Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy最新文献

{"title":"ТҮРКІ ӘЛЕМІНІҢ МӘДЕНИЕТ САЛАСЫНДАҒЫ ИНТЕГРАЦИЯСЫ: ТЕНДЕНЦИЯЛАРЫ МЕН ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ","authors":"T.B. Sarsenbayeva","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.009","url":null,"abstract":"The modern sphere of influence of the imperialist powers in one way or another affects the prospects for the development of states, among which the Turkic world occupies a special place in the Eurasian continent. Given the moments of the military-political aspect of Russia and its rivalry with NATO, Kazakhstan is faced with the choice of a stable construction of a new Kazakhstan. Culture as the basis of development in the Turkic world should occupy a special place, since the ongoing programs of cultural interaction of the Turkic states strengthen them in an ideological sense. Today, the methodological aspects of studying the cultural integration of the Turkic world in the context of interstate associations are not sufficiently reflected in the scientific literature. In this regard, researchers, analysts and other institutions face the big task of scientifically designing the prospects for the development of integration processes within the already established associations. Thus, this article is devoted to the reflection of scientific analysis and the evolution of the cultural integration of the Turkic world in the system of global and geopolitical changes. Based on the goal set in this study, an attempt was made to apply the method of comparative analysis in the pleambour of common Turkic historical cultural understandings, as well as an integrated approach to highlighting chronological processes and agreements in the field of cultural integration. To achieve this goal, the following tasks were identified: the sequence of analysis, first of interstate bilateral-trilateral cultural and diplomatic relations, and then the identification of the processes of systematization of Turkic integration within the framework of the Turkic Council; concretization and identification of assessments of process the cultural integration of the Turkic world, since many decisions made on cooperation in the field of culture of the Turkic states were not actually implemented. The basis of the historiographical and source study base was the work of the first persons of the states, the literature covering the general analysis of this problem, interstate agreements reflected on the official Internet resources of the Heads of State, such associations as Turksoy, TurkPA, Turkic Council. Кеy words:The Turкic world, intеgration, culture,geopolitics, globalization. Империалистiк державалардың қазiргi ықпал ету аясы қандай да бiр түрде мемлекеттердiң даму болашағына әсер етедi, олардың iшiнде түркi әлемi Еуразия құрлығында ерекше орын алады. Ресейдiң әскери-саяси аспектiсiн және оның НАТО-мен бәсекелестiгiн ескере отырып, Қазақстан жаңа Қазақстанның тұрақты құрылысын таңдау алдында тұр. Мәдениет түркi әлемiнде дамудың негiзi ретiнде ерекше орын алуы керек, өйткенi түркi мемлекеттерiнiң жүзеге асырылып жатқан мәдени өзара iс-қимыл бағдарламалары оларды идеологиялық тұрғыдан нығайтады. Бүгiнгi таңда түркi әлемiнiң мәдени интеграциясын мемлекетаралық бiрлестiктер аясында зерттеудiң","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"29 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379446","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"БАТЫС ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ ТЫЛДАҒЫ АШТЫҚ ЖАҒДАЙЫНДАҒЫ ӘЙЕЛДЕРДІҢ КҮНДЕЛІКТІ ӨМІРІ ЖӘНЕ АМАН ҚАЛУҒА ТАЛПЫНЫСТАРЫ","authors":"A.А. Tapalova","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.029","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.029","url":null,"abstract":"This research paper delves into the experiences of women in western Kazakhstan during the Second World War and aims to shed light on their daily life and survival strategies amidst starvation and harsh living conditions. The study challenges the dominant Marxist-Leninist worldview of the Soviet era, which emphasized heroism and victories while ignoring the difficulties and hardships faced by the population. Through a historical approach and thematic analysis of primary and secondary