Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy最新文献

{"title":"FEATURES OF THE VISUAL IDENTITY OF THE FAMILY AT THE BEGINNING OF THE TWENTIETH CENTURY","authors":"Д.Б. Асымова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.002","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.002","url":null,"abstract":"Бұл мақалада ХХ ғасыр басындағы отбасы тарихы тақырыбындағы визуалды деректер қарас- тырылған. Аталмыш деректердің ерекшелігі, ақпараттылығы сонымен қатар отбасы тарихы мен тұтас елдің тарихи жадын қалыптастырудағы деректік мүмкіндіктер мен дәрменділігін анықтау болып табылады. ХХ ғасырдың басындағы отбасы тарихының визуалды деректеріне сипаттама беру арқылы, отбасылық репрезентациясының мақсатын, философиясын талдау арқылы қорыту. Отбасы тарихының визуалды деректер негізінде отбасы ішіндегі дәстүр, діл, гендерлік аспектілеріне, туысқандық байланыстар мен ара-қатынасын түсіну арқылы тарихи кезеңдердің отбасы өміріне әсер ету деңгейін, отбасы мүшелерінің тарихи жағдайларға бейімделуі негізінде жаңа мінез-құлық пен өзін ұстау ерекшеліктеріне баса назар берілді. ХХ ғ. бастапқы жылдарындағы отбасы тарихын, отбасы жағдайында дүниетанымдық көзқарастар қалыптасу, тұлға тәрбиелену мәселелері визуалды деректер негізінде зерттеу мәселесі көтеріліп отыр. Визуалды деректердің сан көптілігінің арасынан мақалада көбінесе фото деректер қарастырылды. Себебі фото деректер, қазіргі көптеген ғылымдарда мәселен, тарих, мәдениет, әлеметтану тағы басқа да, фотосуретті дерек ретінде жетекші орындардың біріне қойып отыр, ең алдымен оның даму динамикасы мен дәуірдің өзіндік көркемдік құжатына айналу мүмкіндігіне, әлеуметтік құбылыстар мен үдерістерге сипаттама бере алатындығына байланысты болып отыр. Кілт сөздер: Отбасы тарихы, визуалды деректер, фото деректер, тарихы жады, отбасылық жады, гендерлік аспектілер, дәстүр мен модернизм, тәрбие, діл, үлгі, өсиет, ата-баба жолы, болмыс, мінез-құлық. This article discusses visual data on the topic of family history at the beginning of the twentieth century. The specifics, informativeness of these data, as well as the identification of data opportunities and intelligence in the formation of family history and historical memory of the country as a whole. Generalization by characterizing the visual data of family history at the beginning of the twentieth century, by analyzing the purpose, philosophy of family representation. In the visual data of family history, the emphasis was placed on the level of influence of historical periods on family life, on the peculiarities of new behavior and behavior based on the adaptation of family members to historical conditions by understanding the aspects of traditions, mentality, gender within the family, kinship ties and relationships. The problem of studying the history of the family in the early years of the XX century, the formation of worldview views in the family environment, personality education on the basis of visual data is raised. Among the multiplicity of visual data in the article. Keywords: family history, visual data, photo data, history memory, family memory, gender aspects, tradition and modernism, upbringing, mentality, model, testament, ancestral path, being, behavior. В данной статье рассмотрены визуальные источники по теме история семьи начала ХХ века. Специфика, информати","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136378688","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ЖЕТІСУ ӨЛКЕСІНДЕГІ БІЛІМ БЕРУ САЛАСЫНЫҢ ДАМУЫ (ОРЫС САЯХАТШЫЛАРЫНЫҢ ЕҢБЕКТЕРІ НЕГІЗІНДЕ (ХІХ ғ. ІІ жартысы – ХХ ғ.басында)","authors":"А.А. Кукетова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.018","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.018","url":null,"abstract":"В данной статье освещается реализация колониальной политики в регионе Жетысу в период Российской империи во II половине ХІХ-начале ХХ в. В то же время в крае определяется цель открытия русских приходских училищ, политика, проводимая российской администрацией в сфере образования. В регионе показана весть о постепенном сокращении мусульманской системы обучения путем демонстрации вновь открывшихся российских школ. Наряду с военной колонизацией царской Россией Южного региона, было показано удержание местного казахского народа в «духовном подданстве». Анализируя труды русских путешественников и исследователей, замечаем, что колониальная политика проводилась в общеобразовательных учреждениях, которые в первую очередь изменили отношение учащихся к религии.