BULLETIN Series Historical and socio-political sciences最新文献

{"title":"БЕЖЕНЦЫ И ТЕРРОР НА КАЗАХСКО-КИТАЙСКОЙ ГРАНИЦЕ (начало 30-х гг. ХХ в.)","authors":"Р.Қ. Айдарбаева","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.001","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.001","url":null,"abstract":"Қазақстандағы кеңестік модернизация және оның салдары туралы мәселе еліміз тәуелсіздік алғаннан кейінгі уақытта кең түрде зерттеліп келеді. Соның ішінде 20-30 жылдардағы Ашаршылық миллиондаған адамның өмірін қыршынынан қиып, ұлтымызды құрып кету шегіне жеткізді. Кеңес өкіметінің ұжымдастыру саясаты бұрын-соңды болмаған босқыншылыққа алып келді. 1930 жж. басындағы Қазақ-Қытай шекарасы аумағында орын алған босқыншылық және қазақ босқындарына қарсы қолданылған кеңестік биліктің террорлық әрекеттеріне баға беру көзделген. Архив материалдарының мол қоры мен ауызша тарихи деректерді кең түрде пайдалана отырып, шекаралық аймақта орын алған зорлық-зомбылықтың себептерін, ауқымын және түрлерін анықтау белгіленген. ХХ ғасырдың 30 жылдарының басындағы Қазақстанның шығыс шекара аймағында орын алған қайғылы оқиғалар жан-жақты зерттелді. Босқыншылықтың себептері, оның аймақтық ерекше- ліктері анықталды. Билік өз тарапынан жіберілген қателіктерді мойындап, нәубеттің себептерін анықтап жоюдың орнына бейбіт халыққа қарсы жаппай террорлық әрекеттерді қолданды. Қазақ өлкесіндегі босқындық және қазақ босқындарына қарсы кеңінен қолданылатын зорлық-зомбылық актілері сталиндік режимнің ең қатыгез қылмыстарының бірі болып табылады. Кілт сөздер: Қытай, босқын, босқыншылық, ашаршылық, шекара, террор.\u0000 Вопрос о советской модернизации в Казахстане и ее последствиях стал широко изучаться после приобретения независимости Республики. В том числе голод 20-30-х годов, унесший жизни миллионов людей и поставивший наш народ на грань исчезновения. Политика коллективизации советской власти стала причиной массового беженства. Изучение беженства на территории казахско-китайской границы в начале 1930-х гг. и оценка террористических действий советской власти, применявшихся против казахских беженцев. На основе использования широкого круга источников выявить причины, масштабы беженства и виды насилия, имевшего место в приграничной зоне. На основе анализа и сопоставления архивных источников и материалов устной истории всесторонне исследованы трагические события начала 30-х годов ХХ века, произошедшие в приграничной зоне Восточного Казахстана. Выявлены причины беженства, его региональные особенности. Вместо того, чтобы выявить и устранить причины массового беженства, власти не признали допущенные со своей стороны ошибки и использовали массовые террористические акты против мирного населения. Беженство в казахском крае и акты насилия, широко применявшиеся против казахских беженцев, являются одними из самых жестоких преступлений сталинского режима. Ключевые слова: Китай, беженец, беженство, голод, граница, террор.\u0000 The issue of Soviet modernization in Kazakhstan and its consequences began to be widely studied after the acquisition of independence of the Republic. Including the famine of the 20-30s, which took the lives of millions of people and put our people on the brink of extinction. The policy of collectivization of the Soviet power became the reason of mass refugees. To study the refugees ","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"11 9","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139609337","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"KARAKESEK-ALSHYNS IN THE HISTORY OF THE GOLDEN HORDE","authors":"М.С. Ноғайбаева","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.019","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.019","url":null,"abstract":"Мақалада Алтын Орданың этникалық тарихына қатысты мәселелердің бір қыры қазіргі қазақ халқының Кіші жүз құрамындағы Алты ата Әлім немесе Қаракесек тайпалық бірлестігінің қалыптасуы тарихымен байланысты қарастырылады. Моңғол шапқыншылығы дәуіріндегі Қаракесек рулар бірлестігі немесе қазіргі шежіре дәстүрі бойынша Әлімдер немесе Қаракесек тайпалық бірлестігі (Шекті, Төртқара, Қарасақал, Қаракесек, Шөмекей, Кете) деректерде негізінен Алшын деген жалпы атаумен белгілі. Деректерде «Алшын» атауы «Байұлы» деген атаумен қатар кездесетіндіктен, мақалада Алтын Орда тарихындағы «Алшын» атауы тар мағынасында, яғни Қаракесек