sources, the paper highlights the significant role played by women in the war effort and provides new insights into the impact of war on women's lives. The findings underscore the need for further research on the experiences of women during the war and recognition of those who suffered on the home front. Overall, this research paper offers a valuable contribution to the historiography of the Second World War and brings attention to the often overlooked experiences of women in western Kazakhstan. Keywords: Second World War, women, western Kazakhstan, starvation, home front Бұлзерттеу жұмысында Екінші дүниежүзілік соғыс кезіндегі Батыс Қазақстан әйелдерінің күнделікті өмірі мен аштық тұсындағы тылдағы қиын жағдайы, қатал жағдайдағы тыл әйелдерінің өмір сүру амалдары айқындалады. Аталмыш зерттеу жұмысында Ұлы Отан соғысы кезеңіндегі бұқара халықтың басынан кешкен қиыншылықтарымен ауыр тағдыры еленбей, тек халықтың көрсеткен қайсарлығы мен жеңіске жігері сипаттаған кеңестік дәуірдегі үстемдік еткен марксистік-лениндік көзқарас сынға алынады. Мақалада негізгі және қосымша дереккөздерді тақырыптық талдау зерттеу әдісі арқылы әйелдердің тылдағы қиын күнделікті өмірін жан-жақты ашып көрсетеді. Әсіресе Батыс Қазақстан облысы әйелдерінің тыл жұмыстарында атқарған қызметтері, олардық бастан кешірген ауыр жағдайлары және соғыстың өңір әйелдерінің күнделікті өміріне қаншалықты әсерін басты назарға алады. Жалпы зерттеу соғыс кезіндегі әйелдердің тылдағыбастан кешірген ауыр жағдайын және олардың өміріне әсерін одан әрі терең зерттеуді назарға алу қажеттігін алға тартады. Жылпы бұл зерттеу жұмысы Екінші дүниежүзілік соғыс тарихнамасына қосылған құнды үлес болып табылады және Батыс Қазақстандағы әйелдердің бұған дейін зерттеуден тыс қалып келген тылдағы күнделікті өміріне назар аудартады. Кілт сөздер: Екінші дүниежүзілік соғыс, әйелдер, Батыс Қазақстан, аштық, тыл. Данная исследовательская работа посвящена опыту женщин западного Казахстана во время Второй мировой войны и направлена на то, чтобы пролить свет на их повседневную жизнь и стратегии выживания в условиях голода и суровых условий жизни. Исследование бросает вызов господствовавшему в советское время марксистско-ленинскому мировоззрению, которое в болшинстве случаев подчеркивало героизм и победы, игнорируя при этом трудности и невзгоды, с которыми сталкивалось советское население. Благодаря историческому подходу и тематическому анализу первоисточников в научной работе большое внимание уделяется важной роли женщин Западного Каза","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379448","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ЖЕТІСУ ОБЛЫСЫНДА ПОШТА ҚЫЗМЕТІНІҢ ҰЙЫМДАСТЫРЫЛУЫ (XIX ҒАСЫРДЫҢ ЕКІНШІ ЖАРТЫСЫ-XX ҒАСЫРДЫҢ БАСЫ)","authors":"G.Z. Iskakova","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.003","url":null,"abstract":"Changes in the conditions of life and human activity have led to changes in the means and methods of communication, their technical perfection. In the same way, the emergence of mail was directly related to state, economic and cultural needs. Since the military, transport and other spheres of society of the empire could not be controlled without the use of communications. Thus, the importance of mail, and then the telegraph as the first means of communication, was enormous. The postal and telegraph department of the Russian Empire carried out its activities only for the purpose of making a profit. In general, the postal service of the Russian Empire was inferior to the postal service of European countries, and in Kazakhstan in the late 19th and early 20th centuries, its development lagged behind other regions of the empire. However, given the unique features of the region, the postal service has become the main mechanism for the development of communications in Kazakhstan. The article under consideration is devoted to a comprehensive study of the activities of postal institutions and the organization of postal services in the Semirechye region in the late 19th and early 20th centuries. Here, the main tasks are to analyze the main activities of the postal institution, the dynamics of the development of the postal system of Kazakhstan, including the Semirechensk region, from the point of view of the global development of the postal system