Farmacja Polska最新文献

{"title":"The role of vitamin C in skin care and health","authors":"B. Skibska, A. Gorąca, M. Markowicz-Piasecka","doi":"10.32383/farmpol/177269","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/177269","url":null,"abstract":"Przedmiot badań. Wpływ witaminy C na skórę. Skóra stanowi barierę ochronną przed szkodliwymi czynnikami pochodzącymi ze środowiska zewnętrznego, co wynika z jej unikalnej budowy. W skórze znajduje się witamina C w różnych stężeniach zależnych od poszczególnych warstw. Keratynocyty skóry mają zdolność do gromadzenia wysokich stężeń witaminy C, która może zmniejszać stan zapalny wywołany nadmierną ekspozycją na promieniowanie UV.\u0000Cel badań. Celem badania było usystematyzowanie wiedzy na temat miejscowego zastosowania witaminy C w pielęgnacji lub leczeniu defektów skóry na podstawie przeglądu literatury oraz wskazanie potencjalnych korzyści w uszkodzeniach związanych z nadprodukcją reaktywnych form tlenu (RFT) i procesem starzenia się skóry. \u0000Materiały i Metody. Przeglądu piśmiennictwa dokonano przeszukując naukowe bazy danych: PubMed i Google Scholar. Wyszukiwanie odpowiednich artykułów na temat roli witaminy C w skórze przeprowadzono przy użyciu następujących słów kluczowych: „witamina C\" (ang. vitamin C) „kwas askorbinowy\" (ang. ascorbic acid), „fosforan askorbylu magnezu\" (ang. magnesium ascorbyl phosphate), „palmitynian askorbylu-6\" (ang. ascorbyl-6-palmitate), „skóra” (ang. skin), „fotoprotekcja” (ang. photoprotection), „fotostarzenie” (ang. photoaging). W celu zwiększenia efektywności pracy, autorzy opracowali koncepcję publikacji uwzględniającą podział na podrozdziały, które przydzielono do poszczególnych autorów, aby nie powielać informacji w trakcie redagowania manuskryptu. Opisana metodologia pozwoliła na uzyskanie wiarygodnych informacji.\u0000Wyniki. Witamina C chroni keratynocyty przed apoptozą i zwiększa przeżywalność komórek. Działa ona jako przeciwutleniacz, który odgrywa ważną rolę stymulując syntezę kolagenu i pomagając w ochronie antyoksydacyjnej przed fotouszkodzeniami wywołanymi promieniowaniem UV. Witamina C wpływa również na ekspresję genów enzymów antyoksydacyjnych, organizację i akumulację fosfolipidów oraz sprzyja tworzeniu się warstwy rogowej naskórka i ogólnie różnicowaniu komórek nabłonka. Dostarczanie witaminy C do skóry wspomaga gojenie się ran i minimalizuje powstawanie blizn. Ważna jest również suplementacja witaminą C do celów odżywczych, którą można połączyć z miejscowym podaniem. Efektem kompleksowego działania witaminy C jest ochrona tkanek przed uszkodzeniem oksydacyjnym poprzez usuwanie wolnych rodników, które uszkadzają najważniejsze struktury organizmu: błony komórkowe, DNA i białka.\u0000Wnioski. Skuteczność działania witaminy C wpływa na stan skóry i tempo jej starzenia. W pracy opisano kilka przykładów badań przeprowadzonych przy użyciu zrekonstruowanego naskórka ludzkiego lub keratynocytów. Z przeprowadzonego przeglądu piśmiennictwa wynika, że w tych modelach skóry ludzkiej brakuje innych składników takich, jak: fibroblasty, komórki Langerhansa, melanocyty i mieszki włosowe. W laboratoriach opracowano model ludzkiej skóry, który obecnie jest ograniczony ze względu na brak wielu krytycznych cech biologicznych i str","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"8 30","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138944003","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Antiviral drugs and vaccines currently used for COVID-19","authors":"Łukasz Dobrek","doi":"10.32383/farmpol/176517","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/176517","url":null,"abstract":"Początek