тайпалар бірлестігінің синонимі ретінде қолданылды. Алтын Орда тарихындағы Қаракесек-Алшындарың орны мен қалыптасу тарихын анықтау проблемалық және салыстырмалы-тарихи әдістер арқылы жүргізілді. Жазба және ауызша дерек мәліметтері бойынша Қаракесек-Алшындарға қатысты мәліметтер анықталып, салыстырмалы-тарихи әдіс нәтижесінде мақаланың басты тұжырымдары негізделді. Ауызша тарих айту дәстүріне орай батырлар жыры мен қазақ шежірелерінің нұсқаларыжазба дерек мәліметтерімен салыстырмалы түрде қарастырылды. Мақалада Қаракесек-Алшындардың Алтын Орданың қоғамдық-саяси өміріндегі орны мен ықпалы, орналасуы, олардын шыққан тарихи тұлғалар туралы мәселелер талқыланды. Кілт сөздер: Алтын Орда, Каракесек, Алшын, Аңғысын, Алау батыр, этникалық тарих, 92 баулы өзбек тайпалары.\u0000 The article considers one of the issues related to the ethnic history of the Golden Horde, related to the history of the formation of the tribal association of Alty Ata Alim (six tribes of Alim) or Karakesek as part of the Junior Zhuz of the modern Kazakh people. During the Mongol invasion, the Karakesek tribal association, or according to modern genealogical tradition, the Alimuly or Karakesek tribal association (Shekti, Tortkara, Karasakal, Karakesek, Shomekey, Kete) is known in sources mainly under the common name Alshyn. Since the name \"Alshyn\" is found in the sources in parallel with the name \"Baiuly\", in the article about the history of the Golden Horde, the name \"Alshyn\" was used in a narrow sense, as a synonym for the unification of the Karakesek tribes. The determination of the place and history of the formation of the Karakesek-Alshyns in the history of the Golden Horde was carried out using problematic and comparative historical methods. Based on written and oral sources, information related to the Karakesek-Alshyns was determined, and as a result of the comparative historical method, the main conclusions of the article were substantiated. According to the oral historical tradition, information from written sources was compared with samples of heroic epics and Kazakh geneology. The article considers the place and influence of the Karakesek-Alshyns in the social and political life of the Golden Horde, their location, as well as questions about historical figures who came from these tribes. Keywords: Golden Horde, Karakesek, Alshyn, Angysyn, Alau batyr, ethnic history, 9","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"86 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139606521","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"СОҒЫСТАН КЕЙІНГІ ЖЫЛДАРДАҒЫ ҚАЗАҚСТАННЫҢ АУЫЛДАРЫ МЕН СЕЛОЛАРЫНДАҒЫ ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬДЫҚ ӘЛЕУЕТІНІҢ МАТЕРИАЛДЫҚ-ТЕХНИКАЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ МЕН БІЛІМ БАСТАУЛАРЫ","authors":"А.С. Сарсенов","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.006","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.006","url":null,"abstract":"В статье анализируется интеллектуальный потенциал сельского населения Казахстана после окончания Великой Отечественной войны. Дается характеристика материально-технической базы аулов, состоянии техники, даются статистические данные по количеству техники в колхозах и совхозах. В статье говорится, что на развитие интеллектуального потенциала аулов и сёл Казахстана существенное влияние оказали межреспубликанские и международные связи. Происходил обмен опытом знаменитых работников сельского хозяйства. Основу интеллектуального потенциала составляют люди. Только человек способен на сознательную деятельность, на познание окружающей среды и имеет возможность повлиять на неё. Деятельность людей развивается в соответствии с политическим строем в обществе и государстве, идеологией, экономико–хозяйственными возможностями, духовно-культурным уровнем и др. Поэтому считается закономерным явлением то, что у социальной практики имеется своё содержание, формы и организации соответственно каждому историческому этапу. Ключевые слова: Интеллектуальный потенциал, аграрная экономика, технический уровень, электрификация, химизация, техника.