{"title":"Haalt België 2030? Of: Koninkrijk België vs. Republiek Vlaanderen","authors":"Stefan Kiedroń","doi":"10.18290/rh23715sp-11","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-11","url":null,"abstract":"De titel van deze bijdrage stamt van het bekende boek van de Sovjet-dissident Andrej Amalrik: Haalt de Sovjetunie 1984? (Amsterdam: Alexander Herzenstichting, 1969). De auteur van deze bijdrage, sinds 1976 een van de ‘beste vrienden van de Zomercursus in Hasselt’ van Jos Wilmots en lid van de ‘Wilmotsiaanse kring’ in Centraal-Europa, kijkt naar de toekomst van België en stelt zich dezelfde, nu ‘Belgische’, vraag.
 Aan het eind van de jaren 70 van de 20ste eeuw schreef hij een brief met die vraag naar Manu Ruys, hoofdredacteur van De Standaard. Deze antwoordde: “Wie ziet daar klaar in?”. In de latere decennia onderging België talrijke her- en omvormingen: van ‘unitair’ naar ‘federaal’. COVID-19 vertraagde de uitwerking van het ‘Vlinderakkoord’ uit 2011; premier Alexander De Croo zal het werk (misschien) ten einde brengen… En dan? Belgische Confederatie? Of: Republiek Vlaanderen? Deze bijdrage probeert een antwoord op deze vragen te geven.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"30 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571053","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Nieuwe woorden bouwen, bijvoorbeeld met lego: Zij legoot – sie spielt mit lego – sy speel lego’s. Conversie contrastief in het Nederlands, Duits en Afrikaans","authors":"Ute K. Boonen","doi":"10.18290/rh23715sp-4","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-4","url":null,"abstract":"Naast samenstelling en derivatie vormt conversie een uiterst productief woordvormingsprocedé in de West-Germaanse taalfamilie. Naast gesubstantiveerde infinitieven essen – das Essen vind je ook die Flöte – flöten, laufen – der Lauf. In het Nederlands lijkt conversie nog productiever te zijn dan in het Duits, zo kent het Nederlands hij voetbalt of zij legoot wat in het Duits niet wordt weergegeven met *er fußballt, *sie legot, maar met perifrastische formuleringen: er spielt Fußball, sie spielt mit Lego. In het Afrikaans is in deze gevallen ook een omschrijving noodzakelijk: hy speel sokker resp. sy speel lego’s. Met behulp van empirisch corpora-onderzoek en een enquête naar attitudes van de taalgebruiker wil ik door mijn project te weten komen welke vormen van conversie in de drie talen voorkomen, welke woorden als basis voor een conversie kunnen dienen en welke geconverteerde woorden misschien nog in gebruik zouden kunnen komen.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"123 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571065","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Het onvertaalbare hervertaald. Piórem i piórkiem versus Letterlijk en figuurlijk","authors":"Agata Kowalska-Szubert","doi":"10.18290/rh23715sp-16","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-16","url":null,"abstract":"Jos Wilmots is auteur van Letterlijk en figuurlijk, gebaseerd op woordspellen en linguïstische associaties. Hoewel ogenschijnlijk totaal ontoegankelijk voor niet-moedertaalsprekers en alleen voor moedertaalsprekers amusant, is het boekje een soort puzzelboek. Voor Nederlandstaligen eenvoudiger dan voor anderen, maar de meeste puzzels hebben er een concrete oplossing. Dit boek begrijpen houdt in: zoeken naar paronomasia’s, naar meerduidigheden, naar bepaalde contexten. Ook soms graven in Bijbelse citaten, in de geschiedenis van België. Kortom: hoewel het niet bedoeld was voor niet-moedertaalsprekers Nederlands, niet in eerste instantie althans, is het al bij al een erg verrijkend pareltje voor wie het Nederlands leert.
