{"title":"II wojna światowa w diarystyce Iwana Bunina","authors":"Nel Bielniak","doi":"10.18290/rh23717.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.11","url":null,"abstract":"Iwan Bunin niemal całe życie prowadził dzienniki, które pełniły różne funkcje, charakteryzowały się ponadto fragmentarycznością i nieciągłością. W diariuszu pisarz odnotowywał m.in. istotne dla niego wydarzenia i towarzyszące im emocje. Znalazły się w nich również jego przemyślenia dotyczące II wojny światowej, którą pisarz spędził głównie na południu Francji. Bunin uważnie śledził i komentował przebieg działań wojennych na świecie i losy kolejnych zaangażowanych w nią krajów. Konflikt na terytorium dawnej ojczyzny skłonił diarystę m.in. do złagodzenia wypowiedzi o ZSRR, jak też do wspomnień o kraju ojczystym. Z kolei opis francuskich realiów wojennych obfituje w szczegółowe uwagi o warunkach bytowych i zdrowotnych Bunina i jego bliskich, przedstawia ponadto skomplikowaną i niepewną sytuację rosyjskich emigrantów. A wszystkie zapiski okraszone są rozważaniami o przemijaniu, czasie, śmierci czy pamięci.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719297","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Jahwe – Bóg w zasięgu oczu, uszu i głosu Izraelity","authors":"Grzegorz Ojcewicz","doi":"10.18290/rh23717.17","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.17","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"38 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135718998","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Polsko-czeskie inicjatywy na polu kultury w ostatnich trzydziestu latach w regionie Śląska Cieszyńskiego","authors":"Jana Raclavská, Jiří Muryc","doi":"10.18290/rh23717.16","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.16","url":null,"abstract":"Zmiany przynależności państwowej Śląska Cieszyńskiego w okresie siedemdziesięciu lat i jego podział prowadziły stopniowo do zdezintegrowania jednolitej dotąd społeczności cieszyńskiej. Ludność autochtoniczna, pozostająca po 1920 r. na terenie Republiki Czechosłowackiej, czuła się odcięta od języka i kultury polskiej. W części polskiej Śląska Cieszyńskiego stopniowo zatracało się poczucie wspólnoty z ludnością na drugim brzegu Olzy. W wyniku tego powstały dwie odrębne tożsamościowo grupy Polaków: autochtoni, zamieszkujący tzw. Zaolzie (lewobrzeżne tereny Śląska Cieszyńskiego odgraniczone rzeką Olzą) – językowo i emocjonalnie związani z Polską, i Cieszynianie, którzy znaleźli się po „polskiej” stronie Olzy, włączając się naturalnie w krąg rodzimej kultury. Niniejszy artykuł przedstawia drogę do ponownego zjednoczenia społeczności cieszyńskiej. Platformą do odbudowania przerwanych więzi były i są kontakty na polu kultury.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"138 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719520","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Koncept demokracji w języku polskim i polskim dyskursie publicznym po 1989 roku","authors":"Monika Grzeszczak","doi":"10.18290/rh23717.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.3","url":null,"abstract":"W artykule podjęto próbę rekonstrukcji rozumienia demokracji w języku polskim na podstawie źródeł słownikowych, ankietowych i tekstowych oraz nakreślono różne sposoby funkcjonowania tego konceptu w wybranych, reprezentatywnych odmianach dyskursu publicznego w Polsce po 1989 r. Przyjęto przy tym założenia metodologiczne i aparat pojęciowy lubelskiej etnolingwistyki kognitywnej. Przeprowadzona analiza dowiodła, że podstawowy zbiór cech semantycznych demokracji, jej „stereotyp bazowy”, obejmuje w pierwszej kolejności cechy społeczne (z prymatem wolności i równości) i polityczne (z pojmowaniem demokracji jako formy ustroju politycznego, w której suwerenem jest lud/ naród/ większość społeczeństwa), w drugiej kolejności również cechy etyczne i bytowe. Koncept demokracji poddany został w różnych typach dyskursu publicznego swoistym modyfikacjom (profilowaniu), zgodnie z przyjętym przez dany podmiot światopoglądem oraz wyznawanym (cenionym przez siebie) systemem wartości. Profilowanie konceptu zarysowane zostało na podstawie materiału tekstowego zaczerpniętego z prasy o proweniencji liberalno-demokratycznej i lewicowej oraz centrowo-prawicowej. Uwypuklony został przy tym „typowy” (realny, rzeczywisty) obraz demokracji pierwszych dwudziestu lat transformacji systemowej w Polsce.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719118","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Julia Mazurkiewicz-Sułkowska, Aleksander Kiklewicz
