Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy最新文献

{"title":"САПАЛЫ БІЛІМ – ҚАЗАҚСТАННЫҢ ИННОВАЦИЯЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ НЕГІЗІ","authors":"Г.К. Балахметова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.010","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.010","url":null,"abstract":"В статье рассматриваются вопросы начального профессионального образования в Республике Казахстане. Были проанализированы динамика численности студентов организаций технического и профессионального образования по регионам и годам, контингент студентов организаций технического и профессионального образования по возрастным категориям, количественный и качественны состав преподавателей и мастеров, материально-техническая оснащенность учебных заведений. Автор проанализировал количественный и качественный состав педагогических кадров средних школ, отметил устойчивый рост доли учителей с высшим образованием в общем составе педагогических кадров. Вместе с тем, в статье рассматриваются негативные тенденции, которые повлияли на развитие образовательной системы в целом. Что касается учебно-методической методики совершенствования образовательных процессов, основанной на инновациях, которая в дальнейшем должна полностью интегрироваться в систему образования страны, то в настоящее время по стране несколько определены ее действия и структуры. Ряд работ в данном направлении проходит практику и определяется как перспективные пути развития профессионального становления подрастающего поколения. Для формирования «нового педагога» новых общественных отношений необходимо совершен-ствование научно-методической работы работников системы образования с широким использованием новых педагогических технологий в повышении квалификации. Дан анализ зарубежного опыта дуальной системы профессиональной подготовки, проблем и перспектив начальной подготовки квалифицированных специалистов профессионального уровня. Ключевые слова: технического и профессионального образования, рабочие кадры, среднее общее образование, дуальное обучение, производственное обучение. Мақалада Қазақстан Республикасындағы алғашқы кәсіптік білім беру мәселелері қарастырыла-ды.Өңірлер мен жылдар бойынша техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары студенттері санының динамикасы, жас санаттары бойынша техникалық және кәсіптік білім беру ұйымдары студенттерінің контингенті, оқытушылар мен шеберлердің сандық және сапалық құрамы, оқу орындарының материалдық-техникалық жарақтандырылуы талданды. Алдағы уақытта еліміздің білім жүйесіне толықтай енуі қажет болып отырған жаңашылдыққа негізделген білім беру үдерістерін жетілдірудің оқу-әдістемесіне келетін болсақ, қазіргі уақытта еліміз бойынша оның іс-әрекеттері мен құрылымдары біршама анықталып қалды. Осы бағытта атқарылған жұмыстардың бірқатары іс-тәжірибеден өтіп, өскелең ұрпақты кәсіби қалыптастырудың келешек даму жолдары ретінде айқындалуда. Жаңа қоғамдық қатынастың «жаңа педагогын» қалыптастыру үшін, педагогикалық жаңа технологияларды біліктілікті арттыруда кеңінен пайдалана отырып, білім беру жүйесі қызметкер- лерінің ғылыми-әдістемелік бағыттағы жұмыстарын жетілдіру қажет. Кәсіби даярлаудың дуальды жүйесінің шетелдік тәжірибесіне, кәсіби деңгейдегі білікті маман- дарды бастапқы даярлаудың проблемалары мен перспективаларына талдау жасалды. Кілт сөздер: Техникалы","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"166 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379444","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ХАН АБУЛХАИР И ЕГО ЭПИСТОЛЯРНОЕ НАСЛЕДИЕ","authors":"А.Д. Байшуакова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.029","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.029","url":null,"abstract":"Мақалада қазақ халқының көрнекті тұлғаларының бірі Кіші жүз ханы Әбілқайыр мен оның эпистолярлық мұрасы қарастырылады. Әбілқайырдың тұлғасына байланысты көптеген ғылыми еңбектер жарияланған және зерттеуші-ғалымдар оның ұстанған саясатына, әсіресе Кіші жүздің Ресейге қосылу мәселесіне әртүрлі баға береді. Кеңестік дәуірде Орынбор губернаторы И.И. Неплюевтың ұстанған субъективті көзқарасының негізінде Әбілқайырдың тұлғасына біржақты ой қалыптасты. Ханның тұлғасына байланысты қалыптасқан біржақты көзқарасты өзгертуде белгілі ғалым И.