Города Семиречья стали основными очагами образования в крае. Российская власть, безусловно, способствовала развитию образовательной сферы у казахского народа. Они обучали казахов русскому языку. А это означало адаптацию местного казахского народа к языку, на основе которого проводилась политика русификации в Туркестанском крае. Через труды русских путешественников описывается культурная жизнь на Юге Казахстана в середине 19-начале 20 веков. Ключевые слова: Семиречье, колонизация, медресе, русские путешественники Бұл мақалада 19-ғасырдың ІІ жартысы мен 20-ғасырдың басындағы Ресей империясы тұсында Жетісу аймағындағы отаршылдық саясаттың жүзеге асырылуы атап көрсетілген.Сонымен бірге облыста орыс приход мектептерін ашу мақсаты мен орыс әкімшілігінің оқу-ағарту саласында жүргізіп отырған саясаты айқындалуда.Облыста жаңадан ашылған орыс мектептерін көрсету арқылы мұсылмандық оқу жүйесінің біртіндеп қысқарған жаңалықтарын көрсетуде.Патшалық Ресейдің оңтүстік өңірді әскери отарлауымен қатар жергілікті қазақ халқының «рухани азаматтығында» сақталуы көрсетілді.Орыс саяхатшылары мен зерттеушілерінің еңбектерін талдай отырып, отаршылдық саясаттың жалпы білім беретін оқу орындарында жүргізілгенін, бұл ең алдымен оқушылардың дінге деген көзқарасын өзгерткенін байқаймыз.Жетісу қалалары өлкедегі негізгі білім ошақтарына айналды.Орыс үкіметі, әрине, қазақ халқының оқу-ағарту саласының дамуына өз үлесін қосты.Олар қазақтарғаорыс тілін үйретті.Ал бұл жергілікті қазақ халқының тілге бейімделуін білдіріп, соның негізінде Түркістан өлкесінде орыстандыру саясаты жүргізілді.Орыс саяхатшы-ларының шығармалары арқылы 19 ғасырдың ортасы мен 20 ғасырдың басындағы Қазақстанның оңтүстігіндегі мәдени өмір суреттеледі. Кілт сөздер: Жетісу, отарлау, медресе, орыс саяхатшылары. This article highlights the implementation of colonial policy in the Zhetysu region during the period of the Russian Empire in the II half of the 19th and early 20th centuries.At the same time, the goal of opening Russian parish schools and the policy pursued by the Russian administration in the field of education are being determined in the region.The region is showing the news of the gradual reduction of the Muslim education system by demonstrating the newly ","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379256","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ОБЩЕСТВЕННО-ПОЛИТИЧЕСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ НАЦИОНАЛЬНОЙ ИНТЕЛЛИГЕНЦИИ КАЗАХСТАНА В НАЧАЛЕ XX ВЕКА","authors":"Ж. Нұрманбетқызы","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.004","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.004","url":null,"abstract":"Ақпан төңкерісінен кейін Қазақ зиялылары Уақытша үкіметтің келуін сәтті пайданаланып, қазақ жерінде болып жатқан бірқатар мәселелерді құрылтайда қарастырып, шемімін табуға тырысты. Көп кешікпей Ә.Н. Бокейханов Торғай облысы бойынша Уақытша үкіметтің комиссары болып тағайындалды. Сәл кейінірек М. Тынышбаев, одан соң Мұстафа Шоқай Уақытша үкіметтің Түркістан комитетінің құрамына енгізілді. Жанша Досмұхамедов, Халел Ғаббасов, Жақып Ақбаев, Асфендияр Кенжин, Әзімхан Кенесарин және қазақ халқының кейбір басқа да өкілдері Қазақстан мен Түркістанның бірқатар уездері мен қалаларындағы уақытша үкіметтің атқарушы органдарының құрамына кірді. Осы сәтте халықтың азаттың күні туды деп, қоғамдық білім беру, мектептер ашу, әйел құқықтары, ұл-туазаттық қозғалысқа қатысқандарға кешірім жасау, азық- түлікпен, жұмыспен қамтамасыз ету, т.б. мәселелерді алға тартты. Қазақ демократиялық интеллигенциясы үшін әр уақытта ең негізгі мәселе — жер мәселесі болды. Осы мәселе бойынша, бірқатар қалаларды съездер де болып өтті. Мақалада Ақпан төңкесінен кейін Қазақстанда Уақытша үкіметтің қазақ зиялыларына деген позициясы және өлкелік комиссиялар құрылуы туралы айтылады. Кілт сөздер: қазақ зиялылары, уақытша үкімет, өлкелік комиссарлар тағайындау, округтік съезд. После Февральской революции казахская интеллигенция успешно воспользовалась приездом Временного правительства, рассмотрела на курултае ряд вопросов, происходящих на казахской земле, и попыталась найти шемымын. Вскоре А.