АЛАШ ЖӘНЕ ҚАЗАҚСТАННЫҢ ҒЫЛЫМИ-ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ИНТЕЛЛИГЕНЦИЯСЫ

The article analyzes in detail the activities and creativity of the scientific and pedagogical intelligentsia of Alash and Kazakhstan. The author also considered the pedagogical heritage of the Alash intelligentsia in line with the value of the continuity of generations. The author drew attention to the fact that the path given by the leaders of Alash continues in independent Kazakhstan. Analysis of the views of the Kazakh intelligentsia on the issues of Kazakh education in the first half of the twentieth century showed that schools that first began to open provided for teaching only Russian, in the future, by the beginning of the twentieth century, intellectuals must necessarily teach their native language in primary schools until the age of twelve or thirteen. Due to the fact that schooling is a problem for the common population, Kazakh rich and pilgrims, local institutions raised funds, helped Kazakh children to study and get an education. A small number of schools, including teachers teaching in the Kazakh language, have created serious obstacles to the education and training of specialists. This is due to the fact that the training of future teachers in the shortest possible time, at short preparatory courses, led to their low professional qualifications. In general, education in Kazakhstan is considered in the works of the Kazakh intelligentsia, shows that they worked hard, fought for the bright future of their people. Keywords: Alash, scientific, - pedagogy, intelligentsia, education, the problem of learning Мақалада Алаш және Қазақстанның ғылыми-педагогикалық интеллигенциясының қызметі мен шығармашылығы жан – жақты бүгінгі күн сабақтастырыла отырып талданған. Сонымен қатар автор Алаш зиялыларының педагогикалық мұрасын ұрпақтар жалғастығы құндылығы арнасында қарастырған.Алаш қайраткерлерібастапбергенжолнұсқаларТәуелсіз Қазақстандажалғасын тауып жатқандына автор баса назар аударған. ХХ ғ. І жартысындағы қазақтарға білім беру мәселесіне байланысты қазақ зиялыларының айтқан көзқарастарын талдау барысында, алғаш ашыла бастаған мектептерде тек орыс тілінде оқытуды көздесе, кейіннен, яғни ХХ ғ. басына қарай зиялыларымыздың бастауыш мектептерде он екі - он үш жасқа дейін міндетті түрде ана тілін оқыту қажеттігін көрсетті. Ал, мектептерде оқытудың қарапайым халыққа қиындық тудыратынына байланысты қазақ байлары мен қажылары, жергілікті мекемелер қаржы жинап, қазақ балаларының оқып, білім алуына жәрдемін тигізіп отырған. Мектеп санының аздығы, оның ішінде қазақ тілінде сабақ беретін оқытушылардың аздығы оқыту ісі мен мамандар дайындауға зор кедергілер келтірді. Себебі, болашақ мұғалімдерді аз уақытта, қысқаша дайындық курстарында оқытып шығу, олардың кәсіби біліктілігінің төмен болуына алып келді. Жалпы, Қазақстандағы білім беру ісінің қазақ зиялылары еңбектерінде қарастырылуы, олардың халқының болашағы жарқын болуы үшін күрескендігін, аянбай еңбек еткендігін көрсетеді. Кілт сөздер: Алаш, ғылыми,-педагогика, интеллигенция, білім беру, оқыту мәселесі В статье подробно проанализированы деятельность и творчество научно-педагогической интеллигенции Алаша и Казахстана. Также автор рассмотрел педагогическое наследие алашской интеллигенции в русле ценности преемственности поколений. Автор акцентировал внимание на том, что путь, который дали деятели Алаша, продолжается в независимом Казахстане. Анализ взглядов казахской интеллигенции на вопросы образования казахов в первой половине ХХ в. показал, что в школах, которые впервые начали открываться, предусматривалось обучение только русскому языку, в дальнейшем, к началу ХХ в., интеллектуалы должны в обязательном порядке преподавать родной язык в начальных школах до двенадцати - тринадцати лет. В связи с тем, что обучение в школах является проблемой для простого населения, казахские богачи и паломники, местные учреждения собирали средства, помогали казахским детям учиться и получать образование. Небольшое количество школ, в том числе и преподавателей, преподающих на казахском языке, создало серьезные препятствия для обучения и подготовки специалистов. Это связано с тем, что обучение будущих учителей в кратчайшие сроки, на кратких подготовительных курсах, привело к их низкой профессиональной квалификации. В целом, образование в Казахстане рассматривается в трудах казахской интеллигенции, показывает, что они упорно трудились, боролись за светлое будущее своего народа. Ключевые слова: Алаш, научный, - педагогика, интеллигенция, образование, проблема обучения