Studime Filologjike最新文献_第4页

Perceptime dhe horizonte për frazeologjinë e gjuhës shqipe Jani Thomai, “Studime Gjuhësore II”, Tiranë, 2017 Perceptime dhe horizon për frazeologjinë e gjuhës shqipe Jani Thomai, "Studime Gjuhësore II", Tiranë, 2017.

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i3-4.3225

Artur Lamaj

引用次数: 0

Besnikëri dhe fantazi në pasqyrimin e epokës dhe figurës së Skënderbeut në letërsinë Arbëreshe 斯堪的纳维亚半岛的历史与人物

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i3-4.3218

Klara Kodra

{"title":"Besnikëri dhe fantazi në pasqyrimin e epokës dhe figurës së Skënderbeut në letërsinë Arbëreshe","authors":"Klara Kodra","doi":"10.62006/sf.v1i3-4.3218","DOIUrl":"https://doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3218","url":null,"abstract":"Problemi i pasqyrimit të epokës dhe figurës së Skënderbeut në letërsinë arbëreshe është marrë në shqyrtim nga studiues të ndryshëm si Markianoi, Gualtieri, Shuteriqi, Xhaxhiu, gjithashtu edhe nga ne në artikuj, kumtesa, studime. Ky problem po shihet tani në dritë të re duke vështruar raportin midis pasqyrimit të realitetit historik në kuptimin e mimesisit (riprodhimit sa më besnik të këtij realiteti) dhe shndërrimit artistik në bazë të idealit të shkrimtarëve. Besnikëria e ngushtë ndaj historisë nuk është e domosdoshme në një krijim letrar të llojit historik, po në kushtet e sotme lexuesi më i përgatitur nuk e pranon më deformimin arbitrar të historisë nga ana e shkrimtarëve në bazë të fantazisë së tyre (pasqyrim ngjarjesh të paqena, heshtje ndaj ngjarjeve reale, idealizim i tepruar apo mitizim i figurave historike apo nxirje e tyre). Natyrisht duhet të kihen parasysh poetikat e atyre drejtimeve letrare që i japin më tepër vend fantazisë dhe idealizimit, siç ishte në fakt romantizmi në letërsinë arbëreshe, pra caqet estetike. Nga ana tjetër nuk duhet të lihet mënjanë as çështja e varfërisë apo pasaktësisë së burimeve historike. Trajtimi i epokës dhe figurës së Skënderbeut në letërsinë e arbëreshëve të Italisë pati dy burime kryesore: historinë e Skënderbeut të Barletit dhe këngët popullore të cilat e trajtuan epokën dhe figurën e heroit në frymën e Rinashimentos evropiane dhe estetikës së folklorit, pra të idealizuara ndonëse ekziston një thelb objektiv, meqenëse është fjala për një rast ku realiteti ia kalon së tepërmi fantazisë, madje fantazisë së shkrimtarëve, i kërkohet të jetë në lartësinë e këtij realiteti të madhërishëm siç ishte lufta e një populli të vogël kundër një superfuqie të armatosur me armatimet më të fuqishme të kohës dhe bashkimi i një kombi të përçarë për një çerek shekulli. S’duhet harruar edhe roli i kësaj lufte në shpëtimin e Europës dhe kulturës së saj dhe meritat e atij udhëheqësi që e bëri të mundur.","PeriodicalId":510710,"journal":{"name":"Studime Filologjike","volume":"20 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139156226","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Rreth vlerave gjuhësore të veprës fjalori leksiko - frazeologjik i Devollit, hartuar nga Ali Jashari 阿里-贾沙里（Ali Jashari）是德沃利特（Devollit）癌症研究中心的创始人。