Н. Бокейханов был назначен комиссаром Временного правительства по Тургайской области. Чуть позже М. Тынышбаев, затем Мустафа Шокай были включены в состав Туркестанского комитета Временного правительства. Жанша Досмухамедов, Халел Габбасов, Жакип Акбаев, Асфендияр Кенжин, Азимхан Кенесарин и некоторые другие представители казахского народа вошли в состав исполнительных органов Временного правительства в ряде уездов и городов Казахстана и Туркестана. В этот момент, говоря, что родился день освобождения народа, он выдвинул вопросы общественного образования, открытия школ, прав женщин, помилования тех,кто участвовал в национально- туазатском движении, обеспечения продовольствием, работой и т. д. Для казахской демократической интеллигенции главным вопросом в разное время был земельный вопрос. По этому вопросу также прошли съезды ряда городов. В статье рассказывается о позиции Временного правительства в Казахстане по отношению к казахской интеллигенции после Февральской революции и создании краевых комиссий. Ключевые слова: казахская интеллигенция, Временное правительство, назначение краевых комиссаров, окружной съезд. After the February Revolution, the Kazakh intelligentsia successfully took advantage of the arrival of the Provisional Government, considered a number of issues taking place in the Kazakh land at the Kurultai, and tried to find shemymyn. Soon, A. N. Bokeikhanov was appointed commissioner of the Provisional Government for the Turgay region. A little later, M. Tynyshbayev, then Mustafa Shokai were","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"11 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379733","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"TRADITIONAL KAZAKH TERMINOLOGY OF HOME INTERIOR, FOOD, AND NUTRITION","authors":"Қ. Досымбек","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.025","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.025","url":null,"abstract":"Мақалада қазақ этнологиясында қолданылып келе жатқан тақырыптық тұрғыдан қарастырылатын кейбір мәселелерді жіктеудің формасы сөз болады. Атап айтқанда, ыдыс және ыдыс-аяқ, үй жабдығы, үй жиһаздары, құрал-жабдық және тағам мен тамақ сияқты бөліністер мен топтастырулардың қолданыстық функциясы қарастырылады. Атап айтқанда, отандық ғылымда халықтық жіктеуді қайнар көз ретінде ұстану ескерусіз қалып, ғылыми әдебиеттерде қалыптасқан классификациялау үрдісі ғана пайдаланылумен келеді деген сөз. Мәселен, қазақы ортада қалыптасқан үй мүліктері мен ас-тағамды жіктеудің дәстүрлі үрдісін ескере отырып төмендегі топтау үлгісін ұсынған болар едік. Мәселен, ыдыстар мен ыдыс-аяқты үй мүліктерінің негізгі екі құрамы саналатын үй жабдығы және жиһаз деген бөлініс бойынша жиһазға жатқызғаннан гөрі үй жабдықтарының қатарына жатқызған дұрыс болар еді. Сондай-ақ, өзіндік мағыналық айырмашылыққа ие компоненттердің бірі – тамақты арнайы жасайтын болса, тағам бұрын жасалып қойғандығына байланысты атлуымен бірге, азық-түлік деген де мағынаны беретін ұғым екенін байқауға болады. Ғылыми тұрғыдан бұлайша жіктеу – жоғарыда көрсетілген атаулардың әрқайсысының функциясын зерделеуге мүмкіндік береді. Мақалада аталған мәселелерді отандық ғылыми айналысқа енгізу жөніндегі ұсыныстар сөз болады. Кілт сөздер: ыдыстар, жиһаз, үйжабдықтары, тағам, отандық ғылым. The article deals with the form of classification of some thematic issues that are used in the Kazakh ethnology. In particular, the functional purpose of such subdivisions and groupings as tableware and tableware, household items, interior items, equipment, food and nutrition products are considered. In particular, it is said that domestic science does not take into account the adherence to folk classification as a source, and uses only the established process of classification in the scientific literature. Taking into account the traditional process of classifying household goods and food in the Kazakhstani environment, we would propose the following model of grouping. For example, dishes and utensils are better classified as household goods, rather than classifying them as furniture according to the division of household goods and furniture, which are the two main components of household