XXI wieku zaznaczył się pojawieniem się wirusa SARS-CoV-2, będącego przyczyną choroby COVID-19, manifestującej się zróżnicowanym przebiegiem i objawami wywodzącymi się przede wszystkim ze strony górnych i dolnych dróg oddechowych. W krótkim czasie infekcja SARS-CoV-2 przyjęła formę ogólnoświatowej pandemii i spowodowała globalne skutki zdrowotne, społeczne i ekonomiczne. Wobec początkowego braku możliwości leczenia przyczynowego infekcji oraz profilaktyki pierwotnej oraz w obliczu pojawiania się kolejnych wariantów genetycznych SARS-CoV-2 podjęto szerokie i kompleksowe prace mające na celu wprowadzenie leków o aktywności przeciw koronawirusowej oraz szczepionek umożliwiających czynną immunizację przeciw COVID-19. Prace te zaowocowały relatywnie szybkim wprowadzeniem pierwszych szczepionek opartych na mRNA oraz szczepionek wektorowych, jak i schematów objawowego leczenia infekcji. Wzrastająca wiedza dotycząca patofizjologii infekcji SARS-CoV-2 pozwoliła także na wskazanie nowych, potencjalnych, punktów uchwytu działania nowych związków przydatnych w leczeniu COVID-19, w tym wykazujących działanie immunomodulujące (zmniejszające ryzyko „burzy cytokinowej” w przebiegu infekcji) oraz hamujących dokomórkowe wnikanie SARS-CoV-2 (związki skierowane przeciwko powierzchownemu białku kolca) lub hamujących wewnątrzkomórkową replikację (analogi nukleozydowe, inhibitory proteaz). Celem pracy było syntetyczne zebranie aktualnego stanu wiedzy dotyczącej aktualnie stosowanych szczepionek i specyficznego, przeciwwirusowego leczenia COVID-19. Praca ma charakter narracyjnego artykułu przeglądowego opisującego patofizjologię infekcji SARS-CoV-2 i symptomatologię COVID-19 oraz krótko charakteryzującego aktualnie zarejestrowane przez Europejską Agencję Leków lub/i amerykańską Agencję ds. Żywności i Leków szczepionki skierowane przeciwko SARS-CoV-2 (produkty firm: BioNTech and Pfizer, Moderna Biotech Spain S.L., Janssen-Cilag International NV, Novavax CZ, a.s., AstraZeneca AB, Sanofi Pasteur, Valneva Austria GmbH oraz HIPRA Human Health S.L.U.) oraz leki wykazujące aktywność przeciwko SARS-CoV-2 (Tiksagewimab / Cilgawimab, Anakinra, Nirmatrelwir / Rytonawir, Regdanwimab, Kasiriwimab / Imdewimab, Remdesiwir, Sotrowimab, Tocilizumab, Baricytynib, Molnupirawir, Wilobelimab).","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"87 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139164065","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Opinion of pharmacy interns of causes, consequences and prevention of dispensing errors in pharmacy - a qualitative study.","authors":"Natalia Wrzosek, Oliwia Dobbek, Joanna Awiżeń, Anna Kaliszewska, Dominika Polakowska-Lebiedzińska, Agnieszka Zimmermann","doi":"10.32383/farmpol/177316","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/177316","url":null,"abstract":"Uprawnienie do wykonywania zawodu farmaceuty w Polsce posiada osoba, która ukończyła co najmniej pięcioletnie studia, w tym sześciomiesięczną praktykę zawodową w aptece. Praktyka ta odbywa się w aptece, która uzyskała pozytywną opinię Wojewódzkiego Inspektora Farmaceutycznego i Okręgowej Rady Aptekarskiej. Student realizujący praktykę wykonuje zadania zgodnie z programem pod bezpośrednim nadzorem opiekuna. Wśród efektów uczenia się wymienione są umiejętności, które student powinien posiąść po ukończeniu praktyki. Należy do nich wydawanie produktów leczniczych z apteki. Jest to związane z ryzykiem popełnienia błędu. Błędy popełnione w aptece mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia i życia pacjentów, jak również mogą mieć konsekwencje finansowe. Niniejsza praca stanowi próbę zbadania