В. Ерофеева үлкен еңбегін сіңірді. Ирина Викторовна Кіші жүз ханы Әбілқайырдың Ресей империясымен жақындасуының себептерін дәлелді түрде түсіндіріп ұсынды. Ғалымның 2014 жылы шығарған «1675-1821 жылдардағы қазақ билеуші элитасының эпистолярлық мұрасы» екітомдық құжаттар жинағына енген Әбілқайыр ханның хаттары Қазақстанның жаңа заман тарихы бойынша зерттеушілер үшін құнды дереккөзі болып табылды. Автор мақалада Әбілқайыр ханның эпистолярлық мұрасы арқылы оның тұлғалық болмысын аша отырып, қызықты тарихи фактілерді келтіреді. Сонымен қатар Кіші жүз ханының саясаты мен қызметіне байланысты жаңа ғылыми жарияланымдар жан-жақты қарастырылады. Кілт сөздер:Әбілқайыр хан, И.И. Неплюев, А.И. Тевкелев, аға хан, Кіші жүз, Ресей империясы, бодандылық, элита, эпистолярлық мұра, хат. В статье рассматривается одна из выдающихся личностей казахского народа Хан Младшего жуза Абулхаир иего эпистолярное наследие. Личности Абулхаир хана посвящено много научных трудов и ученые-исследователи по разному оценивают его политику, особенно вопрос присоединения Младшогожуза к России. В советское время на основе субъективных взглядов оренбургского губернатора И.И. Неплюева сформировалось однобокое представление о личности Абулхаира. Известный ученый И.В. Ерофеева проделала огромную работу в изменении сложившегося одностороннего взгляда к личности хана. Ирина Викторовна предложила аргументированную трактовку побудительных мотивов сближения хана Младшего жузаАбулхаира с Российской империей. Вошедшие письма Абулхаир хана в сборник «Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675-1821 годов» выпущенный ученым в 2014 году являются для исследователей ценным источником по новой истории Казахстана. Автор на основе эпистолярного наследия Абулхаир хана раскрывает его личность, приводит интересные исторические факты. Также в статье всесторонне рассматриваются новые научные публикации касательно политики и деятельности хана Младшего жуза. Ключевые слова:Абулхаир хан, И.И. Неплюев, А.И. Тевкелев, старший хан, Младший жуз, Российская империя, подданство, элита, эпистолярное наследие, письмо. The article deals with one of the outstanding personalities of the Kazakh people, Khan of the Junior ZhuzAbulkhayir and his epistolary heritage. Many scientific works have been devoted to the personality of Abulkhayir Khan, and scholars-researchers evaluate his policy in different ways, especially the issue of joining the Junior Zhuz to Russia. In Soviet times, based on th","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"73 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379450","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ИСТОРИКО-СТАТИСТИЧЕСКИЕ ДАННЫЕ О СОСТАВЕ, СОЦИАЛЬНО- ДЕМОГРАФИЧЕСКОМ ПОЛОЖЕНИИ НАСЕЛЕНИЯ АКМОЛИНСКОЙ ОБЛАСТИ ЗА ПОСЛЕДНЮЮ ЧЕТВЕРТЬ ХІХ-НАЧАЛО ХХ В.","authors":"А.Т. Бексеитова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.006","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.006","url":null,"abstract":"Мақалада ХІХ ғасырдың 2-ші жартысы – ХХ ғасырдың басында патша өкіметінің Ресейдің ішкі губернияларынан шаруаларды қазақ даласына, оның ішінде Ақмола облысының аумағына қоныстандыруының барысы, оның қазақ даласын отарлау тарихындағы ең маңызды және күрделі кезеңдердің бірі болғандығына арналады. Соның ішінде, этностық топтардың Қазақ жерін қоныс- тануының тарихи кезеңдеріне және барысына айрықша назар аударылған. Мақалада демографиялық өзгерістер, этностардың этникалық тарихы, орналасуы жөніндегі зерттеулер мен деректерге салыстырмалы талдаулар жасалған.Зерттеудегі көздеген мақсатты іске асыруда Қазақ даласына, соның ішінде Ақмола облысының аумағына басқа ұлт өкілдерін қоныстандыруға байланысты жазылған ғылыми еңбектер мен материалдар пайдаланылып, тұжырымдамалар жасалды. Сонымен аталған тақырыпты зерделеу нәтижесі патша өкіметінің қазақ даласын отарлау барысында дала өлкесі халқы саны жағынан көбейіп, жергілікті халық саны азайып, халықтың полиэтникалық және поликонфессионалдық құрамы қалыптасуының барысы мен тарихына айқындық енгізуге мүмкіндік береді. Кілт сөздер: отарлау, әскери отарлау, көші-қон ағыны, жер қатынастары, тарихи-этникалық фактор, этнодемографиялық бейне, этносаралық қатынастар Статья посвящена ходу переселения царской властью крестьян из внутренних губерний России во 2-й половине XIX – начале XX веков в казахскую степь, в том числе на