BULLETIN Series Historical and socio-political sciences最新文献

{"title":"ПУТЬ СУЛТАНБЕКА КОЖАНОВА К НАУКЕ И ТВОРЧЕСКОМУ НАСЛЕДИЮ","authors":"С.К. Тулбасиева","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.032","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.032","url":null,"abstract":"Мақалада түркі әлемінің көрнекті саяси қайраткері Сұлтанбек Қожановтың қысқа ғана өмірінде Орта Азия мен Қазақстан халықтарының мәдени-ағартушылық саласына көптеген өзгерістер әкеліп, оның дамуына қомақты үлес қосқан зиялы азаматтың ағартушылық және зияткерлік қырлары қарастырылады. Ағартушылық саласындағы С. Ходжановтың ең үлкен жетістіктерінің бірі деп Орта Азия мен Қазақстандағы ең алғашқы жоғары техникалық институт Ташкентте САХИПИ (Орта Азия мақта ирригациялық политехникалық институты) құруы еді деп толық қанды айта аламыз. Себебі Ташкенттегі Орта Азия мақта-ирригациялық университетін құруды ұйымдастыру Қазақстан мен Орта Азия халықтары С. Қожановтың есімімен тікелей байланысты. Университеттің құрылуы экономикалық қиындықтар кезеңімен сәйкес келді және жергілікті жастардың білім алуына, болашағына мүмкіндік жасады. Бұл С. Қожановтың өлкенің білім беру жүйесіндегі жаһандық өзгерістер жасауындағы көшбасшы болғандығын көрсетті. Мақалада Қазақстан Республикасының Мемлекеттік мұрағатында сақталған материалдар негізінде Сұлтанбек Қожановтың қоғамдық-саяси қызметіне тарихи хронологиялық шолулар жасалынады. Сонымен қатар, Көрнекті саяси қайраткер Сұлтанбек Қожанұлы Қожанов Қазақстанның ұлттық зиялыларымен, оның көрнекті қайраткерлері Х.Досмұхамбетов және басқалармен ынтымақтастықта Кеңестік құрылыс жағдайында Кеңестік Қазақ Республикасының қалыпта- суына қосқан үлесіне талдаулар жасалынады. Кілт сөздер: С.Қожанов, Түркістан, Қазақстан, ағартушылық, интеллектуалды, Кеңес үкіметі, Ташкент, қоғамдық, саяси, ғылыми-педагогикалық.\u0000 В статье рассматриваются просветительские и интеллектуальные аспекты Султанбека Ходжанова, внесшего значительный вклад и многочисленные изменения в культурно- просветительскую сферу народов Средней Азии и Казахстана. Можно сказать, что одним из величайших достижений С. Ходжанова в области просвещения было создание САХИПИ (Среднеазиатский хлопчатобумажный ирригационный политехнический институт) в Ташкенте первого высшего технического института в Средней Азии и Казахстане. Потому что организация создания Центрально-Азиатского хлопчатобумажного ирригационного университе-та в Ташкенте напрямую связана с именем народов Казахстана и Средней Азии С. Кожанова. Создание университета совпало с периодом экономических трудностей и создало возможности для обучения, будущего местной молодежи. Это свидетельствует о том, что С. Кожанов стал лидером в создании глобальных изменений в системе образования края. Автор рассматривает и дает исторический анализ трудам С. Кожанова, занимавшие руководящие должности в структурах исполнительных органов на местах Туркестанского края. В статье рассматриваются исторические обзоры общественно-политической деятельности Султанбека Кожанова на основе материалов, хранящихся в Государственном архиве Республики Казахстан. Выдающий политический деятель Султанбек Кожанович Кожанов в сотрудничестве с национальной интеллигенцией нашего Казахстана, ее видными деятелями Х.Досмуханбетова и другими внес значительный вклад","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"52 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139608567","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"«КОВЕР ТКАТЬ, ЧТО ИГЛОЙ КОЛОДЕЦ КОПАТЬ»: ИССЛЕДОВАНИЕ, СОХРАНЕНИЕ И РАЗВИТИЕ КАЗАХСКОГО КОВРОТКАЧЕСТВА","authors":"Жанерке Наурызбаевна Шайгозова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.027","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.027","url":null,"abstract":"Қазақтың кілем тоқу өнері – ХХ ғасырдағы құлдырауға қарамастан, бүгінгі күнге дейін жеткен бірегей дәстүрлі әйелдер тәжірибесінің бірі. Алайда, дәстүрлі форматпен айналысатын қолөнершілер жылдан жылға азайып барады. Кілем тоқу «кездемесінде» рәсімдер, жоралғылар, мерекелер, музыка, ғалам туралы ұғымдар, мифтер, аңыздар, наным-сенімдер және тағы басқалар үйлесімді түрде «тоқылған» немесе олармен байланысты. Бұл дегеніміз, оны жоғалтып алатын болсақ, бір қарағанда көрінгеннен әлдеқайда көп нәрседен айрылу қаупі бар дегенді білдіреді. Бұл мақала материалдық