BULLETIN Series Historical and socio-political sciences最新文献

{"title":"ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАННЫҢ ШАҒЫН ҚАЛАЛАРЫНЫҢ ТАРИХЫН ҚАЗАҚ ТАРИХЫ ПӘНІ БОЙЫНША ОҚУ ҮРДІСІНДЕ ҚОЛДАНУДЫҢ ӘДІСТЕМЕЛІК НЕГІЗДЕРІ","authors":"N.D. Amanbekova","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.025","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.025","url":null,"abstract":"A thorough analysis of the typological characterisation teaching methods for small towns in East Kazakhstan is presented. The foundation of the teaching process is a review of the social and economic development of small towns in the East Kazakhstan region from 1925 to 1991 using cutting edge learning technology. It describes the kinds of learning associated with the educational, health care, and cultural systems in the tiny towns of the East Kazakhstan region. Knowledge of usage in the educational process of numerous small towns in the East Kazakhstan region was examined. These towns had long struggled with a range of social and economic issues. Training takes into account the social, economic, and professional issues of the people living in small towns in East Kazakhstan. The methodology of analyzing the dynamics of population growth in small towns is also given. Focusing on small towns of East Kazakhstan region, we aim to understand the formation of urban planning structure of settlements in Kazakhstan. The article considers the use of problem-based methods of small towns, solved with the help of questions and tasks, which are the basis of learning in historical educational practice, and the history of their emergence in small towns of East Kazakhstan region. Individual independent work on problem solving and individual specificity is required from the learner. At present, such problem-based learning is organized under the guidance of the teacher at training sessions for learning and transformation into skills of professional education and creativity, development of thinking as a result of active independent activity of the student. Innovative methods of modern teaching are applied: studying the history of small towns of East Kazakhstan region with the help of visual data, studying the city of Kurchatov with the help of mosaic method, method of traveling to museums, etc. Keywords. East Kazakhstan region, 1925-1991, teaching methodology, small towns, teaching technology.\u0000 Шығыс Қазақстандағы шағын қалалардың типологиялық сипаттамасын оқыту әдістемесіне жан- жақты талдау жасалған. Оқыту процесінің негізі 1925-1991 жылдар аралығындағы Шығыс Қазақстан облысындағы шағын қалалардың әлеуметтік-экономикалық дамуын оқытудың озық технологияларын қолдану арқылы шолу болып табылады. Ол Шығыс Қазақстан облысының шағын қалаларындағы білім беру, денсаулық сақтау және мәдениет жүйелерімен байланысты оқыту түрлерін сипаттайды. Шығыс Қазақстан облысындағы көптеген шағын қалалардың оқу процесінде қолданылуы туралы білімдері тексерілді. Бұл қалалар ұзақ уақыт бойы көптеген әлеуметтік және экономикалық мәселелермен күресіп келді. Оқыту Шығыс Қазақстандағы шағын қалаларда тұратын адамдардың әлеуметтік, экономикалық және кәсіби мәселелерін ескереді. Шағын қалалардағы халық санының өсу динамикасын талдау әдістемесі де келтірілген. Шығыс Қазақстан облысының шағын қалаларына тоқтала отырып, біз Қазақстандағы елді мекен- дердің қала құрылысы құрылымының қалыптасуын түсі","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"66 9","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139606540","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ПОДГОТОВКА КАДРОВ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ ЮЖНО-КАЗАХСТАНСКОЙ ОБЛАСТИ (1970-1991 гг.)","authors":"А.