goods. Also one component with its own semantic distinction is that if the food is cooked on purpose, we can see that the concept of food also gives meaning, along with the fact that the food is already cooked. From a scientific point of view, this classification allows us to study the function of each of the named terms. The article discusses suggestions for introducing the above issues into domestic scientific work. Key words: dishes, furniture, household appliances, food products, housekeeping. В статье рассматривается форма классификации некоторых тематических вопросов, которые используются в казахской этнологии. В частности, рассматривается функциональная назначения таких подразделений и группировок, как посуда и столовые принадлежности,","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"394 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136378972","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ПОВСЕДНЕВНАЯ СОЦИАЛЬНАЯ ЖИЗНЬ ЖЕНЩИН В ТЫЛУ В ЗАПАДНО-КАЗАХСТАНСКОЙ ОБЛАСТИ В ГОДЫ ВЕЛИКОЙ ОТЕЧЕСТВЕННОЙ ВОЙНЫ (1941-1945)","authors":"А.А. Тапалова","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.031","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.031","url":null,"abstract":"Мақалада 1941-1945 жылдар аралығындағы Батыс Қазақстан облысындағы қала мен ауылдағы қыз-келіншектердің күнделікті өмірін зерттей отырып, Орал өңіріндегі әйелдердің күнделікті өміріне Ұлы Отан соғысы әкелген ауыртпалықтар мен қиыншылықтар және олардың жеңіске қосқан үлестері, сондай-ақ білім аясындағы атқарған рөлдері қарастырылған. Авторлар мұрағат құжаттары деректері мен ауызша тарих деректерініңматериалдары негізінде соғыс жылдарындағы әйелдердің білім аясындағы күнделікті әлеуметтік өміріне талдау жасайды.Сондықтан да отандық тарих ғылымында бұрындары идеологиялық талаптарға сәйкес біржақты қарастырылған немесе бұрмаланған тарихи оқиғалар мен құбылыстардың тың деректік материалдар негізінде, ұлттық мүдде тұрғысынан сараланып, ой елегінен өткізілгені абзал. Бұл ретте Ұлы Отан соғысы кезіндегі Кеңестік әйелдердің, соның ішінде Батыс Қазақстан облысының қыз-келіншектерінің күнделікті өмірін объективті тұрғыда зерттеудің қажеттігі назардан тыс қалмауы тиіс. Кілт сөздер:әйелдер; күнделікті тарих; білім; тәрбие; мұғалім; патриот; оқушы; мектеп; интернат; Ұлы Отан соғысы. В статье исследуется повседневная жизнь женщин в городах и селах Западно- Казахстанской области в период с 1941 по 1945 годы, рассматриваются тяготы и невзгоды, привнесенные Великой Отечественной войной в повседневную жизнь женщин Уральского региона, их вклад в победу, а также роль, которую они сыграли в сфере образования. Авторы на основе архивных документов и данных устной истории анализирует повседневную, социальную жизнь женщин военных лет в рамках образования.Также в отечественной исторической науке целесообразно дифференцировать и осмысливать исторические события и явления, которые ранее были однозначно рассмотрены или искажены в соответствии с идеологическими требованиями, на основе актуальных материалов, с точки зрения национальных интересов. При этом не следует упускать из виду необходимость объективного изучения повседневной жизни советских женщин в годы Великой Отечественной войны, в том числе женщин Западно-Казахстанской области. Ключевые слова: женщины; повседневная история; образование; воспитание; учитель; патриот; ученик; школа; интернат; Великая Отечественная война. The article examines the daily life of women in cities and villages of the West Kazakhstan region in the period from 1941 to 1945, examines the hardships and tribulations brought by the Great Patriotic War into the daily life of women in the Ural region, their contribution to the victory, as well as the role they played in education.The authors note that the data of archival documents and oral history data on the basis of materials analyzes the daily social life of women of the war years within the framework of education.Also, in the national historical science, it is advisable to differentiate and comprehend historical events and phenomena that were previously unambiguously considered or distorted in accordance with ideological requirements, on the basis of relevant materials, from the point of view of","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"166 