Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy最新文献

{"title":"ЭТАПЫ РОСТА НАЦИОНАЛЬНОГО САМОСОЗНАНИЯ И ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ СРЕДЫ В ИРАНЕ (1900 -1979)","authors":"Қ.Д. Рахимова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.007","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.007","url":null,"abstract":"Мақала Ирандағы ұлттық сананың қалыптасу кезеңдерін зерделеуге арналған. Мақалада Иран халқының ұлттық санасының қалыптасуына әсер ететін негізгі факторлар талданады. Сондай-ақ автор Ирандағы ұлттық сананың қалыптасу кезеңдерін ұлттық саясат контекстінде және интеллектуалды ойдың өсу кезеңіне қатысты қарастырады. Иран елінің модернизациялану яғни, жаңғыру кезеңдерін қарастыра отырып, интеллектуалды ойдың өсу үдерісін сипаттайды. Ирандағы модернизация үдерісіндегі негізгі кезеңдер Конституциялық революция, «ақ революциясы» мен «ұлтшылдық идеялар» кезеңі, исламдық даму моделін құру кезеңінің ұлт санасына әкелген өзгерістерін зиялы қауым қызметі мен зиялы ойдың өрісін талдау арқылы ашады. Ирандағы өткен тарихтың ортақтығы негізінде полиэтникалық қоғамнан біртұтас Иран ұлтын қалыптастыруға бағытталған стратегиясы және парсыландыру стратегиясының қоғамның саяси- әлеуметтік өміріндегі басымдылыққа ие болу факторына тоқталады. Осылайша ұлттық санадағы жаңғыру үдерісі зиялы қауым идеялары арқылы қарастырылады. Ұлт зиялыларының ұлттық бірегейлікті сақту мен халықтың санасын ояту үшін жасаған әрекеттері арқылы ұлттық сананың өсу кезеңдері талданады. Нәтижесінде, қоғамның барлық саласын қамтитын күрделі жаңғыру процессі және ұлттық сананы қалыптастырушы интеллектуалдардың зайырлы және діни ойларының өсу кезеңдері салыстырыла отырып талданады. Кілт сөздер: Зиялы қауым, ұлттық сана, «бір тұтас Иран ұлты», ұлттық бірегейлік, батыстану, жаңғыру, жаһандану. Статья посвящена изучению этапов формирования национального самосознания Ирана. Сделан анализ основных факторов, вляющих на формирование национального самосознания народа Ирана в условиях глобализации. Рассмотрены также этапы формирования национального самосознания в контексте национальной политики и этапов развития интеллектуальной мысли. Разбирая вехи модернизации Ирана, автор описывает процесс развития интеллектуальной мысли. Определено влияние таких основных этапов процесса модернизации, как Конституционная революция, «белая революция», этап «националистических идей», этап строительства модели исламского развития на национальное самосознание через анализ роли интеллигенции и развития интеллектуальной мысли. Подробно рассмотрен фактор приоритетности в социально-политической жизни общества стратегии персизации, направленной на формирование из полиэтнического общества единого народа Ирана на основе общей истории. Таким образом, процесс модернизации национального сознания рассматривается через идеи интеллигенции. Анализируются этапы роста национального сознания через действия национальной интеллигенции для сохранения национальной идентичности и пробуждения сознания народа. В результате сделан сравнительный анализ сложного процессa модернизaции, охватывающего все сферы жизни общества, этапы развития светской и религиозной мысли интеллектуалов, формирующих национальное самосознание. Ключевые слова: Интеллигенция, национальное сознание» «Единая иранская нация», национальная идентичность, Abstrаct The article is ","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"9 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379447","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"КУЛЬТУРНОЕ РАЗВИТИЕ НЕМЕЦКОЙ И ПОЛЬСКОЙ ДИАСПОРЫ ВО ВТОРОЙ ПОЛОВИНЕ ХХ ВЕКА","authors":"А.M. Мамырбеков","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.022","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.022","url":null,"abstract":"ХХ ғасырдың екінші жартысы Қазақстанда социалистік құрылыстың екінші даму кезеңімен сипатталады. Елдің әлеуметтік-демографиялық жүйесінде күрделі өзгерістер орын алды. Бұл өзгерістерге тарихи шынайы бағасын берудің ғылыми ізденістері әлі күнге дейін белсенді жалғасуда. Осыған орай, бұл зерттеу жұмысының басты мақсаттарының бірі ретінде аталған кезеңдегі Қазақстанда өмір сүрген неміс және поляк диаспорасының мәдени даму ерекшеліктері мен қоғамдық рөліне тарихи талдау болып табылады. Зерттеудің негізгі міндеттерінің бірі ХХ ғасырдың екінші жартысындағы неміс және поляк этностарының мәдени даму қызметін анықтайтын тарихнаманың пайымдарын талқылау және өзіндік пікір таныту. Осы міндеттің аясында кеңестік және тәуелсіз Қазақстан кезеңдерінде тақырып бойынша жарыққа шыққан еңбектерге тарихнамалық салыстырмалы-талдау жасау алға қойылды. Сонымен қатар, мәселе тұрғысындағы жаңа архив деректерді ғылыми айналымға қосу да жұмыстың ғылыми тапсырмаларының қатарына жатады. 