АЛТЫН ОРДА ТАРИХЫН ОҚЫТУ ЖӘНЕ ЗЕРТТЕУ (ғылыми тарихи еңбектерінің негізінде)

Abstract

The article presents a historiographical analysis of the development of nomadic state and imperial traditions and institutions of the Golden Horde. The evolution and transformation of the historical views of European and Russian researchers within the framework of formational and civilizational approaches is very similar, because it has gone from an opinion about the static nature of nomadic society to the creation of theories about a special development path and the exclusive influence of neighboring settled agricultural peoples.Considering various approaches and trends in studying the nature of the Golden Horde state and imperial institutions, the researcher comes to the conclusion that most of the historical research comes from a complex and structurally differentiated political organization and the continuity of its management traditions in the system of power and rule of the nomad Khanates and the Muscovite state. The development of modern scientific knowledge has shown that progress is impossible without taking into account scientific methodology and the goal of historical science is to debunk all kinds of myths in the scientific community in order to create a critical, organic history. Such complex changes strengthen interdisciplinary links and analytical study of the development of the general process of the nomadic statehood of Eurasia based on new methodology and systemic methods Keywords: teaching, statehood, evolution, power, empire, scientific paradigms, continuity Мақалада Алтын Ордада көшпелі мемлекеттік және империялық дәстүрлер мен институттарының даму мәселелеріне тарихнамалық сараптама жасалған. Еуропалық және ресей зерттеушілердің тарихи көзқарастардың формациялық және өркениеттік әдістер шеңберіндегі эволюциясы мен трансформа-циясы өте ұқсас, себебі бұл үрдістер көшпелілер қоғамының статикалық сипаты туралы пікірден бастап ерекше даму жолдары бар және шекаралас отырықшы- егінші халықтардың күшті әсері туралы теорияларыдың қалыптасуында болса керек. Алтын Орданың мемлекеттілік және империялық жаратылысы туралы әртүрлі әдістерді қарастыра отырып зерттеуші тарихи ізденістердің көпшілігі саяси ұйымдастырудың күрделілігі және құрылымдық өзгешіліктері туралы көшпелі хандықтар және Мәскеу мемлекетіндегі басқарудың үзілмеген жалғастығы болғаны туралы қорытындыға келеді. Бұл мәселеде, ең алдымен зерттеудің прогресивті ортасы ретінде пәнаралық диалогты дамыту өзектілігі анықталды. Ғылыми білім дамуының заманауи үрдістері көрсеткендей ғылыми әдіснама талаптарына сәйкес зерттеулер ғана өз жемісін бермек, сондықтан тарих ғылымыны мақсаты қайдағы бір мифтерді әшкерелеп, сыни және сәйкестелген тарихи орта қалыптастыруда болса керек. Бұндай кешенді өзгерістер пәнаралық байланыстарлы нығайтуды және Еуразия кеңістігінлегі көшпелі мемлекеттілік-тің жалпы тарихи үдерісін жүйелі әдіс – тәсілдер мен жаңа методология негізінде зерделеуді дамыта түседі. Кілт сөздер: оқыту, мемлекеттілік, эволюция, билік, империя, ғылыми парадигмалар,сабақтастық . В статье представлен историографический анализ проблем развития кочевых государственных и имперских традиций и институтов Золотой Орды. Эволюция и трансформация исторических взглядов европейских и российских исследователей в рамках формационного и цивилизационного подходов очень схожа, ведь она прошла путь от мнения о статичном характере общества кочевников до создания теорий об особом пути развития и исключительном влиянии соседних оседлоземледельческих народов. Рассматривая различные подходы и тенденции в изучении природы золотоордынских государственных и имперских институтов, исследователь приходит к выводу, что большинство исторических изысканий исходят из сложной и структурно дифференцированной политической организации и преемственности ее традиций управления в системе власти и властвования как кочевых ханств, так и Московкого государства. Развитие современного научного знания показало, что прогресс невозможен без учета научной методологии и цель исторической науки в развенчании всякого рода мифов в научной среде для создания критичной, органичной истории. Такие комплексные изменения укрепляют междисциплинарные связи и аналитическое исследование развития общего процесса кочевой государственности Евразии на основе новой методологии и системных методов. Ключевые слова: преподавание, государственность, эволюция, власть, империя, научные пара-дигмы, преемственность.