БАЛАЛАРДЫҢ ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНЫҢ КӨП КОМПОНЕНТТІ ЖҮЙЕСІ (социологиялық зерттеу нәтижелері бойынша)

Abstract

В статье представлены некоторые результаты социологического исследования «Региональные особенности репродуктивного поведения городских казашек». Основное внимание уделено представлению молодых казашек о системе социально-экономического обеспечения детей. Основной исследовательский акцент сделан на роли матери в создании материальных условий для воспитания и развития ребенка. Исходя из ответов респондентов выделены традиционно- общинный (ответствен-ность распределяется среди членов расширенной семьи), традиционно- патриархальный (основная ответственность ложится на отца) и модернизированный варианты (женщина сама становится субъектом экономического обеспечения детей). Отдельное внимание уделено роли государства и формированию противоположных установок – патерналистской и партнерской. Устойчивость тех или иных суждений участниц опроса проверяется через призму их представлений о структуре семьи, распределении внутрисемейных функциональных ролей, праве принятия стратегических решений. Такой подход позволяет сформировать представление о степени сформированности социального запроса на условия социализации детей и уровне ответственности за их социально- экономическую обеспеченность, что особенно важно в контексте устойчиво высоких показателей рождаемости в Казахстане. Ключевые слова: репродуктивное поведение, социализация, социально-экономическое обеспе-чение детей, традиционные и модернизированные ценности. Мақалада "Қалалық қазақтардың репродуктивті мінез-құлқының аймақтық ерекшеліктері" атыңдағы социологиялық зерттеуінің кейбір нәтижелері келтірілген. Қазақ қыз студентердің балаларды әлеуметтік-экономикалық қамтамасыз ету жүйесі туралы түсінігіне басты назар мақалада аударылды. Зерттеудің негізгі бағыты баланың тәрбиесі мен дамуы үшін материалдық жағдай жасаудағы ананың рөліне бағытталған.Респонденттердің жауаптарына сүйене отырып, дәстүрлі-рулық (жауапкершілік кеңейтілген отбасы мүшелеріне бөлінеді), дәстүрлі-патриархалдық (негізгі жауапкершілік әкеге жүктеледі) және модернизацияланған нұсқалар (әйел өзі балаларына экономикалық қамтамасыз етудің субъектісіне айналады). Мемлекеттің рөліне және қарама – қарсы көзқарастардың-патерналистік және серіктестіктің қалыптасуына ерекше назар аударылады. Сауалнамаға қатысушылардың белгілі бір пайымдауларының тұрақтылығы олардың отбасы құрылымы, отбасы ішіндегі функционалдық рөлдердің бөлінуі, стратегиялық шешімдер қабылдау құқығы туралы идеяларының объективі арқылы тексеріледі. Мұндай тәсіл балалардың әлеуметтену жағдайларына әлеуметтік сұраныстың қалыптасу дәрежесі және олардың әлеуметтік-экономикалық қамтамасыз етілуі үшін жауапкершілік деңгейі туралы түсінік қалыптастыруға мүмкіндік береді, бұл Қазақстанда туу үрдістің жоғары көрсеткіштері контекстінде ерекше маңызды. Кілт сөздер: репродуктивті мінез-құлық, әлеуметтену, балаларды әлеуметтік-экономикалық қамтамасыз ету, дәстүрлі және модернизацияланған құндылықтар. The article presents the results of some sociological studies "Regional features of the reproductive behavior of urban Kazakh women". Particular attention is paid to the representation of youngKazakh women in relation to the socio-economic provision of children. The main research focus is on the role of the mother in creating material conditions for the upbringing and development of the child. Based on the respondents' answers, traditionally communal (responsibility is distributed among the members of the extended family), traditionally patriarchal (the main responsibility falls on the father) and modernized variants (a woman becomes a subject of economic support for children) are distinguished. Special attention is paid to the role of the state and the formation of opposite attitudes – paternalistic and partnership. The stability of certain judgments of the survey participants is checked through the prism of their ideas about the structure of the family, the distribution of intra-family functional roles, the right to make strategic decisions. This approach allows solving issues related to the formation of needs in the conditions of socialization of children, and the level of consideration of their socio-economic provision, which is especially important in the context of a consistently high birth rate in Kazakhstan. Keywords: reproductive behavior, socialization, social and economic provision of children, traditional and modernized values.