obszaru bezpieczeństwa wydawania leków w aptece ogólnodostępnej. Głównym celem badania jest ocena postaw i opinii praktykantów na temat przyczyn, skutków i zapobiegania błędom przy wydawaniu produktów leczniczych. Zastosowano metodę wywiadu pogłębionego. Grupę badaną stanowili studenci VI roku farmacji Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego odbywający całą 6-miesięczną praktykę zawodową w aptekach ogólnodostępnych. \u0000Rozmowy prowadzono wykorzystując wcześniej opracowany ramowy scenariusz rozmowy. Nagrania wywiadów zostały przesłuchane w terminie nieprzekraczającym dwóch tygodni przez minimum 3 osoby każdy. Następnie dokonano transkrypcji każdego z wywiadów wykorzystując model inteligentnej tranksrypcji (intelligent transcription). Transkrypt każdego wywiadu był czytany przez trzech badaczy, którymi byli studenci zrzeszeni w Studenckim Kole Naukowym Prawa Farmaceutycznego GUMed. Przeprowadzono wstępne kodowanie do pięciu kategorii stworzonych a priori. W pierwszym etapie wykorzystano technikę kodowania in vivo, następnie przeprowadzono drugi cykl kodowania zwany „kodowaniem wzorców” (Pattern coding). Podczas tworzenia transkrypcji wywiady poddano anonimizacji. \u0000Badanie wykazało, że podobieństwo opakowań i nazw jest główną przyczyną błędów podczas ekspedycji leków. Najczęstsze błędy dotyczą podania innej dawki lub postaci leku\u0000Wysoka świadomość pacjentów na temat własnej farmakoterapii zwiększa jej bezpieczeństwo. Ponadto potwierdzono, że funkcjonalność e-recepty oraz odpowiedni program apteczny minimalizują błędy podczas ekspedycji leków. Pomimo wdrożenia różnorodnych procedur i rozwiązań mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa, czasami błędy są wykrywane z opóźnieniem lub są ignorowane. Studenci odbywający praktykę w aptekach ogólnodostępnych skarżą się na brak odpowiedniego przygotowania zawodowego i wsparcia ze strony opiekuna. Badanie wykazało, że sześciomiesięczna praktyka zawodowa w aptece, pomimo regulacji prawnych, jest obszarem niedostatecznie zbadanym i niedostatecznie nadzorowanym w procesie kształcenia studentów.\u0000Badanie wykazało, że podobieństwo opakowań i nazw jest główną przyczyną błędów podczas wysyłki leków. Najczęstsze błędy dotyczą podania innej dawki lub","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"39 9","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138945983","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"The role of Pharmacist in optimizing antibiotic therapy.\u0000Impact of pharmaceutical consultations on antibiotic and antimicrobial drugs consumption","authors":"Daniel Orzechowski, Adrian Bryła, Krystyna Chmal-Jagiełło","doi":"10.32383/farmpol/177268","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/177268","url":null,"abstract":"Wstęp\u0000Według danych Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków około 50% zleceń antybiotyków jest niewłaściwa, a co dziesiąty hospitalizowany pacjent otrzymuje antybiotyki z nieuzasadnionych powodów. Nadużywanie leków doprowadziło do pojawienia się oporności, która w opinii Europejskiego Centrum Profilaktyki i Kontroli Chorób (ang. European Centre for Disease Prevention and Control, ECDC) stanowi obecnie w Polsce istotny problem kliniczny. Wydłużenie czasu hospitalizacji z powodu infekcji oraz koszty związane z antybiotykoterapią stanowią coraz większy problem finansowy. Raport Najwyższej Izby Kontroli (NIK) oszacował je w 2019 roku na 800 milionów złotych w ciągu roku.