территорию Акмолинской области, что стало одним из самых важных и сложных периодов в истории колонизации казахской степи. В частности, особое внимание уделено историческим периодам и течению заселения казахских земель этническими группами. В статье сделан сравнительный анализ исследований и данных по демографическим изменениям, этнической истории, местонахождению этнических групп. В реализации намеченной цели исследования были использованы научные труды и материалы связанные с переселением представителей других национальностей в казахские степи, в том числе на территорию Акмолинской области. Таким образом, результаты изучения данной темы позволяют внести ясность в ход и историю формирования полиэтнического и поликонфессионального состава населения Степного края в ходе колонизации казахской степи царской властью, с увеличением численности населения Степного края, сокращением местного населения. Ключевые слова: колонизация, военная колонизация, миграционный поток, земельные отношения, историко-этнический фактор, этнодемографический образ, межэтнические отношения The 2nd half of the XIX-early XX centuries will be devoted to the course of the resettlement of peasants from the inner provinces of Russia to the Kazakh steppe, including the territory of the Akmola region, which was one of the most important and difficult periods in the history of the colonization of the Kazakh steppe. In particular, special attention is paid to the historical stages and course of settlement of the Kazakh land by ethnic groups. The article provides comparative analysis of research and data on demographic changes, ethnic hi","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"114 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379563","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ҚАЗАҚ ДҮНИЕТАНЫМЫНДАҒЫ КОСМОЛОГИЯЛЫҚ ТҮСІНІКТЕР (КҮН МЕН АЙҒА ҚАТЫСТЫ)","authors":"G.U. Eshbekova","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.026","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.026","url":null,"abstract":"Currently, it is significant to popularize the cosmological national values of the nomadic Kazakh people, which have arisen under the influence of the forces of nature. The problem of the wide transformation of cosmological ideas, which occupy a special place in the way of life of the Kazakhs into the Kazakh spiritual cultural tends to be demanding. The main purpose of the research is to investigate and analyze the most popular cosmological concepts about the Moon and the Sun among the Kazakh people. This study derives from an in-depth study of cosmological ideas using general scientific and special methods of data collections. However, one of the significant methodologies is a retrospective method, and this study analyzes the elements of ancient history that survived to this day, on the basis of which the revival of events and phenomena in history, was carried out. Results of the study demonstrate that the spiritual values and cultural heritage of the Kazakh nation became the basis for the recognition of the Kazakh worldview through cosmological representations. This study definitively answers the question regarding the concept of \"cosmological understanding\", which characterizes the national identity of our ancestors that is written on the basis of ethnographic data. It is concluded that with the development of ethnology, spiritual wealth is highly expected to forever remain in the memory of future generations. Further study is needed to identify other factors that could strengthen the effectiveness of these cosmological ideas. Keywords: the Sun cult, the Moon cult, cosmological concepts, Kazakh worldview, celestial bodies. Табиғатпен тұтас өмір сүрген қазақ халқының тұрмыс тіршілігіндегі ұмытылып бара жатқан космологиялық ұлттық құндылықтарымызды дәріптеу өзекті болып табылады. Мақалада қазақтардың өмір сүру салтында ерекше орын алатын космологиялық түсініктерді қазақ рухани мәдениетіне кең көлемде қайта қалыптастыру проблемасы қарастырылды. Зерттеу жұмысының ең басты мақсаты – қазақтар арасындағы Ай мен Күн туралы халықтық космологиялық түсініктерін талдау және зерттеу. Авторлар халық арасынан және ауыз әдебиет деректерінен тереңнен зерттеулер жүргізе отырып, белгілі бір нәтижеге жету үшін жалпы ғылыми және арнайы зерттеу әдістер жиынтығын қолданды. Сол әдістердің ең маңыздысы – ретроспективті әдісі. Қазіргі кезде сақталған көне тарихтың элементтерін оқып-үйрену, солардың негізінде тарихтағы оқиғалар мен құбылыстарды қайта жаңғырту дәл осы әдіспен жүзеге асырылды.