1950-60 жылдардағы «Жылымық» дәуірінде Кеңестер Одағындағы депортацияланған ұлттардың саяси-құқықтық мәртебелері қалпына келтіріліп, мәдени-әлеуметтік дамуларына мүмкінді берілді. Бұл оң өзгерістердің ықпалы поляк және неміс этностарына да ықпалын тигізбей қоймады. Зерттеу жұмысының нәтижесінде 1950-1990 жылдары арасында Қазақстанда өмір сүрген неміс және поляк мәдени ұйымдарының қызметінің тұрақты дамығандығына баға бере аламыз. Алайда, аталған мәселенің архив құжаттары тұрғысында кешенді тарихи талдаулармен жалғасын табу қажеттігін атап өтеміз. Түйін сөздер: КСРО, поляктар, немістер, диаспора, мәдени даму, этномәдени бірлестік, қоғам. Вторая половина ХХ века характеризуется вторым этапом развития социалистического строительства в Казахстане. В социально-демографической системе страны произошли серьезные изменения. Научные изыскания, чтобы дать историческую обьективную оценку этим явлениям, до сих пор активно продолжаются. В этой связи, одной из главных целейданной исследовательской работы является исторический анализ особенностей культурного развития и общественной роли немецкой и польской диаспоры, проживавшей в Казахстане в указанный период. Одной из основных задачисследования является анализ суждений историографии, определяю- щих деятельность культурного развития немецких и польских этносов второй половины ХХ века, и формулировать свою точку зрения. В рамках данной задачи был выдвинут историографический сравнительно-анализ трудов, изданных по теме в советский и независимый казахстанский периоды. Вместе с тем, внедрение в научный оборот новых архивных данных в контексте проблемы также является одной из научных задач работы.В эпоху «Оттепели» 1950-60-х годов были восстановлены политико-правовые статусы депортированных национальностей в Советском Союзе, открылся доступ к культурно-социальному развитию. Влияние этих положительных изменений нашло отражение в культурной жизни польских и немецких этносов. В результате исследовательской работы можно судить о устойчивом развитии деятельности неме","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"29 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136378689","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"МЕЖКОНФЕССИОНАЛЬНЫЕ ОТНОШЕНИЯ В ДУХОВНОЙ И ПОЛИТИЧЕСКОЙ ЖИЗНИ ОБЩЕСТВА","authors":"Б.A. Aманиязова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.009","url":null,"abstract":"Диалог дегеніміз екі адамның үйлесімді, бейбіт өмір сүруі үшін сөйлесуі, әңгімелесуі. Жалпы адамның өмір сүруі деген сөз оның қарым қатынас жасай алуы деген сөз. Өмір сүру сөйлесу. Ал конфессияаралық диалог дегеніміз түрлі әлемдік діндер, мәдениеттер, менталитеттердің бір қоғамда өзара әрекет етуі, араласуы, бір бірін қабылдай алуы. Конфессияаралық диалогтың мақсаты адамдарды жаңа сенімге біріктіру емес, түрлі сенімдегі адамдарды ортақ қоғамда бейбіт өмір сүруге біріктіру. Дін мен саясат екі түрлі ұғым болғанымен, қоғамда өзара тығыз байланысқан ұғымдар. Оны бүгінгі заман талабы дәлелдеп отыр. Мақалада қазақстандық қоғамдағы конфессияаралық қатынас- тың ерекше үлгісіне философиялық тұрғыдан пайымдауға ұмтылыс бар. Оның әлеуметтік, мәдени, онтологиялық аспектілеріне мән беру мәселесі көтеріледі. Қазақстан халқы діни салада тұрақты- лықты сақтай алды. Көпұлтты, көпконфессиялы мемлекет болғанына қарамастан, рухани үйлесімді бекіте алды. Қазақстан әлемге діннің қоғамдағы рухани келісімді сақтаудағы, жалпы адами құнды- лықтаға негізделген ұлттық бірлікті сақтаудағы рөлін паш етіп отыр. Қазақстандық конфессияаралық үлгі түрлі діни конфессиялардың толық өзара түсінік пен сыйластыққа жетіп бірге бейбіт өмір сүре алатынын, дами алатынын дәлелдеп отыр. Кілт сөздер: диалог, конфессияаралық қатынас, дін, саясат, қоғам, қазақстандық қоғам, қазақ- стандық үлгі, тұрақтылық. Диалог – это разговор между двумя людьми для того, чтобы они могли жить в гармонии и мире. В целом существование человека