емес мәдени мұраның маңызды бөлігі ретінде қазақтың кілем тоқу өнерін зерттеу, сақтау және дамыту мәселелерін жариялауға арналған. Белгіленген шеңберде авторлар бірқатар өзекті қызмет бағыттарын ажыратады. Белгіленген шеңберде авторлар аймақтық және рулық ерекшелік мәселелерімен байланысты қазақтың кілем тоқу құбылысын одан әрі зерттеудің бірқатар өзекті бағыттарын; тоқу процесімен қатар жүретін салт-жоралар мен рәсімдерді; тоқу құралдарымен байланысты халықтық ұғымдарды бөліп көрсетеді. Сонымен қатар, мақалада дәстүрлі кілем тоқуды сақтау мен дамытудың кейбір шараларының мәні ашылады. Мақала ҚР Материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі ұлттық комитеті сарапшыларының 2022-2023 жылдары Қызылорда облысының қолөнершілері арасында және елдің басқа да облыстарында (алдын ала зерттеулер) далалық материалдарына негізделген. Кілт сөздер: қазақтың кілем тоқуы, сақтау, табыстау, дамыту, материалдық емес мәдени мұра, тасымалдаушылар.\u0000 Казахское ковроткачество – одна из уникальных традиционных женских практик, которая несмотря на перипетии ХХ века дошла до сегодняшнего дня. Однако, с каждым годом практикующих традиционный формат мастериц становится все меньше и меньше. В «ткань» ковроткачества гармонично «вплетены» или с ними связаны обряды, ритуалы, празднества, музыка, представления о вселенной, мифы, легенды, суеверия и многое другое. Это означает, что, теряя его, мы рискуем потерять гораздо больше, чем кажется на первый взгляд. Настоящая статья посвящена освещению проблем исследования, сохранения и развития казахского ворсового ковроткачества как важной части нематериального культурного наследия. В рамках обозначенного авторы выделяют ряд актуальных направлений дальнейшего исследования феномена казахского ковроткачества, связанных с вопросами региональной и родоплеменной специфики; ритуалы и обряды, сопровождающие процесс ткачества; народные представления, связанные с ткацкими инструментами. Кроме этого, в статье раскрыта сущность некоторых мер по сохранению и развитию традиционного ковроткачества. Статья основана на полевых материалах экспертов Национального комитета по охране нематериального культурного наследия РК преимущественно в среде мастериц Кызылординской области в 2022-2023 годах и в других областях страны (предварительные исследования). Ключевые слова: казахское ковроткачество, сохранение, передача, развитие, нематериальное культурное наследие, носители.\u0000 Kazakh carpet weaving is one of ","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"90 22","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139606144","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ЖАСТАР ПАРЛАМЕНТАРИЗМ ДАМУЫНЫҢ КЕЙБІР АСПЕКТІЛЕРІ","authors":"Л.Ю. Зайниева","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.014","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.014","url":null,"abstract":"В статье раскрыты некоторые положения становления молодежного парламентаризма на международном, региональном и национальном уровнях. Рассмотрена практика деятельности Международной молодежной палаты, Европейского молодежного парламента, Молодежной межпарламентской ассамблеи государств — участников Содружества Независимых Государств (далее: ММПА СНГ). Эта организация создана в 2012 году и является постоянно действующим консультативным органом Межпарламентской Ассамблеи СНГ (далее: МПА). Цель ее – усиление взаимодействия молодых парламентариев. На заседаниях ММПА обсуждаются вопросы сотрудничества и жизнедеятельности молодежи Содружества, опыт ее участия в государственном управлении и самоуправлении. Показаны определения молодежного парламентаризма и особенно заслуживающие внимания из них процитированы в статье. Национальный уровень формирования молодежного парламентаризма проанализирован на примере Республики Казахстана. В данном направлении изложен опыт организации молодежных маслихатов, консультативно-совещательных структур при Сенате Парламента Республики Казахстан. Процесс образования молодежного парламентаризма в стране связывается с представительством молодых людей в Парламенте и маслихатах и активизацией их политической деятельности. Статья написана на основе нормативно- правовых актов, публикаций и материалов в электронном формате с применением разнообразных методов. Ключевые слова: молодежь, молодежный парламентаризм, форум молодежи, совет молодежи, политическое участие, Парламент.