Т. Алшыкенова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.034","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.034","url":null,"abstract":"Мақалада, Оңтүстік Қазақстан облысының денсаулық сақтау ісіндегі медицина кадрларын даярлау ісінің тарихы зерттеледі. Медициналық құрылымдағы басты қызмет ететін қызметкерлерді даярлау ісі – қай кезеңде де маңызды мәселе болды. Сол себепті де 1970-1991 жж. аралығындағы Оңтүстік Қазақстан облысының денсаулық сақтау ісінің дамуындағы білікті кадрларды даярлаудың тарихына қатысты архивтік деректерді талдай отырып, ғылыми айналымға енгізіледі. Мәселенің 1970 жылдан басталуы аталған кезеңдегі өңір үшін денсаулық сақтау ісінің қарқынды түрде дамуымен ерекшеленеді. Кеңестік кезеңде кадрлық мәселені шешудің басты белгісі ретінде ірі қалаларда медициналық оқу орындарын ашып, білікті мамандарды даярлауды қолға алды. 1970 ж. өзінде облыс көлемінде үш медициналық училище ашылып, ол тоғыз мамандық бойынша мамандарды даярлаумен айналысты. Нәтижесінде облыстағы медицина мамандарының саны 2.5 есе артып, түрлі емдеу мекемелерінің кадр мәселесі өз шешімін тапқан болатын. Сонымен қатар, денсаулық сақтау жүйесіндегі кадр мәселесін шешудегі республикалық көлемдегі реформалардың маңызы мен өзектілігіне баса назар аударылады. Аталған мәліметтерді Оңтүстік Қазақстан облыстық архивіндегі мәліметтерді жинақтап, жүйелеу нәтижесінде облыстағы кадр мәселесінің ХХ ғ. 70-90 жылдары ең өзекті болғандығын аңғарамыз. Мақаланы жазуда жинақтау, анализ, синтез және деректемелік іздестіру әдістері қолданылды. Кілт сөздер: Оңтүстік Қазақстан облысы, медицина ғылымы, денсаулық сақтау, кадр мәселесі, медициналық училище, реформа.\u0000 В статье исследуется история подготовки медицинских кадров в здравоохранении Южно- Казахстанской области. Важным вопросом на каком этапе стала подготовка персонала, занимающего главные должности в медицинской структуре. По этой причине в 1970-1991 гг. в научный оборот вводится анализ архивных данных, касающихся истории подготовки квалифицированных кадров в развитии здравоохранения Южно-Казахстанской области. Начало проблемы с 1970 года ознаменовано бурным развитием здравоохранения для региона в данный период. В советский период главным признаком решения кадровой проблемы стало открытие медицинских учебных заведений в крупных городах и подготовка квалифицированных специалистов. Уже в 1970 г. в области было открыто три медицинских училища, которые занимались подготовкой специалистов по девяти специальностям. В результате число медицинских работников области увеличилось в 2.5 раза, и кадровый вопрос различных лечебных учреждений был решен. Кроме того, особое внимание уделяется важности и актуальности реформ в решении кадровой проблемы в системе здравоохранения. В результате обобщения и систематизации данных в Южно-Казахстанском областном архиве мы видим, что кадровый вопрос в области наиболее актуален в 70-90-е годы ХХ в. При написании статьи использовались методы обобщения, анализа, синтеза и источникового поиска. Ключевые слова: Южно-Казахстанская область, медицинская наука, здравоохранение, кадровые вопросы, медицинское училище, реформа.\u0000 The article examines ","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"12 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139608333","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ҚАЗАҚСТАНДАҒЫ КЕҢЕСТІК ЦЕНЗУРА МӘСЕЛЕЛЕРІ БОЙЫНША АРХИВ ҚОРЛАРЫНДАҒЫ ІС ЖҮРГІЗУ ҚҰЖАТТАРЫНЫҢ АҚПАРАТТЫҚ ӘЛЕУЕТІ","authors":"К.М. Рустем","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.022","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.022","url":null,"abstract":"В статье рассматриваются потенциал делопроизводственных документов при исследовании специфики советской цензуры в Казахстане. Для анализа использованы архивные документы: Центрального государственного архива Республики Казахстана (ЦГА РК) и архива Президента Республики Казахстана (АП РК). Для проведения исследования мы опирались на следующие группы архивных материалов: директивные, организационно-распорядительные, информационно-справочные. Данный документы сформированы в системе государственно-партийного контроля сферы литературы и издательства, целью которого является формирование в сознании казахского населения политической линии коммунистической партии. Основой идейно-политического контроля являются механизм цензуры, который начинает формироваться с 1922 года. Делопроизводственные материалы в фондах архивных учреждений Казахстана способствую исследованию формирования механизма и направления деятельности в советский период Главного управления по делам литературы и издательств Казахской Советской Социалистической республики (Главлита КазССР): обеспечение охраны тайн Государства и политико-идеологический контроль над печатной продукцией; состояние работы обллитов (областных управлений по делам литературы и издательства); изъятие и очистку книготорговой сети и библиотек от идеологических враждебной литературы; вычерки предварительной цензуры и нарушений; укомплектование работников Главлита КазССР. Ключевые слова: делопроизводственные документы, военные цензоры, вычерки, сводки, доклады, предварительная, последующая цензура.