Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature最新文献_第2页

Suya İşlenen Edebiyat: Kanunî Sultan Süleyman’ın Su Vakfiyesi Örneği

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-0049

Gülşen Sezen

{"title":"Suya İşlenen Edebiyat: Kanunî Sultan Süleyman’ın Su Vakfiyesi Örneği","authors":"Gülşen Sezen","doi":"10.26650/tuded2020-0049","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/tuded2020-0049","url":null,"abstract":"Hayirli bir is icin sahip olunan mali veya geliri tahsis etmekle olusturulan vakiflarin gecmisi Islamiyet’in ilk yillarina kadar dayandirilmaktadir. Vakif kurmak ve onu isletmek Islamiyet’in yogun etkisiyle bir kultur olarak Osmanli topraklarinda da surdurulmus ve vakiflarin daima ozel bir yeri olmustur. Bilindigi kadariyla Osmanli Devleti’nde su icin vakif kuran ilk kisi Kanuni Sultan Suleyman’dir. 16. yuzyilda (24-31Aralik 1565) tesis edildigi bilinen bu vakfa ait metin (vakfiye*, senet, vakifnâme) calismamizin konusu olarak belirlenmistir. Vakfiyede gecen suya dair ibareler, anlatimlar, tasvir ve betimlemeler, ovguler, benzetmeler, vb. yasatilan kulturun toplum hafizasina nasil yerlestiginin ve ne yonde gelistiginin delili olarak gorulebilir. Bu manada edebiyatin suya islenen yonunu gosteren su vakfiyesinden yola cikarak suyun hem dildeki yansimasini hem de kulturdeki karsiliklarini tespit etmek makalenin temel amacidir. Amac dâhilinde okyanus, deniz, irmak, pinar, yagmur, nisan yagmuru, memba, saf su, damla, cennet sulari, Kâgithane Suyu, hayat suyu (abihayât) gibi su ogelerinin yani sira; su kemeri, kopru, hamamlar, su ayagi, sebil, cesme, havuz gibi su mimarisine ait eserler ele alinmistir.","PeriodicalId":29693,"journal":{"name":"Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42267607","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Armağan, Yalçın (2019). İmgenin İcadı: İkinci Yeni’nin Meşruiyeti, İstanbul: İletişim Yayınları, 224 s., ISBN: 9789750527616 Armağan，列支敦士登（2019）。伊姆盖宁：《第二份新年工作》，伊斯坦布尔：通讯出版社，224 s.，ISBN:9789750527616

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-806273

Betül Bayraktar

引用次数: 0

Nigâr Hanım’ın Günlüklerinde Benlik İnşası: Geç Osmanlı Dönemi’nde Kadın Özneyi Yazmak 在尼日尔妇女节，类似的结构：妇女官员在奥斯曼尼亚晚期写；1999年。

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-814104

Hüsniye Koç

{"title":"Nigâr Hanım’ın Günlüklerinde Benlik İnşası: Geç Osmanlı Dönemi’nde Kadın Özneyi Yazmak","authors":"Hüsniye Koç","doi":"10.26650/tuded2020-814104","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/tuded2020-814104","url":null,"abstract":"Nigâr binti Osman (1862-1918), eserleriyle ve entelektuel kisiligiyle on dokuzuncu yuzyilda Osmanli’da yasanan sosyal ve kulturel degisime katkida bulunmus onemli kadin yazarlardandir. Nigâr Hanim, ilk eserlerinden itibaren “kendini yazmak” meselesini onemsemis bir yazardir. Bunun en onemli delillerinden biri kaynaklarda kendisine surekli atif yapilan ancak Latin harflerine aktarilmadigindan dolayi icerigine dair detayli degerlendirmelerin yapilamadigi gunlukleridir. Nigâr Hanim’in 1887 ile 1918 yillari arasinda tutmus oldugu gunlukleri, Osmanli Devleti’nde siyasal ve toplumsal duzeyde hizli bir degisimin yasandigi bir donemi birincil agizdan aktarmaktadir. Boylece bu metinlerde yer alan kisisel bilgiler, “hafiza”, “deneyim”, “taniklik” kavramlari baglaminda tartisilabilmektedir. Ayrica bu gunlukler, Osmanli ust sinifina ait entelektuel bir kadinin ve yazarin gundelik yasamini, duygularini, edebi tercihlerini, yazma seruvenini, arayisini ve degisen siyasal ve toplumsal sartlar karsisindaki konumunu ayni anda takip edebilme imkâni sunmaktadir. Bu calismada, Nigâr Hanim’in gunlukleri, gunluk turunun “benlik insasina” sundugu verilerden hareketle “benligin kurulumu”, “kadin oznenin yazimi” ve “edebiyat kamusuna dâhil olma” meseleleri baglaminda detaylica incelenecektir.","PeriodicalId":29693,"journal":{"name":"Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47847973","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Ölmez, Mehmet (2018). Uygur Hakanlığı Yazıtları, Ankara: Bilge Su Yayınları, 328 s., ISBN: 978-605-2229-06-4 不，Mehmet（2018）。适用性作家，安卡拉：Bilge Water出版社，328 s.，ISBN:978-605-2229-06-4