\u0000Cel pracy \u0000Celem pracy była ocena wpływu wprowadzonych konsultacji farmaceutycznych oraz innych elementów racjonalnej polityki antybiotykowej na zużycie \u0000leków przeciwdrobnoustrojowych w Szpitalu Specjalistycznym im. Ludwika Rydygiera w Krakowie. \u0000Metodologia \u0000Ordynowane leki II i III rzutu były weryfikowane przez farmaceutę z Zespołu ds. Antybiotykoterapii podczas wydawania tych leków z Apteki Szpitalnej. Po weryfikacji zasadności antybiotykoterapii zatwierdzał wydanie leku lub dokonywał konsultacji. \u0000Wyniki\u0000Efektem działań prowadzonych przez zespół ds. antybiotykoterapii jest zmniejszenie ilości wydawanych leków przeciwdrobnoustrojowych II i III rzutu o 35% w ciągu 2 lat. Zmniejszenie zużycia karbapenemów w tym okresie wyniosło 51%, a zużycie dożylnych postaci fluorochinolonów obniżono o 79%. \u0000Wnioski \u0000Wprowadzenie prospektywnej kontroli farmaceuty nad stosowaną w Szpitalu im. Ludwika Rydygiera w Krakowie antybiotykoterapią związane było ze zmianami w strukturze i ilości wydawanych leków przeciwdrobnoustrojowych. Nie jest jasne, jaki rodzaj aktywności farmaceuty (konsultacje w zakresie antybiotykoterapii empirycznej, kontrola deeskalacji, konsultacje z zakresu terapii monitorowanej stężeniem leku) w największym stopniu przyczynił się do ograniczenia ilości wydawanych leków. Zagadnienie to wymaga dalszych badań i jest szczególnie istotne w związku z wprowadzaniem w Polsce usług farmacji klinicznej, ich oceną i standaryzacją.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"22 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138947423","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Analysis of content of selected heavy metals in dietary supplements available on the Polish market","authors":"Magdalena Julita Gajewska","doi":"10.32383/farmpol/176200","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/176200","url":null,"abstract":"Wprowadzenie. Spożywanie wysoko przetworzonej żywności i niedobór ważnych składników odżywczych w diecie mogą zwiększać zapotrzebowanie na suplementy diety. Ich stosowanie pozwala konsumentom na uzupełnienie deficytów witamin czy też innych składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak oprócz cennych witamin i minerałów, często zawierają różnego rodzaju składniki roślinne i mogą być zanieczyszczone metalami ciężkimi takimi jak: kadm (Cd), ołów (Pb), rtęć (Hg). Preparaty o dużej zawartości pierwiastków toksycznych mogą stanowić dodatkowe źródło ich pobrania przez organizm i poza pożądanym efektem odżywczym powodować zatrucie organizmu.\u0000Cel badań. Badania porównawcze zawartości kadmu, ołowiu i rtęci w preparatach ziołowych i witaminowo-mineralnych dostępnych na polskim rynku.\u0000Materiał i metody. 93 próbki preparatów witaminowych i witaminowo-mineralnych (50 zawierało składniki pochodzenia roślinnego, 43 natomiast nie zawierało składników roślinnych) oceniono pod kątem zawartości wybranych metali ciężkich przy użyciu płomieniowej atomowej spektrometrii absorpcyjnej (FAAS) dla kadmu i ołowiu oraz metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej z techniką amalgamacji dla rtęci.\u0000Wyniki. Analizowane próbki suplementów diety zawierających składniki roślinne i witaminowo-mineralne\u0000charakteryzowały się niskim poziomem zanieczyszczenia kadmem i ołowiem i nie stwarzały zagrożenia dla zdrowia konsumenta. Zawartość kadmu wahała się od 0,010-0,710 mg/kg, natomiast ołowiu od 0,02 do 1,55 mg/kg. Średnie zanieczyszczenie kadmem i ołowiem w preparatach zawierających surowce roślinne było istotnie wyższe (p < 0,05) w porównaniu ze średnią zawartością tych pierwiastków w preparatach zawierających wyłącznie składniki syntetyczne. We wszystkich próbkach zawartość kadmu i ołowiu nie przekraczała dopuszczalnych limitów (odpowiednio 1,0 mg/kg i 3,0 mg/kg). Stężenie