\u0000 Мақалада Ұлы Отан соғысы аяқталғаннан кейін Қазақстанның ауыл халқының зияткерлік әлеуеті талданады. Ауылдардың материалдық-техникалық базасына, техниканың жай-күйіне сипаттама беріледі, ұжымшарлар мен кеңшарлардағы техника саны бойынша статистикалық деректер беріледі. Мақалада Қазақстан ауылдары мен ауылдарының зияткерлік әлеуетін дамытуға республикааралық және халықара-лық байланыстар айтарлықтай ықпал еткені айтылған. Ауыл шаруашылығының атақты қызметкерлерінің іс-тәжірибесімен алмасу жүзеге асырылды. Зияткерлік әлеуеттің негізін адамдар құрайды. Тек адам ғана саналы қызметке, қоршаған ортаны тануға қабілетті және оған әсер етуге мүмкіндігі бар. Адамдардың қызметі қоғам мен мемлекеттегі саяси құрылымға, идеологияға, экономикалық-шаруашылық мүмкіндіктерге, рухани-мәдени деңгейге және т.б. сәйкес дамиды. Сондықтан әлеуметтік практиканың әрбір тарихи кезеңге сәйкес өзінің мазмұны, нысандары мен ұйымы болуы заңды құбылыс болып есептеледі. Түйін сөздер: Зияткерлік әлеует, аграрлық экономика, техникалық деңгей, электрлендіру, химияландыру, техника.\u0000 The article analyzes the intellectual potential of the rural population of Kazakhstan after the end of World War II. A description of the material and technical base of the villages, the state of equipment is given, statistical data on the amount of equipment in collective farms and state farms are given. The article says that inter- republican and international relations had a significant impact on the development of the intellectual potential of the villages of Kazakhstan. The experience of famous agricultural workers was exchanged. The basis of intellectual potential is people. Only a person is capable of conscious activity, knowledge of the environment and has the opportunity to influence it. The activities of people develop in accordance with the political system in society and the sta","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"37 20","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139607484","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"САЙРАМСКОЕ ВОССТАНИЕ, РЕЗУЛЬТАТЫ И ЕГО ОБЩИЕ ЧЕРТЫ И ПРИЗНАКИ С ДРУГИМИ НАЦИОНАЛЬНО-ОСВОБОДИТЕЛЬНЫМИ ВОССТАНИЯМИ В КАЗАХСТАНЕ","authors":"Ж.А. Таштанов","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.005","url":null,"abstract":"Мақалада өткен ғасырымыздың 30 жылдарындағы Сайрам ауданындағы халық көтерілісі, оның себептері мен салдары туралы мәселе қарастырылған. Түркістан облысының Сайрам ауданы халық тығыз қоныстанған негізінен диханшылықпен айналысқан өңір. Ұлттық құрамы әр түрлі өңірде Кеңестік тоталитарлық жүйенің орныауымен бірге халықтың қалыпты даму үрдісі де бұзылды. Әсіресе бұл жағдай күштеп ұжымдастыру, жеке меншікке қарсы бағытталған зорлықшыл әрекеттермен ұштасқан саяси науқан тұсында күшейе түсті. Мұның соңы халықтың жаппай наразылығын тудырып бүкіл елді қамтыған стихиялық сипаттағы ұлт-азаттық көтерілістерге ұласты. Сондай ұлт-азаттық сипаттағы көтерілістің бірі Сайрам көтерілісі болатын. Сайрам көтерілісі турасында архив қорларында сақталған осыған дейін беймәлім болып келген материалдар негізінде жазылған бұл мақалада Сайрам көтерілісінің барысы, оған қатысушылардың нақты тізімі, сонымен қатар оларға тағылған айып түрлері мен кесілген жаза сипаты толығымен талданды. Мақалада Сайрам көтерісімен қатар Қазақстанда орын алған басқа да ұлт-азаттық көтерлістердің кейбірі салыстырмалы тарихи тұрғыда қарастырылып, Сайрам көтерілісмен ортақ сипаттары,салдары мен сәтсіздікке ұшырау себептері көрсетілді. Сайрам көтерілісі бұрын соңды зерттеу нысанына айналмаған сонылығымен ерекшеленеді. Кілт сөздер: Ұлтшыл элементтер, ОГПУ, көтеріліс, контреволюция, НКВД, ұжымдастыру, колхоз\u0000 В статье рассматривается вопрос о народном восстании в Сайрамском районе в 30-е годы прошлого века, его причинах и последствиях.Сайрамский район Туркестанской области является густонаселенным преимущественно оседлым регионом.В регионе с с разным национальным составом установлением советской власти нарушена тенденция к нормальному развитию населения. Особенно обострилась эта ситуация при насильственной коллективизации, политической кампании, сопряженной с насильствен-ными действиями, направленными против частной собственности. Это привело к национально-освободительным восстаниям стихийного характера, охватившим всю страну, вызвавшим массовое недовольство населения. Одним из таких восстаний национально-освободительного характера было Сайрамское восстание. В этой статье, написанной на основе ранее неизвестных материалов, хранящихся в архивных фондах Сайрамского восстания, полностью проанализирован ход Сайрамского восстания, точный список его участников, а также виды предъявленных им обвинений и характер наказания.