\u0000 Мақалада Қазақстандағы кеңестік цензураның ерекшелігін зерттеуде қолданылатын іс жүргізу құжаттарының әлеуеті қарастырылады. Зерттеу барысында төмендегідей архив құжаттарына талдау жасалынады: Қазақстан Республикасының Орталық мемлекеттік архиві (ҚР ОМА) және Қазақстан Республикасы Президентінің архиві (ҚР ПА). Зерттеу жүргізу үшін біз архив құжаттарының келесі топтарына сүйендік: директивалық, ұйымдастырушылық-өкімдік,ақпараттық-анықтамалық. Бұл құжаттардың мақсаты қазақ халқының санасында Коммунистік партияның саяси желісін қалыптастыруға ықпал ететін, әдебиет пен баспа саласында мемлекеттік-партиялық бақылау жүйесін қалыптастыру болып табылған. 1922 жылдан бастап қалыптаса бастаған цензура механизмінің негізі, идеялық-саяси бақылау болып табылады. Қазақстан архивтерінің қорларындағы іс жүргізу материалдары Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының әдебиет істері және баспалар жөніндегі Бас басқармасының (ҚазССР Главлиті): мемлекеттің құпияларын қорғауды қамтамасыз ету және баспа өнімдеріне саяси-идеологиялық бақылау жасау; обллиттердің (облыстық әдебиет істері және баспа басқармалары) жұмысының жай-күйі; кітап сату желісі мен кітапханаларды идеологиялық жағынан «дұшпандық сипаттағы» әдебиеттерден тазарту; алдын ала цензура және өшірілген «мәтіндердің» сызбалары; ҚазКСР Главлиті басшысының қызметкерлерін жасақтау туралы кеңестік кезеңдегі қызметінің тетігі мен бағытының қалыптасуын зерттеуге ықпал етеді. Кілт сөздер: іс жүр","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"21 12","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139609060","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"СОҒЫС АРАЛЫҚ КЕЗЕҢДЕ ҮНДІСТАННЫҢ МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТІНЕ ЖҰМЫСҚА ҚАБЫЛДАУ МӘСЕЛЕСІ","authors":"A.I. Dautova-Khan","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.009","url":null,"abstract":"This article discusses the problem of recruitment for the Indian Civil Service (I.C.S.) in the interwar period, specifically after World War I. The I.C.S. served as the administrative-bureaucratic organisation for British rule in India, with the district officer being the main protagonist in the British-Indian administrative structure. This article uses a critical literature review as its method, analysing several primary and secondary sources related to the issue of recruitment for the I.C.S. The article's primary goal is to contribute to the debate around the recruitment problem for the I.C.S. after WWI. This paper explores the origins of the I.C.S. and how the recruitment system evolved. It discusses the challenges faced by the British officials in governing India due to the intricate social hierarchy and religious divisions in Indian society, as well as the problematic climate. The article concludes by discussing the Indianization of the I.C.S. after World War I and how the recruitment problem contributed to it. Finally, this article discusses the educational program and exam for the Indian Civil Service (I.C.S.) candidates during the British colonial period. Overall, the article provides insight into the education and recruitment process for the I.C.S. officers during the British colonial period. Keywords: British Empire, district officers, training, recruitment, district administration, Indian Civil Service officers, British colonial administration in India\u0000 Аталған мақалада соғысаралық кезеңде, соның ішінде Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін Үндістан азаматтық қызметіне (ҮАҚ) жалдау проблемасы талқыланады. Британдық Үндістанның Британдық Империяны өркендетудің бірінші дәрежелі маңызы болды, және де осы өңірді басқару империялық беделді сақтау үшін шешуші мағынаға ие болды. Осы мақсат үшін Үндістандағы британдық басқарманың әкімшілік-бюрократиялық ұйымы болатын Үндістан Азаматтық Қызметі құрылды, ал округтық офицер британдық-үнді әкімшілік құрылымдағы бас әрекет етуші тұлға болды. Мақаланың негізгі мақсаты — Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін ҮАҚ-ға жалдау проблемасы жөніндегі пікірталасқа өз үлесін қосу. Аталған еңбекте қызмет