Зерттеу жұмысының талдау нәтижесінде қазақ халқының рухани құндылықтары мен мәдени мұраларын космологиялық түсініктер арқылы қазақ дүниетанымын тануға негіз болды. Мақалада қозғалған басты мәселе ретінде қарастырылған тарихи - этнографиялық зерттеулер нәтижесінде ата-бабамыздың ұлттық болмысын сипаттайтын «космологиялық түсінік» ұғымы қорытындыланып, этнология саласының дамуы барысында қазақ халқының рухани байлығы болашақ ұрпақтың мәңгі есінде қалады деп тұжырымдалды. Зерттеу тақыры","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"194 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379738","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"FORMATION OF PATRIOTIC, TOLERANT QUALITIES AMONG STUDENTS","authors":"Б.Қ. Әбдіғұлова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.020","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.020","url":null,"abstract":"Мақала студенттерде отансүйгіштік, толеранттылық қасиеттерді қалыптастыруды зерделеуге арналған. Мақалада патриотизм-Отанға деген сүйіспеншіліктің маңызы ашып көрсетіледі. Ғалым- дардың толеранттылық ұғымын саралау барысындағы басты тұжырымы: адамдар арасында өзара төзімділік, сыйластықтық, сабырлылық, түсіністіктік мағынасын білдіреді. Білім алушылардың бойына отаншылдық, толеранттылық қасиеттерді баулуда отбасы, оқу орындары, еңбек ұжымы, БАҚ және мемлекеттің орны ерекше. Жастардың бойында жоғары патриоттық сананы қалыптастыруда және толеранттылыққа тәрбиелеуде ЖОО-нда оқытылатын Қазақстан тарихы курсының тәрбиелік-танымдық маңызы зор екені негізделеді. Аталмыш курстың мазмұнын терең меңгеру, жастарға елжандылық, толеранттылықтың негізгі қағидаттары, мазмұны мен мәнін жан- жақты таныстыру, қоғамның білім беруге қойылатын жаңа талаптарын түсінуге ықпал етеді. Мақалада ұлттық бірлік пен тұрақтылық – еліміздің стратегиясының басым бағытының бірі екенін ашып көрсету арқылы студентттерге сапалы білім берудегі, оқыту үрдісінде жаңашыл әдіс- тәсілдерді пайдаланудың мүмкіндіктері қарастырылады. Қазақстанның дамуындағы жаңа кезеңдегі білім беру жүйесін жаңғыртудың басты бағыттың бірі отаншылдық мен төзімділік екендігі талқыланады. Кілт сөздер: тәуелсіз мемлекет, патриотизм, қазақстандық патриотизм, мораль, ұлтаралық келісім мен толеранттылық, адам құқықтары мен бостандықтарын құрметтеу, жастар саясаты, білім беру ісінің инновациялық дамуы Статья посвящена изучению формированию у студентов патриотических, толерантных качеств. В статье раскрывается значение патриотизма - любви к Родине. Основной вывод ученых при определении понятия толерантности: взаимная терпимость, уважение, спокойствие, взаимопонимание между людьми. Особое место в воспитании у обучающихся патриотических, толерантных качеств отводится семье, учебным заведениям, трудовому коллективу, СМИ и государству. Обосновывается большое воспитательно-познавательное значение в формировании у молодежи высокого патриотичес-кого сознания и воспитании толерантности изучения курса истории Казахстана в вузах. Глубокое усвоение содержания данного курса, всестороннее ознакомление молодежи с основными принципами, содержанием и смыслом патриотизма, толерантности, способствует пониманию новых требований общества к образованию. В статье рассматриваются возможности качественного образования студентов, использования инновационных методов и приемов в процессе обучения. В данной статье рассматриваются вопросы межнациональных отношений, согласия и стабильности как один важнейших стратегических направлении нашего государства. Особо подчеркивается, что одним из основных направлений модернизации системы образования на новом этапе развития Казахстана - патриотизм и толерантность. Ключевые слова: независимое государство, патриотизм, казахстанский патриотизм, мораль, межнациональное согласие и толерантность, уважение прав и свобод человека, молодежная политика, инновационное развитие образования The article is devoted to t","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"40 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379742","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"КОММЕМОРАТИВНЫЕ ПРАКТИКИВ МУЗЕЯХ ЖЕТЫСУСКОЙ ОБЛАСТИ: СОВЕТСКИЙ И НЕЗАВИСИМЫЙ ПЕРИОД","authors":"B.T. Kaliyeva","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.032","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.032","url":null,"abstract":"The article discusses the experience of implementing commemorative practices in the museums of the Zhetysu region. The characteristics of the work of museums based on the description of halls and exhibits are presented. The choice of regional museums as a venue for commemoration is based on the fact that museums are a professional platform for the formation of historical memory in society, the main form of events for this purpose are excursions outside school hours. The relevance of the research topic is substantiated, the article makes a comparative analysis of commemorative experiments in museums, focuses on the features of commemorative practices for schoolchildren of the Soviet period and the period of independence of Kazakhstan in the museums of the Zhetysu region. It is concluded that in Soviet times commemorative practices were carried out on the basis of a certain ideology, in educational activities the image of the leader of the Soviet country was the main one for the formation of historical ideas among the younger generation. In the modern period, the central images in ongoing commemorative practices have become folk heroes who fought for the independence of our country, made a great contribution to the development of national culture, and became famous outside the republic. Keywords: museum, Zhetysu region, commemoration, exhibit, Soviet period, independence В статье рассматривается опыт реализации коммеморативных практик в музеях Жетысуской области. Представлена характеристика работы музеев на основе описания залов и экспонатов. Выбор областных музеев, как места проведения коммеморации, основанна том, что музеи представляют собой профессиональную площадку формирования исторической памяти в обществе, основной формой проведения мероприятий с этой целью являются экскурсии во внеурочное время. Обоснована актуальность темы исследования, в статье сделан сравнительный анализ проведения коммеморативных экспериментов в музеях, акцентируется внимание на особенностях коммеморативных практик для школьников советского периода и периода независимости Казахстана в музеях Жетысуской области. Сделан вывод, что в советское время коммеморативные практики осуществлялись на основе определенной идеологии, в воспитательных мероприятиях образ лидера советской страны был основным для формирования исторических представлений у подрастающего поколения. В современный период центральными образами в проводимых коммеморативных практиках сталинародные герои, которые боролись за независимость нашей страны, внесли большой вклад в развитие национальной культуры, стали известными за пределами республики. Ключевые слова: музей, Жетысуская область, коммеморация, экспонат, советский период, независимость Мақалада Жетісу өлкесінің музейлерінде коммеморативті тәжірибесін енгізу қарастырылған. Залдар мен экспонаттарды сипаттау негізінде музейлер жұмысының сипаттамасы берілген. Облыстық музейлерде коммеморативті тәжірибелерді өткізу орны ретінде таңдау музейлердің қоғамда тарих","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"73 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379744","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ИСТОРИЯ ТАТАР (ТЮРКО-МОНГОЛОВ) С ДРЕВНЕЙШИХ ВРЕМЕН ДО СРЕДНЕВЕКОВЬЯ В РАБОТАХ ИССЛЕДОВАТЕЛЕЙ ЕВРОПЫ НАЧАЛА ХVІІІ-ХХ ВЕКОВ (ИЗ ИСТОРИИ ЭТНОСОЦИАЛЬНОГО РАЗВИТИЯ)","authors":"Ғ.М. Қарасаев","doi":"10.51889/1751.2022.78.19.025","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1751.2022.78.19.025","url":null,"abstract":"Мақалада батыс зерттеушілерінің, XVIII ғасырдың соңғы ширегі мен XIX ғасырдың басындағы саяхатшылардың тарихи деректері негізінде түркі және моңғол тайпаларының ұлт ретінде қалыптасуының уақыты мен кезеңдері сипатталған, сондай-ақ олардың Еуразия аумағына қоныстандыру туралы да айтылады. Көрші елдермен және халықтармен қарым-қатынастарын ашып көрсеткен. Дереккөздерде осы халықтардың өмірі, әдет-ғұрыптары, мәдениеті, діни нанымдары сипат- талған. Нақтырақ айтатын болсақ, \"татар\" сөзінің шығу тарихы ертедегі скиф тайпаларымен байланысы барын