означает его способность к общению. Живой разговор. А межконфессиональный диалог – это способность разных мировых религий, культур и менталитетов взаимодействовать и принимать друг друга в одном обществе. Цель межконфессионального диалога не в том, чтобы объединить людей в новую веру, а в том, чтобы объединить людей разных конфессий в мирное общество. Хотя религия и политика – два разных понятия, в обществе они тесно взаимосвязаны. Об этом свидетельствуют современные требования. В статье предпринимается попытка философски осмыслить особую модель межконфессиональных отношений в казахстанском обществе. Ставится вопрос об обращении внимания на его социальные, культурные и онтологические аспекты. Казахстанцам удалось сохранить стабильность в религиозной сфере. Несмотря на то, что это многонациональное, многоконфессиональное государство, оно смогло установить духовную гармонию. Казахстан демонстрирует миру роль религии в поддержании духовной гармонии в обществе, сохранении национального единства, основанного на общечеловеческих ценностях. Казахстанская межконфессиональная модель доказывает, что разные религиозные конфессии могут мирно жить и развиваться, достигая полного взаимопонимания и уважения. Ключевые слова: диалог, межконфессиональные отношения, религия, политика, общество, казахстанское общество, казахстанская модель, стабильность. Dialogue is a conversation between two people so that they can live in harmony and peace. In general, the existence of a person means his a","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"41 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136378691","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"А. БАЙТУРСЫНУЛЫ И РАЗВИТИЕ СФЕРЫ ОБРАЗОВАНИЯ В НАЧАЛЕ ХХ ВЕКА","authors":"А.А. Нурмухамбетов","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.026","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.026","url":null,"abstract":"Мақалада А. Байтұрсынұлының ХХ ғасыр басында қазақ тіліндегі мектеп оқулықтарын даярлау жұмысына қосқан үлесі анықталады. Қазан революциясынан кейін Қазақстанда большевиктер билігі орнап, қоғамның барлық саласы түбегейлі өзгерістерге ұшырады. Күрделі өзгерістер білім беру саласын қамтыды. Зайырлы білім беру бағдарламалары негізінде оқытудың жаңа жүйесі жүзеге асты. Осы бағыттағы жұмыстардың толыққанды жүзеге асуына кедергісін келтірген жайттардың бірі заман талабына сай келетін оқулықтардың жоқтығымен байланысты болды. Азамат соғысынан кейін Алаш зиялылары большевиктер қатарына өтті. Большевиктер өз кезегінде ұлт қайраткерлерінің әлеуетін осы бағытқа пайдаланды. А. Байтұрсынұлы Ағарту халық комиссары болып тағайындалды. Осы жылдан бастап қазақ тіліндегі мектеп оқулықтарын жазу ісі жүйелі жоспарға сай орындала бастады. А.Байтұрсынұлы тіл білімі саласында бірнеше оқулықтар жазды. Сонымен қатар білім беру саласын жаңа тәртіпке сай реттеді. Мектептерге қазақ тіліндегі оқулықтар жазу ісіне ұлт қайраткерлерін ұйымдастырды. Осы бағыттағы жұмыстар нәтижелі болды. Бірнеше жылдың ішінде тіл білімі, математика, жаратылыстану, тарих, физика, география және тағы да басқа пәндер бойынша оқулықтар жарық көрді. Кілт сөздер: Ағарту халық комиссары, оқулық, зайырлы білім беру, мектеп, термин, пән, жүйе. В статье раскрывается вклад А. Байтурсынова в работу по подготовке школьных учебников на казахском языке в начале ХХ века. После Октябрьской революции в Казахстане установилась власть большевиков, и все слои общества претерпели радикальные изменения. Серьезные изменения коснулись сферы образования. Реализована новая система обучения на основе светских образовательных программ. Одна из вещей, которая препятствовала полноценной реализации работ в этом направлении, была связана с отсутствием учебников, отвечающих современным требованиям. После Гражданской войны алашская интеллигенция перешла в ряды большевиков. Большевики, А.Байтурсынович назначен наркомом просвещения. С этого года работа по написанию школьных учебников на казахском языке ведется по системному плану. А.