офицерлерінің шыққан тегі, кадрларды іріктеу процесінің қалай өткені және жалдау жүйесінің қалайша дамығаны зерттеледі. Сондай-ақ еңбекте Британдық Үндістанды басқару кезінде британдық ресми тұлғалар тап болған проблемалар талқыланады. Бірінші дүниежүзілік соғыстан кейін жалдау проблемасының Үндістан Азаматтық Қызметінің үндістандану процесіне әкеп соқтырғаны қаралады. Сонымен қатар Үндістандағы азаматтық қызметке кандидаттарға арналған білім беру бағдарламасы және емтихан талқыланады. Жалпы алғанда, мақала соғысаралық кезеңде Үндістан Азаматтық Қызметінің қызметкерлерін оқыту және жалдау процесі туралы түсінік береді. Кілт сөздер: Британдық империя, жалдау проблемасы, отаршылдық басқару, әкімшілік басқару, кадрларды іріктеу процесі, Үндістан Азаматтық Қызметінің офицерлері, іріктеу, даярлық, Үндістан\u0000 В данной ста","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"17 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139609371","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ВЛИЯНИЕ ПОЛИТИЧЕСКОЙ ЦЕНЗУРЫ В СОВЕТСКОМ КАЗАХСТАНЕ НА ЛИТЕРАТУРНОЕ ТВОРЧЕСТВО: В ФОРМЕ ИДЕОЛОГИЧЕСКОЙ БОРЬБЫ","authors":"Ғ.И. Кушенова","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.015","url":null,"abstract":"Мақалада кеңестік Қазақстанда қызмет атқарған саяси-идеологиялық цензураның әдеби шығармашы-лыққа ықпалына тарихи талдау жасалынған. Цензураға қарсылық ұлттық күрес сипатында айшықталған. Коммунистік партия жүйесі өнер мен әдеби шығармашылық салаларын өзінің идеологиялық мүдделерін жүзеге асыруда құрал ретінде қолдануға үлкен күш жұмсады. Осы мақсатта партияның идеологиялық бөлімі негізгі билік аппараттарының біріне айналды. Кеңес Одағының билік құрылымы шығармашылық пен ғылым өкілдерінен мемлекеттің саяси-экономикалық жетістіктеріннасихаттауды талап етті. Ал, ұлттық мәдениет пен тарих салаларына күмәнмен қаралынды. Әдеби шығармашылық партияның саяси-идеологиялық цензурасының бірінші нысаны болып табылды. Себебі, қоғамның әдеби шығармаларға деген сұранысы өте жоғары болды. Бұл рухани қажетілік ағымын бақылауға алу, тиісті органдардың алдыңғы міндеті саналды. Әдебиет өкілдері өздерінің шығармаларын саяси жүйенің талаптарына сай жүзеге асыруға тырысты. Бірақ, ұлттық сана мен тарихты жаңғыртуды көздеген қаламгерлер де болды. Олардың жеке өмірлері түрлі қысымдарға тап болды. 1930 жылдары қазақ жазушыларының биліктің ашық цензурасының жазалану факторларына ұшырағандығы белгілі. 1960-1980 жылдары әдеби шығармашылық өмірдегі цензураның қадағалау әдістері біршама жұмсарды. Бұл ұлттық мәдени құндылықтарды оқырманға жеткізетін туындылардың өмірге келуіне біршама жол ашты. 1980 жылдардың соңында саяси-қоғамдық шарттардың өзгеруіне орай кеңестік цензура өзінің мәнін жойды. Кілт сөздер: жазушылар, Кеңес Одағы, цензура, әдеби шығармашылық, саяси-идеологиялық бақылау.\u0000 В статье сделан исторический анализ влияния политико-идеологической цензуры, действовавшей в советском Казахстане, на литературное творчество. Система коммунистической партии приложила огромные усилия для использования сфер искусства и литературного творчества как средства реализации своих идеологических интересов. С этой целью идеологический отдел партии стал одним из основных аппаратов власти. Структура власти Советского Союза требовала от представителей творчества и науки пропагандировать политико-экономические достижения государства. Советская цензура к национальной культуре и истории относилась скептически. Литературное творчество явилось первым объектом политико-идеологической цензуры партии. Это связано с тем, что спрос общества на литературные произведения был очень высоким. Первой задачей соответствующих органов было взять под контроль указанную духовную нужду общества. Представители литературы стремились реализовать свои произведения в соответствии с требованиями политической системы. Но были и писатели, которые пытались возродить национальное сознание и историю. Их личная жизнь столкнулась с разным давлением. Известно, что в 1930-е годы казахские писатели подвергались наказаниям открытой цензуры власти. В 1960-х и 1980-х годах методы цензуры в литературной творческой жизни несколько смягчились. Это проложило путь к воплощению в жизнь произведений, передающих национальные культурные цен","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"11 12","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139609241","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"СОТ МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ ҚҰРЫЛУ ТАРИХЫ","authors":"К.