Geography and Natural Resources最新文献

{"title":"EMPLOYMENT STRUCTURE OF BAKU CITY POPULATION: DYNAMICS AND DEVELOPMENT TRENDS","authors":"Z.A. Mirzəyeva","doi":"10.59423/gnr.2023.17.43.012","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.17.43.012","url":null,"abstract":"So­si­al-iq­ti­sa­di və de­moq­ra­fik pro­ses­lər əha­li­nin məş­ğul­luq struk­tu­ru­nun for­ma­laş­ma­sı­na bir­ba­şa tə­sir gös­tə­rən amil­lər­dən­dir. Ba­kı­nın pay­taxt möv­qe­yi, so­si­al-iq­ti­sa­di və de­moq­ra­fik in­ki­şa­fı şə­hər­də məş­ğul­luq sə­viy­yə­si­nin yük­sək ol­ma­sı və öl­kə­nin əsas əmək miq­ra­si­ya­sı re­gio­nu­na çev­ril­mə­si ilə nə­ti­cə­lə­nir. Təd­qi­qat apa­rı­lan 2009-2021-ci il­lər ər­zin­də Ba­kı şə­hə­ri məş­ğul­luq sə­viy­yə­si­nə, məş­ğul­luq struk­tu­ru­nun key­fiy­yət xü­su­siy­yət­lə­ri­nə, iq­ti­sa­di fə­al və məş­ğul əha­li­nin ar­tım sü­rə­ti­nə gö­rə öl­kə üz­rə or­ta gös­tə­ri­ci­dən yük­sək ol­muş­dur. Mə­qa­lə­də müa­sir dövr­də Ba­kı şə­hə­rin­də əha­li­nin məş­ğul­luq struk­tu­run­da baş ve­rən də­yi­şik­lik­lər öy­rə­nil­miş, on­la­ra tə­sir edən so­si­al-iq­ti­sa­di və de­moq­ra­fik amil­lər təh­lil olun­muş­dur. Həm­çi­nin, iq­ti­sa­di fə­al, məş­ğul və iş­siz əha­li­nin sa­yı, açı­lan ye­ni iş yer­lə­ri haq­qın­da mə­lu­mat­lar ve­ril­miş­dir. Ba­kı şə­hə­rin­də əha­li­nin məş­ğul­luq struk­tu­run­da möv­cud prob­lem­lər öy­rə­nil­miş, on­la­rın ara­dan qal­dı­rıl­ma­sı is­ti­qa­mə­tin­də tək­lif­lər ve­ril­miş­dir.\u0000 Socio-economic and demographic pro­cesses are among the factors that directly affect the for­mation of the employment structure of the population. Baku's position as the capital, socio-economic, and de­mographic development results in a high level of em­ployment in the city and turning the country into the main region of labor migration. During the research pe­riod of 2009-2021, the city of Baku was higher than the national average in terms of the employment level, qualitative characteristics of the employment structure, and the rate of growth of the economically active and employed population. In the article, the changes in the employment struc­ture of the population in Baku in modern times were studied, and the socio-economic and demographic fac­tors affecting them were analyzed. Also, information on the number of economically active, employed, and un­employed population, and new jobs opened. Existing problems in the employment structure of the population in Baku were studied and suggestions were made for their elimination.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"122 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87444228","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"THE MAİN GEOCHEMİCAL CHARACTERİSTİCS OF THE TERRİTORİES ADJACENT TO THE CİTY OF SUMGAYİT AND THEİR İMPACT ON HUMAN HEALTH","authors":"Ə.A. Əliyev","doi":"10.59423/gnr.2023.56.37.014","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.56.37.014","url":null,"abstract":"Cə­miy­yə­tin in­ki­şaf et­miş nəq­liy­yat şə­bə­kə­si ilə tə­mi­na­tı­nın bö­yük üs­tün­­lük­lə­ri ilə bə­ra­bər, onun dai­mi və di­na­mi­ki in­ki­şa­fı bi­os­fe­rin bü­tün kom­­po­­nent­lə­ri­nə zə­rər­li tə­si­ri qa­çıl­maz­dır. Ümum­dün­ya Sə­hiy­yə Təş­ki­la­tı­nın (ÜST) mə­lu­mat­la­rı­na gö­rə ha­zır­da Yer kü­rə­si­nin şə­hər­lər­də və in­ten­siv ma­gist­ral­lar bo­yu ya­şa­yan əha­li­si­nin üç­də iki his­sə­si çirk­lən­miş ha­va ilə nə­fəs alır ki, bu da bir çox