for the period under review, and the main ways of postal routes in the Semirechensk region as a type of communication. Keywords: communication, post, telegraph, postal roads, means of communication, zemstvo post. Адамның өмір сүру жағдайында және қызметінде болған өзгерістер байланыс құралдары мен әдістерінің өзгеруіне, олардың техникалық жетілуіне алып келді. Сол сияқты поштаның пайда болуының өзі мемлекеттік, экономиканық және мәдени қажеттіліктермен тікелей байланысты болды. Өйткені империяның әскери күштерді, транспортты және қоғамның басқада да салаларын байланыс құралдарын қолданбай басқару мүмкін емес еді. Демек алғашқы байланыс құралы ретінде поштаның, кейін телеграфтың маңызы орасан зор болды. Ресей империясының пошта-телеграф ведомствосы қызметін тек пайда табу мақсатында жүзеге асырды. Жалпы Ресей империясының пошта қызметі еуропа мемлекеттерінен кенже қалып, Қазақстанда да XIX ғасырдың соңында-XIX ғасырдың басында империяның басқа аймақтарымен салыстырғанда дамуы артта қалған болатын. Алайда аймақтың өзіндік ерекшеліктеріне қарай пошта қызметі Қазақстанда коммуникацияның дамуының негізгі тетігіне айналды. Қарастырылып отыраған мақала Жетісу облысында XIX ғасырдың соңында-XX ғасырдың басында пошта мекемелерінің қызметін және пошта қатынасының ұйымдастырылуын жан-жақты зерттеуге арналған. Мұнда пошта мекемесінің негізгі қызмет бағыттарын, жалпы қарастырып отырған уақыт аралығында пошта жүйесінің дүниежүзінде даму призмасынан Қазақстанда, оның ішінде Жетісу облысында даму динамикасын, Коммуникация түрі ре","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379451","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ДЕМОГРАФИЧЕСКОЕ РАЗВИТИЕ КАЗАХСТАНА И ОСОБЕННОСТИ МИГРАЦИОННОЙ ПОЛИТИКИ НА СОВРЕМЕННОМ ЭТАПЕ: НА ОСНОВЕ ИСТОРИЧЕСКОГО АНАЛИЗА","authors":"Г.С. Ильясова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.015","url":null,"abstract":"Зерттеу жұмысының мақсаты – тарихи талдау негізінде Қазақстанның демографиялық дамуының қазіргі кезеңін ғылыми сипаттауға арналады. Сонымен қатар, демографиялық үрдістің басты бағыттарының біріне жататын көші-қон саясатының ерекшеліктері мен оның салдарларын бағалау. Қазақстанның демографиялық ахуалы соңғы жиырма жылда сапалы және сандық тұрғыда күрделі өзгерістерді бастан кешірді. Мемлекеттің көші-қон саясаты демографиялық дамудың бағыттарын тұрақтандыруда үлкен қызметтер атқарды. Зерттеу жұмысының міндеттерінің бірі Қазақстанның демографиялық дамуы мен көші-қон саясатының қазіргі таңдағы ахуалын жан-жақты тарихи-демографиялық талдау болып табылады. Бұл міндетке қол жеткізу мақсатында мемлекеттік органдардың статистикалық мәліметтері мен материалдар жинақтары белсенді қолданыс тапты. Зерттеу жұмысының өзектілігітақырыптың қоғамның қазіргі және болашақтағы даму ағымдарын ғылыми саралауға негіз беруімен айқындалады. Бұл мәселе бүгінгі таңдағы көптеген елдердің демография саласының ғалымдарын мазалап отырған сұрақтардың біріне жатады. Әсіресе көші-қон саясатын дұрыс реттеудің мемлекеттік тетіктері белгілі нәтижелердің кепілі болатындығы сөзсіз. Зерттеудің нәтижесі Қазақстанның демографиялық үдерісінің оң және теріс тұстарын бағалауға септігін тигізетін болады. Сондай-ақ, Қазақстанның қазіргі демографиялық ағымының қалыптасуының алғышарттары мен даму құбылысының тарихи аспектілері қарастырылған. Кілтсөздер: демографиялық даму, көші-қон саясаты, қала және ауыл тұрғындары, этностар, мемлекеттік бағдарлама. Цель данной исследовательской работы–научное описание современного этапа демографического развития Казахстана на основе исторического анализа. Кроме того, оценка особенностей миграционной политики и ее последствий, относящихся к одному из главных направлений демографического процесса. Демографическая ситуация Казахстана за последние двадцать лет претерпела серьезные изменения в качественном и количественном отношении. Миграционная политика государства сыграла большую роль в стабилизации направлений демографического развития. Одной из задач исследовательской работы является всесторонний историко-демографический анализ современного состояния демографического развития и миграционной политики Казахстана. В целях достижения этой задачи активно использовались сборники статистических данных и материалов государственных органов. Актуальность исследовательской работы