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379268","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ҚЫЗЫЛОРДАҚАЛАСЫТҰРҒЫНДАРЫНЫҢТАБЫСЫМЕНПӘТЕР МӘСЕЛЕСІ","authors":"Y.A. Zhalmagambetov","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.030","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.030","url":null,"abstract":"The daily life history of Kyzylorda residents of the capital period plays an integral part of the social and local history in the national historiography. When studying the history of everyday life, an applicant scientist must first of all clearly and at the necessary level learn about his chosen object. The main object in our research work is the everyday life history of citizens. At the beginning of 1920, the city of Akmeshit (Kyzylorda) was a small provincial town. The liiving standards of residents were poor. For example, production facilities did not work in both the city and the county, the local population earned a living by trading and grazing cattle. Hospitals and schools that were funded by the state did not have enough funds. The district budget appealed to local citizens in order to eliminate the shortage of funds. The first quarter of the twentieth century was a period in the history of our country, full of significant events. One of such historical events was the resolution of the Autonomous Soviet Socialist Republic of Kazakhstan on the transfer of the capital from Orenburg to Akmeshit (Kyzylorda) in 1925. This decision was made and implemented by the whole country in difficult times of our republic. Especially for the city of Kyzylorda, this historical time was very important, as the city left its indelible mark in determining the shape of the future republic. Therefore, currently, the study ofcapital cities’ history is important for national history. Key words: Kyzylorda, KazASSR, social security, income, history of everyday life, apartment, capital Қызылорда қаласының астаналық кезеңіндегі тұрғындардың күнделікті өмір тарихы отандық тарихнамадағы әлеуметтік, өлкетанулық тарихтың ажырамас, біртұтас бөлігі. Күнделікті өмір тарихын зерттеуде ізденуші-ғалым бірінші кезекте өзінің таңдап алынған обьектісі туралы нақты, әрі қажетті деңгейде мағлұмат жинастыруы қажет. Біздің зерттеу жұмысымыздағы басты нысан қала тұрғындарының күнделікті өмір тарихы. 1920 жылдың басында Ақмешіт қаласы (Қызылорда) шағын ғана провинциалдық қала болатын. Тұрғындардың өмір сүру деңгейі сын көтермеді. Мәселен, қала және уезд бойынша өндіріс орындары жұмыс істемеді, жергілікті халық сауда және мал бағумен күн көрді. Мемлекеттік қаржыландыруда тұрған ауруханалар мен мектептерге қаражат жетіспеді. Уездік бюджет қаражат тапшылығын жою мақсатында жергілікті қала тұрғындарына жүгінді. ХХ ғасырдың бірінші ширегі еліміздің тарихында елеулі оқиғаларға толы кезең болды. Осындай тарихи оқиғалардың бірі 1925 жылы Қазақстан автономиялық кеңестік социалистік республикасының астаналық қаласын Орынбордан Ақмешітке (Қызылорда) көшіру туралы қаулысы еді. Бұл шешім республикамыздың қиын-қыстау кезеңінде қабылданып, бүкіл ел болып жүзеге асырылды. Әсіресе Қызылорда қаласы үшін бұл тарихи уақыт өте маңызды болды, себебі болашақ республиканың келбетін айқындауда қала өзінің өшпес ізін қалдырды. Сол себепті қазіргі таңда еліміздің тарихында астаналық қалалардың тарихын зерттеу от","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136378971","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"АЛАШ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҒЫЛЫМИ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНТЕЛЛИГЕНЦИЯСЫ","authors":"G.K. Kenzhebaev","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.001","url":null,"abstract":"The article analyzes in detail the activities and creativity of the scientific and pedagogical intelligentsia of Alash and Kazakhstan. The author also considered the pedagogical heritage of the Alash intelligentsia in line with the value of the continuity of generations. The author drew attention to the fact that the path given by the leaders of Alash continues in independent Kazakhstan. Analysis of the views of the Kazakh intelligentsia on the issues of Kazakh education in the first half of the twentieth century showed that schools that