 De opsteller van deze tekst heeft het boekje destijds naar het Pools (Piórem i piórkiem) vertaald waarbij soms een ander woordspel moest worden toegepast of een andere associatie opgeroepen. Het hoofddoel was destijds om te kijken of het eens mogelijk zou zijn, bij zo’n opstapeling van de voorstaande categorieën drempels. In sommige gevallen was het enkel kijken naar een passend paronomastisch equivalent, en soms was het op zoek gaan naar analogieën die voor een Poolse lezer begrijpelijk zouden zijn. Dit moest af en toe tot een andere beeldspraak in de Poolse versie leiden (niet alle idiomen laten zich woord voor woord vertalen), of tot een kleine omweg om de originele gedachtelijn te bewaren.
 Dit opstel is bedoeld om de Jubilaris (en andere geïnteresseerden) te vertellen wat er in de Poolse versie eigenlijk staat, vergeleken met het Nederlandse origineel.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"72 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135570888","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Ontmoetingen met Jos Wilmots","authors":"Marc Le Clercq","doi":"10.18290/rh23715sp-19","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-19","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"76 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571054","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"De ontwikkeling van de leergangen Nederlands als tweede taal in Vlaanderen","authors":"Ludo Beheydt","doi":"10.18290/rh23715sp-1","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-1","url":null,"abstract":"Al sinds de 16de eeuw zijn er in Vlaanderen leerboeken Nederlands als vreemde taal en als tweede taal voorhanden. Aanvankelijk ging het om vertalende conversatieboeken voor soldaten en handelaars, maar al in de 19de eeuw kwamen er grammatica-vertaalmethodes naar het model van klassieke talen. Onder invloed van wijzigende inzichten in didactiek en linguïstiek heeft de strategie en de vormgeving van de leergangen zich grondig gewijzigd. Selectieve woordenschatkeuze, syntactisch-structurele systematisering en aandacht voor communicatieve competentie maakten de efficiëntie van de leerboeken groter. Ook leerpsychologische invloeden van het behaviorisme en de cognitieve leertechnieken vergrootten de leerefficiëntie. Dat leidde tot eclecticistische methodes met een gedifferentieerd leeraanbod en oefenaanbod. De technische innovaties in audio- en videomateriaal hebben vervolgens geleid tot audiovisuele leergangen waarin soaps, audio-lexicale oefeningen en luisteroefeningen een aandeel krijgen. Recent zijn taakgerichte leergangen voor specifieke individuele behoeften met nadruk op intercultureel onderwijs en e-learning populair geworden. Ondertussen zijn daar ook online cursussen met aansluitend oefenmateriaal bijgekomen.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"7 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571063","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Modersprook – muttersprache – moedertaal: Nederrijns tussen Duits en Nederlands. Voor Jos Wilmots","authors":"Heinz Eickmans","doi":"10.18290/rh23715sp-18","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-18","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"76 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571219","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"De receptie van Conscience in de Poolse pers tot 1918. Voorlopige bevindingen","authors":"Bożena Czarnecka","doi":"10.18290/rh23715sp-14","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-14","url":null,"abstract":"Het Poolse receptieonderzoek naar het werk van de Vlaamse romanschrijver Hendrik Conscience (1812-1883), een van de meest vertaalde schrijvers uit het Nederlands in het Pools, concentreert zich hoofdzakelijk op vertalingen van zijn werk in boekvorm. Over de receptie van Conscience in de Poolse kranten en tijdschriften van de 19e en begin 20e eeuw is er weinig bekend, hoewel dit destijds een wezenlijke factor moest geweest zijn in de processen van verbreiding en assimilatie van zijn werk in de Poolse cultuur. Alleen al daarom kan de huidige kennis van de receptie van deze auteur als onvolledig beschouwd worden. Dit artikel presenteert de eerste deelresultaten van het onderzoek naar de receptie van Conscience in de Poolstalige pers tot 1918. Het verschaft basisinformatie over de historische en