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-0051

E. Gürbüz

引用次数: 0

Doğu Türkçesiyle Yazılmış Acâibü’l-Mahlûkat Tercümeleri

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-812023

Hilal Yılmaz

{"title":"Doğu Türkçesiyle Yazılmış Acâibü’l-Mahlûkat Tercümeleri","authors":"Hilal Yılmaz","doi":"10.26650/tuded2020-812023","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/tuded2020-812023","url":null,"abstract":"Acâibu’l-Mahlukatlar, insanlarin evreni ve evrende bulunan varliklari nasil algiladiklarini gosteren, bu varliklarla ilgili ansiklopedik bilgiler iceren, yazildiklari donemin cografyasi ve kozmografyasi hakkinda onemli bilgiler veren eserlerdir. Ilk defa Iran edebiyatinda Ebu’l- Huseyin Abdurrahman bin Omer es-Sufi tarafindan yazilan Acâibu’l-Mahlukat, zaman icerisinde Arap ve Turk edebiyatinda da yayginlasmistir. Turk edebiyatinda 15. yuzyildan itibaren yazilmaya baslanan ve bu tarihten itibaren farkli zamanlarda ve farkli yerlerde pek cok tercumesi yapilan Acâibu’l-Mahlukat tercumelerinin Turk edebiyatinda sevilen bir anlati gelenegini olusturdugu anlasilmaktadir. Hem Bati Turkcesiyle hem de Dogu Turkcesiyle yazilmis olan Acâibu’l-Mahlukat tercumeleri Turk dili ve Turk kultur tarihi acisindan oldukca onemli bilgiler barindirmaktadir.Bu calismada dikkatleri Dogu Turkcesiyle yazilmis olan Acâibu’l-Mahlukatlara cekebilmek icin Bati Turkcesiyle yazilmis olan Acâibu’l-Mahlukat tercumeleri hakkinda kisa bilgiler verilmistir. Daha sonra Dogu Turkcesiyle yazilmis olan Bennâi bin Muhammed Herevi’nin tercumesi ve mutericimi bilinmeyen Acâibu’l-Mahlukat tercumesi ile Sultan Muhammed bin Dervis Muhammedu’l- Muftiu’l-Belhi’nin bu alandaki Farsca eseri tanitilmis, bu eserler hakkinda cesitli bilgiler sunulmustur. Acâibu’l-Mahlukat anlatilarinin Bati Turkcesi ve Dogu Turkcesiyle yazilmis olan cesitli tercumeleri bu anlatilarin Dogu Turkcesi ve Bati Turkcesi icin ortak bir anlati gelenegini olusturmasi bakimindan buyuk onem arz etmektedir.","PeriodicalId":29693,"journal":{"name":"Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42759106","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Atan Sözcüğünün Etimolojisi Üzerine

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-0032

Özlem Ayazlı

{"title":"Atan Sözcüğünün Etimolojisi Üzerine","authors":"Özlem Ayazlı","doi":"10.26650/tuded2020-0032","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/tuded2020-0032","url":null,"abstract":"Atan sozcugu, tarihi Turk dillerinde (Eski Turkce, Orta Turkce) birkac kez atan /atgan “igdis edilmis deve” biciminde gecmis ve sozcuk uzerine bugune degin birkac etimoloji yapilmistir. Bu calismanin amaci, atan sozcugu ile ilgili yapilan etimolojileri aktarmak ve sozcukle ilgili yeni bir etimoloji onermektir. Bu amacla calisma; Giris, Tarihi Turk Dillerinde Atan Sozcugu, Cagdas Turk Dillerinde Atan Sozcugu, AtanSozcugu Ile Ilgili Etimolojiler, Yeni Bir Etimoloji Onerisi ve Sonuc olmak uzere alti baslik altinda toplanmaktadir. Sonuc olarak, Yakutca at “igdis edilmis” sozcugunden turemis attaa- (< *at+laa-) “igdis etmek, enemek” govdesinden hareketle atansozcugu icin *at+a-n etimolojisi onerilmektedir. Buna ek olarak, tarihi Turk dillerinde sozcugun yalnizca “igdis edilmis deve” anlami mevcut iken cagdas Turk dil ve lehceleri ile sozcugun sahip oldugu anlamlari gelistirmenin mumkun oldugu da tespit edilmistir. Ornegin; Yeni Uygurca, Ozbekce, Nogayca, Kirim Tatarcasi atan “igdis edilmis deve”, Hak. adan “1. yuk devesi, 2. mec. tef; igĭr adan ‘Şaman tefi’ (harf. ‘kambur deve’), alti imcektĭgigĭr adan ‘alti telli saman tefi’; Alt. adan “Şaman tefi”; Kaz. atan “1. dort yasindan buyuk kisirlastirilmis deve; 2. mec. buyuk, iri yari”; Bsk. atan “1. damizlik icin tutulan erkek deve, 2. devenin ilk yavrusu”.","PeriodicalId":29693,"journal":{"name":"Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43539680","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Klasik Türk Şiirinde Dolab-nâme Hakkında Mülahazalar