определяется тем, что тема дает основание для научной дифференциации текущих и будущих течений развития общества. Этот вопрос относится к одному из вопросов, который сегодня волнует ученых демографической отрасли многих стран. В частности, государственные механизмы правильного регулирования миграционной политики, несомненно, станут гарантом определенных результатов. Результаты исследования будут способствовать оценке плюсов и минусов демографического процесса Казахстана. Также рассмотрены предпосылки формирования современного демографичес-кого потока Казахстана и исторические аспекты феномена ра","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"27 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379567","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"КЕЙС-СТАДИ ӘДІСІ – ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ САБАҚТАРЫНДА ОҚЫТУДЫҢ ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯСЫ РЕТІНДЕ","authors":"G.T. Jainakbayeva","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.021","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.021","url":null,"abstract":"The article is devoted to the study and application of case-study technology in the lessons of the history of Kazakhstan. The goal, types and stages of this technology are defined, specific examples with topics and tasks for students of most age categories by classes are given. Innovative approaches in the educational process teachers consider the practice of modeling, design, use of active and interactive forms of work with students, different variants of seminars, trainings and introducing their elements in practical lessons. An effective method of teaching students can be called the case-study method or the method of educational concrete situations. The students should analyze the situation, understand the essence of the problems, propose possible solutions and choose the best of them. Due to the fact that the case-study method is based on learning by solving concrete tasks in the format of problem-situational analysis, this method harmoniously, without violating the already established system of problem and personality-centered learning principles, will complement the range of modern techniques, which will increase students' readiness for modern life in the format of information society. The method considered in the article allows you to increase the efficiency of students' perception of the material and is one of the innovative methods of teaching. The case-study method allows you to make the process of learning interesting and productive. This article is important for teachers and researchers who are involved in history education. Keywords: the method of case-study, teaching methods, history of Kazakhstan, interactive teaching, analysis of historical facts, critical thinking, situational learning, historical education, intellectual potential, educational situations. Қазақстан тарихы сабақтарында кейс-стади технологиясын қолдану және зерттеу мәселелеріне арналған. Осы технологияның мақсаты, түрлері мен жұмыс кезеңдері анықталып, сыныптар бойынша жас ерекшеліктеріне сәйкес оқушыларға арналған тақырыптар мен тапсырмалармен нақты мысалдар келтірілген. Мұғалімдер оқу процесінде инновациялық тәсілдер дегенді модельдеу, жобалау, оқушылардың жұмыстың белсенді және интерактивті түрлерін қолдану, семинарлардың әртүрлі нұсқалары, тренингтер және олардың элементтерін практикалық сабақтарға енгізу деп санайды. Оқушыларды оқытудың тиімді әдісін – кейс-стади әдісі немесе нақты жағдайларды оқыту әдісі деп атауға болады. Оқушылар жағдайды талдап, мәселелердің мәнін түсініп, мүмкін шешімдерді ұсынып, ең дұрыс шешімді таңдауы керек. Кейс-стади әдісі проблемалық-жағдаяттық талдау форматында нақты міндеттерді шешу арқылы оқытуға негізделгендіктен, бұл әдіс проблемалық және тұлғаға бағытталған оқыту принциптерінің қалыптасқан жүйесін бұзбай үйлесімді түрде заманауи әдістердің спектрін толықтырады, бұл өз кезегінде оқушылардың ақпараттық қоғам форматында қазіргі өмірге дайындығын арттырады. Мақалада қарастырылған әдіс оқушылардың материалды қабылдау тиімділігін а","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"95 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379572","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"СОЦИАЛЬНО-ПРАВОВОЕ ПОЛОЖЕНИЕ ГРЕКОВДЕПОРТИРОВАННЫХ В КАЗАХСТАН В 1930-1940-Е ГОДЫ: ОСОБЕННОСТИ ПОВСЕДНЕВНОЙ ЖИЗНИ","authors":"М.