\u0000 Мақалада халықаралық, аймақтық пен ұлттық дәрежеде жастар парламентаризмін өрістеу үдерісінің күйі көрсетілді. Еуропалық жастар парламентінің, Халықаралық жастар палатасының, Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығына қатынасатын елдердің Жастар парламентаралық ассамблеясының (бұдан әрі: ЖПА ТМД) қызметіне шолу жасалды. Бұл ұйым 2012 жылы құрылған және ТМД Парламентаралық Ассамблеясының (бұдан әрі: ПАА) тұрақты әрекеттегі консультативтік-кеңесші органы болып табылады. Оның мақсаты – жас парламентарийлер арасындағы өзара іс-қимылды нығайту. ЖПА отырыстарында Достастық елдері жастарының ынтымақтастығы мен іс-әрекеті мәселелері, олардың мемлекеттік басқару мен өзін-өзі басқаруға қатысу тәжірибесі талқыланады. Жастар парламентаризмінің анықтамалары табылып, олардың елеулілері төменде дәйектелді. Қазақстан мысалында жастар парламентаризм дамуының елдік дәрежесі берілді. Осы ағымда жастар мәслихаттары, ҚР Парламенті Сенатының жанындағы консультативтік-кеңесші құрылымдарды ұйымдастыру тәжірибесі қаралды. Республикада жастар парламентаризмінің өркендеу үдерісі жас адамдардың Парламентте және мәслихаттарда өкілдік етуімен және олардың саяси іс-әрекеттерінің жандануымен байланысты. Мақала әр алуандық әдістерді қолданып, нормативті-құқытық актілер, электронды форматтағы басылымдар мен материалдар сүйене отырып жазылды. Түйінді сөздер: жастар, жастар парламентаризмі, жастар форумы, жастар кеңесі, саяси қатысу, Парламент.\u0000 This study explores various becoming of the international, ","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"29 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139607173","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ШАМҒАЛИ САРЫБАЕВТІҢ ЖЕКЕ АРХИВТЕГІ МЕМУАРЛЫҚ ШЫҒАРМАЛАР","authors":"D. Assanova","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.033","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.033","url":null,"abstract":"The article is dedicated to the personal archive of Shamgali Kharesovich Sarybayev, which forms a part of the Sarybayev family archive. Sh.Kh. Sarybayev (1893-1958) was a multifaceted individual, serving as a teacher, linguist, journalist, poet, literary critic, translator and folklore collector. The uncovered documents shed light on the breadth of his historical significance, offering insights into his academic interests, social connections, and contributions to various fields. In our analysis, we aimed not only to explore the memoir texts themselves, but also to learn more about the history of these texts. The presence of the draft versions of the published texts made it possible to trace the author's intentions and to establish some features of the documents. The examined memoir texts not only allowed us to reconstruct certain fragments of the biography of Shamgaly Sarybayev, but also provided insights into the historical context in which he lived. The details presented in these documents offer an extensive window into a historical period characterized by significant changes in culture and education of the country during the late 19th and early 20th centuries. A thorough research of Sh.Kh. Sarybayev’s life and work will not only allow to reconstruct his scientific biography, but also expand the understanding of socio-cultural landscape during his active professional years. Keywords: biography, archive, biographical research, memoirs, recollections Gratitude. The article was prepared as part of the implementation of the Program of targeted funding by the Science Committee of the Ministry of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan (IRN BR18574180 \"History and creative heritage of the Alash intellectual elite of the late XIX-first half of XX\").\u0000 Мақала Сарыбаевтар отбасы архивінде сақталған Шамғали Харесұлы Сарыбаевтың жеке архивіне арналған. Ш.