rtęci w badanych suplementach diety było zróżnicowane i wahało się od 0,0005 do 0,1470 mg/kg. Średnia zawartość rtęci była prawie 10-krotnie wyższa w suplementach zawierających surowce roślinne w porównaniu ze średnią zawartością tego pierwiastka w preparatach zawierających wyłącznie składniki syntetyczne, jednak różnice nie były istotne statystycznie (p < 0,088). W czterech preparatach zawierających surowce pochodzenia roślinnego zawartość rtęci przekroczyła dopuszczalny poziom (0,1 mg/kg). Badane suplementy diety nie stanowiły znaczącego źródła kadmu i rtęci, jednakże pobranie ołowiu z suplementów było znacznie większe.\u0000Wnioski. We wszystkich badanych preparatach wykryto metale ciężkie. Suplementy zawierające surowce roślinne zawierały istotnie wyższe stężenie kadmu, ołowiu i rtęci w porównaniu do suplementów nie zawierających składników pochodzenia roślinnego. Nasze badania wykazały, że dopuszczalne ilości rtęci w suplementach zawierających komponenty roślinne mogą zostać przekroczone, ponadto preparaty te mogą być znaczącym źródłem ołowiu. Dlatego też, konieczne są dalsze bad","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"35 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138946851","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Application of metabolomics in toxicological analysis","authors":"Izabela Krzemień, Hubert Stankowicz, M. Gawlik","doi":"10.32383/farmpol/176194","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/176194","url":null,"abstract":"Celem niniejszego artykułu było przedstawienie najważniejszych aspektów współczesnego zastosowania metabolomiki w toksykologii. Zawarte tu informacje pochodzą z prac, które ukazały się w ostatnich latach na łamach specjalistycznych periodyków i wydawnictw poświęconych omawianemu zagadnieniu. W pierwszej części pracy przybliżono, czym jest metabolomika, jaki jest główny obszar jej zainteresowań oraz dlaczego wyróżnia się na tle innych nauk ,,omics”. Następnie opisano dwie strategie w badaniach metabolomicznych: ukierunkowaną, która charakteryzuje się oznaczeniem ilościowym i jakościowym określonej, wyselekcjonowanej puli metabolitów w liczbie od 50 do 500, oraz nieukierunkowaną, mierzącą wszystkie metabolity obecne w próbce, co określa się ,,metabolomicznym odciskiem palca”. Przedstawiono również przebieg standardowej analizy metabolomu z naciskiem na techniki przygotowania próbki i oznaczania analitu, a także właściwy dobór metody do badanego materiału. \u0000W dalszej części artykułu omówiono wybrane badania związane z użyciem metabolomiki w diagnostyce zażywania narkotyków oraz w ocenie ich toksyczności. Omówiono doświadczenia, dotyczące nowych biomarkerów, takich jak metabolity kwasu γ-hydroksymasłowego (GHB), mogące wydłużyć okno diagnostyczne tej substancji, oraz związków, których absencja w moczu wskazuje na zafałszowanie i manipulacje tym materiałem. Wskazano na starania naukowców w opracowaniu modelu predykcyjnego, umożliwiającego przewidywanie profili farmakologicznych nowych substancji psychoaktywnych (NPS), a także na badania pogłębiające wiedzę o metabolizmie i patologicznym działaniu substancji psychoaktywnych w tym kokainy i metamfetaminy. Końcowa część pracy jest poświęcona zastosowaniu tanatometabolomiki w sądowej analizie toksykologicznej post mortem oraz najnowszym doniesieniom opisującym próby wykorzystania metabolomiki we wspomaganej komputerowo toksykologicznej analizie prognostycznej. Poruszane są zarówno zagadnienia dotyczące nowych możliwości jakie daje metabolomika w toksykologii, jak i trudności, które stoją na drodze ku zastosowaniu jej w praktyce.