Т. Тулеев","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.005","url":null,"abstract":"Кеңестік тарихтың трагедиялық тақырыптарының бірі 1930-1940 жылдардағы халықтардың депортациясы болып табылады. Депортацияға ұшыраған ұлттар әлеуметтік-құқықтық тұрғыдан түрлі қысымдарға тап болды. Бірқатар ұлттар ұзақ жылдар бойы екінші санатты топқа жатқызылып, сталиндік репрессияның құрбанына айналды. Сондай ұлттардың бірі гректер болып саналады. Бұл мақалада 1930-1940 жылдары Қазақстанның оңтүстік аймағына депортацияланған гректердің қарапайым өмірінің тарихи-әлеуметтік және құқықтық аспектілері қарастырылған. Бұл ретте гректердің ахуалын күнделікті өмір тарихы аспектісі тұрғысынан қарастыруға мән бердік. Депортация тарихы соңғы уақыттары тарих ғылымында үлкен маңызға ие болуда. Депортацияланған халықтардың әлеуметтік-тұрмыстық өмір бейнесін зерттеу арқылы тұтас қоғамдық ахуалдың даму барысын бағалауға қол жеткіземіз. Гректердің Қазақстандағы қиын кезеңдеріне тарихи баға бере отырып, оның ұлтаралық қарым- қатынастарды нығайтудағы үлкен сабақ ретіндегі мәніне үңілеміз. Себебі, аталған дәуірде қазақ және грек ұлттары татулық пен өзара достықтың жарқын үлгісін көрсете алды. Депортацияланған халықтардың күнделікті өмір процесін ғылыми талдау арқылы оның ерекшеліктері мен мәселелік тұстарын айқындай аламыз. Гректердің өмірі бұл бағытта үлкен мысалға айналады. Бұл тақырыпты зерттеудің басты өзектілігі сталиндік билік жүйенің саяси- идеологиялық қателіктерін түсіндірумен анықталады. Түйін сөздер: депортация, гректер, тарихи тағдыр, тоталитарлық жүйе, репрессия. Одной из трагических тем советской истории является депортация народов 1930-1940-х годов. Нации, подвергшиеся депортации, сталкивались с различными социально-правовыми угнетениями. Ряд национальностей в течение многих лет относились к группе второй категории и становились жертвами сталинских репрессий. Одной из таких национальностей считаются греки. В этой статье рассматриваются историко-социальные и правовые аспекты обычной жизни греков, депортированных в южный регион Казахстана в 1930-1940-х годах. При этом мы придали большое значение рассмотрению ситуации греков с точки зрения истории повседневной жизни. История депортации в последнее время приобретает все большее значение в исторической науке. Путем изучения образа социально-бытовой жизни депортированных народов достигаем оценки хода развития целостной общественной ситуации. Давая историческую оценку трудных времен греков в Казахстане, мы углубляемся в его значение как большого урока в укреплении межнациональных отношений. Потому что в эту эпоху казахская и греческая нации смогли показать яркий пример мира и взаимной дружбы. С помощью научного анализа процесса повседневной жизни депортированных народов мы можем выявить его особенности и проблемные моменты. Жизнь греков становится большим примером в этом направлении. Основная актуальность исследования данной темы обусловлена трактовкой политико-идеологических ошибок сталинской власти. Ключевые слова: депортация, греки, историческая судьба, тоталитарная система, репрессии. One of the tragic","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"95 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379730","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"АЛТЫН ОРДА ТАРИХЫН ОҚЫТУ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ (ғылыми тарихи еңбектерінің негізінде)","authors":"Z. Maidanali","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.018","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.018","url":null,"abstract":"The article presents a historiographical analysis of the development of nomadic state and imperial traditions and institutions of the Golden Horde. The evolution and transformation of the historical views of European and Russian researchers within the framework of formational and civilizational approaches is very similar, because it has gone from an opinion about the static nature of nomadic society to the creation of theories about a special development path and the exclusive influence of neighboring settled agricultural peoples.Considering various approaches and trends in studying the nature of the