Х. Сарыбаев (1893-1958) – педагог, тіл маманы, журналист, ақын, әдебиеттанушы, аударма-шы және фольклор жинаушы. Анықталған құжаттар тарихи тұлғаның ауқымдылығын айғақтайды, оның ғылыми қызығушылықтарын айқындауға, оның таныстар шеңберін, қоғамдық қызметін, мұрасын анықтауға мүмкіндік береді. Жұмыстың шеңберінде мемуарлық мәтіндердің өзін тексеріп қана қоймай, мәтіндердің тарихына да ерекше көңіл бөлінді. Жарияланған мәтіндердің жобалық нұсқаларының болуы автордың ниеттерін байқауға және құжаттардың кейбір ерекшеліктерін бөліп көрсетуге мүмкіндік берді. Талданған мемуарлық мәтіндер Шамғали Сарыбаевтың өмірбаянының жекелеген үзінділерін қайта жаң-ғыртуға ғана емес, оның өмір сүрген тарихи жағдайын түсінуге де мүмкіндік берді. Бұл құжаттарда келті-рілген мәліметтер еліміздің мәдени-ағартушылық өміріндегі елеулі өзгерістермен сипатталатын тарихи кезеңді – XIX ғасырдың соңы мен XX ғасырдың басында болған ерекшеліктерді көруге мүмкіндік береді. Ш.Х. Сарыбаев туралы жан-жақты зерттеу өзінің ғылыми өмірбаянын жасап қана қоймай, белсенді кәсіби қызметі кезеңінде әлеуметтік-мәдени тарих туралы тү","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"4 8","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139607242","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ОҢТҮСТІК ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ БІЛІМ ЖӘНЕ ДІН САЛАСЫНДАҒЫ ПАТШАЛЫҚ РЕСЕЙДІҢ САЯСАТЫ","authors":"А.Ж. Абдиханова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.012","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.012","url":null,"abstract":"В научной среде вопрос колониальной политики русского царизма в области образования и религии на сегодняшний день является одним из самых актуальных проблем. Религия и образование неотделимая часть духовного порабощения. Такая политика проходила через миссионерство и насаждения русских школ. В предлагаемой публикации автор на основе документальных материалов анализирует процесс колониальной политики царизма в области образования и религии. Рассматривая политику правительства в данной области, можно утверждать, что направленность колониальной администрации в нерусских регионах страны была сфокусирована на упразднение национальных школ. Школы являлись центрами формирования этнической идентичности. Такая политика применялась ко всем колониальным окраинам Российской империи, в результате чего качество обучения в инородческих школах было низким, основной целью которого было воспитание прорусски ориентированного молодого поколения. В статье раскрываются основные принципы и методы миссионерской деятельности русской православной церкви в Казахстане. Показана политикавласти активно противодействующая распространению ислама, создавая благоприятные условия для распространенияправославной веры, в том числе насильственной. Рассматривается различные стороны процесса и последствия обращения коренного населения в православие. Ключевые слова: религиозная политика, русификация, христианизация, миссионерство,\u0000 Ғылыми ортада орыс патшалығының білім беру және дін саласындағы отаршылдық саясат мәселесі бүгінгі таңда ең өзекті мәселелердің бірі болып табылады. Дін мен білім - рухани тәуелді етудің ажырамас бөлігі. Мұндай саясат миссионерлік және орыс мектептерінің ашу арқылы өтті. Ұсынылған басылымда автор деректі материалдар негізінде орыс патшалығының білім беру және дін саласындағы отаршылдық саясатының процесін талдауға бағытталған. Осы саладағы үкіметтің саясатын қарастыра отырып, Ресейдің орыс емес аймақтарындағы отаршыл әкімшіліктің бағыты ұлттық мектептерді жоюға бағыттал-ған деп айтуға болады. Мектептер этникалық бірегейлікті қалыптастыру орталықтары болды. Мұндай саясат Ресей империясының барлық отарланған аймақтарында қолданылды, нәтижесінде түземдік мектептерде оқыту сапасы төмендеді, оның негізгі мақсаты орыстарды қолдайтын жас ұрпақты тәрбиелеу еді. Мақалада Қазақстандағы Орыс Православие шіркеуінің миссионерлік қызметінің негізгі принциптері мен әдістері ашылады. Патшалық Ресей мен отаршылдық әкімшілік православиелік сенімнің, соның ішінде зорлық-зомбылықтың таралуына қолайлы жағдай жасай отырып, исламның таралуына белсенді қарсы тұрған саясатын көрсетеді. Жергілікті халықтың православие дініне өту процесінің әр түрлі аспектілері, орыстандыру саясатының салдары қарастырылады. Кілт сөздер: діни саясат, орыстандыру, христиандандыру, миссионерлік, мұсылмандық, Ислам, діни қызметкерлер, православие.