xəs­tə­lik­lə­rin ar­tı­mı­na sə­bəb olur. İn­san­la­rın ən çox tə­mas­da ol­du­ğu at­mos­fer qa­tı­nı da­xi­li yan­ma mü­hər­rik­li nəq­liy­yat va­si­tə­lə­ri tər­ki­bin­də ki­fa­yət qə­dər zə­rər­li olan kim­yə­vi bir­ləş­mə­lər­lə aram­sız ola­raq çirk­lən­di­rir. On­lar at­mos­fe­rin cə­mi 23%-ə qə­də­ri­ni təş­kil edən və can­lı­la­rın mü­hüm hə­yat mən­bə­yi olan ok­si­ge­ni ən çox iş­lə­dən nəq­liy­yat nö­vü omaq­la, həm də tə­bii mü­hü­tü­mü­zü 260-ə qə­dər zə­rər­li mad­də­lər­lə çirk­lən­di­rir. Prob­le­min cid­di­li­yi­ni nə­zə­rə ala­raq təq­dim olu­nan mə­qa­lə­də məq­səd əra­zi­nin tor­paq sa­hə­si­nə və son­da sağ­lam­lı­ğı­mı­za vur­du­ğu zi­yan­la­rı el­mi cə­hət­dən araş­dır­maq­dır. Onu da qeyd edək ki, bu prob­lem dün­ya­nın bir çox öl­kə­lə­rin­də la­zı­mın­ca araş­dı­rıl­sa da, res­pub­li­ka­mız­da tə­əs­süf ki, ilk də­fə ola­raq öy­rə­ni­lir.\u0000 Along with the great benefits provided to society by a constantly and dynamically developing transport network, its detrimental effect on all com­po­nents of the biosphere is inevitable. According to the World Health Organization, in cur­rently two-thirds of the world's population living in ci­ties and along intensive highways, breathes polluted air, which causes the growth of many diseases. The atmospheric layer, with which people are most in con­tact, is continuously polluted by the most harmful che­mical compounds from internal combustion engines of cars. It is the most used form of transport, using oxygen, which makes up only 23% of the atmosphere and is an important source of life for living beings. Given the seriousness of the problem, the present article is devoted to the study of the impact of vehicles on the soil cover of the study area.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"50 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"77375066","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"THE ROLE OF CLIMATIC FACTORS IN THE ASSIMILATION OF THE NORTHEASTERN SLOPE OF THE GREATER CAUCASUS","authors":"G. Haciyeva","doi":"10.59423/gnr.2023.40.24.007","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.40.24.007","url":null,"abstract":"Yer kü­rə­si­nin müx­tə­lif məq­səd­lər üçün mə­nim­sə­nil­mə­si­ni rel­yef və iq­lim gös­tə­ri­ci­lə­ri mü­əy­yən edir. Bu iki kom­po­nen­tin bir­lik­də vəh­dət təş­kil et­mə­si, mə­nim­sə­nil­mə­nin in­ten­siv­ləş­mə­si­nə sə­bəb olur. Təq­dim olu­nan mə­qa­lə­də biz eko­sis­te­min əsas kom­po­nent­lə­rin­dən bi­ri olan iq­li­min əsas xü­su­siy­yə­lə­ti­ni təh­lil et­mi­şik. Təd­qi­qat apar­dı­ğı­mız əra­zi­nin müx­tə­lif tə­sər­rü­fat sa­hə­lə­rin­də mə­nim­sə­nil­mə­sin­də, o cüm­lə­dən də əha­li məs­kun­laş­ma­sın­da iq­lim amili olduqca əhəmiyyətli yer tutur. İq­limin əsas amil­lə­ri olan tem­pe­ra­tur, ya­ğın­tı, kü­lək və s. kənd tə­sər­rü­fa­tı­nın, sə­na­ye­nin, həm­çi­nin tu­riz­min in­ki­şa­fı­na xü­su­si­lə tə­sir gös­tə­rir. Mə­qa­lə­də təd­qiq olu­nan Bö­yük Qaf­qa­zın şi­mal-şərq ya­ma­cı­nın dağ geo­sis­tem­lə­ri­nin iq­lim xü­su­siy­yət­lə­ri­nin əra­zi­nin kənd tə­sər­rü­fa­tın­da mə­nim­sə­nil­mə­si­nə tə­si­ri öy­rə­nil­miş­dir. Bu za­man 50 və 100C-dən yu­xa­rı tem­pe­ra­tur gös­tə­ri­ci­lə­ri, rü­tu­bət­li­lik əm­sa­lı, gü­nəş­li gün­lə­rin da­vam­lı­lı­ğı­, ümu­mi ra­dia­si­ya­nın miq­da­rı ön pla­na çə­kil­miş­dir. Bu­nun­la ya­na­şı, təd­qiq olu­nan əra­zinin aq­ro­iq­lim eh­ti­yat­la­rı­nın və ra­yon­laş­ma­sı­nın təh­li­li apa­rı­la­raq, on­la­rın ərazinin mə­nim­sə­nil­mə də­rə­cə­sinə təsiri mü­əy­yən edil­miş­dir. Qeyd olu­nan iq­lim amil­lə­ri­nin hər bi­ri ay­rı-ay­rı­lıq­da araş­dı­rı­la­raq, təd­qiq olu­nan əra­zi­nin kənd tə­sər­rü­fa­tı­na ya­rar­lı­lığı və mə­nim­sə­nil­mə­si də­rə­cə­si öy­rə­nil­miş, həm­çi­nin bu za­man ya­ran­mış və ya­ra­na bi­lə­cək eko­lo­ji prob­lem­lər təd­qiq edil­miş­dir.