Golden Horde state and imperial institutions, the researcher comes to the conclusion that most of the historical research comes from a complex and structurally differentiated political organization and the continuity of its management traditions in the system of power and rule of the nomad Khanates and the Muscovite state. The development of modern scientific knowledge has shown that progress is impossible without taking into account scientific methodology and the goal of historical science is to debunk all kinds of myths in the scientific community in order to create a critical, organic history. Such complex changes strengthen interdisciplinary links and analytical study of the development of the general process of the nomadic statehood of Eurasia based on new methodology and systemic methods Keywords: teaching, statehood, evolution, power, empire, scientific paradigms, continuity Мақалада Алтын Ордада көшпелі мемлекеттік және империялық дәстүрлер мен институттарының даму мәселелеріне тарихнамалық сараптама жасалған. Еуропалық және ресей зерттеушілердің тарихи көзқарастардың формациялық және өркениеттік әдістер шеңберіндегі эволюциясы мен трансформа-циясы өте ұқсас, себебі бұл үрдістер көшпелілер қоғамының статикалық сипаты туралы пікірден бастап ерекше даму жолдары бар және шекаралас отырықшы- егінші халықтардың күшті әсері туралы теорияларыдың қалыптасуында болса керек. Алтын Орданың мемлекеттілік және империялық жаратылысы туралы әртүрлі әдістерді қарастыра отырып зерттеуші тарихи ізденістердің көпшілігі саяси ұйымдастырудың күрделілігі және құрылымдық өзгешіліктері туралы көшпелі хандықтар және Мәскеу мемлекетіндегі басқарудың үзілмеген жалғастығы болғаны туралы қорытындыға келеді. Бұл мәселеде, ең алдымен зерттеудің прогресивті ортасы ретінде пәнаралық диалогты дамыту өзектілігі анықталды. Ғылыми білім дамуының заманауи үрдістері көрсеткендей ғылыми әдіснама талаптарына сәйкес зерттеулер ғана өз жемісін бермек, сондықтан тарих ғылымыны мақсаты қайдағы бір мифтерді әшкерелеп, сыни және сәйкестелген тарихи орта қалыптастыруда болса керек. Бұндай кешенді өзгерістер пәнаралық байланыстарлы нығайтуды және Еуразия кеңістігінлегі көшпелі мемлекеттілік-тің жалпы тарихи үдерісін жүйелі әдіс – тәсілдер мен жаңа методология негізінде зерделеуді дамыта түседі. Кілт сөздер: оқыту, мемлекеттілік, эволюция, билік, империя, ғылыми парадигмалар,сабақтастық . В ","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"165 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379737","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ИМУЩЕСТВЕННОЕ ПОЛОЖЕНИЕ И НАЦИОНАЛЬНЫЙ СОСТАВ КУПЕЧЕСКОГО СОСЛОВИЯ В ЗАПАДНОМ КАЗАХСТАНЕ В КОНЦЕ ХIХ – НАЧАЛЕ ХХ ВЕКА","authors":"М.К. Исламов","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.014","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.014","url":null,"abstract":"Батыс Қазақстанның бірегей тарихи-географиялық кеңістік ретінде аймақтық әлеуметтік- саяси,әкімшілік-құқықтық сипаттамаларының ерекшеліктерінің қалыптасу және даму процесі, Қазақ жерлерінің Ресей империясының құрамына он тоғызыншы ғасырдың 60- жылдарындабіржолата еніп, өлке халқының өмірінің барлық салаларында түбегейлі өзгерістер болған кезде анық байқалады. Аймақтың одан әрі дамуының ерекшеліктері табиғи-географиялық, тарихи және құқықтық алғышарттармен байланысты болып,көшпелі қазақ қоғамының Ресей империясының құқықтық орбитасына еніпдәстүрлі құқық нормаларының түбегейлі бұзылуы, әлеуметтік жіктелу, Ресей империясының славян және басқа этникалық топтарының ауқымды қоныс аударуы нәтижесінде моноэтникалық қоғамның көп ұлтты қоғамға айналуынан көрініс тапты Қалалардың өсуі, тауар-ақша қатынастарының дамуы Ресей империясының заңы бойынша артықшылықтары бар халықтың өкілдері болған көпестер санының өсуіне түрткі болды. Олардың құқықтары, міндеттері мен қызметі 1870, содан кейін 1892 жылғы Қалалық ережелермен реттелді. Көпестердің толығу көздері жергілікті қалалықтар мен Ресейдің басқа губернияларынан келген қоныс аударушылар болды. Көпестердің этникалық құрамы біршама алуан түрлі болды, оларды татарлар, башқұрттар құрады, қазақтардың өкілдерінен көпестердің қалыптасу процесі басталды. Бірақ Батыс Қазақстандағы көпестер табының негізгі бөлігін орыс көпестері құрады. Кілт сөздер: көпес табы, әлеуметтік