\u0000 In the scientific community, the question of the colonial policy of Russian tsarism in the field of education and religion is one of the most pressing problems ","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"32 21","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139607548","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"КЕҢЕС ОДАҒЫНЫҢ ҚАЗАҚСТАНҒА ҚАТЫСТЫ САЯСАТЫ (1927-1938 жж.): САЯСИ-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ОҚИҒАЛАРДЫ ЖАН-ЖАҚТЫ ТАЛДАУ","authors":"A. Arkhymatayeva","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.011","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.011","url":null,"abstract":"This article provides a comprehensive analysis of the Soviet Union's policy toward Kazakhstan from 1927 to 1938, exploring its profound implications for the region's political, economic, and social landscape. Through meticulous research utilizing primary and secondary sources, this study sheds light on the establishment of the Kazakh Soviet Socialist Republic (Kazakh SSR), the consolidation of power by the Communist Party, and the politically repressive climate during the Great Purge. Additionally, it delves into the economic initiatives of industrialization and agricultural collectivization, emphasizing their significant impact on agriculture, famine, and the clash with traditional Kazakh practices. The article also examines the social dimensions of cultural assimilation, urbanization, and migration, with a specific focus on the repercussions on language, education, social structures, and traditional customs. By uncovering a plethora of historical evidence, this study reveals the intricate and multifaceted consequences of the Soviet Union's policy in Kazakhstan during the aforementioned period. It acknowledges the positive outcomes resulting from the policy, such as advancements in industrial development and improved access to education and healthcare. The industrialization efforts spearheaded by the Soviet government led to the creation of modern industries, enhanced infrastructure, and technological progress, contributing to economic growth and job opportunities. Moreover, the Soviet regime invested in education and healthcare systems, granting Kazakhstanis access to education and literacy programs, as well as essential medical services. However, this article also addresses the negative consequences that arose from the Soviet Union's policy. The policy of agricultural collectivization disrupted traditional agricultural practices and the nomadic way of life cherished by the Kazakh people. The consolidation of farms and the coercive nature of collectivization sparked resistance and turmoil, resulting in famine and the loss of traditional livelihoods. Furthermore, the Soviet policy of cultural assimilation sought to assimilate the Kazakh population into Soviet society, resulting in the suppression of Kazakh language, culture, and traditions. This suppression had a profound impact on the erosion of cultural identity and the abandonment of cherished practices. Understanding the historical developments and their far-reaching consequences is crucial for comprehending the challenges and transformations experienced by Kazakhstan during this significant period. By examining the interplay of political, economic, and social factors, this study provides valuable insights into the impact of the Soviet Union's policy on Kazakhstan, contributing to a more nuanced understanding of the region's history and its enduring legacy. Keywords: Soviet Union, Kazakhstan, policy, 1927-1938, political developments, economic developments, social developments, industrializa","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"26 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139608086","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"АРАБ ЖӘНЕ ПАРСЫ ТІЛІНДЕГІ ОРТАҒАСЫРЛЫҚ ҚОЛЖАЗБАЛАРДЫ ЗЕРТТЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІ: БҮГІНГІ АХУАЛЫ","authors":"A. Maksutova","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.021","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.021","url":null,"abstract":"Medieval manuscripts in Arabic and Persian are among the main sources covering the period of state, ethnic formation of the history of Kazakhstan. These manuscripts deal in detail with the issues of political, spiritual and socio-ethnic development of the Kazakh Khanate. This article analyzes the state and problems of modern study of medieval manuscripts in Arabic and Persian. We assume that currently in the Russian historical science, the category of the main tasks of studying manuscripts includes work on electronic storage and high-quality translation