first began to open provided for teaching only Russian, in the future, by the beginning of the twentieth century, intellectuals must necessarily teach their native language in primary schools until the age of twelve or thirteen. Due to the fact that schooling is a problem for the common population, Kazakh rich and pilgrims, local institutions raised funds, helped Kazakh children to study and get an education. A small number of schools, including teachers teaching in the Kazakh language, have created serious obstacles to the education and training of specialists. This is due to the fact that the training of future teachers in the shortest possible time, at short preparatory courses, led to their low professional qualifications. In general, education in Kazakhstan is considered in the works of the Kazakh intelligentsia, shows that they worked hard, fought for the bright future of their people. Keywords: Alash, scientific, - pedagogy, intelligentsia, education, the problem of learning Мақалада Алаш және Қазақстанның ғылыми-педагогикалық интеллигенциясының қызметі мен шығармашылығы жан – жақты бүгінгі күн сабақтастырыла отырып талданған. Сонымен қатар автор Алаш зиялыларының педагогикалық мұрасын ұрпақтар жалғастығы құндылығы арнасында қарастырған.Алаш қайраткерлерібастапбергенжолнұсқаларТәуелсіз Қазақстандажалғасын тауып жатқандына автор баса назар аударған. ХХ ғ. І жартысындағы қазақтарға білім беру мәселесіне байланысты қазақ зиялыларының айтқан көзқарастарын талдау барысында, алғаш ашыла бастаған мектептерде тек орыс тілінде оқытуды көздесе, кейіннен, яғни ХХ ғ. басына қарай зиялыларымыздың бастауыш мектептерде он екі - он үш жасқа дейін міндетті түрде ана тілін оқыту қажеттігін көрсетті. Ал, мектептерде оқытудың қарапайым халыққа қиындық тудыратынына байланысты қазақ байлары мен қажылары, жергілікті мекемелер қаржы жинап, қазақ балаларының оқып, білім алуына жәрдемін тигізіп отырған. Мектеп санының аздығы, оның ішінде қазақ тілінде сабақ беретін оқытушылардың аздығы оқыту ісі мен мамандар дайындауға зор кедергілер келтірді. Себебі, болашақ мұғалімдерді аз уақытта, қысқаша дайындық курстарында оқытып шығу, олардың кәсіби біліктілігінің төмен болуына алып келді. Жалпы, Қазақстандағы білім беру ісінің қазақ зиялылары еңбектерінде қарастырылуы, олардың халқының болашағы жарқын болуы үшін күрескендігін, аянбай еңбек еткендігін көрсетеді. Кілт сөздер: Алаш, ғылыми,-педагогика, интеллигенция, білім беру, оқыту мәселесі","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379735","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ПОСЛЕДСТВИЯ ЧРЕЗМЕРНОГО УКАЗАНИЯ В НАЛОГОВОЙ ПОЛИТИКЕ САЙРАМ","authors":"Ж.А. Таштанов","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.032","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.032","url":null,"abstract":"Мақалада Кеңестік ұжымдастыру дәуірінің асыра сілтеу саясатының факторлары Оңтүстік өңірдегі Сайрам ауданы халықтарының арасында да шаруалар көтерілісі мен толқуларға алып келгені баяндалады. Осы толқуларға түрткі болған кеңестік бюрократиялық жұмыс стилі мен қарапайым мақта терімшілердің еңбегінен алынатын алым-салықтардың дұрыс салынбауы сынды әрекеттер мақаланың өзекті мәселесі болып табылады. Сонымен бірге мақалада Кеңестік кезеңдегі салық саясатының кемшіліктері мен салық түрлерінің ерекшеліктеріне талдау жасалынған. Салық жүйесінің жеке адамның қаржылық қор жинауы мен табысының молаюына қарсы бағытталған сипаты да мақала барысында ашып көрсетілген. Халыққа салынған салық мөлшерінің де Кеңес үкіметі орнағаннан бастап жылдан жылға көбейіп отырғандығы мұның өзі қоғамдағы наразылықтардың асқынуына алып келгені жан-жақты баяндалған. Архивтік мәліметтерді талдау негізінде жазылған мақалада, сол дәуірдің репрессивті жазалау шараларына басымдық берілген қол таңбасы құжаттардың мәтінінен де көзге ұрып тұрады. Осынау өлкенің еңбекшілерін ұжымдық шаруашылық негізінде теңгермешілікке итермелеген саясат, көптеген меншік иелерін өз еңбек өнімін жасыруға дейін алып келгені де сол заманның ащы шындығы. Советтік өкіметтің ірілі-ұсақты қателіктерінен жиналған халықтың ашу-ызасын күштеп жаншу үшін Сталиндік репрессия шаралары басталған. Кілт сөздер: салық салу, едок, өнімді жасыру, шаруа қожалығы, астық дайындау, репрессия. В статье отмечается, что ошибки правительства эпохи советской коллективизации привели к волнениям и среди народов Сайрамского района Южного региона. Актуальной проблемой статьи являются такие действия, как советский бюрократический стиль работы, спровоцировавший эти волнения, и неправильное введение сборов, взимаемых с труда простых хлопкоробов.