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i1-2.3212

Valter Memisha

引用次数: 0

Kolec Topalli (1938-2018) 科莱克-托帕利（1938-2018）

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i1-2.3216

Anila Omari

{"title":"Kolec Topalli (1938-2018)","authors":"Anila Omari","doi":"10.62006/sf.v1i1-2.3216","DOIUrl":"https://doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3216","url":null,"abstract":"Në datën 24 maj të vitit 2018 u nda nga jeta pas një sëmundjeje të rëndë profesor Kolec Topalli, anëtar i Akademisë së Shkencave të Shqipërisë, anëtar i jashtëm i Akademisë së Shkencave dhe Arteve të Kosovës, “Mësues i Popullit”, studiues i shquar i gjuhës shqipe dhe i historisë së saj. Profesor Kolec Topalli lindi në Shkodër në vitin 1938, në një familje të njohur shkodrane. Për shkaqe biografike të familjes provoi përndjekje nga regjimi komunist që në moshë të njomë duke u dëbuar në kampe internimi me kushte shumë të vështira jetese. Shkollën e mesme e kreu në Shkodër, ku mbaroi edhe Institutin e Lartë Pedagogjik Dyvjeçar të këtij qyteti. Mbasi mbaroi shkëlqyeshëm studimet e larta për gjuhë e letërsi shqipe në Universitetin e Tiranës (1964), punoi si mësues në fshatra të ndryshme të Shqipërisë, si Kukës, Lezhë, Gramsh e Krujë, ku fitoi përvojë edhe nga njohja në terren e gjuhës shqipe. Duke qenë mësues në Nikël të Krujës, ai ra në kontakt me drejtues të arsimit, të cilët i kërkuan mendim lidhur me disa tekste, mendim i cili u vlerësua shumë nga profesori i gjuhës shqipe Fatmir Agalliu i cili e nxiti ta botojë studimin e tij. Kështu nisi rruga e vështirë dhe e pasionuar drejt studimit të gjuhës shqipe nga Kolec Topalli. Gjatë viteve të shërbimit në arsim ai përgatiti dy disertacione (1986, 1991).","PeriodicalId":510710,"journal":{"name":"Studime Filologjike","volume":"11 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139156315","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Rreth disa dukurive fonetike të së folmes së qytetit të Prizrenit me rrethinë 我在普里兹伦的生活

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i1-2.3206

Muharrem Gashi

{"title":"Rreth disa dukurive fonetike të së folmes së qytetit të Prizrenit me rrethinë","authors":"Muharrem Gashi","doi":"10.62006/sf.v1i1-2.3206","DOIUrl":"https://doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3206","url":null,"abstract":"Dialektet dhe të folmet a ligjërimet vendore të shqipes, sidomos për sa lidhet me pasurinë leksikore dhe frazeologjike, natyrisht edhe të trajtave e ndërrimeve fonetike dhe të tipareve morfosintaksore të tyre në përgjithësi, bashkë me emrat e vendeve dhe të njerëzve, kanë qenë dhe vijojnë të jenë fusha kërkimi shumë të pëlleshme, prej nga mund të sillen të dhëna e faktime me vlerë edhe për studime të tjera gjuhësore, sidomos për marrëdhëniet e shqipes me gjuhët fqinje, po edhe për dukuri të moçme fonetike, leksikore dhe për fjalëformimin e shqipes. Fjalët dialektore dhe krahinore janë burim i pasur në fondin leksikor të gjuhës shqipe, vlera dhe rëndësia e tyre është e madhe në sistemin leksikor të saj. Përimtuesit dhe studiuesit e shquar të gjuhës shqipe, sidomos që nga Rilindja, kanë treguar kujdes të madh për fjalët e shprehjet e popullit tonë. Puna e nisur nga Fran Bardhi do të përvijohet nga K. Kristoforidhi dhe nxënësi i tij i shquar, Aleksandër Xhuvani dhe shumë të tjerë pas tyre. Pas Luftës së Dytë Botërore nisin studime përkushtuese nga institucionet tona arsimore e edukative, nga edhe kemi studime me kritere shkencore, ndonëse edhe këto nuk kishin përvojën e duhur të shkencave perëndimore. Njohja dhe përimtimi i vlerave gjuhësore të së folmes së qytetit të Prizenit me rrethinë na kanë tërhequr vëmendjen qysh prej disa vitesh nga dhe kemi shkruar disa herë për to. Së pari, në punimin e magjistraturës me titull “Studimet dialektologjike në Kosovë-rezultate e probleme” dhe, më vonë, po edhe më gjerë e në mënyrë më të shtjelluar, në studimin e doktoratës: “E folmja e Prizrenit me rrethinë”, tezë doktorate e mbrojtur në QSA, Tiranë, në vitin 2014.","PeriodicalId":510710,"journal":{"name":"Studime Filologjike","volume":"18 22","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139156373","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Dukuri të ndërgjuhës tek shqipfolësi me italishten si gjuhë të dytë 我的italishten si gjuhë të dytë Dukuri të ndërgjuhës tek shqipfolësi me italishten si gjuhë të dytë

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i3-4.3227

Valbona Sinanaj

引用次数: 0

Struktura leksikore dhe struktura ekspresive e gjuhës njerëzore 词汇结构、表达结构和 gjuhës njerëzore 结构