көрсетеді. мақалада, батыс зерттеушілердің еңбектерінен қазақ тарихының XVIII- ХХ ғғ. туралы деректерін түркі-моңғол тайпаларымен байланыстырған. Осы кезеңнің тарихи сипатын ашуға, ақтаңдақтар бетін толықтыруға алғышарт бола алады. Еркін көзқараста зерттелген қазақ тарихының осы кезеңі батыс зерттеушілері тарапынан мол, тың мағұлмат береді. Сонымен қатар, ежелгі сібір тайпалары туралы дерек қалдырған ХІХ ХХ ғғ. Ресей тарихшы- ларының жазбаларынан да түркі-моңғол тайпаларының тұрмыс-тіршілігі туралы біле аламыз. Тірек сөздер: түрік-моңғол тайпалары, тұрмыс-тіршілігі, этникалық қалыптасуы, дереккөздер, мәлімет, көшпелілер, шаруашылық. В статье на основе исторических данных западных исследователей, путешественников последней четверти ХVІІІ и начала ХІХ вв. описывается время и этапы становления тюркских и монгольских племен как народность. Также, повествуется о расселении их на территории Евразии. Раскрыты разносторонние отношения с соседними странами и народами. В источниках охарактеризованы быт, обычаи, культура, религиозные верования этих народов. Если говорить более конкретно, то происхождение слова \"татарин\" свидетельствует о его связи с ранними скифскими племенами. в статье, из трудов западных исследователей XVIII-XX вв. данные о тюрко-монгольских кочевых племен туркестана. Может служить предпосылкой к раскрытию, дополнению исторического характера этого периода. Этот период казахской истории, исследованный в свободном доступе, дает огромный, полный энтузиазма со стороны западных исследователей. Кроме того, сохранились сведения о древних сибирских племенах ХІХ-ХХ вв. О быте тюрко- монгольских племен мы можем узнать и в трудах российских историков. Ключевые слова: тюрко-монгольские племена, быт, этническое образование, источники, сведения, кочевники, хозяйство In the article on the basis of historical data of western researchers, travellers of the last quarter of ХVІІІ and beginningof ХІХ cc. time and stages of becoming of turkic and mongolian tribes as nationality are described. Also, it is narrated about their settling on territory of Eurasia. Scalene relationships with nearby countries and nations are exposed. The way of life, customs, culture, religious beliefs of these nations are described in sources. More specifically, the origin of the word \"Tatar\" indicates its connection with the early Scythian tribes. in the article, from the works of Western researchers of the XVIII-XX centuries. data on the Turkic-","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"14 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256173","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"НЕКОТОРЫЕ ВОПРОСЫ, КАСАЮЩИЕСЯ ПОЛИТИКИ КОНФИСКАЦИИ КАЗАХСКИХ БАЕВ В 1928-1929 гг. (НА ПРИМЕРЕ АЛМА-АТИНСКОГО ОКРУГА)","authors":"Ж.С. Саурыкова","doi":"10.51889/9057.2022.62.93.029","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/9057.2022.62.93.029","url":null,"abstract":"Бұл мақала жергілікті, аймақтық және орталық архивтердің материалдары негізінде «Алматы округіне қарасты қазақ байларын кәмпескелеу саясатының» себептері мен барысын талдауға арналған. Сондай-ақ байларды кәмпескелеу барысында, яғни оларға қарсы мемлекет тарапынан жасалып жатқан жазалау шараларына да назар аударылады. Байларды жаппай кәмпескелеу мен оларды жазықсыз жазаға тартудың салдары олардың жанұясы мен туған-туыстарының да қуғын-сүргінге ұшырап, зобалаңға ұшарағаны қарастырылады. Жазықсыз зардап шекендер отбасымен бірге туған жері мен елін тастап босқынға ұшыраса, кейбірі жесір мен жетім атанды. Бір ауылды, немесе бір әулетті бағып- қағып, жұмыспен қамтып, қамқорлығына алып отырғанбай әулеттер «қылмыстыға» айналып, жазалаушылардың жетегінде кетті. Тарихи құжаттарда, архив материалдарында тәркілеуге ұшыраған байларға қатысты мәліметтер өте жүйесіз және «халық жауы» ретінде бұрмаланып жазылғаны белгілі. Көптеген іс-қағаздарын байларды оқымаған «надандар» қатарында санап, қараңғы халықты сүліктей сорған басбұзарлар ретінде толтырған. Сонымен мақалада жазықсыз жапа шеккен би, болыс әулетінің ұрпағына қарсы жүргізілген кәмпескелеу саясатының мән-жайын талдау болып табылады. Түйін сөздер: Қуғын-сүргін, бай-кулак, кәмпеске, ұжымдастыру, тап, геноцид, сталинизм, Алматы округы, «Қосшы», ашаршыдық, жер аудару. В данной статье проведен анализ причин и рассмотрен процесс проведения политики «конфискации казахских баев Алматинского округа» на основе материалов местных, региональных и центральных архивов РК. Рассмотрены различные карательные меры, которые государство применяло в отношении баев в процессе конфискации их главного богатства – скота. Так же дан анализ последствий масштабных конфискаций, которые коснулись не только баев, но и их семей, близкого круга родственников, так как все они подвергались репрессиям и преследованием. Документы архивов показывают картину, когда массы невинных жертв целыми семьями вынуждены были покинуть свою родину и стали беженцами, разведенными, вдовами и сиротами. Таким образом, в статье показывается крушение роли баев в казахском обществе, которые прежде выступали организующим центром целого аула, заботились о своем роде и племени, их хозяйственном благополучии. Теперь, в соответствии с политикой конфискации, баи превращались в «преступников» и наказывались как судебными так и внесудебными институтами. В статье дается широкий спектр исторических документов, архивных материалов, где есть сведения о конфискованных баях, которые представлены как «враги народа», необразованные эксплуататоры простых казахов-бедняков. Анализ документов показывает, что политика конфискации проводилась спонтанно, приводила к тяжелым последствиям, которые признавала сама партийная верхушка и иногда вынуждена была исправлять свои ошибки. Таким образом, в статье на широкой источниковой базе анализируются многие аспекты политики конфискации казахских баев и ее трагические последствия. Ключевые слова:Репрессия, бай-кулак, конфискация, коллективизац","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"69 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256180","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"В. ФОН ГЕРННІҢ БАҚЫЛАУЛАРЫНДАҒЫ ҚАЗАҚТАР ТУРАЛЫ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ ЖАЗБАЛАРЫ","authors":"С.Т. Мусаева","doi":"10.51889/5100.2022.30.61.024","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/5100.2022.30.61.024","url":null,"abstract":"Основной целью исследовательской работы является историко-культурный анализ интересных, содержательных письменных источников, касающихся многогранных аспектов истории и этнографии казахского народа. Особое внимание уделяется научному наследию В. Фон Герна, исследователя дореволюционного колониального периода, ученого, внесшего большой вклад в изучение истории и этнографии казахского народа. Одной из основных задач исследования является раскрытие значения культурно- этнографических ценностей казахского общества через творчество В. Фон Герна. В этом контексте важным является проведение историографического и источниковедческого исследования записей исследователя. Это связано с тем, что многие публикации, осуществленные ученым, были недостаточно освещены в научной сфере из-за ряда причин и преобладания имперских привилегий. В качестве актуальности статьи можно выделить оценку различий в культурно-духовном пространстве имперских подходов к познанию кочевого общества колониальной эпохи. Мы прекрасно знаем, что исследователи периода царской России получали определенные указания и поручения от властей. Несомненно, системное исследование культурно-этнографической структуры казахского общества открыли новые возможности для колониальной системы. Следует отметить, что ряд исследователей стремились к объективному мнению в изучении казахского общества. В результате исследования проведен сравнительно-анализ дореволюционных этнографических записей и выдвигаем объективный взгляд на историческое содержание научной деятельности В. Фон Герна. Ключевые слов: традиции, казахское общество, быт и культура, обычаи, хозяйство, этнография, ремесла. Зерттеу жұмысының басты мақсаты ретінде авторлар қазақ халқының тарихы мен этнографиясының сан қырлы аспектілеріне қатысты қызықты, мазмұнды жазба дереккөздерді тарихи- мәдени тұрғыда таладу көздейді. Оның ішінде төңкеріске дейінгі отаршылдық кезеңінің зерттеушісі, қазақ халқының тарихы мен этнографиясының дамуына зор үлес қосқан ғалым В. Фон Герннің ғылыми мұрасына ерекше назар аударылады. Зерттеудің негізгі міндеттерінің біріне В. Фон Герн шығармашылығы арқылы қазақ қоғамының мәдени-этнографиялық құндылықтарының мәнін ашу жатады. Осы тұрғыда зерттеушінің жазбаларына тарихнамалық және деректанулық зерттеу