Наряду с Сайрамским восстанием в статье были рассмотрены некоторые из других национально-освободи-тельных восстании, произошедших в Казахстане в сравнительно историческом контексте, показаны общие черты, последствия и причины неудач Сайрамского восстания. Сайрамское восстания раньше не был обьектом исследования Ключевые слова: националистические элементы, ОГПУ, восстание, контрреволюция, НКВД, коллективизация, колхоз\u0000 The article discusses the issue of the popular uprising in the Sairam district in the 30s of the last century , its causes and consequences.Sairam District of Turkestan reg","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"26 16","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139608078","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"САҚТАҒАН БӘЙІШЕВ – ҚОҒАМДЫҚ-САЯСИ БИЛІКТІҢ КӨРНЕКТІ ӨКІЛІ","authors":"B. Mambetov","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.031","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.031","url":null,"abstract":"The article considers the socio-political activities and creative heritage of Academician Saktagan Baishev from the point of independent historical knowledge. S.Baishev was recognized as a person who actively participated in the socio-political life of the country in the 30-60s of the last century. The fact that he took part in the Great Patriotic War and held a political post is quite personified in military history. He is also a person who held high positions in the field of the country’s ideology and left a deep mark on the historical events of that difficult period. His service as Vice President of the Academy of Sciences was also the most prolific of that period. The socio-political activity and creative heritage of the person, who left a creative style in Kazakh science as a historian-economist, and passed the test of time and needs to be reassessed in accordance with modern historical knowledge. In the article, these issues are analyzed on the basis of archival data, the works of the scientist and the memoirs of contemporaries, and critical conclusions are drawn. The purpose of the article is to conduct a scientific analysis of the biographical information and creativity of academician S. Baishev on a documentary basis, as well as to evaluate the activities of a figure who served Soviet ideology with new theoretical conclusions. Key words: party-state nomenclature, Saktagan Baishev, Personalistics, critical analysis\u0000 Мақала академик Сақтаған Бәйішовтың қоғамдық-саяси қызметі мен шығармашылық мұрасын тәуелсіз тарихи таным қағидаларымен қарастыруға арналған. Сақтаған Бәйішов өткен ғасырдың 30-60 жылдары еліміздің қоғамдық-саяси өміріне белсенді араласқан тұлға ретінде танылды. Оның Ұлы Отан соғысының қатысушысы ретінде және саяси қызмет атқарғандығы әскери тарихта жеткілікті тұлға деп танылғаны белгілі. Сол сияқты еліміздің идеология саласында түрлі биік лауазымды қызметтер атқарып, күрделі кезеңнің тарихи оқиғаларына терең із қалдырған тұлға саналады. Оның Ғылым академиясының вице-президенті қызметі де сол кезең үшін барынша жемісті болды. Қазақ ғылымында тарихшы- экономист ретінде шығармашылық қолтаңбасы қалған қайраткердің қоғамдық-саяси қызметі мен шығармашылық мұрасы уақыт тезінен өтіп, қазіргі тарихи таным ұстанымдарына сай қайта бағалауды қажет етеді. Мақалада осы мәселелер архивтік деректер мен ғалымның шығармалары және замандастарының естеліктері негізінде ғалыми талданып, сыни қорытындылар жасалады. Мақаланың басты мақсаты академик аталған кезеңдегі қоғам және саяси қайраткер Сақтаған Бәйішевтің өмірбаяндық мәліметтері мен шығармашылығына ғылыми талдау жүргізу, сондай-ақ кеңестік идеологияға қызмет еткен қайраткердің қызметін жаңа теориялық тұжырымдармен бағалау болып табылады. Кілт сөздер: партиялық-мемлекеттік номенклатура, Сақтаған Бәйішов, тұлғатану, сыни талдау\u0000 Статья посвящена рассмотрению общественно-политической деятельности и творческого наследия академика Сактагана Баишева на принципах независимого исторического познания","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"29 22","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139608175","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ПРЕПОДАВАНИЕ В ШКОЛЕ ЗНАЧЕНИЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТИ НАЦИОНАЛЬНОЙ ИНТЕЛИГЕНЦИИ В ВОСТАНОВЛЕНИИ ЦЕЛОСТНОСТИ КАЗАХСКОЙ ЗЕМЛИ (Исследование деятельности (Action Research) как стратегия повышения эффективности самостоятельной деятельности современного учителя)","authors":"Б.