\u0000 The use of land for various purposes is determined by relief and climatic indicators. The combination of these two components results in incre­ased uptake. In the presented article, we analyzed the main feature of the climate, which is one of the main components of the ecosystem. The climate plays an im­portant role in the development of the study area, in various areas of the economy, including the resettlement of the population. Tem­perature, precipitation, wind, and other climatic factors especially influence the de­ve­lopment of agriculture, industry, and tourism. The article stu­dies the influence of climatic features of the mo­un­tainous geosystems of the northeastern slope of the Greater Caucasus for the development of the ter­ritory for agricultural purposes. For this, tem­pe­rature in­di­cators above 50 and 100C, the humidity coefficient, the duration of sunny days, and the total radiation are brought to the fore. In ad­di­tion, an analysis of agro-climatic resources was carried out and the zoning of the study area was car­ried out, as well as the degree of their deve­lop­ment was determined. Each of the noted climatic factors was studied separately, the degree of ag­ricultural suitability and use of the study area was studied, as well as the emerging and possible en­vi­ronmental problems were studied.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"116 4 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90318126","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ABOUT THE BIOGEOCHEMICAL PROPERTIES OF ROCKS, SOILS, SILT AND PLANTS, COMMON ON THE SOUTHERN SLOPE OF THE GREATER CAUCASUS","authors":"H.L. Mustafabəyli","doi":"10.59423/gnr.2023.61.53.006","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.61.53.006","url":null,"abstract":"Məqalənin yazılmasında əsas məqsəd, Böyük Qafqazın cənub yamacında (Azərbaycanın şimal-qərb – Şəki-Zaqatala bölgəsi) iştirak edən müxtəlif landşaft tiplərinə aid süxur, torpaq, lil və bitki nümunələrinin biogeokimyəvi xüsusiyyətlərinin tədqiq edilməsi, mövcud biogeokimyəvi qanunauyğunluqlarının müəyyənləşdirilməsidir. Tədqiq olunan məkanda landşaftlara biosfer, litosfer, hidrosfer və atmosferdən gətirilən kimyəvi elementlərin biogeokimyəvi tsikllərinin müəyyənləşdirilməsi üçün ərazidəki süxur, torpaq, çay yataqlarının lilləri və ərazinin bitki növlərindən çoxsaylı nümunələr götürülmüş, onların kimyəvi tərkibləri öyrənilmişdir. Əksər süxur növlərinin Ca, Mn və Pb elementləri ilə zəngin olduğu aşkar edilmişdir. Mikroelementlərdən - Cu, Ni və Pb-nin torpaqlarda və bitki növlərində miqrasiyası və toplanması əsasən avtomorf yamac və suayrıcı ərazilərdə baş verir. Hidromorf-tranzit ərazilərdə, maili düzənliklər və çay terrasları – Cu, Co və Pb elementlər, hidromorf-akkumlyativ ərazilərdəki (vadilər, çökəkliklər, çay deltaları) landşaftlarda biofil elementlərin - Co, Cu və Zn-in aktiv miqrasiyasına və toplanması müşahidə edilir.