{"title":"Język białoruski antyrządowych protestów na Białorusi","authors":"Julia Mazurkiewicz-Sułkowska, Aleksander Kiklewicz","doi":"10.18290/rh23717.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.4","url":null,"abstract":"Przedmiotem artykułu jest analiza językowa dyskursów protestacyjnych, wywołanych przez sfałszowanie wyborów prezydenckich na Białorusi w sierpniu 2020 r. Protesty 2020 r. stały się przedmiotem niektórych publikacji naukowych, jednak przeważnie uwzględniają one społeczno-kulturowy aspekt tego zjawiska. Systemowego i teoretycznie uzasadnionego badania wymaga natomiast aspekt językowy. Autorzy artykułu skupili się na jednym z najważniejszych elementów tej agendy badawczej – społeczno-symbolicznym i pragmatyczno-komunikacyjnym wykorzystaniu języka białoruskiego w trakcie akcji protestu. Badanie jest oparte na wybranych koncepcjach socjolingwistycznych, a za materiał posłużyło 300 tekstów ulicznych (napisy plakatowe, slogany, hasła, inskrypcje miejskie) oraz teksty elektroniczne (zarchiwizowane posty na stronach internetowych portali społecznościowych i komunikatorów).","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719246","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Inteligencja na zgliszczach ojczyzny”. Model badawczy systemu dla konserwatywnego dyskursu o transformacji systemowej w Rosji w latach 90. XX wieku","authors":"Małgorzata Abassy","doi":"10.18290/rh23717.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.7","url":null,"abstract":"Analiza dyskursu transformacji systemowej w latach 90. XX wieku w Rosji została przeprowadzona na podstawie tekstu źródłowego pt. Inteligencja na zgliszczach ojczyzny (1996) autorstwa konserwatywnego publicysty Siergieja Kara-Murzy. Rozważania rozpoczęto od doprecyzowania pojęcia systemu, jego części składowych, mechanizmu zachowania równowagi funkcjonalnej oraz ram czasowych transformacji. Opierając się na wnioskach z analizy dyskursu zbudowano model systemu, na podstawie którego jest możliwe prześledzenie niespójności, polegającej na rozluźnieniu zależności między fundamentalnymi systemu: wartościami. Druga warstwa analizy systemowej to słowa, które są nacechowane ambiwalencją. Pytanie o ich semantykę odsłania kierunek transformacji systemu – ku wzrostowi równowagi funkcjonalnej, bądź ku jej zaburzeniu. Pytanie o rolę inteligencji sprowadza się do jej kompetencji w zakresie rozpoznania niuansów znaczeniowych oraz zbudowania takich modeli systemu, które wykażą potencjalne niebezpieczeństwa zderzenia sprzecznych wartości zanim dojdzie do realizacji postulatów w praktyce. W tym aspekcie model systemu, według którego można prognozować przebieg transformacji systemowej, ma funkcję diagnostyczną i prognostyczną.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"57 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719252","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tрансформация восприятия ключевых имен и произведений русской классической литературы в образовательном дискурсе Словакии (до и после 1989 года)","authors":"Nina Cingerová, Irina Dulebová","doi":"10.18290/rh23717.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.9","url":null,"abstract":"Масштабные события, вызвавшие изменения политическиx, экономическиx и общественныx условий, динамизируют, как правило, и временно зафиксированные идентичности культурныx знаков. В истории Словакии одними из самыx крупныx «взрывов» такого качества были Февральский переворот 1948 года, завершившийся установлением коммунистического режима в бывшей Чеxословакии, и так называемая Барxатная революция 1989, ознаменовавшая его конец. Суть связанной с изменениями общественной парадигмы трансформации восприятия ключевых имен и произведений русской классической литературы проанализирована на