ШЕТЕЛДІК ЗЕРТТЕУШІЛЕРДІҢ ЕҢБЕКТЕРІНДЕГІ ҚАЗАҚТАР ТУРАЛЫ ЭТНОГРАФИЯЛЫҚ ЖАЗБАЛАР

Abstract

В данной научной публикации автор попыталась переосмыслить и обобщить творческое наследие известных зарубежных исследователей. Глубокий познавательный интерес к богатейшему историко-культурному наследию народов Центральной Азии, и в том числе казахам у представителей зарубежной научной общественности проявилось после завоевания территории Туркестанского края царской Российской империей. Следует отметить, что в условиях господства царской идеологической системы, когда искусственно подавлялось рост национального и духовного самосознания тюркских народов, изучение этнической истории, культуры, особенностей традиционного уклада жизни, менталитета и психологических особенностей местных народов приобрело новое очертание, смысл и оттенок. Многие видные немецкие исследователи, находящиеся по долгу службы в Туркестанском крае, освещали многогранные стороны традиций, обычаев и наследия прошлого казахов с объективных и правдивых позиций. Несмотря на силовое давление и прессинг со стороны военных и гражданских чиновников царской пограничной администрации, вверх брал объективный подход в изучении тех или иных актуальных проблем Отечественной истории и этнографии казахского народа. Известные зарубежные исследователи неоднократно раз бывали в Туркестанском крае, с большим интересом и вниманием изучали культуру, быт, специфические особенности и колорит кочевой цивилизации, некоторые элементы как материальной, так и духовной культуры казахского народа. Ключевые слова: Образ жизни номадов, быт и культура, основные породы домашнего скота, жилище, одежда. Бұл ғылыми басылымда автор шетелдік атақты зерттеушілердің шығармашылық мұрасын қайта қарастырып, жалпылауға тырысқан. Шетелдік ғылыми қауым өкілдерінің Орта Азия халықтарының, оның ішінде қазақтардың бай тарихи-мәдени мұрасына деген терең танымдық қызығушылық патшалық Ресей империясы Түркістан өлкесінің аумағын жаулап алғаннан кейін де байқалды. Патшалық идеологиялық жүйенің үстемдігі тұсында түркі халықтарының ұлттық- рухани өзіндік сана-сезімінің өсуі жасанды түрде басып-жаншылған кезде этникалық тарихты, мәдениетті, дәстүрлі өмір салтының ерекшеліктерін, менталитетін зерделеу ісі қолға алынғанын айта кеткен жөн. ал жергілікті халықтардың психологиялық ерекшеліктері жаңа пішінге, мағынаға, реңкке ие болды. Түркістан өлкесінде қызмет атқарып жүрген көптеген көрнекті неміс зерттеушілері қазақтардың өткені мен салт-дәстүрінің сан қырлы беттерін объективті, шынайы позициядан қамтыды. Патшалық шекара әкімшілігінің әскери және азаматтық шенеуніктерінің зор қысымы мен қысымына қарамастан, қазақ халқының ұлттық тарихы мен этнографиясының жекелеген өзекті мәселелерін зерттеуде объективті көзқарас қолға алынды. Белгілі шетелдік зерттеушілер Түркістан өлкесінде бірнеше рет болып, көшпелілер өркениетінің мәдениетін, тұрмысын, өзіндік ерекшеліктері мен бояуын, қазақ халқының материалдық және рухани мәдениетінің кейбір элементтерін үлкен қызығушылықпен және ілтипатпен зерттеді. Кілт сөздер:Көшпелілердің тұрмысы, тұрмысы мен мәдениеті, негізгі мал тұқымдары, баспана, киім-кешек. In this scientific publication, the author tried to rethink and generalize the creative heritage of famous foreign researchers. A deep cognitive interest in the rich historical and cultural heritage of the peoples of Central Asia, including the Kazakhs, among representatives of the foreign scientific community manifested itself after the conquest of the territory of the Turkestan region by the tsarist Russian Empire. It should be noted that under the dominance of the tsarist ideological system, when the growth of the national and spiritual self-consciousness of the Turkic peoples was artificially suppressed, the study of ethnic history, culture, features of the traditional way of life, mentality and psychological characteristics of the local peoples acquired a new shape, meaning and shade. Many prominent German researchers, who are on duty in the Turkestan region, covered the multifaceted aspects of the history and ethnography of the Kazakh people from an objective and truthful position. Despite the forceful pressure and pressure from the military and civilian officials of the tsarist border administration, an objective approach took up in the study of certain topical problems of the national history and ethnography of the Kazakh people. Well-known foreign researchers have repeatedly visited the Turkestan region, with great interest and attention studied the culture, life, specific features and color of the nomadic civilization, some elements of both the material and spiritual culture of the Kazakh people. Keywords Lifestyle of nomads, life and culture, main breeds of livestock, housing, clothing.