Analysis of content of selected heavy metals in dietary supplements available on the Polish market

Wprowadzenie. Spożywanie wysoko przetworzonej żywności i niedobór ważnych składników odżywczych w diecie mogą zwiększać zapotrzebowanie na suplementy diety. Ich stosowanie pozwala konsumentom na uzupełnienie deficytów witamin czy też innych składników mineralnych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jednak oprócz cennych witamin i minerałów, często zawierają różnego rodzaju składniki roślinne i mogą być zanieczyszczone metalami ciężkimi takimi jak: kadm (Cd), ołów (Pb), rtęć (Hg). Preparaty o dużej zawartości pierwiastków toksycznych mogą stanowić dodatkowe źródło ich pobrania przez organizm i poza pożądanym efektem odżywczym powodować zatrucie organizmu. Cel badań. Badania porównawcze zawartości kadmu, ołowiu i rtęci w preparatach ziołowych i witaminowo-mineralnych dostępnych na polskim rynku. Materiał i metody. 93 próbki preparatów witaminowych i witaminowo-mineralnych (50 zawierało składniki pochodzenia roślinnego, 43 natomiast nie zawierało składników roślinnych) oceniono pod kątem zawartości wybranych metali ciężkich przy użyciu płomieniowej atomowej spektrometrii absorpcyjnej (FAAS) dla kadmu i ołowiu oraz metodą atomowej spektrometrii absorpcyjnej z techniką amalgamacji dla rtęci. Wyniki. Analizowane próbki suplementów diety zawierających składniki roślinne i witaminowo-mineralne charakteryzowały się niskim poziomem zanieczyszczenia kadmem i ołowiem i nie stwarzały zagrożenia dla zdrowia konsumenta. Zawartość kadmu wahała się od 0,010-0,710 mg/kg, natomiast ołowiu od 0,02 do 1,55 mg/kg. Średnie zanieczyszczenie kadmem i ołowiem w preparatach zawierających surowce roślinne było istotnie wyższe (p < 0,05) w porównaniu ze średnią zawartością tych pierwiastków w preparatach zawierających wyłącznie składniki syntetyczne. We wszystkich próbkach zawartość kadmu i ołowiu nie przekraczała dopuszczalnych limitów (odpowiednio 1,0 mg/kg i 3,0 mg/kg). Stężenie rtęci w badanych suplementach diety było zróżnicowane i wahało się od 0,0005 do 0,1470 mg/kg. Średnia zawartość rtęci była prawie 10-krotnie wyższa w suplementach zawierających surowce roślinne w porównaniu ze średnią zawartością tego pierwiastka w preparatach zawierających wyłącznie składniki syntetyczne, jednak różnice nie były istotne statystycznie (p < 0,088). W czterech preparatach zawierających surowce pochodzenia roślinnego zawartość rtęci przekroczyła dopuszczalny poziom (0,1 mg/kg). Badane suplementy diety nie stanowiły znaczącego źródła kadmu i rtęci, jednakże pobranie ołowiu z suplementów było znacznie większe. Wnioski. We wszystkich badanych preparatach wykryto metale ciężkie. Suplementy zawierające surowce roślinne zawierały istotnie wyższe stężenie kadmu, ołowiu i rtęci w porównaniu do suplementów nie zawierających składników pochodzenia roślinnego. Nasze badania wykazały, że dopuszczalne ilości rtęci w suplementach zawierających komponenty roślinne mogą zostać przekroczone, ponadto preparaty te mogą być znaczącym źródłem ołowiu. Dlatego też, konieczne są dalsze badania obejmujące większą liczbę próbek w celu oszacowania ryzyka zanieczyszczenia suplementów diety metalami ciężkimi. Słowa kluczowe: metale ciężkie, atomowa spektrometria absorpcyjna, zanieczyszczenia, suplementy diety.