орта, артықшылықтар, әлеуметтік-құқықтық иерархия, 1- ші, 2-ші және 3-ші гильдиялы көпестері, көпес табының куәлігі, сауда куәлігі. Процесс формирования и развития особенностей региональных социальных, политико- административных и правовых характеристик Западного Казахстана, как уникального историко- географического пространства, наиболее отчетливо прослеживается с 60-х годов ХIХ века, когда казахские земли окончательно вошли в состав Российской империи и произошла кардинальная трансформация всех сфер жизнедеятельности населения региона. Дальнейшие особенности развития региона диктовались естественно-географическими, историческими и правовыми предпосылками, выразившимися в коренной ломке традиционных норм права кочевого казахского общества, интеграции в правовую орбиту Российской империи, социальном расслоении, превращении мононационального социума в полинациональный в результате масштабной миграции славянских и иных этносов Российской империи. Рост городов, развитие товарно-денежных отношений стали стимулом для роста численности купцов, являвшихся представителями привилегированного населения согласно праву Российской империи. Их права, обязанности и деятельность регулировались Городовым положением 1870, а затем 1892 года. Источниками пополнения купеческого сословия являлись местные мещане и переселенцы из других губерний России. Этнический состав купцов было довольно пестрым, его составляли татары, башкиры, начался процесс формирования купечества из представителей казахов. Но основную долю купеческого сословия в Западном Казахстане составляли русские","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"60 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379569","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ШЕТЕЛДІК ЗЕРТТЕУШІЛЕРДІҢ ЕҢБЕКТЕРІНДЕГІ ҚАЗАҚТАР ТУРАЛЫ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ ЖАЗБАЛАР","authors":"В.И. Султанова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.021","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.021","url":null,"abstract":"В данной научной публикации автор попыталась переосмыслить и обобщить творческое наследие известных зарубежных исследователей. Глубокий познавательный интерес к богатейшему историко-культурному наследию народов Центральной Азии, и в том числе казахам у представителей зарубежной научной общественности проявилось после завоевания территории Туркестанского края царской Российской империей. Следует отметить, что в условиях господства царской идеологической системы, когда искусственно подавлялось рост национального и духовного самосознания тюркских народов, изучение этнической истории, культуры, особенностей традиционного уклада жизни, менталитета и психологических особенностей местных народов приобрело новое очертание, смысл и оттенок. Многие видные немецкие исследователи, находящиеся по долгу службы в Туркестанском крае, освещали многогранные стороны традиций, обычаев и наследия прошлого казахов с объективных и правдивых позиций. Несмотря на силовое давление и прессинг со стороны военных и гражданских чиновников царской пограничной администрации, вверх брал объективный подход в изучении тех или иных актуальных проблем Отечественной истории и этнографии казахского народа. Известные зарубежные исследователи неоднократно раз бывали в Туркестанском крае, с большим интересом и вниманием изучали культуру, быт, специфические особенности и колорит кочевой цивилизации, некоторые элементы как материальной, так и духовной культуры казахского народа. Ключевые слова: Образ жизни номадов, быт и культура, основные породы домашнего скота, жилище, одежда. Бұл ғылыми басылымда автор шетелдік атақты зерттеушілердің шығармашылық мұрасын қайта қарастырып, жалпылауға тырысқан. Шетелдік ғылыми қауым өкілдерінің Орта Азия халықтарының, оның ішінде қазақтардың бай тарихи-мәдени мұрасына деген терең танымдық қызығушылық патшалық Ресей империясы Түркістан өлкесінің аумағын жаулап алғаннан кейін де байқалды. Патшалық идеологиялық жүйенің үстемдігі тұсында түркі халықтарының ұлттық- рухани өзіндік сана-сезімінің өсуі жасанды түрде басып-жаншылған кезде этникалық тарихты, мәдениетті, дәстүрлі өмір салтының ерекшеліктерін, менталитетін зерделеу ісі қолға алынғанын айта кеткен жөн. ал жергілікті халықтардың психологиялық ерекшеліктері жаңа пішінге, мағынаға, реңкке