материале учебныx пособий для средниx школ, изданныx до и после 1989 года. Теоретическую основу исследования составили труды представителей Эссекской школы дискурса – Эрнесто Лакло и Шанталь Муфф. Были поставлены следующие задачи: а) фиксирование привязки определенного означающего, в нашем случае писателя, к определенной узловой точке; б) выявление речевыx или же шире – дискурсивных стратегий; в) фиксирование трансформации интерпретаций. Исxодя из анализа данныx фрагментов дискурса по отношению к дискурсу до 1989 года выявлены такие правила дискурсивного моделирования, как принцип первоочередности учета характеристик общественно-экономическиx формаций, «привязка» писателей и иx произведений к узловой точке «классовой борьбы», телеологичность изложения творческого пути писателей, соотносящуюся с принципами торжественного монументального стиля и актуализацию коммунистическиx идеологем. Самой существенной трансформацией в дискурсе после 1989 года была деидеологизация сложившиxся нарративов, циркулирующиx в образовательном дискурсе, и своеобразная бульваризация дискурса. В качестве главной цели, таким образом, выступает привлечение внимания реципиента.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"332 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719005","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Развітанне з радзімай. Pаэзія Алега Мінкіна перыяду трансфармацыі","authors":"Siergiej Kowalow","doi":"10.18290/rh23717.6","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.6","url":null,"abstract":"У артыкуле разглядаецца паэзія Алега Мінкіна (1952 г. нар.) перыяду трансфармацыі: вершы напісаныя ў 1991-2016 гг. у Вільні і Маскве, пасля таго, як паэт пакінуў Беларусь. Акрамя змены месца жыхарства на творчасць Мінкіна позняга перыяду наклалі выразны адбітак таксама гістарычныя падзеі: атрыманне Літвой, а потым і Беларуссю, незалежнасці, першыя прэзідэнцкія выбары ў Беларусі і прыход да ўлады Аляксандра Лукашэнкі, заняпад беларускага нацыянальнага адраджэння, узмацненне каланіяльнай залежнасцi Мінска ад Масквы, ператварэнне Расіі і Беларусі ў таталітарныя краіны. У артыкуле аналізуюцца ў біяграфічным ключы і ў грамадска-палітычным кантэксце часу вершы са зборнікаў Пенаты (2007) і Мяне тут не было... (2018). Вызначаецца кірунак творчай эвалюцыі паэта: ад неакласіцызму і неаміфалагізму ранніх зборнікаў Сурма (1984) і Расколіна (1991) да лірыкі непасрэднага перажывання з выразна выяўленым аўтарскім “я” і да філасофскай, метафізічнай паэзіі позняга перыяду.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"2012 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719135","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"The Tender Narrator In Guzel Yakhina’s Zuleikha","authors":"Anna Głąb","doi":"10.18290/rh23717.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.18290/rh23717.13","url":null,"abstract":"The main assertion in this paper is that the tender narrator, whom the Polish writer, Olga Tokarczuk, made the subject of her Nobel Lecture, can convey the author’s perspective in such a way that all readers can find themselves in it. Using the example of Guzel Yakhina’s Zuleikha, the author of this paper demonstrates how tender narration brings out the titular character’s defenselessness as a quality of the human condition. The author ponders what distinguishes Yakhina’s novel among other examples of camp or historical literature and also addresses Hélène Cixous’s concept of l’écriture feminine, concluding that the perspective of tender narration is coextensive with the feminine narration that is open to voices arriving from a multitude of perspectives. The author also demonstrates that Yakhina’s Zuleikha is an example of literature that highlights and explores the experience of a human being’s internal freedom, which is inalienable, even though its external freedom may be endangered by fate, the laws of history or political machinations.","PeriodicalId":41095,"journal":{"name":"Roczniki Humanistyczne","volume":"72 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-09-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"135719295","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}