culturele context van die tijd en karakteriseert (zowel kwantitatief als kwalitatief) het voorlopige corpus van teksten. De meeste aandacht wordt gericht op tot nu toe onbekende vertalingen van twee verhalen van Conscience: Rikke-tikke-tak (1846) en Blinde Rosa (1847) die in 1856 als feuilleton zijn verschenen in het tijdschrift Rozmaitości (uitgegeven in Lviv). Dit zijn hoogstwaarschijnlijk ook de vroegste vertalingen van Conscience in het Pools, niet uit het origineel, maar via de Franse tussenvertaling van Wocquier (1854).","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571055","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Samenstellingen in het Nederlands en Pools – een vergelijkende analyse en enige suggesties voor het taalonderricht","authors":"Camiel Hamans, Robertus De Louw","doi":"10.18290/rh23715sp-5","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-5","url":null,"abstract":"In deze bijdrage worden Poolse en Nederlandse nominale samenstellingen vergeleken en worden, met het oog op het leren van Nederlands door Poolstalige studenten, de overeenkomsten tussen beide verschijnselen globaal in kaart gebracht. Dit, omdat het didactisch gezien een beter uitgangspunt biedt om uit te gaan van overeenkomsten. Voor het Nederlands wordt aan de hand van de literatuur eerst nagegaan wat het verschil is tussen een woordgroep en een samenstelling. Vervolgens worden de kenmerkende eigenschappen van nominale samenstellingen beschreven. Hierbij ligt de nadruk op de semantische en formele rechtshoofdigheid, op het klemtoonpatroon en op mogelijke verbindingsklanken. Vervolgens worden, wederom op basis van de bestaande literatuur, vergelijkbare Poolse samenstellingen geanalyseerd en beschreven. Tenslotte wordt vastgesteld dat de kenmerkende eigenschappen van Nederlandse en Poolse nominale samenstellingen, hoezeer ze ook verschillen in frequentie, vrijwel volledig samenvallen. In de laatste paragraaf van dit artikel wordt uiteengezet waarom het didactisch beter is uit te gaan van overeenkomsten dan van verschillen.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571056","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"De wondere wegen van La Salette. Nederlandstalige literatuur in het Tsjechisch versus bekeringen tot het katholicisme","authors":"Wilken Engelbrecht","doi":"10.18290/rh23715sp-13","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-13","url":null,"abstract":"De industriële revolutie veranderde de maatschappij grondig. De meeste Europese landen veranderden van een agrarische in een industriële maatschappij. De steden groeiden fors, er ontstond een groot proletariaat en de ontkerkelijking nam toe. De nieuwe politieke stromingen van de 19e eeuw, het liberalisme en socialisme waren sterk antiklerikaal, in België meer dan in Nederland.
 Midden 19e eeuw vonden er vele Mariaverschijningen plaats, de eerste was die van La Salette in 1846. De verschijningen vonden steevast plaats op het platteland, aan eenvoudige mensen, met een oproep tot persoonlijke bekering en apocalyptische boodschappen. De katholieke kerk aarzelde om deze te erkennen. La Salette had sterke invloed op verschillende decadente en symbolistische dichters, van wie Léon Bloy (1846-1917) de belangrijkste was. Bloy beïnvloedde zowel de Nederlander Pieter van der Meer de Walcheren (1880-1970), als de Tsjech Josef Florian (1873-1941). Rond beiden ontstonden kringen van katholieke of katholiek geworden literaten.
 De Tsjechische leden van de groep rond Florian vertaalden – soms via vertalingen van Van de Meer de Walcheren in het Frans – Middelnederlandse en andere mystieke en katholieke literatuur, vooral poëzie. La Salette bewerkstelligde zo de transfer van een specifiek deel van de Nederlandstalige literatuur naar het Tsjechische veld.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"24 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571211","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Je wordt slechts één keer negentig","authors":"Agata Kowalska-Szubert, Wilken Engelbrecht","doi":"10.18290/rh23715sp-0","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23715sp-0","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"40 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-10-20","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135571058","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}