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-0031

Türkan Alvan

{"title":"Klasik Türk Şiirinde Dolab-nâme Hakkında Mülahazalar","authors":"Türkan Alvan","doi":"10.26650/tuded2020-0031","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/tuded2020-0031","url":null,"abstract":"Eski Caglardan beri kullanilan su dolaplari gunumuzde hâlâ mevcuttur. Gunumuze on yedi tanesi ulassa da Suriye’nin Hama sehri Âsi Nehri uzerine kurulan su dolaplariyla hala meshurdur. Turlerine gore su carklarinin yaygin adlari naʿura, dolâb ve sâkiya’dir. Hama’daki su dolaplari icinde en buyugu olan Dolab-i Muhammedi h. 763’te (m.1361) yapilmistir. Dolab-i Muhammedi’yi Hama hâkimi olan Turk asilli Aydemir es-Şeyhi yaptirmistir. Ancak efsanelerde Dolab-i Muhammedi’yi yapan marangozun Anadolu’daki ilk Hiristiyanlardan olan Antakyali Habib-i Neccar oldugu anlatilir. Bu makalede dolabname turune ilham veren Dolab-i Muhammedi efsaneleri ve su dolaplarindan bahseden ornek siirler incelenmistir. Inler gibi ses cikararak yavas yavas dondugu icin su dolabi, klasik Turk sairlerinin vazgecemedigi bir mazmun olmustur. Bu siirlerde âsik kendini su dolabi ile ozdeslestirir. Âsigin sevgiliden ayri kalisi ile ettigi âhlari ve feryatlari, su dolabinin uzaklardan duyulan iniltisine benzer. Dolab-nâme ise, su dolabinin dilinden “Allah askinin terennumunu ifade eden sorulu cevapli manzume” demektir. Bundan baska bu calismada dolabname turunun taniminin yetersizligi uzerinde durulmustur. Âsik Yunus’un ve Kaygusuz Abdal’in dolab-nâme siirlerinde muhtevasina gore farklilik vardir. Ayrica klasik Turk siirinde de dolab-nâme ozelligine sahip siirler vardirr. Dolab-nâme orneklerine sadece Tekke edebiyati icinde degil; Anonim Halk edebiyati, Âsik edebiyati, hatta Divân edebiyati icinde rastlanabilmektedir.","PeriodicalId":29693,"journal":{"name":"Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2020-12-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"43107090","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Gürsu, Uğur (2020). Tuhfe-i Sabrî an Lisân-ı Bulgarî, İstanbul: Akademi Titiz Yay., ISBN: 978-605-7604-20-0

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2020-12-28 DOI: 10.26650/tuded2020-0055

Zeynep Negiş

引用次数: 0

Halide Edib Hampstead’de: İngilizlerin İşgalci ve Ev Sahibi Olarak Temsili

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2019-06-29 DOI: 10.26650/TUDED2019-0004