Байтурсынович написал несколько учебников по языкознанию. Кроме того, в соответствии с новым порядком отрегулировал сферу образования. В школах организовали национальных деятелей по написанию учебников на казахском языке. Работа в этом направлении была плодотворной. В течение нескольких лет были опубликованы учебники по языкознанию, математике, естественным наукам, истории, физике, географии и многим другим предметам. Ключевые слова: Народный комиссар просвещения, учебник, светское образование, школа, термин, предмет, система. The article reveals the contribution of A. Baitursynuly to the work on the preparation of school textbooks in the Kazakh language at the beginning of the twentieth century. After the October Revolution, the power of the Bolsheviks was established in Kazakhstan, and all layers of society underwent radical changes. Serious changes have affected the field of education. A new training","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"29 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379254","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"БАЛАЛАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ КӨП КОМПОНЕНТТІ ЖҮЙЕСІ (социологиялық зерттеу нәтижелері бойынша)","authors":"Э.О. Столярова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.012","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.012","url":null,"abstract":"В статье представлены некоторые результаты социологического исследования «Региональные особенности репродуктивного поведения городских казашек». Основное внимание уделено представлению молодых казашек о системе социально-экономического обеспечения детей. Основной исследовательский акцент сделан на роли матери в создании материальных условий для воспитания и развития ребенка. Исходя из ответов респондентов выделены традиционно- общинный (ответствен-ность распределяется среди членов расширенной семьи), традиционно- патриархальный (основная ответственность ложится на отца) и модернизированный варианты (женщина сама становится субъектом экономического обеспечения детей). Отдельное внимание уделено роли государства и формированию противоположных установок – патерналистской и партнерской. Устойчивость тех или иных суждений участниц опроса проверяется через призму их представлений о структуре семьи, распределении внутрисемейных функциональных ролей, праве принятия стратегических решений. Такой подход позволяет сформировать представление о степени сформированности социального запроса на условия социализации детей и уровне ответственности за их социально- экономическую обеспеченность, что особенно важно в контексте устойчиво высоких показателей рождаемости в Казахстане. Ключевые слова: репродуктивное поведение, социализация, социально-экономическое обеспе-чение детей, традиционные и модернизированные ценности. Мақалада \"Қалалық қазақтардың репродуктивті мінез-құлқының аймақтық ерекшеліктері\" атыңдағы социологиялық зерттеуінің кейбір нәтижелері келтірілген. Қазақ қыз студентердің балаларды әлеуметтік-экономикалық қамтамасыз ету жүйесі туралы түсінігіне басты назар мақалада аударылды. Зерттеудің негізгі бағыты баланың тәрбиесі мен дамуы үшін материалдық жағдай жасаудағы ананың рөліне бағытталған.Респонденттердің жауаптарына сүйене отырып, дәстүрлі-рулық (жауапкершілік кеңейтілген отбасы мүшелеріне бөлінеді), дәстүрлі-патриархалдық (негізгі жауапкершілік әкеге жүктеледі) және модернизацияланған нұсқалар (әйел өзі балаларына экономикалық қамтамасыз етудің субъектісіне айналады). Мемлекеттің рөліне және қарама – қарсы көзқарастардың-патерналистік және серіктестіктің қалыптасуына ерекше назар аударылады. Сауалнамаға қатысушылардың белгілі бір пайымдауларының тұрақтылығы олардың отбасы құрылымы, отбасы ішіндегі функционалдық рөлдердің бөлінуі, стратегиялық шешімдер қабылдау құқығы туралы идеяларының объективі арқылы тексеріледі. Мұндай тәсіл балалардың әлеуметтену жағдайларына әлеуметтік сұраныстың қалыптасу дәрежесі және олардың әлеуметтік-экономикалық қамтамасыз етілуі үшін жауапкершілік деңгейі туралы түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді, бұл Қазақстанда туу үрдістің жоғары көрсеткіштері контекстінде ерекше маңызды. Кілт сөздер: репродуктивті мінез-құлық, әлеуметтену, балаларды әлеуметтік-экономикалық қамтамасыз ету, дәстүрлі және модернизацияланған құндылықтар. The article presents the results of some sociological studies \"Regional features of the reprodu","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"24 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379449","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"КСРО-ДА МЕМЛЕКЕТТІК ОҢАЛТУ САЯСАТЫНЫҢ БАСТАЛУЫНЫҢ ЗАҢНАМАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ ЖӘНЕ 1953-1964 ЖЫЛДАРЫ ҚАЗАҚСТАНДА ОСЫ ПРОЦЕСТІҢ ӨТУІНІҢ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ","authors":"А.