жүргізу маңызды болып табылады. Себебі, ғалымның іске асырған көптеген жарияланымдары бірқатар себептер мен империялық артықшылықтардың басымдығына байланысты ғылыми салада жеткілікті түрде қамтылмай қалды. Мақаланың өзектілігі ретінде отаршылдық дәуірдегі көшпенді қоғамды танудың империялық тәсілдерінің мәдени-рухани кеңістіктегі өзгешеліктерін бағалауды көрсете аламыз. Патшалық Ресей кезеңіндегі зерттеушілер билік тарапынан белгілі бір нұсқаулар мен тапсырмаларды алып отырғандығын жақсы білеміз. Қазақ қоғамның мәдени-этнографиялық құрылымын жетік тану, отаршылдық жүйеге жаңа мүмкіндіктерді ашатындығы сөзсіз еді. Бірқатар зерттеушілер қазақ қоғамын зерттеуде шынайы пікір танытуға ұмтылғандығын атап өту қажет. Зерттеудің нәтиж","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256534","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ИСТОРИКО-ГЕОГРАФИЧЕСКИЕ ИССЛЕДОВАНИЯ КАЗАХСКОЙ ЗЕМЛИ АРАБСКИМИ ДЖИХАНГЕЗАМИ IX-X ВЕКОВ","authors":"А.У. Абулгазиев","doi":"10.51889/5193.2022.29.25.019","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/5193.2022.29.25.019","url":null,"abstract":"Мақалада ІХ-Х ғасырлардағы қазақ жерінің араб зерттеушілері тарапынан зерттеу барысындағы жазба деректеріне шолу жасалып, жер су атауларына талдау жасалынған. Сонымен бірге олардың жазбаларындағы жер су атауларындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтар туралы сөз қозғалған және оны қазіргі кездегі атауларымен салыстырылды. Ең алғашқы зерттеулер қазақ жерінде ортағасырда жүргізілген болатын. Зерттеулердің бастауы араб саяхатшылардар басталды. Араб және парсы зерттеушілер қазақ жерлерін картаға түсіріп отырған. Жергілікті атауларға ерекше мән берген болатын. Әсіресе, өзен және көл атаулары осы уақытқа дейін сақталып келеді. Жазбалар ескі жазумен жазылған. Мақалада Осман империясының Орталық мұрағатынан алынған деректер қолданылған. Зерттеу жұмыстарында электронды кітапханалардың құнды деректеріне талдаулар келтірілген. Ежелгі қалалар, олардың тіршілігі, мекен еткен халықтардың дәстүрлеріне шолу жасалынған. Әрбір зерттеушінің еңбектеріне талдау жасалып, қазіргі Қазақстан картасындағы атаулармен сәйкестендіріліп, қорытындылар шығарылды. Ежелгі қалалардың климаттық жағдайы мен өзен- көлдердің гидрологиялық режимі географиялық тұрғыда талданды. Зерттеушілердің ежелгі карта- сызбалары қазіргі географиялық картамен салыстырылып, салыстырмалы-географиялық сипаттама жасалды. Ортағасырда араб саяхатшылары қазақ жері туралы құнды географиялық деректер қалдырды. Кілт сөздер. жиһангез, саяхат жасау, орта ғасыр, экспедиция, тарихи-географиялық деректер, Ұлы жібек жолы, араб жазбалары, жылнама, тарихи карта, географиялық атау, топонимдер, тарихи сызба. В статье сделан обзор письменных источников в ходе исследования арабскими исследователями казахской земли ІХ-Х веков, проведен анализ названий вод Земли. В то же время речь в их трудах шла о сходствах и различиях в названиях земной воды и сравнивалась с ее нынешними названиями. Первые исследования проводились на казахской земле в средневековье. Начало исследований положили арабские путешественники. Арабские и персидские исследователи наносили на карту казахские земли. Особое внимание было уделено местным названиям. Особенно до сих пор сохранились названия рек и озер. Записи написаны старой надписью. В статье использованы данные из Центрального архива Османской империи. В исследовательских работах представлен анализ ценных данных электронных библиотек. Дан обзор древних городов, их жизни, традиций народов, населявших их. Были проанализированы труды каждого исследователя, сопоставлены с названиями на карте современного Казахстана и сделаны выводы. Географически проанализированы климатические условия древних городов и гидрологический режим рек и озер. Древняя карта-схема исследователей была сопоставлена с современной географической картой и составлена сравнительно-географическая характеристика. В средневековье арабские путешественники оставили ценные географические данные о казахской земле. Ключевые слова. путешественник, путешествия, средневековье, экспедиция, историко- географические данные, Великий Шелковый путь, арабс","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-18","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135256375","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}