При этом в статье сделан анализ недостатков налоговой политики советского периода и особенностей видов налогов. Характер налоговой системы, направленный против накопления финансовых средств и воспроизводства доходов физического лица, также раскрывается в статье. Подробно описано, что размер налога на население также увеличивается с каждым годом с момента установления советской власти, что привело к обострению протестов в обществе. В статье ,написанной на основе анализа архивных данных, из текста документов выделяется особый почерк той эпохи., в которой приоритет отдается репрессивным карательным мерам . Политика ,которая подтолкнула трудящихся этого края к уравниловке на основе коллективного хозяйства, привела многих собственников к сокрытию собственного продукта труда, – горькая реальность того времени. Начаты сталинские репрессии, чтобы насильственно сокрушить гнев собравшегося населения из-за крупных и мелких ошибок советской власти. Ключевые слова: сбор налога, едок, укрывательство, крестьянское хозяйство, заготовка хлеба, репрессия. The article notes that the mistakes of the government of the era of Soviet collectivization led to unrest among the peoples of the Sairam district of the Southern r","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"197 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379252","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"MONGOLIA AFTER THE YUAN EMPIRE","authors":"Я.В. Пилипчук","doi":"10.51889/2959-6017.2023.77.2.011","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.77.2.011","url":null,"abstract":"Аннотация Данная статья посвященна истории монголов в период после падения империи Юань. Империя Юань пришла в упадок вследствие системного кризиса, эпидемий и начала Малого Ледникового периода. В 1368 г. монголов изгнали из Северного Китая. Отдельные монгольские анклавы в Юньнани и Ляодуне просуществовали до 70-80-х гг. XIV в. Уже Тогон-Темир основал династию Северная Юань. Чингизиды доминировали в монгольских степях до начала XIV в. В первой половине XV в. инициативу перехватили вожди ойратов Махаму, Тогон и Эсен. Эсен в середине XV в. одолел своего восточномонгольского соперника Аругтая в 1438 г. и был фактическим правителем всех монгольских степей в 30-50-х гг. XV в. Попытка Эсена провозгласить себя хаганом встретила сопротивление как восточных монголов, так и ойратов. Смерть Эсена в 1455 г. привела к упадку влияния конфедерации Дурбэн Ойрат. Период 50-70-х гг. XV в. был периодом жесточайшего кризиса в Монголии. Несколько лет вообще не было хагана. В 80-х гг. XV в. к власти при помощи Мандулай-хатун приходит Даян-хан. Он объединяет восточных монголов. Сопротивлялись ему тайши Ибурай, Мандулай и Бурхай. Даян-хан, объеденив степь и изгнав своих противников в Кукунор, развернул наступление на империю Мин и достиг больших успехов чем Эсен. После смерти Даян-хана Боди Алага Монголия фактически превращается в конфедерацию шесть хошунов. Во второй половине XVI в. эту конфедерацию возглавляли Алтан- хан и Тумэн Дзасакту-хан. После смерти Тумэн-Дзасакту в 1592 г. Чахарское ханство утратило главенство среди монголов при Буян Сэцэн-хане. Вернуть лидерство Чахарскому ханству вернул Лигдэн-хан. Посдедний совершал набеги на Китай и получад дань с империи Мин. Ему пришлось столкнуться с экспансией маньчжуров и он ее сдерживал до 1634 г. Южные монголы были включены в состав империи Цин в 1636 гг. После смети Лигдэн-хана лидерство в монгольском мире делили между собой хотогойтские алтан-ханы и ойратские джунгарские хунтайджи. Это соперничество решилось в пользу ойратов в 1667 г. который разгромил Лубсан-Тайшу. Халха- монголы были разделены на владения сэцэн-ханов, тушэту-ханов и дзасакту-ханов. В 80-х гг. XVII г. ойратский хунтайджи стеснил халха-монголов, что вынудило последних пойти на признание маньчжурского сюзеренитета на Долоннорском курултае. В 20-30-х гг. XVIII в. маньчжуры существенно ограничили права своих вассалов. В 1758-1759 гг. в