А. Жамелов","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.023","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.023","url":null,"abstract":"Қазақ АКСР-інің құрылуымен Қазақ жерінің тұтастығын қалыптастыру мәселесі күн тәртібіндегі маңызды мәселелердің бірі болды. Тарыдай шашылып, Сібір ревкомының, Түркістан АКСР-інің және РКФСР аумағында қалып кеткен тарихи қазақ жерлерін жаңадан құрылған автономия құрамына қосу ісін алаш қайраткерлері өздерінің маңызды миссиясы деп санады. Қазіргі Қазақстан Республикасының аумағының тарихи-құқықтық тұрғыдағы қалыптасуында қазақ зиялыларының еңбегі орасан зор. Бұл күрделі тарихи оқиға жалпы орта мектептерде 9 сыныптың оқу бағдарламасына енгізілген. Мақалада қазақ зиялыларының қазақ халқының тарихи аумақтарын тұтастығын қалыптастыру кезіндегі қызметі мен рөлі, осы оқиғаның тарихи маңыздылығын білу мақсатында жалпы орта мектепте 9 сыныпта «Action Research-іс-әрекетті зерттеу» педагогикалық тәсілі аясында өтілген сабақтың зертеу талдамасы қарастырылады. «Action Research-іс-әрекетті зерттеу» мұғалімнің күнделікті не істейтінін жалпы бағалау, сонымен қатар мұғалім рефлексиясының заманауи түрі. Іс-әрекеттегі зерттеуді қалай жүргізу керектігін таңдау осы процеске қатысатын қатысушыларға байланысты. Бұл белгілі бір мұғалім- нің, мұғалімдер тобының немесе мектептегі зерттеудің зерттеуі болуы мүмкін. Іс-әрекеттегі зерттеудің мәні мұғалімнің (мұғалімдер тобының) іс-әрекет барысында туындаған белгілі бір мәселені шешу арқылы кәсіби шеберлігін дамытады. Осылайша, іс-әрекетте зерттеу жүргізу арқылы мұғалім өзінің оқыту тәжірибесіне өзгерістер енгізеді. Аталған педагогикалық тәсіл осы тарихи кезеңді оқытуда тиімділігі жоғары және оқушылардың тақырыпты мңгеруде себеп-салдарлық байланысты білу, тарихи оқиғаларды түсініп талдау дағдысын дамытуда маңызды. Кілт сөздер: Action Research, іс-әрекетті зерттеу, әдіс-тәсіл, рефлексия, тарихи концепт, «сұрақ қою» деңгейлік тапсырмалар, территория, алаш зиялылары. Бұл зерттеу жұмысы Қазақстан Республикасы ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым комитетімен қаржыландырды (Грант № AP 19676634)\u0000 С созданием Казахской АССР одним из важных вопросов повестки дня стал вопрос формирования целостности казахской земли. Своей важной миссией деятели Алаша считали включение в состав вновь созданной автономии исторических казахских земель, оставленных на территории Сибирского ревкома, Туркестанской АССР и РСФСР. Заслуга казахской интеллигенции в историко-правовом становлении территории современной Республики Казахстан огромна. Это сложное историческое событие включено в учебную программу 9-го класса в средних школах в целом. В статье рассматривается деятельность и роль казахской интеллигенции при формировании целостности исторических территорий казахского народа, анализ урока, проводимого в рамках педагогического подхода «Action Research-исследование деятельности» в 9 классе средней общеобразова-тельной школы с целью познания исторической значимости этого события. \"Action Research-исследование деятельности\" – это общая оценка того, что учитель делает ежедневно, а также современная форма рефлексии учителя. Выбор того, как проводить иссле","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"51 8","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139608628","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ВЫДАЮЩИЕСЯ ОБЩЕСТВЕННЫЕ ДЕЯТЕЛИ КАЗАХСКОЙ ДИАСПОРЫ В МОНГОЛИИ","authors":"Б.Б. Тoкишкaдыpoв","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.002","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.002","url":null,"abstract":"Мақаланың мақсаты – XX ғасырдың 20-30 жылдарындағы ашаршылық кезінде Моңғолия жеріне кетіп, сол жерде өмір сүрген қазақтардың тарихының қалыптасуы мен дамуына үлкес қосқан көрнекті қоғам қайраткерлерінің өмірі мен олардың атқарған қызметтеріне қатысты мәліметтер жинақтау. Сонымен қатар, осы қоғам белсенділерінің бүгінгі ұрпақтың өміріне алып келген мүмкіншіліктеріне талдау жасау. Зерттеу жұмысының міндеттерінің бірі Моңғолия қазақтарынан шыққан қоғам қайраткерлерінің тұлға болып қалыптасуы мен