of manuscripts. The work on cataloging and digitizing manuscripts continues in libraries and special centers. In this context, we pay special attention to the work of special research centers organized in recent years. A number of issues arise in the translation of manuscripts into Kazakh and source analysis. We understand the importance of training and stimulating specialists in Arabic and Persian for the future results of this direction. During the years of independence, work has been intensively carried out to bring medieval manuscripts related to the history of Kazakhstan from the funds of the states of the far and near abroad to our country. Scientific projects have been funded by the State on this issue and corresponding results have been achieved. From our point of view, now the category of tasks consists of attempts at correct historiographical analysis and comprehension of the achieved scientific heritage. Keywords: Arabic and Persian manuscripts, Oriental studies, cataloging, Tarikh Rashidi, digitalization, scientific projects.\u0000 Араб және парсы тіліндегі ортағасырлық қолжазбалар Қазақстан тарихының мемлекеттік, этникалық қалыптасу кезеңін қамтитын негізгі дереккөздердің қатарына жатады. Аталған қолжазбаларда Қазақ хандығының саяси-рухани және әлеуметтік-этникалық даму мәселелері жан- жақты қарастырылған. Бұл мақалада араб жән парсы парсы тіліндегі ортағасырлық қолжазбалардың қазіргі зерттелу ахуалы мен мәселелеріне талдау жасалынған. Қазіргі таңда отандық тарих ғылымында қолжазбаларды зерттеудегі негізгі міндеттердің санатына қолжазбаларды электронды сақтау мен сапалы аудару жұмыстарының енетіндігін пайымдаймыз. Қолжазбаларды каталогтау, сандастыру жұмыстары кітапханалар мен арнайы орталықтарда жалға- сын табуда. Осы тұрғыда соңғы жылдары ұйымдастырылған арнайы ғылыми орталықтардың жұмыста- рына ерекше мән береміз. Ал, дереккөздерді қазақ тіліне аудару және деректанулық талдау істерінде бірқатар сұрақтар орын алуда. Бұл бағыттың болашақтағы нәтижелеріне араб және парсы тіліндегі мамандарды даярлаудың және ынталандырудың маңызды екендігін түсінеміз. Тәуелсіздік жылдары Қазақстан тарихынан хабар беретін ортағасырлық қолжазбаларды алыс және жақын шет мемлекеттердің қорларынан алып келу жұмыстары қарқынды іске асырылды. Бұл бойынша мемлекет тарапынан ғылыми жобалар қаржыландырылды және тиісті нәтижелерге қол жеткізілді. Біздің көзқарасымыз бойынша ендігі міндеттердің санатын қол жеткізілген ","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"13 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139609292","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ИСТОРИЯ ПОЛИТИЧЕСКОГО, СОЦИАЛЬНОГО, ХОЗЯЙСТВЕННОГО РАЗВИТИЯ КАЗАХОВ ДО НАЧАЛА XIX ВЕКА В ОФИЦИАЛЬНЫХ ПИСЬМЕННЫХ ИСТОЧНИКАХ XIX ВЕКА","authors":"Ғ.М. Қарасаев","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.017","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.017","url":null,"abstract":"Мақалада «Сибирский вестник» журналының материалдары негізінде қазақ қоғамындағы хан билігінің рөлі қарастырылады. Авторлар ХІХ ғасырда журналда жарияланған мақалалар мен жазбаларды талдап, хан билігі қазақ қоғамының бірлігі мен тұрақтылығын қамтамасыз ететін маңызды институт болды деген қорытындыға келді. Хан билігі қазақ жерлерін сыртқы жаулардан қорғауда маңызды рөл атқарды. Хандар басқа мемлекеттермен одақ құрды, әскери жорықтар ұйымдастырды және қазақ халқын көшпенділердің шабуылынан қорғады. Сонымен қатар, хандар жоғарғы билік көзі ретінде қазақтар арасындағы дауларды шешті. Олар сондай-ақ қазақ қоғамында заң мен тәртіптің сақталуын қадағалады. Мақалада хан билігі абсолютті емес екендігі де айтылған. Ол қазақ қоғамының салт-дәстүрлерімен шектелді. Хандар ру ақсақалдарының пікірін ескеріп, халықтың тілектерін тыңдауы керек еді. Мақала авторлары сонымен қатар ХІХ ғасырда хан билігі әлсірей бастағанын атап өтті. Бұл бірқатар факторларға, соның ішінде Ресейдің ықпалының өсуіне, қазақ ақсүйектері арасындағы ішкі жанжалдарға және дәстүрлі қазақ институттарының әлсіреуіне байланысты болды. Кілт сөздер: хандық билік, басқару, қазақтар, қоғам, тарих, Абылай хан, Сибирский вестник.