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"32 10","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138590938","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"New opportunities for collaboration between physicians and pharmacists in Poland in the context of implementing coordinated care and pharmaceutical care","authors":"Renata Bogusz","doi":"10.32383/farmpol/176202","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/176202","url":null,"abstract":"Celem pracy jest identyfikacja nowych możliwości współpracy lekarzy i farmaceutów w Polsce, w sytuacji wdrażania opieki koordynowanej i opieki farmaceutycznej.\u0000 W pierwszej części artykułu, zaakcentowano efektywność działania interprofesjonalnego zespołu terapeutycznego, w trosce o zdrowie i życie pacjentów oraz uzasadniono konieczność zmiany dotychczas dominującego modelu relacji lekarzy i farmaceutów. W argumentacji zwrócono uwagę na charakterystykę i potencjalne perspektywy poprawy kondycji zdrowotnej społeczeństwa, zasoby kadrowe i specyfikę dotychczasowego funkcjonowania systemu opieki zdrowotnej oraz konsekwencje ograniczonych możliwości zabezpieczania potrzeb zdrowotnych w trakcie pandemii SARS-CoV-2. Przyjęto, że proces wdrażania opieki koordynowanej w sektorze podstawowej opieki zdrowotnej oraz opieki farmaceutycznej, pozwoli odpowiednio wykorzystać potencjał farmaceutów oraz umożliwi poszerzanie i zintegrowanie dotychczasowych form współpracy pomiędzy lekarzami i farmaceutami. \u0000W zasadniczej części pracy, dokonano krótkiej charakterystyki opieki koordynowanej stwierdzając, że farmaceuci powinni być zaangażowani, w jej realizację, na każdym poziomie podejmowanych działań, wobec wszystkich grup pacjentów objętych opieką i w sytuacji terapii każdej z jednostek chorobowych, ustawowo wskazanych do koordynacji działań medycznych. Następnie przedstawiono elementy opieki farmaceutycznej (konsultacje farmaceutyczne, przegląd lekowy, wystawianie recepty w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego, badania diagnostyczne, plan opieki farmaceutycznej), w realizacji których farmaceuta, ustawowo określony w kategoriach samodzielnego pracownika medycznego, zyskał nowe możliwości wspierania pacjenta i prowadzącego go lekarza.\u0000Podsumowując stwierdzono, że włączenie farmaceuty realizującego opiekę farmaceutyczną w proces opieki koordynowanej nad pacjentem, w wielu sytuacjach może stanowić realną i bardzo istotną pomoc dla lekarza, przynosząc znaczące korzyści w dbałości o zdrowie chorych, szczególnie w starszym wieku czy leczonych z powodu chorób przewlekłych. Zaproponowano także wprowadzenie dodatkowych przepisów prawnych, które umożliwiłyby rozszerzenie zakresu omawianej współpracy.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"21 13","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138591554","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Advantages of the zebrafish (Danio rerio) model in solving contemporary problems of neurotoxicity, teratotoxicity and genotoxicity of xenobiotics","authors":"Magdalena Czuma, Agnieszka Kozioł, M. Gawlik","doi":"10.32383/farmpol/176196","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/176196","url":null,"abstract":"Danio pręgowany (Danio rerio, ang. zebrafish), mała rybka należąca do rodziny karpiowatych (Cyprinidae), to jeden z najpopularniejszych modeli zwierzęcych wykorzystywanych w badaniach laboratoryjnych, również w obszarze toksykologii. Posiada wiele korzystnych cech, takich jak przezroczysta budowa ciała, łatwa i ekonomiczna hodowla, duża ilość potomstwa oraz krótki cykl życiowy. Ponadto, genom danio pręgowanego wykazuje wysoką homologię z genomem człowieka, co czyni tę