дамуындағы маңызды тарихи оқиғалар оның себептерінің мәнін айқындау. Бүгінгі таңда сол кезеңдегі қайраткерлердің мемлекеттік және қоғамдық қызметтерінің рөлін бағалауда өзекті. Моңғолия қазақтары жайлы жазылған негізгі тарихи деректер мен мәліметтерді, халық арасында кең танылған ауызша әдебиеттерді сараптауға назар аударамыз. Зерттеу жұмысының өзектілігі ретінде қайғылы да қасіретті жылдардың ауырлығына қарамастан білім алып, саясатқа араласып, халқына қызмет еткен тұлағалардың қызметтік кезеңдерін зерттеуді атар едік. Әсіресе өскелең ұрпақты ұлттық мәдени болмыстарын жоғалтпауға тәрбиелеудің бір құралы ретінде қайраткерлердің өмір жолын алға тартамыз. Сол кезеңдегі қоғам қайраткерлерінің қызметін келешек ұрпақ-тың санасына дұрыс жеткізе білу олардың бойындағы рухани құндылықтарды байыта түсетіндігі анық. Зерттеудің нәтижесінде Моңғолия қазақтарының қалыптасу тарихында қызмет жасаған тұлғалардың игі істері зерттелді. Сонымен бірге, осы қайраткерлердің ізін жалғаушы қазіргі ұрпақтың оларды дәріптеу жұмыстарына баға берілді. Кілт сөздер: қоғам қайраткерлері, тарих, көші-қон, репрессия, тарихи тұлғалар.\u0000 Цель статьи - обобщение сведений о жизни и деятельности видных общественных деятелей, внесших большой вклад в становление и развитие истории казахов, которые во время голода 20-30-х годов XX века уехали на монгольские земли и остались там жить. Наряду с этим, проанализировать возможности, которые эти общественные активисты привнесли в жизнь нынешнего поколения. Одна из главных задач исследовательской работы состоит в том, чтобы выявить сущность причин, которые повлияли на важнейшие исторические события в становлении и развитие личностей общественных деятелей Монголии казахского происхождения. Сегодня очень актуальна роль государственных и общественных деятелей того периода. Необходимо обратить внимание на анализ основных исторических данных и сведений о казахах Монголии, заострить внимание на устной литературе, широко признанной среди населения. Актуальность исследовательской работы заключается в изучении сложных периодов людей, несмотря на тяжелую трагическую жизнь, они получали образование, занимались политикой и служили своему народу. Жизненные пути деятелей являются примером для воспитания подрастающего поколения. Таким образом, можно сохранить и не потерять свою национальную культурную идентичность народа. Очевидно, что умение правильно донести деятельность общественных деятелей того периода до сознания будущего поколения,которое обогатит их духовные цен","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"13 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139609291","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ш.УӘЛИХАНОВШЫҒАРМАЛАРЫНДАҒЫ «ҚАЗАҚ» ЭТНОНИМІМЕНҚАЗАҚХАНДЫҒЫНАҚАТЫСТЫДЕРЕКТЕР","authors":"A.T. Serubaeva","doi":"10.51889/2959-6017.2023.78.3.030","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.78.3.030","url":null,"abstract":"The article analyzes the issues of the formation of the Kazakh people, the origin of the ethnonym \"Kazakh\" and the formation of the Kazakh Khanate in the research of Shokan Ualikhanov. The scientist was particularly interested in the ethnonym \"Kazakh\", the etymology of tribes, and information about the processes and stages of the formation of the Kazakh people. According to Sh. Ualikhanov, the term \"Kazakh\" existed until the Turkic period and was used to denote \"free and wanderer.\" Sh. Ualikhanov attached a specific ethno-social meaning to the term that he argued had developed over time. The conclusions of the scientist on this question were close to the truth compared to the results of the scientists before and after him. His research on the origin of the Kazakh people and the establishment of the Kazakh Khanate was based on specific conclusions that he studied during his studies in the cadet corps, and then developed in his research \"Kazakh genealogy\" and others. Keywords: Shokan Ualikhanov, Kazakh, Kazakh Khanate, ethno-social, ethnogenesis, \"Kazakh genealogy\", Central Asia, tribe. Мақалада Шоқан Уәлиханов зерттеулеріндегі қазақ халқының қалыптасуы, «қазақ» этнонимінің шығуы мен Қазақ хандығының құрылуы туралы мәселелер қарастырылды. Ғалымды «қазақ» этнонимі, рулар мен тайпалардың этимологиясы, қазақ халқының құрылу үдерістері мен кезеңдері туралы мәліметі ерекше қызықтырды. Қазақ халқының этногенез