М. Тулекова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.003","url":null,"abstract":"В предлагаемой статье рассматриваются причины перемен в государственной политике СССР после смерти И.В. Сталина, дискуссии и споры в советской и зарубежной историографии, о роли послесталинских руководителей Советского Союза - Л.П.Берии, Н.С.Хрущева в проведении этой либерализации, о полноте и неполноте реабилитации, направленности сталинских репрессии, их обоснованности и необоснованности и числе их жертв. Дана общая периодизация государственной реабилитационной политики.Законодательная основа процесса реабилитации в период «хрущевской оттепели» рассматривается на основе анализа таких документов как «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 27 марта 1953 года «Об амнистии», «Указ Президиума Верховного Совета СССР от 24 марта 1956 г. «О рассмотрении дел на лиц, отбывающих наказание за политические, должностные и хозяйственные преступления». Рассмотрены недостатки, итоги реабилитационного процесса в период «хрущевской оттепели» 1953-1964 гг., сделаны выводы по процессу реабилитации в указанные годы и выявлены особенности начала реабилитационного процесса в Казахстане. Ключевые слова:сталинские репрессии,либерализация, демократизация, реабилитация, советская и зарубежная историография, периодизация, законодательная основа процесса реабилитации, «хрущевская оттепель». Ұсынылып отырған мақалада И.В. Сталин қайтыс болғаннан кейінгі КСРО мемлекеттік саясатындағы өзгерістердің себептері, кеңестік және шетелдік тарихнамадағы елдің қоғамдық өмірін демократияландыру ісін жүзеге асырудағы Кеңес Одағының Сталиннен кейінгі Л.П. Берия, Н.С.Хрущев сияқты басшыларының рөлі, оңалтудың толықтығы мен толық еместігі, сталиндік репрессиялардың бағыты, олардың негізділігі мен негізсіздігі және олардың құрбандарының саны туралы пікірталастар мен даулар қарастырылған, Мемлекеттік оңалту саясатының жалпы кезеңділігі берілген. «Хрущевтік жылымық» кезеңіндегі оңалту процесінің заңнамалық негізі «КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1953 жылғы 27 наурыздағы «Рақымшылық туралы» Жарлығы, КСРО Жоғарғы Кеңесі Президиумының 1956 жылғы 24 наурыздағы «Лауазымдық және экономикалық қылмыстарға қатысты жазасын өтеп жатқан адамдардың істерін қайта қарау туралы» Жарлығы сияқты құжаттарды талдау негізінде қарастырылады. 1953-1964 жылдардағы «Хрущевтік жылымық» кезеңіндегі оңалту процесінің кемшіліктері, қорытындылары қаралды, көрсетілген жылдары оңалту процесі бойынша қорытындылар жасалды және Қазақстанда оңалту процесінің басталуының ерекшеліктері анықталды. Кілт сөздер: сталиндік қуғын-сүргін, либерализация, демократияландыру, оңалту, кеңестік және шетелдік тарихнама, кезеңдеу, оңалту процесінің заңнамалық негізі, «хрущевтік жылымық». The article discusses the causes of changes in the state policy of the USSR after the death of I.V. Stalin, discussions and disputes in Soviet and foreign historiography, the role of the post-Stalinist leaders of the Soviet Union - L.P.Beria, N.S. Khrushchev in carrying out this liberalization, the general periodization of the state rehabilitation policy i","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"51 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379556","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"УЛУСЫ ДЖУЧИ И ЧАГАТАЯ В ТРУДАХ ТУРЕЦКИХ ИССЛЕДОВАТЕЛЕЙ: ОБЗОР","authors":"Г.И. Кушенова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.023","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.023","url":null,"abstract":"Шыңғыс хан Орталық Азия территориясын жаулап алу арқылы геостратегиялық маңызды аймаққа қол жеткізді. Монғол әскерлері Еуропа және Азия елдеріне еркін қозғалу мүмкіндігін алды. Соның ішінде, әсіресе Қазақстан тарихында ерекше маңызы бар Жошы және Шағатай ұлыстарының келешегі жергілікті түркі халқымен бірге өрбіді, мұнда түркі-исламдық ұстаным басымдық танытты. Дешті Қыпшақ жерін қамтыған Жошы ұлысы ортағасырларда экономикалық тұрғыда мықты дамыған Еуразия территориясындағы мықты мемлекеттердің бірі болды. Ол ХІІІ-ХIV ғасырларда мейлінше қуатына еніп, Қытай, Батыс Еуропа, Мысыр, Кіші Азия, Үндістан елдерімен халықаралық