rybkę atrakcyjnym modelem badawczym. Artykuł wskazuje na współczesne wyzwania toksykologii w zakresie neurotoksyczności, teratotoksyczności i genotoksyczności ksenobiotyków, które mogą być analizowane w oparciu o wyniki badań prowadzonych na modelu danio pręgowanego. Dynamiczna implementacja do środowiska bytowania i pracy człowieka nowych czynników, takich jak nanocząstki, e-papierosy, nowe generacje kosmetyków czy szeroka gama chemicznych ulepszaczy komfortu życia człowieka, może mieć poważne konsekwencje dla stanu zdrowia populacji generalnej i ekosystemu jako całości. W pracy przedstawiono najnowsze wyniki badań dotyczące m.in. neurotoksycznych efektów etanolu, teratotoksycznych i neurotoksycznych efektów e-papierosów, teratotoksycznych, neurotoksycznych i genotoksycznych efektów wybranych nanocząstek i mikroplastiku ocenianych w eksperymentach z zastosowaniem modelu danio pręgowanego. Przedstawiono również charakterystykę testu mikrojądrowego oraz testu kometowego jako najczęściej wybieranych metod oceny działania genotoksycznego ksenobiotyków w badaniach na modelu Danio rerio. Wyniki badań podkreślają potrzebę dalszych analiz i monitorowania wpływu substancji w niespotykanych dotąd warunkach ekspozycji (e-papierosy) i w niespotykanych dotąd postaciach fizycznych (nanocząstki), zwłaszcza w zakresie ryzyka wystąpienia efektów szkodliwych dla organizmów żywych oraz podejmowania środków zaradczych w celu ochrony środowiska. Jak próbowano wykazać w niniejszej pracy, jedną z bardzo dogodnych możliwości w tym zakresie jest wykorzystanie modelu danio pręgowanego. Szczególnie wartościową przesłanką w ocenie efektów genotoksycznych ksenobiotyków jest w tym przypadku fakt wspomnianej wyżej wysokiej homologii genomów Danio rerio i człowieka.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"115 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138590568","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Psoriasis part 2 – topical treatment, phototherapy and skin care","authors":"E. Zwierzyńska, E. Hytroś, B. Pietrzak","doi":"10.32383/farmpol/176201","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/176201","url":null,"abstract":"Łuszczyca jest przewlekłą chorobą zapalną, wymagającą doboru zarówno odpowiedniej farmakoterapii jak i pielęgnacji skóry. U każdego pacjenta powinno zostać wprowadzone leczenie miejscowe. W przypadku choroby o łagodnym przebiegu może ono stanowić podstawowy schemat terapii, natomiast u pacjentów z umiarkowaną i ciężką postacią choroby, farmakoterapia miejscowa powinna być kojarzona z fototerapią i/lub leczeniem systemowym. W drugiej części artykułu przedstawiono aktualne możliwości leczenia miejscowego. Lekiem pierwszego wyboru jest kalcypotriol w połączeniu z dipropionianem betametazonu. Polskie Towarzystwo Dermatologiczne rekomenduje też pochodne witaminy D3 takie jak takalcytol i kalcypotriol, glikokortykosteroidy, substancje keratolityczne, cygnolinę, tazaroten, dziegcie oraz inhibitory kalcyneuryny (pimekrolimus i takrolimus). W 2022 r. FDA zaaprobowała do stosowania w miejscowej farmakoterapii łuszczycy dwie nowe substancje: tapinarof i roflumilast. Leki te charakteryzują się unikalnymi mechanizmami działania i są pierwszymi w swojej klasie preparatami rekomendowanymi w miejscowej terapii łuszczycy. Ważnym elementem leczenia łuszczycy jest także fototerapia, najczęściej o wąskim spektrum UVB 311 nm. Natomiast jako drugi wybór polecana jest fotochemioterapia PUVA z wykorzystaniem psolarenu jako związku fotouwrażliwiającego. Również pielęgnacja skóry łuszczycowej, zarówno domowa jak i zabiegowa, stanowi ważny element wspomagający terapię łuszczycy. Prawidłowo