мәселесіне көңіл бөле отырып, «қазақ» этнонимінің семантикасы мен оның пайда болуына мән берді. Шежірелерден, ортағасырлық шығыс қолжазбаларынан, батыс ғалымдарының еңбектерінен, қытай деректерінен, орыс жылнамалары мен шығыстанушылардың зерттеулерінен қазақтың этникалық тарихы туралы деректерді іздестірді. Уәлихановтың пайымынша «қазақ» сөзі Шыңғыс хандәуіріне дейін, түркі заманында өмір сүрген. Бұл ұғым «еркін» деген мағынада қолданылған. Ғалым «қазақ» сөзінің шығуы мәселесін зерделей отырып, «Қазақ халық поэзиясының түрлері туралы» зерттеуінде: «Көне заманда «қазақ» деген сөз ерікті және еркіндікте деген мағынада кездеседі...» деп жазды. «Қазақ» ұғымына этноәлеуметтік мән берген. Оның аталған мәселе төңірегіндегі тұжырымдары өзіне дейінгі және өзінен кейінгі ғалымдардың нәтижелерімен салыстырғанда ақиқатқа барынша жақын болды. Қазақ халқының шығу тегі мен қазақ хандығының қалыптасуы туралы ізденістерін кадет корпусында оқып жүрген кезде бастап, кейін оны «Қырғыз шежіресі» және тағы басқа зерттеулерінде дамыта түсті. Түйін сөздер: Шоқан Уәлиханов, қазақ, Қазақ хандығы, этноәлеуметтік, этногенез, «Қазақ шежіресі», ру-тайпа, Орталық Азия. В статье рассматривается вопросы формирования казахского народа, происхождения этнонима «казах» и образования Казахского ханства в исследованиях ШоканаУалиханова. Ученый интересовался этнонимом «казах, этимологией племен, сведениями о процессах и этапах формирования казахского народа. Обращая внимание на проблему этногенеза казахского народа, он акцентировал внимание на семантике этнонима «казах» и его происхожд","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"25 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139279951","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ПОЛИТИКА СОВЕТСКОЙ ДЕПОРТАЦИИ В ИСТОРИОГРАФИИ ЗАПАДА И СНГ","authors":"З.Ж. Сенгирбаева","doi":"10.51889/2959-6017.2023.78.3.034","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.78.3.034","url":null,"abstract":"Осы мақалада Кеңестік депортация саясатының тарихнамасының шетелдік ғалымдардың еңбек- терінде зерттелуі туралы мәселе жан-жақты қарастырылды. Әлемдегі қайта-қайта орын алған соғыстар мен азаматтық қақтығыстар, сонымен қатар табиғи апаттардың салдарында халықтарды қоныс аудару немесе депортациялау бір мезгілде ғана емес, ол ұзақ уақыт бойы жүргізілген құбылыс. ХХ ғасырдың 80-ші жылдарына дейін депортация тарихын зерттеу кеңес тарихшылары үшін қыйынға соқты, архив материалдарын алу мүмкіндігі болмады, тіпті бұл тақырыптарды зерттеуге тыйым салынған болатын. Сондықтан да бұл тақырыптарды зерттегендердің алғашқылары шетелдік ғалымдар болды. Тақырыптың хронологиялық шеңберіне және мәселелерді зерттеу географиялық шеңберіне сүйене отырып, барлық қол жетімді әдебиеттерді зерттеу объектісі бойынша біріктірілген 2 үлкен топқа бөлуге болады: КСРО ыдырағаннан кейінгі деректер 1991 жылдан бастап қазіргі уақытқа дейін және Шетелдік авторлардың еңбектері. 1980 жылдардың соңынан бастап ТМД мен Ресейден басқа да елдердің орталық, өңірлік мұрағаттарында құпия ретінде сақталған құжаттардың қорларына қол жеткізуге мүмкін-дік берілуі көптеген ғалымдардың депортация саясатының тарихын зерттеуге деген қызығушылығын арттырды. Сондықтан да осы кезеңнен кейін зерттеулер мен ғылыми жұмыстар жарық көре бастады. Кілт сөздер: депортация, тарихнама, КСРО, арнайы қоныс аудару, Қазақстан. В данной статье всесторонне рассмотрен вопрос об изучении историографии советской политики депортации в трудах зарубежных ученых. Неоднократные войны и гражданские конфликты в мире, а также миграция или депортация народов в результате стихийных бедствий происходят не только одновременно, но и долгое время. До 80-х годов ХХ века изучение истории депортации ударило по советским историкам, не было возможности получить архивные материалы, и даже изучение этих тем было запрещено. Поэтому первыми, кто исследовал эти темы, были зарубежные ученые. Исходя из хронологических рамок темы и географических рамок исследования проблемы, всю имеющуюся литературу можно разделить на 2 большие группы, объединенные объектом исследования: данные после распада СССР с 1991 г. по настоящее время и работы зарубежных авторов. С конца 1980-х годов предоставление доступа к запасам документов, хранящихся как Секретные в центральных, региональных архивах других стран, кроме СНГ и России, повысило интерес многих ученых к