ТЕОРЕТИКО-МЕТОДОЛОГИЧЕСКИЕ ПРИНЦИПЫ И ИСТОРИЧЕСКИЕ ВЗГЛЯДЫ И.В. ЕРОФЕЕВОЙ В ИЗУЧЕНИИ ЭПИСТОЛЯРНОГО НАСЛЕДИЯ ПРАВЯЩЕЙ ЭЛИТЫ КАЗАХСКОГО ОБЩЕСТВА ХVІІ-ХІХ ВЕКОВ

Мақала ХVІІ-ХІХ ғасырлардағы қазақ қоғамының басқарушы элитасының эпистолярлық мұрасын зерттеуде белгілі тарихшы И.В. Ерофееваның ұстанған теориялық-методологиялық принциптері мен тарихи көзқарастарына арналады. 1999-2011 жылдар аралығында Ирина Викторовна архивтанушы Б.Жанаевпен бірлесе отырып Ресей Федерациясының, Қазақстан мен Өзбекстанның 12 ірі архив қорлары мен кітапханалары материалдарының негізінде қазақ хандары мен сұлтандарының хаттарын зерттеуден өткізді және ғылыми айналымға енгізді. Жүргізілген ғылыми жұмыстардың нәтижесінде 2014 жылы «Абди Компани» баспасынан «Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675-1821 годов» екі томдық фундаменталды зерттеу жарыққа шықты. Бұл тарихи құжаттардың арнайы жинағы, ол жобаның, кіріспесінің, қазақ хандары туралы биографиялық зерттеулер мен ғылыми түсініктемелердің авторы және кітаптың құрастырушысы әрі жауапты редакторы И.В. Ерофеева болды. Жинаққа 1675-1821 жылдар аралығындағы хронологиялық кезеңді қамтитын қазақ хандары мен сұлтандарының 811 хаты енді. Жалпы мұндай тарихи құжаттарды жаппай іздестіру және жариялау ісі кеңестік кезеңде басталғанын ескеру қажет, бірақ Қазақстан тәуелсіздігін жариялаған соң ол интенсивті сипатқа ие бола бастады. Мақалада осы процесте И.В. Ерофееваның рөлі, тарих ғылымы үшін эпистолярлық мұраның маңызды-лығын ашуда көрініс тапқан оның ұстанымдары мен тұжырымдарын көрсету әрекеті жасалады. Кілт сөздер: дерек, эпистолярлық мұра, жеке тұлғалық құжаттар, эго-құжаттар, басқарушы элита, хандар, сұлтандар Статья посвящена теоретико-методологическим принципам и историческим взглядам известного историка И.В. Ерофеевой в изучении эпистолярного наследия правящей элиты казахского общества ХVІІ-ХІХ вв. С 1999 по 2011 годы Ириной Викторовной совместно с архивоведом Б.Т. Жанаевым были изучены и внедрены в научный оборот письма казахских ханов и султанов на основе материалов 12 крупнейших архивов и библиотек Российской Федерации, Казахстана и Узбекистана. В результате проведенной научной работы в 2014 году в издательстве «Абди Компани» опубликовано двухтомное фундаментальное исследование «Эпистолярное наследие казахской правящей элиты 1675-1821 годов». Это специальный сборник исторических документов, где автором проекта, введения, биографии ханов, научных комментариев, составителем и ответственным редактором была И.В. Ерофеева. В сборник вошли 811 писем 26 казахских ханов и султанов, хронологически охватывающие период с 1675 по 1821 годы. Следует учесть, что начало массовому выявлению и изданию этих исторических документов было заложено в советский период, но приобрело более интенсивный характер после провозглашения независимости Казахстана. В статье была сделана попытка показать в этом процессе роль И.В. Ерофеевой, ее позиции и концепции, отразившиеся в раскрытии значимости эпистолярного наследия для исторической науки. Ключевые слова: источник, эпистолярное наследие, документы личного происхождения, эго-документы, правящая элита, ханы, султаны The article is devoted to the famous historian I.V. Yerofeyeva’s theoretical and methodological principles and historical views in the study of the epistolary heritage of the ruling elite of the Kazakh society of the 17th- 19th centuries. From 1999 to 2011, there were studied and introduced into scientific circulation Kazakh khans’ and sultans’ letters based on materials from 12 largest archives and libraries of the Russian Federation, Kazakhstan and Uzbekistan by Irina Viktorovna, together with archivist B.T. Zhanaev. As a result of the scientific work carried out in 2014, at the «Abdi Company» publishing house published a two-volume fundamental study "Epistolary heritage of the Kazakh ruling elite of 1675-1821". This is a special collection of historical documents, where the author of the project, introduction, Khans’ biographies, scientific comments, compiler and responsible editor was I.V. Yerofeyeva. The collection includes 26 Kazakh khans’ and sultans’ 811 letters, chronologically covering the period from 1675 to 1821. It should be noted that the beginning of the mass identification and publication of these historical documents was laid in the Soviet period, but it became more intense after the declaration of independence of Kazakhstan. The article attempts to show I.V. Yerofeyeva’s role in this process, her positions and concepts reflected in the disclosure of the significance of the epistolary heritage for historical science. Keywords: source, epistolary heritage, documents of personal origin, ego documents, ruling elite, khans, sultans