\u0000 The main goal of the article is to study the biogeochemical properties of samples of rocks, soil, silt and plants belonging to different types of landscape on the southern slope of the Greater Caucasus (north­western - Sheki-Zagatala region of Azerbaijan), to de­termine the existing biogeochemical method. To de­termine the biogeochemical cycles of chemical elements entering the landscape from the biosphere, lithosphere, hydrosphere and atmosphere, numerous samples were taken from rocks, soils, silt and plant species in the area and their chemical composition was studied. It was found that most of the rock varieties are rich in chemical elements – Ca, Mn and Pb. Migration and accumulation of trace elements - Cu, Ni and Pb in soils and plants mainly occurs on automorphic slopes and watersheds. Active migration - Co, Cu and Pb are observed in hydromorphic-transit regions, sloping plains and river terraces, and accumulation of biophilic elements - Cu, Co and Zn, and in landscapes - hydromorphic-accumulative regions (river valleys and deltas). Keywords: rocks, silts, soil types, landscapes, biogeochemical properties.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"28 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90970290","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"FORMATİON AND STRUCTURAL AND FUNCTİONAL FEATURES OF AGRO-LANDSCAPES İN THE MUGAN PLAİN","authors":"L.M. Məhərrəmli","doi":"10.59423/gnr.2023.50.48.008","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.50.48.008","url":null,"abstract":"Mə­qa­lə­də Azər­bay­ca­nın mü­hüm kənd tə­sər­rü­fa­tı əra­zi­si olan Mu­ğan dü­zün­də aq­ro­land­şaft­la­rın əmə­lə gəl­mə­si­nin tə­bii və so­si­al-iq­ti­sa­di po­ten­sia­lı, ta­ri­xi-ge­ne­tik xü­su­si­yət­lə­ri fond mte­ri­al­la­rı, çöl təd­qi­qat­la­rı və Arc­GIS tex­no­lo­gi­ya­la­rı ilə təd­qiq edil­miş­dir. Əra­zi­də in­ten­siv­lə­şən in­san fəa­liy­yə­ti­nin tə­bii sis­tem­lə­rə tə­si­ri ilə bə­zi land­şaft­lar­da tor­pa­ğın şo­ran­laş­ma­sı və şo­ra­kət­ləş­mə­si, ero­zi­ya­sı, səh­ra­laş­ma­sı, ba­taq­laş­ma­sı, tor­paq­da məh­sul­dar­lı­ğın aşa­ğı düş­mə­si və mik­rof­lo­ra­nın yox ol­ma­sı pro­se­si baş ve­rir. Mu­ğan dü­zü er­kən sü­ni su­var­ma sis­te­mi­nin ya­ran­dı­ğı böl­gə­lər­dən bi­ri ol­du­ğu üçün hə­lə e.ə.III-II mi­nil­lik­lər­də bu­ra­da aq­ro­land­şaft­lar for­ma­laş­mış və on­la­rın in­san­lar tə­rə­fin­dən ida­rə olu­nan struk­tur funk­sio­nal xü­su­siy­yət­lə­ri ya­ran­ma­ğa baş­la­mış­dır. Elə bu sə­bəb­dən də mə­qa­lə Mu­ğan dü­zün­də aq­ro­land­şaft­la­rın təd­qi­qi­nə həsr olun­muş­dur. Təd­qi­qat müx­tə­lif el­mi mən­bə­lər­dən top­lan­mış mə­lu­mat­la­rın ümu­mi­ləş­di­ril­mə­si ilə ya­na­şı, peyk təs­vir­lə­ri­nin ana­li­zi­nin nə­ti­cə­lə­ri­nin əra­zi­nin fak­ti­ki və­ziy­yə­ti ilə mü­qa­yi­sə­si is­ti­qa­mə­tin­də apa­rıl­mış­dır. Təh­li­lin nə­ti­cə­sin­də ay­dın ol­muş­dur ki, əra­zi­nin 46,94%-i yə­ni 2326,25 km2-i dəniz sə­viy­yə­sindən -20 m hündürlüyə qədər olan sahələrdir. Həm­çi­nin əkin sa­hə­lə­ri­nin 44,72%-i, ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­ri­nin isə 46,92 %-i bu yük­sək­lik­lər­də yer­lə­şir. Əkin və ya­şa­yış mən­tə­qə­lə­ri­nin ən az sıx­lıq təş­kil et­di­yi əra­zi­lə­rə isə təd­qi­qat əra­zi­si­nin 20 – 100 m yük­sək­lik­lə­rin­də tə­sa­düf edi­lir.