ие болды. Түркістан өлкесінде қызмет атқарып жүрген көптеген көрнекті неміс зерттеушілері қазақтардың өткені мен салт-дәстүрінің сан қырлы беттерін объективті, шынайы позициядан қамтыды. Патшалық шекара әкімшілігінің әскери және азаматтық шенеуніктерінің зор қысымы мен қысымына қарамастан, қазақ халқының ұлттық тарихы мен этнографиясының жекелеген өзекті мәселелерін зерттеуде объективті көзқарас қолға алынды. Белгілі шетелдік зерттеушілер Түркістан өлкесінде бірнеше рет болып, көшпелілер өркениетінің мәдениетін, тұрмысын, өзіндік ерекшеліктері мен бояуын, қазақ халқының материалдық және рухани мәдениетінің кейбір элементтерін үлкен қызығушылықпен және ілтипатпен зерттеді. Кілт сөздер:Көшпелілердің тұрмысы, тұрмысы мен м","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"166 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379258","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ЖИЗНЬ И ТВОРЧЕСКИЙ ПУТЬ КЕМЕЛЯ ТОКАЕВА","authors":"М.Н. Шакиев","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.025","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.025","url":null,"abstract":"Мақалада қазақ әдебиетіндегі детектив жанрының жолын ашқан, белгілі жазушы және көрнекті қаламгер – Кемел Тоқаевтың жазушылық жолының қалыптасуы мен журналистика саласын кәсіби деңгейге көтерудегі еңбегіне, ғибратты ғұмырына қатысты зерттеу ұсынылады. Кемел Тоқаев – қазақ әдебиетінде өзінің асқан таланты мен кәсіби білігінің арқасында аударма ісі мен журналистиканы ұштастыра отырып, проза саласында детектив жанрының негізін салды. Оның қаламгерлік жолы студенттік кезінен түрлі газеттерде тілші, республикалық басылымдарда жауапты қызметтерді атқарудан басталып, жауапты редактор дәрежесіне дейін көтерілді. Ол қазақ баспасөзінде келелі істер атқарған тұлға ретінде қалды. Кеңес милиционерлерінің өмірі – жазушы, журналист Кемел Тоқаевтың негізгі тақырыбына айналды. Оның детектив жанры бойынша жазылған шығармалары тек Қазақстанда ғана емес, шет елдік басылымдарда да танымалдылыққа ие болды. Сондықтан да оны қазақ «детектив» саласының негізін салушы, осы саланы биік деңгейге көтеруші қаламгер деп атауға болады. Тұлғаның шығармашылығы мен тағылымды өміріне қатысты «тарихи тұмырнама», «тарихи тұлғатану» бағытында жүргізілген зерттеу нәтижелері мақалада жан-жақты қарастырылып, нақты мәліметтер ұсынылады. Сонымен қатар, К.Тоқаевқа қатысты замандастарының баспасөз беттеріндегі естеліктері, мемуарлық естеліктер мен жеке зерттеулер жинақталып, бір жүйеге келтіріледі. Түйін сөздер: қазақ әдебиеті, К.Тоқаев, жанр, мемуар, детектив, шығарма, кітап, қаламгер, роман, кеңес чекистері. В статье предлагается исследовать роль детективного жанра в казахской литературе, становление писательского пути известного писателя и выдающегося писателя Кемеля Токаева, его заслуги в продвижении журналистики на профессиональный уровень, его назидательную жизнь. Кемель Токаев-благодаря своему выдающемуся таланту и профессионализму в казахской литературе, соединив переводческое дело и журналистику, заложил основы детективного жанра в области прозы. Его творческий путь начался со студенческих лет с работы корреспондентом в различных газетах, в республиканских изданиях и был возведен в ранг ответственного редактора. Он остался в казахской прессе как лицо, занимавшееся делами. Жизнь советских милиционеров стала основной темой писателя, журналиста Кемеля Токаева. Его произведения, написанные в жанре детектива, завоевали популярность не только в Казахстане, но и за рубежом. Поэтому его можно назвать основателем казахской «детективной» отрасли, писателем, поднимающим эту сферу на высокий уровень. Результаты исследования, проведенного в направлении «историческая личность», «историческая личность», касающиеся творчества и творческой жизни личности, подробно рассмотрены в статье и представлены конкретные сведения. Вместе с тем, в отношении К. Токаева обобщаются и системати-зируются воспоминания современников на страницах печати, мемуарные воспоминания и отдельные исследования. Ключевые слова: казахская литература, К.Токаев, жанр, мемуар, детектив, произведение, книга, писатель, роман, советски","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"41 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379264","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}