С. Каримов","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.010","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.010","url":null,"abstract":"В настоящее время в ряде ведущих высших учебных заведений и научно-исследовательских институтов мира проводятся многочисленные исследования по сравнительному анализу исторических процессов, связанных с деятельностью народных судов, юридически обоснованных общественных отношений в рамках таких вопросов, как традиции религиозного культа, система собственности национальных и религиозных ценностей, выработка предложений и рекомендаций на основе полученных научных результатов. Признание формирования высокой правовой культуры в качестве одного из приоритетных направлений в политике современных государств порождает необходимость исследований в данной области. Поэтому важное значение приобретает дальнейшее углубление научно-теоретических знаний о судебно-правовой деятельности, изучение ее истории. Выводы изучения большинства существующих документов Кокандского ханства и Туркестанского края конца ХІХ - начала ХХ веков указывают нам на то, что особое уважение узбекского народа к людям науки и сегодня по инициативе нашей страны для развития образовательной сферы нашего государства, повышение материального и духовного Поэтому в результате изучения истории узбекского народа мы приходим к выводу, что сегодня крайне важно проводить исследования и научно-исследовательскую работу в этом направлении, глубоко ощущая важность грамотности населения, широкого и праведного внимания к воспитанию подрастающего поколения на уровне государственной политики. По этой причине долг каждого педагога - служить в направлении постоянного совершенствования системы народного образования, которая определяет будущее нации, государства и общества, в соответствии с современными требованиями во всех отношениях. Ключевые слова: наследование, право наследования, выборов народных судей(казиев), обязательная доля в наследстве.\u0000 Қазіргі уақытта әлемнің бірқатар жетекші жоғары оқу орындары мен ғылыми-зерттеу институттарында діни Культ дәстүрлері, ұлттық және діни құндылықтардың меншік жүйесі, алынған ғылыми нәтижелер негізінде ұсыныстар мен ұсыныстар әзірлеу сияқты мәселелер шеңберінде халықтық соттардың қызметіне байланысты тарихи процестерді, заңды негізделген қоғамдық қатынастарды салыстырмалы талдау бойынша көптеген зерттеулер жүргізілуде. Жоғары құқықтық мәдениеттің қалыптасуын қазіргі мемлекеттердің саясатындағы басым бағыттардың бірі ретінде тану осы салада зерттеу қажеттілігін тудырады. Сондықтан сот-құқықтық қызмет туралы ғылыми-теориялық білімді одан әрі тереңдету, оның тарихын зерттеу маңызды болып табылады. Қоқан хандығы мен Түркістан өлкесінің ХІХ ғасырдың аяғы мен ХХ ғасырдың басындағы қолданыстағы құжаттарының көпшілігін зерделеу қорытындылары бізге өзбек халқының ғылым адамдарына ерекше құрмет көрсететінін және бүгінгі таңда еліміздің бастамасымен мемлекетіміздің білім беру саласын дамыту, материалдық және рухани дамуды арттыру мәселесі маңызды екендігін дәлелдеп отыр. Сондықтан, өзбек халқының тарихын зерделеу нәтижесінде бүгінгі таңда халықтың сауаттылығының, мемлекеттік саяс","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"9 9","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139607217","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ЭТНОЭКОЛОГИЧЕСКОЕ ЗНАНИЕ КАЗАХОВ: ИСТОРИЧЕСКИЙ ОПЫТ АДАПТАЦИИ В СТЕПНЫХ РЕГИОНАХ","authors":"Н. Шаяхмет","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.003","url":null,"abstract":"Жаһандық экологиялық дағдарыс пен климаттың жылынуы жағдайында этноэкологиялық мұраны ғылыми тұрғыда зерделеу мейлінше өзекті болып табылады. Мәселені тарихнамалық талдау көрсетіп отырғандай, академиялық және сарапшылық қауымдастық бейімделудің ғасырлар бойы қалыптасқан тарихи тәжірибесі мен табиғи ортаға қамқорлықпен қарауға негізделген халықтық білімге жете назар аудармай келеді. Соған сәйкес бұл мақалада қазақ халқының этноэкологиялық практикалары аясында далалық кеңістікке бейімделу мен оны игеру ерекшеліктері талданады. Автордың ғылыми әдебиеттерді қорытуы мен фактологиялық материалдар негізінде қазақтардың далалық