Nagihan Haliloğlu

{"title":"Halide Edib Hampstead’de: İngilizlerin İşgalci ve Ev Sahibi Olarak Temsili","authors":"Nagihan Haliloğlu","doi":"10.26650/TUDED2019-0004","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/TUDED2019-0004","url":null,"abstract":"Bu makale Halide Edib [Adivar]’in (1884-1964) Ingiltere ile olan iliskisini yazilarindaki ev sahibi, misafir ve isgalci kavramlari uzerinden inceleyecektir. Halide Edib’in Ingiltere ile olan iliskisinde bu kavramlarin hem tarihi hem de soylemsel karsiliklari vardir. Bu kavramlarin soylemsel manalarina Haswell ve Haswell’in gelistirdigi misafirperverlik ve yazarlik cercevesinden bakilacaktir. Haswell ve Haswell bu cerceveyi somurge iliskileri uzerinden insa etmis olsa da, tespitlerini somurge iliskisi olmayan durumlarda da gozlemlemek mumkundur. Ingiliz ordusunun Istanbul isgaline taniklik etmis, yazilarinda Hindistan’a dair ornekler veren Halide Edib’in eserlerindeki Ingiliz figuru genel edebiyat tarihinden tanidigimiz somurgeci figuruyle ortusmektedir. Yazarin en sevimsiz Ingiliz karakteri olan Atesten Gomlek’teki gazeteci Mr. Cook somurgeci zihniyetini temsil eder. Halide Edib’in kahramani Ayse de okuyucuya bu somurgeci soyleme nasil karsilik verilmesi gerektigini gosterir. Halide Edib boylelikle bir cesit “metin ile karsilik verme” formulu gelistirmis olur. Yazarin bu formulu elbette kendi ev sahibi, misafir, isgalci anlayisi ve yine kendi enternasyonalizm ve milliyetcilik anlayisi etrafinda gelisir. Kariyerinin bir doneminde Ingiltere’de surgun hayati gecirmek zorunda Halide Edib’in hayatindaki isgalci figurune misafir olmasi bu kategorileri tekrar tekrar gozden gecirmesine sebep olur. Ingiltere’deyken isgal anilarini Ingilizce kaleme alan Halide Edib Turkiye’ye dondugunde bu sefer Ingilizleri Turklere anlatma gorevini ustlenir. Bir Ingiliz Edebiyati okuyucusu ve Turk Edebiyati yazari olarak Halide Edib Haswell ve Haswell’in gelistirdigi ev sahibi-yazar ve misafir-okuyucu kategorilerini ters yuz eder.","PeriodicalId":29693,"journal":{"name":"Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-06-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42656096","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 1

Eski Türkçe ile Yakutçanın Karşılaştırmalı Söz Varlığı: Ünlüyle Başlayan Sözcükler

Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature Pub Date : 2019-06-29 DOI: 10.26650/TUDED2019-0010

Hülya Yildiz

{"title":"Eski Türkçe ile Yakutçanın Karşılaştırmalı Söz Varlığı: Ünlüyle Başlayan Sözcükler","authors":"Hülya Yildiz","doi":"10.26650/TUDED2019-0010","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/TUDED2019-0010","url":null,"abstract":"Yakutca Ana Turkce ya da Eski Turkceye ait eskicil ozellikleri en iyi koruyan Turk dillerinden biridir. Yakutca anlambilimi, soz varligi, soz yapimi ve sesbilgisi acisindan diger Turk dillerine gore daha eskicil olan kimi ozellikler barindirir. Diger cagdas Turk dillerinde kullanilmayan cok sayida Eski Turkce sozcuk eskicil anlamlarini koruyarak Yakutcada varligini surdurmektedir. Bu makale VIII.-XIII. yuzyillar arasini kapsayan Eski Turkce doneminin Turkce kokenli soz varligi ile Yakutcanin soz varligini karsilastirmak amaciyla hazirlanmistir. Ele alinan Eski Turkce veri, unluyle baslayan sozcuklerle sinirlandirilmis ve Yakutcada varligini surduren 60 Eski Turkce sozcuk uzerinde durulmustur. Incelemenin sonucunda Eski Turkce adgirlan-, adin, anala-, argur-, asag, asla- II, atla-, aytur-, adgula-, adgur-, adgurt-, adlas-, argur-, erpa-, erpag, erpagla-, erpas-, erpat-, idis-, idtur-, iragu, igidtur-, irkla-, irklat-, irtas-, ogullan-, ortunki, ogirt-, ogirtur-, oglan-, udik, usak, uplan-, uzaki sozcuklerinin gunumuzde yalnizca Yakutcada; Eski Turkce agruk, agtur-, alkan-, arig II, artak, asurt-, atin-, akac, amig, aŋ II, arlan-, as- I, atlan-, idala-, icla-, ilintur-, irta-, ocas-, ozla-, udin-, urugla-, usit-, uzlan-, ukak, upla- ve utlas- sozcuklerinin ise Yakutcayla birlikte birkac dilde daha varligini surdurdugu gosterilmistir.","PeriodicalId":29693,"journal":{"name":"Turk Dili ve Edebiyati Dergisi-Journal of Turkish Language and Literature","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-06-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"42269126","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0