изучению истории политики депортации. Поэтому после этого периода стали публиковаться исследования и научные работы. Ключевые слова: депортация, историография, СССР, спецпоселение, Казахстан. In this article, the question of the study of the historiography of the policy of Soviet deportation in the works of foreign scientists was considered in detail. Wars and civil conflicts that occur over and over again in the world, as well as the resettlement or deportation of peoples as a result of natural disasters, are not only simultaneous, it is a phenomenon that has been carried out for a long time. Until the 8","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"37 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139279988","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ОҚУШЫЛАРДЫ ПАТРИОТТЫҚҚА ТӘРБИЕЛЕУДЕ БАУЫРЖАН МОМЫШҰЛЫНЫҢ ӘСКЕРИ-РУХАНИ МҰРАСЫН МЕКТЕПТЕ ОҚЫТУ (LESSON STUDY \"Сабақты зерттеу\" аясында өткізілген сабақ мысалында)","authors":"Б.Қ. Исабек","doi":"10.51889/2959-6017.2023.78.3.017","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.78.3.017","url":null,"abstract":"В статье рассматриваются вопросы формирования патриотизма на примере исторической личности военного стратега, героя Советского Союза, писателя и батыра казахского народа Бауыржана Момышұлы. В 9 классе по Истории Казахстана учащиеся в школах изучают тему «Казахстан годы Великой Отечественнойвойны». Были проведены научные исследовнаиев трудах Г. Абишева «Казахстан в Великой Отечественной войне. 1941-1945» боевые подвиги 316-й стрелковой дивизии командиром которого являлся Бауыржан Момышұлы. Задача учителя историипроведении исследование урока lessonstudyиспользуя различные методы обучения учащиея самостоятельно, индивидуально, в группе изучали различные материалы, архивные документы, научные публикации и сами приводили выводы о героизме исторических личностей. Также изучая военные достижения и определяя мужественный характер Бауыржана Момышұлыучащиеся смогут пропустит через себя храбрость, ответственность, преданность к Родине батыр развивая исследовательские навыки, формулируя собственные суждение и делать независимые выводы о том, что такое паториотизм и любовь к родной земле. Немало важную роль играет обратная связь коллег к уроку, что в свою очередь спасобствует анализировать качество планирование и проведение урока для дальнейшего профессионального развития учителя. Ключевые слова: педагогика, lessonstudy, «КВАДРАНТ КАММИНС А,В,С,Д», проблемно- ориентированное обучение, методы CLIL, дифференциация, исследовательские навыки, патриотизм, мужество, 316-стрелковая дивизия (8-я гвардия) Мақалада әскери стратег, Кеңес Одағының Батыры, жазушы және қазақ халқының батыры Бауыржан Момышұлының тарихи тұлғасын зерттеу негізінде мектеп оқушыларына патриотизмді қалыптастыру мәселелері қарастырылады. Қазақстан тарихы бойынша 9-сыныпта мектептердегі оқушылар «Қазақстан Ұлы Отан соғысы жылдарында» тақырыбын оқиды. Осы тарихи оқиғалар туралы Г.Абишевтің \"Қазақстан Ұлы Отан соғысында. 1941-1945\" командирі Бауыржан Момышұлы болған 316-шы атқыштар дивизиясының жауынгерлік іс-әрекеттері зерделенген. Тарих пәні мұғалімінің міндеті Lesson study «сабақты зерттеу» аясында оқушыларға әртүрлі оқыту әдістерін қолдана отырып, өз бетінше, жеке, топта әртүрлі материалдарды, мұрағаттық құжаттарды, ғылыми жарияланымдарды зерттеп, тарихи тұлғалар-дың (Бауыржан Момышұлының мысалында) атқарған қызметтері мен жасаған тарихи ерліктеріне сын тұрғысынан салыстырмалы зерттеулер жүргізе отырыптәуелсіз тарихи гипотезалар мен концепция шығаруға мүмкіндік жасау. Сондай-ақ, Бауыржан Момышұлының әскери жетістіктерін зерделеп, ержүрек мінезін айқындай отырып, оқушылар батырдың Отанға деген шексіз махаббатын, жауапкер-шілігін, адалдығынсезіне отырып, зерттеу дағдыларын дамыту арқылы, өз пайымдауын тұжырымдай алады және патриотизм мен туған жерге деген сүйіспеншілік деген ұғымдарға оқушылар өздері қорытынды жасайды. Әріптестердің сабаққа кері байланысы маңызды рөл атқарады, бұл өз кезегінде мұғалімнің одан әрі кәсіби дамуы үшін сабақты жоспарлау мен өткізудің сапасын талдауға көмектеседі. Кілт","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"73 11","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-11","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139280168","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}