TRADITIONAL KAZAKH TERMINOLOGY OF HOME INTERIOR, FOOD, AND NUTRITION

Abstract

Мақалада қазақ этнологиясында қолданылып келе жатқан тақырыптық тұрғыдан қарастырылатын кейбір мәселелерді жіктеудің формасы сөз болады. Атап айтқанда, ыдыс және ыдыс-аяқ, үй жабдығы, үй жиһаздары, құрал-жабдық және тағам мен тамақ сияқты бөліністер мен топтастырулардың қолданыстық функциясы қарастырылады. Атап айтқанда, отандық ғылымда халықтық жіктеуді қайнар көз ретінде ұстану ескерусіз қалып, ғылыми әдебиеттерде қалыптасқан классификациялау үрдісі ғана пайдаланылумен келеді деген сөз. Мәселен, қазақы ортада қалыптасқан үй мүліктері мен ас-тағамды жіктеудің дәстүрлі үрдісін ескере отырып төмендегі топтау үлгісін ұсынған болар едік. Мәселен, ыдыстар мен ыдыс-аяқты үй мүліктерінің негізгі екі құрамы саналатын үй жабдығы және жиһаз деген бөлініс бойынша жиһазға жатқызғаннан гөрі үй жабдықтарының қатарына жатқызған дұрыс болар еді. Сондай-ақ, өзіндік мағыналық айырмашылыққа ие компоненттердің бірі – тамақты арнайы жасайтын болса, тағам бұрын жасалып қойғандығына байланысты атлуымен бірге, азық-түлік деген де мағынаны беретін ұғым екенін байқауға болады. Ғылыми тұрғыдан бұлайша жіктеу – жоғарыда көрсетілген атаулардың әрқайсысының функциясын зерделеуге мүмкіндік береді. Мақалада аталған мәселелерді отандық ғылыми айналысқа енгізу жөніндегі ұсыныстар сөз болады. Кілт сөздер: ыдыстар, жиһаз, үйжабдықтары, тағам, отандық ғылым. The article deals with the form of classification of some thematic issues that are used in the Kazakh ethnology. In particular, the functional purpose of such subdivisions and groupings as tableware and tableware, household items, interior items, equipment, food and nutrition products are considered. In particular, it is said that domestic science does not take into account the adherence to folk classification as a source, and uses only the established process of classification in the scientific literature. Taking into account the traditional process of classifying household goods and food in the Kazakhstani environment, we would propose the following model of grouping. For example, dishes and utensils are better classified as household goods, rather than classifying them as furniture according to the division of household goods and furniture, which are the two main components of household goods. Also one component with its own semantic distinction is that if the food is cooked on purpose, we can see that the concept of food also gives meaning, along with the fact that the food is already cooked. From a scientific point of view, this classification allows us to study the function of each of the named terms. The article discusses suggestions for introducing the above issues into domestic scientific work. Key words: dishes, furniture, household appliances, food products, housekeeping. В статье рассматривается форма классификации некоторых тематических вопросов, которые используются в казахской этнологии. В частности, рассматривается функциональная назначения таких подразделений и группировок, как посуда и столовые принадлежности, предметы домашнего обихода, предметы интерьера, оборудование, продукты пищи и питания. В частности, говорится, что в отечественной науке не учитывается приверженность к народной классификации как к источнику, а используется только установленный в научной литературе процесс классификации. Принимая во внимание традиционный процесс классификации хозяйственных товаров и продуктов питания в казахстанской среде, мы бы предложили следующую модель группировки.Например, посуду и утварь лучше классифицировать как предметы домашнего обихода, а не классифицировать их как мебель в соответствии с подразделением предметов домашнего обихода и мебели, которые являются двумя основными составляющими домашнего имущества. Также одним из компонентов со своим смысловым отличием является то, чтоесли пища приготовлена специально, можно заметить, что понятие еды также придает смысл, наряду с тем, что пища уже приготовлена. С научной точки зрения данная классификация позволяет изучить функцию каждого из названных терминов. В статье рассматри-ваются предложения по внедрению указанных вопросов в отечественную научную деятельность. Ключевые слова: посуда, мебель, бытовая техника, продукты питания, домоводство.