кеңістіктің табиғи-климаттық ерекшеліктері мен оған бейімделудің маңызды стратегиялары айқындалды. Сонымен бірге, бейімделу стратегияларын қалыптастыру процесінде этноэкологиялық білім мен практикалар шешуші рөл атқарғаны ашып көрсетілді. Әлемдік қауымдастықты алаңдатып отырған экологиялық қауіпсіздік, климаттың өзгеруі және оның салдарына бейімделу мәселелері жағдайында Қазақстанның далалық кеңістігін игерудің оңтайлы тарихи тәжірибесі мен тиімді этноэкологиялық практикалары қазіргі адамзат қоғамы үшін қолданбалы маңызға ие болары анық. Кілт сөздер: этноэкология, этноэкологиялық білім, Қазақстанның экологиялық тарихы, Қазақстан- ның тарихи географиясы, дала өркениеті\u0000 Научное познание этноэкологического наследия народа в условиях глобального экологического кризиса и изменения климата является весьма актуальной. Анализ историографии проблемы свидетельствует о том, что акдемическое и экспертное сообщества уделяет не достаточное внимание к многовековому историческому опыту адаптации и народному знанию бережного отношения к окружающей среде. В этой связи, в статье анализируются особенности адаптации и освоения степного пространства в контексте этноэкологических практик казахского народа. Автором на основе обобщения научной литературы и фактологических материалов определены наиболее важные стратегии адаптации казахов к природно-климатическим условиям и особенностям степного пространства. Также выявлены, что в процессе выработки адаптационных стратегий ключевую роль играли этноэкологические знания и практики. В условиях острых проблем экологической безопасности, изменения климата и адаптации к их последствиям, позитивный исторический опыт освоения степного пространства Казахстана и эффективные этноэкологические практики имеют прикладную значимость для современных обществ. Ключевые слова: этноэкология, этноэкологическое знание, экологическая история Казахстана, историческая география Казахстана, степная цивилизация\u0000 Scientific knowledge of the ethno-ecological heritage of the people in the context of the global environmental crisis and climate change is very relevant. Analysis of the historiography of the problem indicates that the academic and expert communities do not pay enough attention to the centuries-old historical experience of adaptation and folk knowledge of respect for the environment. In this regard, the article analyzes the","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"16 9","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139607977","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ПРОБЛЕМЫ РЕАБИЛИТАЦИИ ЖЕРТВ ПОЛИТИЧЕСКИХ РЕПРЕССИЙ В КАРАГАНДИНСКОЙ ОБЛАСТИ","authors":"А.Е. Мырзаханов","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.004","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.004","url":null,"abstract":"Мақалада кеңестік кезеңдегі репрессиялық саясатты талдай отырып, Қарағанды облысында саяси қуғын-сүргінге ұшырағандарды ақтау туралы мәселелер қарастырылады. Қазақстандағы ХХ ғасырдағы репрессиялық саясаттың ерекшеліктері және ақтаумәселелері айқындалып, архив материалдарынан алынған деректер көрсетіледі. Мақаланың мақсаты мен міндеттері: Қарағанды өңіріне арнайы қоныс аударушылар келуіне тарихи тұрғыда талдау жасау; Қарағанды облысындағы ашаршылық пен саяси қуғын-сүргін қасіреті туралы деректерді зерделеу; Қарағанды облысындағы саяси қуғын-сүргінге ұшырағандарды архив деректері негізінде талдай отырып, статистикалық мәліметтер көрсету; Осы мақсат, міндеттерге сай Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау кезеңдері айқындалды және Қарағанды облысындағы саяси репрессиялар құрбандарын ақтау мәселелері талданды. Сонымен қатар мақалада 1920-1950 жылдары Қарағанды облысына, Кеңес Одағының түкпір- түкпірінен, қуғын-сүргінге ұшыраған және жер аударылған адамдардың орналасу тарихы негізге алынған. Жалпы алғанда Қарағанды облысында жер аударылғандар арасында ең көп халық немістер болғандығы туралы мақалада қөрсетілген. Ақтау мәслесі 1950 жылдардан бастап, жылдар бойыжүргізілгендігі қарас-тырлған.Мақаланы жазу барысында ақтау проблемалары көтерілді, Қазақстандағы саяси қуғын-сүргін құрбандарын ақтау кезеңдері белгіленді. Кілт сөздер: кеңестік тарих, қуғын-сүргін, ашаршылық, ХХ ғасырдағы Қазақстан тарихы, ақтау, саяси қуғын-сүргін кезеңдері,ақтаумәселелері,Ұлы Отан соғысы.