеше таласты аумақтар болды. Осы даулы территорияларды шешу үшін құрылған арнайы комиссияның жұмыс барысы туралы толық мәліметтер келтірілген. Түйін сөздер: шекара, межелеу, Қазақ(қырғыз) АКСР, Қостанай уезі, Кирревком, Сибревком, Алаш партиясы, Бұқтырма уезі, Семипалатинск, Ақмола облысы, Алтай губерниясы Граница казахской(Киргизской) АССР с Сибирью была образована в начале 1920-х годов в сложных политических и экономических условиях. В те годы Казахстану представилась возможность восстановить свою территориальную целостность. В статье рассматриваются вопросы разграничения северной и северо-восточной границы республики в 1917-1922 гг. Путем накопления и изучения архивных материалов и историографии авторами проводится подробный анализ процесса формирования границ между РСФСР и Казахской(Кыргызской) Республикой. В статье также отражены сложные взаимоотношения Сибревкома, Казревкома, Москвы, ВЦИК, местных властей в вопросах размежевания. Поскольку определение границ - сложный процесс, было несколько спорных территорий. Приведены подробные сведения о ходе работ специальной комиссии, созданной для разрешения данных спорных территорий. Ключевые слова:граница, разграничение, Казахская (Киргизская)ССР, Костанайский уезд, Кирревком, Сибревком, партия Алаш, Бухтарминский уезд, Семипалатинская область, Акмолинская область, Алтайская губерния The border of the Kazakh(Kyrgyz) ASSR with Siberia was formed in the early 1920s in difficult political and economic conditions. In those years, Kazakhstan had the opportunity to restore its territorial integrity. The article deals with the delimitation of the northern and north-eastern borders of the Republic in 1917-1922. Through the collection and study of archival materials and historiography, the authors make a detailed analysis of the process of creating the border between the RSFSR and the Kazakh(Kyrgyz) Republic. The article also reflects the complex relations of Sibrevkom, Kazrevkom, Moscow, BOAC and local authorities in the field of delimitation. Since the definition of borders is a complex process, there were several disputed territories. Detailed information on the work of the special commission established to resolve these disputed territories is given. Keywords: border, delimitation, Kazakh (Kyrgyz) ASSR, Kostanay uez","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"31 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256166","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ҚАЗАҚСТАН МЕН АҚШ АРАСЫНДАҒЫ ҚАРЫМ-ҚАТЫНАС ОРТАЛЫҚ АЗИЯДАҒЫ АМЕРИКАНДЫҚ МҮДДЕЛЕР КОНТЕКСТІНДЕ","authors":"Т.А. Абдырахманов","doi":"10.51889/7129.2022.23.48.016","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/7129.2022.23.48.016","url":null,"abstract":"В статье проводится изучение взаимоотношений Казахстана и США в контексте внещнеполитической стратегии Вашингтона в Центральной Азии. Рассматриваются цели, задачи и методы политики США в отношении Казахстана. Характеризуется особая роль США в многовекторной политике Республики Казахстан и определяются основные приоритеты сотрудничества. Особое внимание придается взаимоотношениям двух стран в обеспечении региональной и международной безопасности, противодействия терроризму и экстремизму. Также в статье показывается изменение отношения США к региону в целом и Казахстану, в частности. Ключевое значение в этой трансформации связывается с столкновением интересов Вашингтона с интересами Китая и России. Актуализируется рассмотрение всех этих аспектов в процессе динамики, эволюции и трансформации казахстанско-американских отношений и выявления подлинных целей политики США во всем Центральноазиатском регионе. Дается объяснение тому обстоятельству, что США рассматривают Казахстан в качестве приоритетного партнера в Центральной Азии. Ключевые слова: Центральная Азия, Договор о нераспространении ядерного оружия, Хартия о демократическом партнерстве, региональная безопасность, противодействие терроризму,Совещание по взаимодействию и мерам доверия в Азии, Северо-Атлантический блок (НАТО), «Партнерство ради мира», «Степной орел», продвижение демократии, нефтегазовые трубопроводы, проект Баку-Тбилиси- Джейхан. Мақалада Вашингтонның Орталық Азиядағы ішкі саяси стратегиясы контексіндегі Қазақстан мен АҚШ арасындағы қарым-қатынастар зерттеледі. АҚШ-тың Қазақстанға қатысты саясатының мақсаттары, міндеттері мен әдістері қарастырылады. Қазақстан Республикасының көпвекторлы саясатындағы АҚШ-тың ерекше рөлі сипатталады және ынтымақтастықтың негізгі басымдықтары айқындалады. Өңірлік және халықаралық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде, терроризм мен экстремизмге қарсы іс-қимылда екі елдің өзара