сауда қарым-қатынастарын жолға қойып, әскери, мәдени, діни тағы өзге байланыстар орнатты. Осы тұрғыда түрік ғалымы Емел Гөгче Кылычтың «Алтын Орданың экономикалық тарихы (XIII-XVғғ.)» атты еңбегі маңызды мағлұматтар ұсынады. Мауераннахр, Жетісу, Шығыс Түркістан жерін қамтыған Шағатай ұлысының территориясы өмір сүру тарихында билеушілердің ұстанған саясатына байланысты үнемі өзгеріске ұшырап отырды. Әмір Темірдің саяси аренаға шығуына дейінгі кезеңдегі аталған территорияда дулат тайпасының, ал кейін барлас тайпасының да ықпалын көруге болады. Бертін келе ұлыстың біртұтас территориясы шағатайлықтарға бағынған Моғолстан және Әмір Темірге бағынған Темір мемлекетіне бөлінді. Мұны түрік ғалымы Орхан Чынар «Шағатай мемлекеті тұсында Түркістанның саяси, әскери және әлеуметтік жағдайы» атты еңбегінде егжей-тегжейлі зерделейді. Еңбектер итальян, латын, византиялық, араб, парсы, армян тағы басқа тілдердегі сенімді деректерге негізделеді. Түйін сөздер: Жошы ұлысы, Шағатай ұлысы, Моғолстан, экономикалық тарих, дереккөздер, саяхатнама, бітіг, жарлық, жарғы. Завоевание территории Центральной Азии обеспечило Чингисхану геостратегически важный регион. Монгольские войска получили возможность беспрепятственно перемещаться в страны Европы и Азии. Изучение этого периода особенно важно для истории Казахстана, так как последующее развитие улусов Джучи и Чагатая развивалось в симбиозе с местными традициями и культурой тюркских народов с преобладанием тюрко-исламской позиции. В средние века улус Джучи, охватывавший территорию Дешт-и-Кипчака, был одним из наиболее экономически развитых государств на территории Евразии. В XIII-XIV вв. улус достигает своего расцвета, устанавливаются международные торговые связи с Китаем, Западной Европой, Египтом, Малой Азией, Индией, налаживаются военные, культурные, религиозные и другие связи. В этом контексте важную информацию дает труд «Экономическая история Золотой Орды (XIII-XV вв.)» турецкого ученого Эмеля Гогче Кылыча. Территория Чагатайского улуса, охватывавшего земли Мавераннахра, Жетысу, Восточного Туркестана, на протяжении всей истории своего существования постоянно претерпевала изменения, обусловленные политикой его правителей. В период до выхода Амира Тимура на политическую арену на этой территории просматривается значительное влияние племени дулат, а затем и племени барласов. Впоследствии единая территория Улус","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"347 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379745","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"А.Е. АЛЕКТОРОВТЫҢ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ МҰРАЛАРЫ","authors":"A.K. Begalieva","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.024","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.024","url":null,"abstract":"In this article, the author traced the thorny path and fruitful research activities of the largest pre- revolutionary Russian researcher of the peoples of Central Asia, a deep connoisseur of the culture and life of the Kazakh people A.E. Alektorov. The scientific heritage of A.E. Alektorov is diverse, rich and meaningful; his followers and representatives of the current young generation of Kazakhstanis, who were not indifferent to the fate and future of their people, turned to his heritage more than once. One circumstance strikes the current young generation of representatives of the scientific community, this is the breadth of coverage of its scientific interests. In his numerous scientific publications, many important aspects of the socio-economic and economic life of nomads, their age-old aspirations, needs, desire for creation, love for the endless expanses of the steppe, goodwill and chastity of our wise and great ancestors found their worthy reflection. A.E.Alektorov devoted all his conscious life to the study of the history, ethnography and folklore of the Kazakh people, he is the author of 400 scientific works, his publications have not lost their scientific value to the present. Keywords Traditional way of life, life and culture, clothing, family life, portraits, types of livestock of nomads, nomad’s role and place in traditional life. Бұл мақалада авторлар патшалық Ресей империясының ең ірі зерттеушісі, А.