Халха-Монголии поднял восстание Чингунжаб, но оно было подавлено маньчжурами. После 1760 г. Халха-Монголия была поставлена в тесную зависимость от династии Айсинь Гиоро. В начале ХХ в. монголы начали борьбу за самостоятельность, которая завершилась удачей в 1911 г. Ключевые слова: империя Юань, Северная Юань, ойраты, восточные монголы, халха- монголы, государство Алтан-ханов, маньчжуры, империя Цин. This article is devoted to the history of the Mongols in the period after the fall of the Yuan Empire. The Yuan Empire fell into decline due to a systemic crisis, epidemics, and the beginning of the Little Ice Age. The Mongo","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379259","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ОСОБЕННОСТИ ИСПОЛЬЗОВАНИЯ ЭЛЕКТРОННЫХ РЕСУРСОВ В ОБУЧЕНИИ ИСТОРИИ НЕЗАВИСИМОГО КАЗАХСТАНА","authors":"С. Мұсабаев","doi":"10.51889/1728-5461.2023.1.76.024","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/1728-5461.2023.1.76.024","url":null,"abstract":"Қазіргі таңда ақпараттық технологиялар адам өмірі мен қоғамдық қарым-қатынастардың маңыз-ды бөлшегіне айналды. Ғылым және білім беру саласы да ақпараттық технологиялардың үлкен әсерінен қалыс қалған жоқ. Оқу үдерісін ұйымдастыруды тиімді етіп, электронды ресурстарды тақырыпқа сай дұрыс қолдана білу жоғары нәтижеге қол жеткізу мүмкіндігін арттырады. Бүгінгі күні электронды ресурстарды қолданбай сабақ өткізу тіпті мүмкін емес. Электронды ресурстарды пайдаланған сабақ пен дәстүрлі білім берудің үлкен айырмашылығы бар. Басты айырмашылық оқытушының іс-әрекетінде. Дәстүрлі білім беру жағдайында оқытушы барлық ақпаратты жеткізуші және сол ақпараттар студенттер тарапынан білім мазмұны ретінде қабылданатын. Оқу үдерісінде электронды ресурстарды белсенді пайдалану нәтижесінде оқытушының қызметі түбегейлі өзгерді. Ендігі кезекте оқытушы оқу үдерісінде бағыт беріп, ақпараттардың кең көлемімен таныстырады және қажетті ақпараттарды табуды студенттерге қалдырады. Студенттерді үнемі ізденісте болып, үздіксіз өзін-өзі жетілдіру құзіреттілігін қалыптастырады. Мұндай құзіреттілік тек жоғары оқу орындары ғана емес, орта және кәсіптік білім беретін мектептердің оқытушылары үшін жаңа жауапкершілікті жүктеп отыр. Жоғары нәтижеге қол жеткізу үшін оқу үдерісінде инновациялық технологиялар, электронды ресурстарды пайдаланудың әдістемелік негіздеріне ерекше мән беру қажет. Кілт сөздер: инновация, ресурс, интернет, технология, әдістеме, ақпарат, қоғам, білім. В настоящее время информационные технологии стали важной деталью жизни человека и общественных отношений. Наука и образование также не отстали от большого влияния инфор- мационных технологий. Умение эффективно организовать учебный процесс и правильно использо-вать электронные ресурсы в соответствии с темой повышает шансы на высокий результат. На сегодняшний день проведение занятий без использования электронных ресурсов даже невозможно. Существует большая разница между уроками, в которых использовались электронные ресурсы, и традиционным образованием. Основное отличие заключается в действиях преподавателя. В традиционной образовательной среде преподаватель является носителем всей информации, и эта информация воспринимается студентами как содержание образования. В результате активного использования электронных ресурсов в учебном процессе деятельность преподавателя кардинально изменилась. Теперь преподаватель дает направление в учебном процессе, знакомит с широким объемом информации и оставляет студентам возможность найти необходимую информацию. Постоянно преследует студентов, формирует компетенции непрерывного самосовершенствования. Такая компетенция возлагает на преподавателей не только высших учебных заведений, но и средних и профессиональных школ новую ответственность. Для достижения высоких результатов в учебном процессе необходимо уделять особое внимание инновационным технологиям, методическим основам использования электронных ресурсов. Ключевые слова: инновации, ресурсы, интернет, технологии, методология, информаци","PeriodicalId":483344,"journal":{"name":"Habaršy - Abaj atyndaġy Almaty universitetì. Tarih žäne saâsi-a̋leumettìk ġylymdar seriâsy","volume":"114 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"136379262","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}