\u0000 В статье рассматривается роль ханской власти в казахском обществе на основе материалов журнала «Сибирский вестник». Авторы анализируют статьи и заметки, опубликованные в журнале в XIX веке, и приходят к выводу, что ханская власть была важным институтом, который обеспечивал единство и стабильность казахского общества. Ханская власть играла важную роль в защите казахских земель от внешних врагов. Ханы заключали союзы с другими государствами, организовывали военные походы и защищали казахское население от набегов кочевников. Кроме того, ханы выступали в качестве верховных судей и разрешали споры между казахами. Они также следили за соблюдением закона и порядка в казахском обществе. В статье также отмечается, что ханская власть не была абсолютной. Она ограничивалась традициями и обычаями казахского общества. Ханы должны были учитывать мнение родовой знати и прислушиваться к пожеланиям народа. Авторы статьи также отмечает, что в XIX веке ханская власть начала ослабевать. Это было связано с рядом факторов, включая рост влияния России, внутренние распри среди казахской знати и ослабление традиционных казахских институтов. Ключевые слова: ханская власть, правление, казахи, общество, история, Абылайхан, Сибирский вестник.\u0000 The article examines the role of khan's power in Kazakh society on the basis of materials of the journal \"Sibirsky Vestnik\". The authors analyse articles and notes published in the journal in the 19th century and conclude that the khan's power was an important institution that ensured the unity and stability of Kazakh society. Khan power played an important role in the defence of Kazakh lands from external enemies. The khans concluded alliances with other states, organised military campaigns and protected the Kazakh population from nomadic raids. In addition, kh","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"15 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139609325","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ОБЛИК АРХИВИСТОВ КАЗАХСТАНА: ВЗГЛЯД В ПРОШЛОЕ И НАСТОЯЩЕЕ","authors":"А. Ысқақ","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.020","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.020","url":null,"abstract":"Мақалада ғылыми еңбектер мен Қазақстан архивистері арасында жүргізілген сауалнама және интервью негізінде цифрлық трансформациялану жағдайында архивистердің келбеті қандай болуы тиіс екені қарастырылады. Ақпарат ғасырында ақпараттық технологиялардың адам өміріне ықпалы артқан сайын жаңа форматтағы ретроспективті ақпаратты тұтынуға да сұраныс артты. Архивтерде инновациялар жазба мұраларды цифрландыру жолымен деректер базаларын құруға мүмкіндік беріп, архивтердің жаңа буыны – цифрлық архивтер пайда болды, жаңа проблемалық ізденістер қолға алынды. Осыған қарамастан елімізде цифрлық трансформациялану жағдайында архивтер мен архивистердің ахуалы жөнінде зерттеулер жеткіліксіз. Ақпараттық технологиялардың архивистердің жұмысына қалай ықпал етіп отырғаны әлі соңына дейін толық анық емес. Осыған орай аталмыш зерттеу осы бір орын алған алшақтықтың орнын толтыруға және отандық архивтанудың дамуына қомақты үлес қосуға арналған. Зерттеу нәтижелері компьютерлік технологиялардың архивистердің жұмысына оң ықпалын растайды, әйтсе де, бұл мәселеге сыни көзбен қараған жөн. Бүгінде компьютерлік технологиялардың еңбек тиімділігі мен уақыт үнемділігіне қол жеткізуден басқа қандай өзгерістер әкелгенін анықтау үшін лонгитюдті зерттеулер жүргізілгені жөн. Мұндай өзгерістер архивистерге өз кәсіби міндеттерін орындауға үлкен мүмкіндіктер тудыруы қажет. Түйін сөздер: архивист, цифрлық трансформация, компьютерлік технологиялар.\u0000 В статье на основе научной литературы, опросов и интервью, проведенных среди архивистов Казахстана, рассмотрено каким должен быть архивист в условиях цифровой трансформации. По мере усиления влияния информационных технологий на жизнь человека в век информации возрос и спрос на потребление ретроспективной информации в новом формате. Инновации в архивах позволили создать базы данных за счет оцифровки письменного наследия, появилось новое поколение архивов - цифровые архивы, были предприняты поиски новых проблем. Несмотря на это, исследования по состоянию архивов и архивистов в условиях цифровой трансформации в стране недостаточно. Пока до конца неясно как компьютерные технологии влияют на работу архивистов. Ввиду этого данное исследование призвано восполнить этот пробел и внести существенный вклад в развитие отечественного архивоведения. Результаты исследования подтверждают положительное влияние компьютерных технологий на работу архивистов, однако, к этому вопросу следует отнестись критически. Для определения какие изменения внесли компьютерные технологии помимо достижения производительности труда и экономии времени необходимо проводить лонгитюдные исследования. Такие изменения должны создать широкие возможности для выполнения архивистами своих профессиональных обязанностей. Ключевые слова: архивист, цифровая трансформация, компьютерные технологии.