\u0000 В статье рассматриваются вопросы реабилитации репрессированных в Карагандинской области с анализом репрессивной политики советского периода. Выявляются особенности репрессивной политики в Казахстане ХХ века и проблемы реабилитации, отражаются данные из материалов архива. Цель и задачи статьи: провести исторический анализ прибытия спецпереселенцев в Карагандинский регион; изучить данные о голоде и трагедии политических репрессий в Карагандинской области; показать статистические данные с анализом политических репрессий в Карагандинской области на основе архивных данных; определить этапы реабилитации жертв политических репрессий в Казахстане в соответствии с этой целью, задачами проанализированы вопросы реабилитации жертв политических репрессий в Карагандинской области. Также в статье будет рассказано об истории дислокации репрессированных и депортированных в 1920-1950-х годах в Карагандинскую область, со всего Советского Союза. В целом среди ссыльных в Карагандинской области наибольшее население составляли немцы. Рассматривается вопрос о том, что реабилитация проводилась с 1950-х годов, на протяжении многих лет. В ходе написания статьи были подняты проблемы реабилитации, определены этапы реабилитации жертв политических репрессий в Казахстане. Ключевые слова: советская история, история Казахстана в ХХ веке, периоды политических репрессий, реабилитации, политических репрессий, проблемы реабилитации, репрессии, Великая Отечественная война.\u0000 The article discusses the issues of rehabil","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"91 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139606136","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"УЗАКБАЙ КУЛЫМБЕТОВ ИСТОРИЧЕСКАЯ ЛИЧНОСТЬ: ПОЛИТИКО-ОБЩЕСТВЕННАЯ И ТВОРЧЕСКАЯ ДЕЯТЕЛЬНОСТЬ","authors":"Д. Ж. Нурбаева","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.029","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.029","url":null,"abstract":"Мақала, Кеңестік билік кезеңінде мемлекеттік-саяси және қоғамдық істермен айналысып, ұлты үшін қызмет еткен белгілі мемлекет және қоғам қайраткері Ұзақбай Құлымбетовтің өмірі мен қызметіне арналады. Мақаланың негізгі дереккөзі архив құжаттары мен жекелеген зерттеушілердің еңбектеріне негізделген. Сонымен қатар, Ұ.Ж. Құлымбетовтың қатардағы мектеп мұғалімінен бастап, Қазақстанның жоғары басшылық қызметі – Қазақ Орталық Атқару Комитетінің төрағасы қызметіне дейінгі атқарған еңбек жолын сипаттайтын құнды деректер енген. Қазіргі уақытта Ұ. Құлымбетовтің тарихи тұлғасы мен қайраткерлік іс-әрекетін, артында қалған мол рухани мұрасын талдап-таразылап жарыққа шығару өте өзекті саналады. Сондықтан да Қазақстан Республикасы Орталық мемлекеттік архиві (бұдан әрі – ҚР ОМА) қорындағы құжаттарды ғылыми айналымға енгізу маңызды. Мемлекет және қоғам қайраткерінің халық ағарту бөліміндегі, елдегі ұжымдастыру мен индустрия- ландыру, мәдени рефолюция мен әкімшілік-аумақтық аудандастыру, әліпби реформасы мен астананы Қызылордадан Алматыға көшіру, денсаулық сақтау, өндіріс орындарын ашу мен мамандар даярлау ісіндегі қызметіне қатысты еңбекгіне талдау жасалады. Тұлғаның өмірі, мемлекеттік және саяси қызметі-не қатысты «тарихи тұлғатану» бағытында жүргізілген зерттеу нәтижелері мақалада жан- жақты қарасты-рылып, нақты мәліметтер ұсынылады. Мақалада деректанулық, нақты тарихилық, тарихи-салыстыру әдістері басшылыққа алынды. Кілт сөздер: Ұ.Құлымбетов, мемлекет және қоғам қайраткері, Кеңестік билік, ағартушылық, реформалар, экономика, өндіріс орындары, ұлт мәдениеті.\u0000 Статья посвящена жизни и деятельности известного государственного и общественного деятеля Узакбая Кулымбетова, который в период советской власти занимался государственно-политическими и общественными делами и служил для нации. Основной источник статьи основан на архивных документах и трудах отдельных исследователей. Также включены ценные данные, характеризующие трудовую деятельность У.