dobrane składniki aktywne mogą ograniczać transdermalną utratę wody, złuszczać nagromadzoną warstwę rogową i usprawniać działanie bariery hydrolipidowej. Wśród popularnych składników kosmetyków dedykowanych skórze łuszczycowej można wskazać emolienty, humektanty, składniki keratolityczne oraz lipidy. Ponadto odpowiednio dobrana pielęgnacja zabiegowa zmian łuszczycowych może stanowić ważne uzupełnienie farmakoterapii, gdyż cechuje się ona zwykle lepszą skutecznością niż pielęgnacja domowa. Wskazane są przede wszystkim zabiegi poprawiające przenikalność substancji aktywnych, czyli mezoterapia bezigłowa, sonoforeza oraz infuzja tlenowa. Można stosować również karboksyterapię bądź zabiegi związane z delikatnym złuszczaniem np. oksybrazję, peeling kawitacyjny, peelingi enzymatyczne bądź z wykorzystaniem alfa- lub beta-hydroksykwasów.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"44 14","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138593476","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Orodispersible films – characteristics of quality assessment methods","authors":"Ewelina Łyszczarz, Renata Jachowicz","doi":"10.32383/farmpol/176197","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/176197","url":null,"abstract":"Filmy ulegające rozpadowi w jamie ustnej (ODF) określane są w Farmakopei Polskiej jako lamelki, czyli jedno- lub kilkuwarstwowe płatki (filmy) wykonane z odpowiednich materiałów, umieszczane w jamie ustnej ulegają szybkiemu rozproszeniu. Są wskazywane jako odpowiednia postać leku dla pacjentów pediatrycznych, geriatrycznych, cierpiących na schorzenia psychiczne, a także obłożnie chorych lub niewspółpracujących. \u0000Filmy ODF powinny charakteryzować się przede wszystkim dobrymi właściwościami mechanicznymi i krótkim czasem rozpadu oraz odpowiednią dostępnością farmaceutyczną substancji leczniczej. Ponadto powinny posiadać gładką powierzchnię, a także odpowiedni smak i teksturę niepowodującą nieprzyjemnego odczucia w jamie ustnej. Z tego względu podczas prac badawczo-rozwojowych szczególną uwagę zwraca się na czasu rozpadu, właściwości mechaniczne, rozmiar, teksturę, odczucie w jamie ustnej po ich aplikacji i rozpadzie, a także na smak. Z uwagi na brak farmakopealnych wytycznych dotyczących sposobów oceny jakości filmów ODF, korzysta się m.in. z norm oraz badań proponowanych w piśmiennictwie.\u0000Czas rozpadu filmów ODF jest wskazywany jako jeden z głównych czynników wpływających na akceptowalność tej postaci leku przez pacjentów. Dotychczas opracowano wiele metod stosowanych do oceny tego parametru w warunkach in vivo. Wśród nich wyróżnia się m.in. metody przy użyciu szalki Petriego, ramki do slajdu, ramki do slajdu i kulki, aparatu farmakopealnego, a także nowe metody, tj. przy użyciu modelu jamy ustnej oraz trybometru.\u0000Zapewnienie odpowiednich właściwości mechanicznych filmom ODF jest kluczowe podczas projektowania tej postaci leku. Zgodnie z definicją farmakopealną, filmy ODF powinny charakteryzować się odpowiednią wytrzymałością mechaniczną, tak aby podczas przechowywania i transportu nie uległy uszkodzeniu. W celu oceny właściwości mechanicznych filmów ODF przeprowadza się badania wytrzymałości filmów na rozciąganie, na przebicie, a także na zginanie.\u0000W niniejszej pracy, na podstawie przeglądu piśmiennictwa, scharakteryzowano metody badań stosowanych do oceny jakości filmów ODF, ze szczególnym uwzględnieniem metod oceny czasu rozpadu oraz właściwości mechanicznych.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"19 13","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138591264","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}