Е. Алекторовтың бай ғылыми мұрасы мен шығармашылығын жан-жақтықарастырған. Оның бай мәдени-рухани мұрасы сан алуан, казіргі таңдада оның мұрасына, тұлғалық қасиеттеріне, өмір жолы мен қызметіне қазақстандықтар бей-жай қарамайтын шығар. Оның көптеген ғылыми жарияланымдарында көшпенділердің қоғамдық-экономикалық және шаруашылық өмірінің көптеген маңызды аспектілері, олардың ғасырлық армандары, мұқтаждықтары, жасампаздыққа ұмтылысы, шексіз дала кеңістігіне деген махаббаты, біздің дана және ұлы ата-бабаларымыздың ізгі ниеті мен пәктігі лайықты көрініс тапты. А.Е. Алекторов өзінің саналы ғұмырын қазақ халқының тарихын, этнографиясы мен фольклорын зерттеуге арнады. А.Е. Алекторов 400-ден астам ғылыми еңбектер әзірлеп, баспадан жарыққа шығарған. Оның жарияланымдары бүгінгі күнге дейін ғылыми құндылығын жоғалтқан жоқ. Кілт сөздер: дәстүрлі өмір салты, тұрмыс және мәдениет, киім-кешек, отбасылық тұрмыс- салты, портрет, көшпенділердің үй малдарының түрлері, көшпенділердің дәстүрлі тұрмыстағы рөлі мен орны. В данной статье автор проследил тернистый путь и плодотворную научно-исследовательскую деятельность крупнейшего дореволюционного российского исследователя народов Центральной Азии, глубокого знатока культуры и быта казахского народа А.Е. Алекторова. Научное наследие А.Е.Алекторова разнообразно, богато и содержательно, к его наследию не раз обращались его последователи и представители нынешнего молодого поколения казахстанцев, которым была не безразлична судьба и будущего своего народа. Одно обстоятельство поражает нынешнее молодое поколение пр","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"25 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136378815","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ON THE ISSUE OF THE DEVELOPMENT OF SCHOOL EDUCATION FOR THE CHILDREN OF EUROPEAN IMMIGRANTS IN THE EAST AFRICAN COLONIES OF GERMANY BEFORE THE OUTBREAK OF THE FIRST WORLD WAR","authors":"Ш. Вальдемар","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.010","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.010","url":null,"abstract":"В предлагаемой статье автор рассмотрел ряд вопросов, которые не нашли должного внимания при исследовании прошлого одной из крупнейших колоний кайзеровской Германии немецкой Восточной Африки. Тема развития образовательных учреждений в колониальных владениях Германии для европейских переселенцев в восточноафриканской колонии Германии, является новым направлением в исследовании колониального прошлого этой крупнейшей колонии Германии. Надо отметить, что автор на основе архивных материалов, а также материалов периодической печати попытался раскрыть основные направления в деятельности колониальных органов колонии, а также центральных колониальных учреждений кайзеровской Германии в организации школ для детей европейских переселенцев. В результате ознакомления с архивными материалами центрального федерального архива Германии, вырисовывается определенная картина в плане неоднозначного подхода колониальных кругов, а также депутатов рейхстага к решению вопроса о создании школ для детей европейских переселенцев. К тому же большим препятствием в развитии школьного образования в Восточной Африки для европейских детей, являлась чисто финансовая сторона вопроса. Ключевые слова: Восточная Африка, школы для буров и российских немцев, мероприятия колониальных учреждений колонии в организации школ, типы школ в колонии Германии в Восточной Африке, рейхстаг, миссионерские школы, правительственные школы In the proposed article, the author considered a number of issues that did not find due attention in the study of the past of one of the largest colonies of Kaiser's Germany, German East Africa. The topic of the development of educational institutions in the colonial possessions of Germany for European settlers in the East African colony of Germany is a new direction in the study of the colonial past of this largest colony of Germany. It should be noted that the author, on the basis of archival materials, as well as materials of the periodical press, tried to reveal the main directions in the activities of the colonial authorities of the colony, as well as the central colonial institutions of Kaiser Germany in organizing schools for children of European immigrants. As a result of familiarization with the archival materials of the central federal archive of Germany, a certain picture emerges in terms of