Ж. Кулымбетова, начиная с рядового школьного учителя и заканчивая высшей руководящей должностью Казахстана – председателем Казахского Центрального Исполнительного комитета. В настоящее время У. Важно проанализировать историческую личность и деятельную деятельность Кулымбетова, его богатое духовное наследие. Поэтому важно ввести в научный оборот документы из фондов Центрального государственного архива Республики Казахстан (далее – ЦГА РК). Будет проведен анализ трудовой деятельности государственного и общественного деятеля в отделе народного просвещения, в деле коллективизации и индустриализации страны, культурной рефлексии и административно-территориального районирования, реформы алфавита и переноса столицы из Кызылорды в Алматы, здравоохранения, открытия производств и подготовки специалистов. Результаты исследования, проведенного в направлении «историческое личностное исследование», касающиеся жизни, государственной и политической деятельности личности, подробно рассматриваются в статье и представляются конкретные данные. В ст","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"90 8","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139606280","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ХІХ ҒАСЫР СОҢЫ МЕН ХХ ҒАСЫР БАСЫНДАҒЫ ЖЕТІСУДЫҢ ЭКОНОМИКАЛЫҚ ДАМУЫНДАҒЫ ТАТАР ҰЛТ ӨКІЛДЕРІНІҢ ҚЫЗМЕТІ","authors":"A.B. Kali","doi":"10.51889/2959-6017.2023.79.4.036","DOIUrl":"https://doi.org/10.51889/2959-6017.2023.79.4.036","url":null,"abstract":"This article describes the representatives of the Tatar nation in the economic life of the Zhetysu region, which became part of the Russian Empire in the second half of the 19th century. Namely, on the basis of archival materials, some data are given on fairs, mobile trade, and stationary trading places and the contribution of the Tatars, which had a significant impact on the economic growth of the region. In the 60- 80s of the 19th century, the Zhetysu was part of two governor generals and was in the middle of the markets of China in the East and Central Asia in the South, which of course was due to the great strategic interest of the Russian Empire. For this reason, it was in this region of Kazakhstan that battered entrepreneurs from all over the empire came. And this article is an attempt to describe the significant contribution of Tatar entrepreneurs and contribute to the development of the region’s economy. The type of Tatar trade with local Kazakh and Kyrgyz, which began initially with traveling trade, developed over time. It grew to seasonal fairs and then continued with the opening of permanent trading houses and permanent places of work for the local population. And this article provides information on the contribution of these fairs and trading houses to the economic development of the region. Monthly and annual incomes, the number and names of some Tatar merchants are given. Among these names, there is also information about the activities of Iskhak Gabdulvaliev, a major merchant, philanthropist, and unofficial leader of the local Tatars in the city of Verny, the center of the Zhetysu region. Keywords: Zhetysu,Verny, Tatars, Kazakhs, Kyrgyz, merchants, trade, fair, Iskhak Gabdulvaliyev.\u0000 Бұл мақалада ХІХ ғасырдың екінші жартысынан бастап Ресей империясының құрамына толықтай енген Жетісу өңірінің экономикалық өміріндегі татар ұлт өкілдерінің алған орны сипатталған. Дәлірек айтсақ, аталмыш аймақтың экономикалық дамуында орын алған жәрмеңкелер, жылжымалы сауда және стационарды сауда орындарының қалыптасуы мен татарлардың нақты атқарған қызметтері архив деректері негізінде келтірілген. ХІХ ғасырдың 60-80 жылдары Түркістан, кейінірек Дала және қайтадан Түркістан генерал- губернаторлықтарының құрамына енген Жетісу облысының Шығыста Қытай, Оңтүстікте Орталық Азия нарықтарының ортасында орналасуы Ресей империясының тарапынан аса үлкен стратегиялық қызығушылық тудырды. Осы орайда дәл осы аймаққа империяның түпкір-түпкірінен сауданың майын ішкен саудагерлер келген еді. Және бұл мақала осы саудагерлердің ішінде татарлардың үлесі мен нақты атқарған қызметтері жайында жазылған. Татарлардың ең алғаш жылжымалы саудагерлікпен жергілікті қазақ-қырғыз халықтарымен басталған сауда түрі уақыт өткен сайын дами түсті. Мезгілдік жәрмеңкелерге дейін көтеріліп, кейін тіпті түбегейлі тұрақты сауда орындары мен жергілікті халық үшін тұрақты жұмыс орындарының ашылуымен жалғасты. Дәл сол аталмыш жәрмеңкелер мен сауда орталықтарының аймақтағы экономикалық дамуындағ","PeriodicalId":383078,"journal":{"name":"BULLETIN Series Historical and socio-political sciences","volume":"33 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-01-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139606833","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}