ПУТЬ СУЛТАНБЕКА КОЖАНОВА К НАУКЕ И ТВОРЧЕСКОМУ НАСЛЕДИЮ

Abstract

Мақалада түркі әлемінің көрнекті саяси қайраткері Сұлтанбек Қожановтың қысқа ғана өмірінде Орта Азия мен Қазақстан халықтарының мәдени-ағартушылық саласына көптеген өзгерістер әкеліп, оның дамуына қомақты үлес қосқан зиялы азаматтың ағартушылық және зияткерлік қырлары қарастырылады. Ағартушылық саласындағы С. Ходжановтың ең үлкен жетістіктерінің бірі деп Орта Азия мен Қазақстандағы ең алғашқы жоғары техникалық институт Ташкентте САХИПИ (Орта Азия мақта ирригациялық политехникалық институты) құруы еді деп толық қанды айта аламыз. Себебі Ташкенттегі Орта Азия мақта-ирригациялық университетін құруды ұйымдастыру Қазақстан мен Орта Азия халықтары С. Қожановтың есімімен тікелей байланысты. Университеттің құрылуы экономикалық қиындықтар кезеңімен сәйкес келді және жергілікті жастардың білім алуына, болашағына мүмкіндік жасады. Бұл С. Қожановтың өлкенің білім беру жүйесіндегі жаһандық өзгерістер жасауындағы көшбасшы болғандығын көрсетті. Мақалада Қазақстан Республикасының Мемлекеттік мұрағатында сақталған материалдар негізінде Сұлтанбек Қожановтың қоғамдық-саяси қызметіне тарихи хронологиялық шолулар жасалынады. Сонымен қатар, Көрнекті саяси қайраткер Сұлтанбек Қожанұлы Қожанов Қазақстанның ұлттық зиялыларымен, оның көрнекті қайраткерлері Х.Досмұхамбетов және басқалармен ынтымақтастықта Кеңестік құрылыс жағдайында Кеңестік Қазақ Республикасының қалыпта- суына қосқан үлесіне талдаулар жасалынады. Кілт сөздер: С.Қожанов, Түркістан, Қазақстан, ағартушылық, интеллектуалды, Кеңес үкіметі, Ташкент, қоғамдық, саяси, ғылыми-педагогикалық. В статье рассматриваются просветительские и интеллектуальные аспекты Султанбека Ходжанова, внесшего значительный вклад и многочисленные изменения в культурно- просветительскую сферу народов Средней Азии и Казахстана. Можно сказать, что одним из величайших достижений С. Ходжанова в области просвещения было создание САХИПИ (Среднеазиатский хлопчатобумажный ирригационный политехнический институт) в Ташкенте первого высшего технического института в Средней Азии и Казахстане. Потому что организация создания Центрально-Азиатского хлопчатобумажного ирригационного университе-та в Ташкенте напрямую связана с именем народов Казахстана и Средней Азии С. Кожанова. Создание университета совпало с периодом экономических трудностей и создало возможности для обучения, будущего местной молодежи. Это свидетельствует о том, что С. Кожанов стал лидером в создании глобальных изменений в системе образования края. Автор рассматривает и дает исторический анализ трудам С. Кожанова, занимавшие руководящие должности в структурах исполнительных органов на местах Туркестанского края. В статье рассматриваются исторические обзоры общественно-политической деятельности Султанбека Кожанова на основе материалов, хранящихся в Государственном архиве Республики Казахстан. Выдающий политический деятель Султанбек Кожанович Кожанов в сотрудничестве с национальной интеллигенцией нашего Казахстана, ее видными деятелями Х.Досмуханбетова и другими внес значительный вклад в становление Советской Казахской Республики в условиях советской строительства. Ключевые слова: С. Кожанов, Туркестан, Казахстан, просветительская, интеллектуальная, Cоветская, Ташкент, общественная, политическая, научно-педагогическая. The article examines the educational and intellectual aspects of Sultanbek Khodzhanov, who made a significant contribution and numerous changes to the cultural and educational sphere of the peoples of Central Asia and Kazakhstan. It can be said that one of the greatest achievements of S. Khojanov in the field of education was the creation of the SAHIPI (Central Asian Cotton Irrigation Polytechnic Institute) in Tashkent, the first higher technical institute in Central Asia and Kazakhstan. Because the organization of the creation of the Central Asian Cotton Irrigation University in Tashkent is directly connected with the name of the peoples of Kazakhstan and Central Asia S. Kozhanov. The establishment of the university coincided with a period of economic difficulties and created opportunities for learning and the future of local youth. This indicates that S. Kozhanov has become a leader in creating global changes in the education system of the region. The scientific article provides a historical overview of the socio-political activities of Sultanbek Kozhanov. The materials of the scientific article were written on the basis of materials stored in the State Archive of the Republic of Kazakhstan. A prominent political and public figure S. Kozhanov cooperates with the National intelligentsia of Kazakhstan, in particular, H. Dosmuhanbetov were among those who made a significant contribution to the formation of the Kazakh Republic in the context of Soviet construction. Keywords: S. Kozhanov, Turkestan, Kazakhstan, educational, intellectual, Soviet, Tashkent, public, political, scientific and pedagogical. Gratitude. The article was prepared as part of the implementation of the Program of targeted funding by the Science Committee of the Ministry of Science and Higher Education of the Republic of Kazakhstan (IRN BR18574180 "History and creative heritage of the Alash intellectual elite of the late XIX-first half of XX").