the ambiguous approach of colonial circles, as well as deputies of the Reichstag to solving the issue of creating schools for children of European immigrants. In addition, a major obstacle in the development of school education in East Africa for European children was the purely financial side of the issue. Keywords: East Africa, schools for Boers and Russian Germans, activities of colonial institutions of the colony in the organization of schools, types of schools in the colony of Germany in East Africa, Reichstag, missionary schools, government schools Ұсынылған мақалада автор неміс Шығыс Африкасындағы Кайзер Германияның ең ірі колония- ларының бірінде өткен зерттеу кез","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"41 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136378973","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ВНЕДРЕНИЕ ГЕРМАНСКОЙ СИСТЕМЫ В ТУРЕЦКОЙ АРМИИ И ВОЕННАЯ МОДЕРНИЗАЦИЯ В ОСМАНСКОЙ ИМПЕРИИ (КОНЕЦ ХІХ ВЕКА - НАЧАЛО ХХ ВЕКА).","authors":"А.П. Акынова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.006","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.006","url":null,"abstract":"ХІХ ғасырдың екінші жартысында кайзерлік Германия Еуропадағы қуатты мемлекеттердің біріне айнала бастады. Оның басты мысалдары герман экономикасы қарыштап дамыды, саяси- әскери күш-қуаты күн санап артты. Герман билігі сырт елдермен тығыз қарым-қатынастар орнатты. Германияның сыртқы саясатында ұстанған басты бағыттарының бірі – Осман империясына қарай бағытталды. Сәйкесінше, Осман империясы да Кайзерлік Германиямен байланыс орнатуға бейім болып, империялар арасында саяси байланыстар жоғары деңгейге көтерілді. Екі мемлекеттің байланыстары уақыт санап артып, ол әскери салада да жалғасты. Бұл кезеңде Осман империясында барлық салаларда модернизация процесі жүріп ендігі кезекте ол германдық үлгіде жаңара бастады. Мақалада, ХІХ ғасырдың соңғы ширегінен бастап бірінші Дүниежүзілік соғысқа дейінгі кезеңде әскери саладағы байланыстар тарихы қарастырылады. Осман армиясының германдық үлгіде модерни-зациялануы мен жаңа тәртіптің енгізілу тарихы зерттеледі. Түрік армиясын модернизациялау жұмыс-тары бойынша Осман империясында болған неміс генералдарының қызметіне тарихи талдау жаса-лады. Кілт сөздер: Осман империясы, Германия, Әскери сала, Германдық үлгі, Неміс әскері, Модерни-зация, Түрік әскері. Во второй половине ХІХ века кайзеровская Германия стала одно из самых могущественных государств Европы. Основными его примерами являются быстрое развитие экономики Германии, возрастающая политическая и военная мощь. Германское правительство установило тесные отношения с зарубежными странами. Одним из основных направлений внешней политики Германии было отношение к Османской империи. Соответственно, Османская империя также стремилась к установлению связей с кайзеровской Германией, и политические связи между империями поднялись на высокий уровень. Отношения между двумя государствами со временем обострились и продолжились в военной сфере. В этот период в Османской империи происходил процесс модерни-зации во всех сферах, и теперь он стал возобновляться по германскому образцу. В статье рассматривается история связи в военной сфере с последней четверти XIX века до Первой мировой войны. Исследуется история модернизации османской армии по германскому образцу и введения нового порядка. В ходе работ по модернизации турецкой армии будет проведен исторический анализ деятельности немецких генералов, находившихся в Османской империи Ключевые слова: Османская империя, Германия, военные, немецкая модель, немецкая армия, модернизация, турецкая армия. In the second half of the 19th century, Kaiser's Germany began to turn into one of the most powerful states in Europe. Its main examples are the rapid development of the German economy, increasing political and military power. The German government has established close relations with foreign countries. One of the main directions of Germany's foreign policy was the attitude towards the Ottoman Empire. Accordingly, the Ottoman Empire also sought to establish ties with Kaiser Germany, and political ties between the empires rose to a high le","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"40 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379251","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}