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i1-2.3205

Josif Mita

{"title":"Struktura leksikore dhe struktura ekspresive e gjuhës njerëzore","authors":"Josif Mita","doi":"10.62006/sf.v1i1-2.3205","DOIUrl":"https://doi.org/10.62006/sf.v1i1-2.3205","url":null,"abstract":"Sintaksë do të thotë ndërtim fjalish: si grupohen fjalët bashkë për të ndërtuar sintagma dhe fjali. Në greqishte syntaxis do të thotë të vësh bashkë. Kur themi të vësh bashkë, nuk është e njëjtë sikur të vëmë bashkë tullat për të bërë një mur ose frutat dhe sheqerin për të bërë reçel. Të folurit është një proces shumë i ndërlikuar. Koncepti të vësh bashkë kuptohet më mirë në muzikë. Muzika ka një sintaksë kombinatore, sepse këtu notat vendosen bashkë në një mënyrë shumë të përcaktuar. Notat në muzikë janë si fjalët e gjuhës. Tangoja, valsi, ose vallet e popujve të ndryshëm kanë sintaksën e tyre, kanë një mënyrë të veçantë për të vendosur gjërat së bashku. Marler-i1 dallon sintaksën fonologjike dhe sintaksën leksikore. Sipas tij, të vësh gjërat bashkë zbatohet së pari në fonologji. Fonologjia vendos fonemat bashkë për të bërë rrokjet e strukturuara. Çdo gjuhë ka sintaksën e saj fonologjike ose modelet e tingujve. Në fonologji, njësitë në vetvete të vendosura së bashku nuk kanë asnjë kuptim. P.sh., fonema /m/ në vetvete nuk ka kuptim. Po kështu edhe fonemat e tjera. Si pasojë, rrokjet që formohen nga fonemat nuk e marrin kuptimin e tyre nga këto të fundit, sepse thamë që fonemat në vetvete nuk kanë kuptim. Emri mal nuk e merr kuptimin nga kuptimet e brendshme të të tri fonemave /m/, /a/ dhe /l/. Sintaksa fonologjike është vendosja bashkë e gjërave pa kuptim për të formuar njësi më të mëdha. Këngët e zogjve, këngët e balenave etj. janë sintaksë fonologjike. Pra, është e mundshme që ndonjë aftësi sintaksore fonologjike të zhvillohet tek këto qenie të gjalla pavarësisht nga kuptimi.","PeriodicalId":510710,"journal":{"name":"Studime Filologjike","volume":"94 8","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139155034","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Fjalori i gjuhës shqipe i Aleksandër Xhuvanit – hapat drejt botimit 亚历山大-许瓦尼特（Aleksandër Xhuvanit）的狱中生活--狱中生活

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i3-4.3233

Engjëllushe Karaj

{"title":"Fjalori i gjuhës shqipe i Aleksandër Xhuvanit – hapat drejt botimit","authors":"Engjëllushe Karaj","doi":"10.62006/sf.v1i3-4.3233","DOIUrl":"https://doi.org/10.62006/sf.v1i3-4.3233","url":null,"abstract":"Objekt i këtij punimi është Fjalori i gjuhës shqipe i Aleksandër Xhuvanit, i cili është fryt i punës shumëvjeçare të tij. Tashmë puna për përgatitjen për botim të fjalorit ka përfunduar, dhe ne dëshirojmë të paraqesim rezultatet e punës së përgatitjes për botim që kemi kryer. Siç dihet, autori s’pati mundësi të shkojë përtej fazës së parë, asaj regjistruese, të materialeve leksikore, pa arritur të bëjë as përpunimin leksikografik, as verifikimet e plotësimet e nevojshme, as sistemimin e tyre dhe as të përgatiste fjalorin si vepër të veçantë. Është pohuar se “materiali i pasur leksikor e frazeologjik që la prof. dr. Aleksandër Xhuvani, i përbërë prej 30.000 skedash, nga të cilat mund të dalë një vepër leksikografike prej rreth 13-14.000 fjalësh të një vëllimi prej më se 1.000 faqe të daktilografuara, u sistemua dhe u përpunua në formë fjalori nga M. Domi e Q. Haxhihasani dhe qysh nga viti 1971 janë botuar në revistën Studime filologjike”1, organ shkencor i Institutit të Gjuhësisë dhe të Letërsisë. Ne, duke bërë verifikimet në fondin e A. Xhuvanit në Kartotekën e Gjuhës Shqipe pranë këtij Instituti, vërejtëm se fondi i skedave ishte rreth 30% më i madh (gjithsej, rreth 44 000 skeda). Pra, jashtë botimeve në revistën Studimet filologjike kishte mbetur një pasuri e tërë, e mbledhur apo e vjelë prej profesorit.","PeriodicalId":510710,"journal":{"name":"Studime Filologjike","volume":"10 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139155689","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

引用次数: 0

Dy konferenca të albanologes kineze Prof. Ke Jin Dy konferenca të albanologes kineze Ke Jin 教授

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i1-2.3214

K. Kapllani

引用次数: 0

Hyrje e veprës “vëzhgime, kërkime dhe studime në lëmin e gjuhës shqipe” në 10 vëllime Hyrje e veprës "vëzhgime, kërkime dhe studime në lëmin e gjuhës shqipe" në 10 vëllime

Studime Filologjike Pub Date : 2023-12-26 DOI: 10.62006/sf.v1i3-4.3230

David Luka

引用次数: 0