қарым-қатынастарына ерекше назар аударылады. Сондай-ақ, мақалада АҚШ-тың жалпы аймаққа және атап айтқанда Қазақстанға қатынасының өзгеруі көрсетілген. Бұл өзгерістің басты мәні Вашингтонның Қытай мен Ресейдің мүдделерімен қақтығысуымен байланысты. Қазақстан-Америка қатынастарының серпіні, эволюциясы және трансформациясы процесінде осы аспектілердің барлығын қарау және бүкіл Орталық Азия өңіріндегі АҚШ саясатының шынайы мақсаттарын анықтау өзектілендіріледі. АҚШ Қазақстанды Орталық Азиядағы басым серіктес ретінде қарастыратынына түсініктеме беріледі. Түйін сөздер: Орталық Азия, ядролық қаруды таратпау туралы шарт, демократиялық серіктестік туралы Хартия, аймақтық қауіпсіздік, терроризмге қарсы іс-қимыл, Азиядағы өзара іс-қимыл және Сенім Шаралары жөніндегі кеңес, Солтүстік Атлантикалық блок (НАТО), \"бейбітшілік үшін серіктестік\", \"Дала қыраны\", демократияны ілгерілету, мұнай-газ құбырлары, Баку-Тбилиси-Джейхан жобасы Abstract The paper examines the relationship between Kazakhstan and the United States in the context of Washington's extra-political strategy in Central Asia. The aims, obj","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"64 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256372","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ЕУРАЗИЯШЫЛДЫҚ АҒЫМЫ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ЕУРАЗИЯДАҒЫ ИНТЕГРАЦИЯЛЫҚ ҮДЕРІСТЕРДЕГІ РӨЛІ","authors":"T.Ç. Özer","doi":"10.51889/3957.2022.72.44.030","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/3957.2022.72.44.030","url":null,"abstract":"The Republic of Kazakhstan, which gained its independence with the collapse of the bipolar world order, faced many economic and national security problems. Since the first day of its independence, it has tried to solve these problems with integration movements. On the one hand, Kazakhstan pioneered the establishment of some organizations in order to implement its own foreign policy objectives in the region, on the other hand, it actively participated in the organizations established based on keeping Russia and China on an equal footing. Thus, the balanced multi-dimensional foreign policy of Kazakhstan in order to survive as an independent state was also reflected in the regional integration movements. In the research, the integration process in Kazakhstan's foreign policy will be examined and some important problems in the context of national security will be discussed. Keywords:Foreign Policy, Integration, Eurasianism, Actor, Diplomacy, National Security, Eurasian Economic Union. Биполярлық әлемдік тәртіптің ыдырауымен тәуелсіздік алған Қазақстан Республикасы экономика мен ұлттық қауіпсіздік саласында көптеген мәселелерге тап болды. Тәуелсіздіктің алғашқы күнінен бастап интеграциялық қозғалыстардың көмегімен бұл мәселелерді шешуге тырысты. Бір жағынан, Қазақстан аймақта өзінің сыртқы саяси міндеттерін жүзеге асыру үшін бірқатар ұйымдарды құрудың бастамашысы болса, екінші жағынан, Ресей мен Қытай арасындағы күштер тепе-теңдігін сақтау негізінде құрылған ұйымдарға белсенді түрде қатысты. Осылайша, Қазақстанның тәуелсіз мемлекет ретінде күшеюге бағытталған теңгерімді көпқырлы сыртқы саясаты аймақтық интеграциялық қозғалыстарда көрініс тапты. Мақалада Қазақстанның сыртқы саясатындағы интеграциялық үдерістерді зерттеп, ұлттық қауіпсіздік контекстіндегі кейбір маңызды мәселелер зерттелді. Түйін сөздер: Сыртқы саясат, интеграция, Еуразияшылдық, актор, дипломатия, ұлттық қауіпсіздік, Еуразиялық экономикалық одақ. Республика Казахстан, получившая независимость с распадом биполярного миропорядка, столкнулась с множеством проблем в области экономики и национальной безопасности. С первого дня своей независимости она пыталась решить эти проблемы с помощью интеграционных движений. С одной стороны, Казахстан был инициатором создания ряда организаций для реализации собственных внешнеполитических задач в регионе, с другой – активно участвовал в организациях, созданных на основе сохранения баланса сил России и Китая. Таким образом, взвешенная многоплановая внешняя политика Казахстана с целью выживания в качестве независимого государства нашла свое отражение и в региональных интеграционных движениях. В исследовании будут рассмотрены интеграционные процессы во внешней политике Казахстана и обсуждены некоторые важные проблемы в контексте национальной безопасности. Ключевые слова: Внешняя политика, интеграция, Евразийство, актор, дипломатия, национальная безопасность, Евразийский экономический союз.","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"226 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256378","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}