ЭТНОЭКОЛОГИЧЕСКОЕ ЗНАНИЕ КАЗАХОВ: ИСТОРИЧЕСКИЙ ОПЫТ АДАПТАЦИИ В СТЕПНЫХ РЕГИОНАХ

Жаһандық экологиялық дағдарыс пен климаттың жылынуы жағдайында этноэкологиялық мұраны ғылыми тұрғыда зерделеу мейлінше өзекті болып табылады. Мәселені тарихнамалық талдау көрсетіп отырғандай, академиялық және сарапшылық қауымдастық бейімделудің ғасырлар бойы қалыптасқан тарихи тәжірибесі мен табиғи ортаға қамқорлықпен қарауға негізделген халықтық білімге жете назар аудармай келеді. Соған сәйкес бұл мақалада қазақ халқының этноэкологиялық практикалары аясында далалық кеңістікке бейімделу мен оны игеру ерекшеліктері талданады. Автордың ғылыми әдебиеттерді қорытуы мен фактологиялық материалдар негізінде қазақтардың далалық кеңістіктің табиғи-климаттық ерекшеліктері мен оған бейімделудің маңызды стратегиялары айқындалды. Сонымен бірге, бейімделу стратегияларын қалыптастыру процесінде этноэкологиялық білім мен практикалар шешуші рөл атқарғаны ашып көрсетілді. Әлемдік қауымдастықты алаңдатып отырған экологиялық қауіпсіздік, климаттың өзгеруі және оның салдарына бейімделу мәселелері жағдайында Қазақстанның далалық кеңістігін игерудің оңтайлы тарихи тәжірибесі мен тиімді этноэкологиялық практикалары қазіргі адамзат қоғамы үшін қолданбалы маңызға ие болары анық. Кілт сөздер: этноэкология, этноэкологиялық білім, Қазақстанның экологиялық тарихы, Қазақстан- ның тарихи географиясы, дала өркениеті Научное познание этноэкологического наследия народа в условиях глобального экологического кризиса и изменения климата является весьма актуальной. Анализ историографии проблемы свидетельствует о том, что акдемическое и экспертное сообщества уделяет не достаточное внимание к многовековому историческому опыту адаптации и народному знанию бережного отношения к окружающей среде. В этой связи, в статье анализируются особенности адаптации и освоения степного пространства в контексте этноэкологических практик казахского народа. Автором на основе обобщения научной литературы и фактологических материалов определены наиболее важные стратегии адаптации казахов к природно-климатическим условиям и особенностям степного пространства. Также выявлены, что в процессе выработки адаптационных стратегий ключевую роль играли этноэкологические знания и практики. В условиях острых проблем экологической безопасности, изменения климата и адаптации к их последствиям, позитивный исторический опыт освоения степного пространства Казахстана и эффективные этноэкологические практики имеют прикладную значимость для современных обществ. Ключевые слова: этноэкология, этноэкологическое знание, экологическая история Казахстана, историческая география Казахстана, степная цивилизация Scientific knowledge of the ethno-ecological heritage of the people in the context of the global environmental crisis and climate change is very relevant. Analysis of the historiography of the problem indicates that the academic and expert communities do not pay enough attention to the centuries-old historical experience of adaptation and folk knowledge of respect for the environment. In this regard, the article analyzes the features of adaptation and development of the steppe space in the context of the ethno-ecological practices of the Kazakh people. The author, based on a generalization of scientific literature and factual materials, has identified the most important strategies for adapting the Kazakhs to the natural and climatic conditions and characteristics of the steppe space. It was also revealed that ethnoecological knowledge and practices played a key role in the process of developing adaptation strategies. In the context of acute problems of environmental safety, climate change and adaptation to their consequences, the positive historical experience of developing the steppe space of Kazakhstan and effective ethno-ecological practices have practical significance for modern societies. Keywords: ethnoecology, ethnoecological knowledge, environmental history of Kazakhstan, historical geography of Kazakhstan, steppe civilization