\u0000 Drawing on scientific literature, survey and interview data collected from archivists of Kazakhstan, the paper considers what archivists should look like in the age of digital transformation. As the influe","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"99 14","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139605943","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"НАЦИОНАЛЬНО-ТЕРРИТОРИАЛЬНОЕ РАЗМЕЖЕВАНИЕ ЦЕНТРАЛЬНОЙ АЗИИ И ЗАВЕРШЕНИЕ ОБЪЕДИНЕНИЯ КАЗАХСКИХ ЗЕМЕЛЬ","authors":"А.М. Әбікей","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.013","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.013","url":null,"abstract":"Мақалада ХХ ғасырдың 20-жылдарында большевиктер жүзеге асырған Орталық Азияны межелеу мәселелері және Түркістан аумағында кеңестік мемлекеттілікті құру үдерісі қарастырылады. 1920 жылдардың басындағы большевиктердің ұлттық саясаты, оның социализмді құру стратегиясын белгілі бір ұлттық аймақтағы ұлттық мәселе жөніндегі дискурспен байланыстыруға ұмтылуымен сипатталды. Революциядан кейін байқалған Ресейдің ұлттық аймақтарында жергілікті «ұлтшылдықтың» кең етек алуы, жергілікті халықтардың ұлттық ұмтылыстарын елемеу, большевиктер тарапынан олардың күшеюіне әкелуі мүмкін деген қорытынды жасалды. Стратегиялық тұрғыдан ұлтшылдықты большевиктер пролетарлық интернационализмнің қалыптасуына кедергі ретінде қабылдады. Бұл кеңес өкіметін Орталық Азияда ұлтшылдық пен пантюркизмнің алдын-алу шараларын қолға алуға мәжбүрледі. Осы бағыттағы жұмыстың нәтижесі 1924-1925 жылдары Түркістан, Бұхара және Хорезм республикаларының аумағында ұлттық-территориялық межелеу науқанын жүзеге асыру болды. Сол жылдары ұлан-ғайыр өлкені жекелеген мемлекеттерге межелеу науқанының ең қиын да, күрделі үдерісі жүрді. Межелеу кеңестік Орталық Азияда тұратын халықтардың тағдырына түбегейлі әсер етті. Бұл үдеріс өз кезегінде, мемлекетаралық және ұлтаралық қақтығыстардың пайда болуы мен көптеген онжылдықтар бойы сақталуында өзіндік рөл атқарды. 1920 жылы құрылған Қазақ АКСР-нің кеңестік болашағын құру да 1924-1925 жылдары қиынға соқты. Қазақстанның жоғары истеблишменті өзінің оңтүстік облыстарының шекараларын анықтаудағы тартысты дауларға белсене араласты. Кілт сөздер: Түркістан, Орталық Азия, Қазақстан, ұлттық-территориялық межелеу, РКП(б) ОК, Орта Азия бюросы, ұлт саясаты, Кеңес өкіметі.\u0000 В данной статье рассматривается вопросы размежевания Центральной Азии и процесс создания советской государственности на территории Туркестана, проведенное большевиками в середине 20-х годов XX века. Национальная политика большевиков в начале 1920-х гг. характеризовалась стремлением соотнести свою стратегию строительства социализма с дискурсом по национальному вопросу в конкретном национальном регионе. Рост местных «национализмов» в национальных окраинах, наблюдавшийся после революции, привел большевиков к выводу, что игнорирование национальных устремлений туземцев может привести к их усилению. Стратегически национализм воспринимался большевиками как препятствие для формирования пролетарского интернационализма. Это вынудило советское правительство принять меры по предотвращению национализма и пантюркизма в Средней Азии. Результатом в этом направлении стало проведение в 1924-1925 гг. национально-территориального размежевания на территории Туркестанской, Бухарской и Хорезмской республик. Процесс размежевания огромного региона на части, происходил в труднейших, драматичных по накалу страстей. Размежевание коренным образом повлияло на судьбы народов проживавших в советской Центральной Азии. Данный процесс в свою очередь сыграл роль в возникновении и сохранении межгосударственных и межэтнических противоречи","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"22 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139607158","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}