\u0000 The development of agriculture is a more active form of society's impact on nature. Ad­vances in agrarian science are making a big dif­fe­rence in agriculture. At the same time, the impact of human activities on natural systems is growing. Due to this effect, the process of soil salinization and salinization, erosion, desertification, swam­ping, reduced soil fertility and destruction of mic­roflora occur. The Mugan plain is one of the re­gions where the early artificial irrigation system was established. For this reason, the article is based on the study of agro-landscapes in the Mugan plain. In addition to summarizing the data collected from various scientific sources, the research was con­ducted to compare the results of the analysis of satellite images with the actual situation in the area. As a result of the analysis, it became clear that 46.94% of the area, ie 2326.25 km2, is located bet­ween -41- -20 m. Also, 44.72% of arable lands and 46.92% of settlements are located at these heights. Areas with the lowest density of plantations and settlements are found at an altitude of 20-100 m above the study area.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"128 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"88044615","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ABOUT THE PARALLELS OF THE TOPONYMS OF AZERBAIJAN-TURKISH ORIGIN IN EASTERN EUROPE AND SIBERIA","authors":"V.N. Bəndəliyev","doi":"10.59423/gnr.2023.39.30.015","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.39.30.015","url":null,"abstract":"Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı əra­zi­si­nin coğ­ra­fi möv­qe­yi, əra­zi­si­nin rel­ye­fi, uni­kal tə­bii şə­rai­ti və tə­bii sər­vət­lə­ri zən­gin ol­du­ğu ki­mi to­po­nim­lər­lə­də zən­gin­li­yi­nə gö­rə fərq­lə­nir. Mə­qa­lə­nin məq­sə­di Azər­bay­can­da möv­cud olan bə­zi to­po­nim­lə­rin yer­ləş­di­yi əra­zi­lə­ri mü­əy­yən et­mək, on­la­rın iz­lə­ri­ni təd­qiq et­mək­dir. Azər­bay­can əra­zi­si ta­ri­xən bir çox tay­fa­la­rın və xalq­la­rın diq­qə­ti­ni cəlb et­miş­dir. Odur ki, türk­dil­li tay­fa­la­rın və xalq­la­rın Azər­bay­can əra­zi­si­nə həm şi­mal­dan, həm də şərq­dən axı­nı ta­rix­dən mə­lum­dur. Azər­bay­can əra­zi­sin­də olan coğ­ra­fi ad­la­rın pa­ra­lel­lə­ri Si­bir və Or­ta Asi­ya əra­zi­lə­rin­də da­ha ge­niş ya­yıl­ma­sı diq­qə­ti cəlb edir. Bu ba­xım­dan Şər­qi Av­ro­pa, Si­bir və qon­şu əra­zi­lər­də türk mən­şə­li to­po­nim­lə­ri təd­qiq edər­kən on­la­rın əra­zi­lə­ri­nin mü­əy­yən edil­mə­si onu de­mə­yə im­kan ve­rir ki, qə­dim türk mən­şə­li xalq­la­rın ay­rı-ay­rı tay­fa və qol­la­rı ara­sın­da baş ve­rən bas­qın­lar və dö­yüş­lər nə­ti­cə­sin­də on­la­rın güc­lü miq­ra­si­ya­sı şərq­dən qər­bə doğ­ru baş ve­rir.\u0000 The geographical position of the ter­ritory of the Republic of Azerbaijan, its relief, uni­que natural conditions, and rich natural resources are distinguished by the richness of toponyms. The purpose of the article is to identify the areas where some toponyms are located in Azerbaijan and to study their traces. The territory of Azerbaijan has historically attracted the attention of many tribes and peoples. Therefore, the flow of Turkic-spe­aking tribes and peoples to the territory of Azer­baijan both from the north and from the east is known from history. Parallels of geographic names in the territory of Azerbaijan are more widespread in the territories of Siberia and Central Asia. From this point of view, when studying toponyms of Turkic origin in Eastern Europe, Siberia, and neighboring areas, the identification of their territories allows us to say that their strong migration from the East to the West took place as a result of the battles between the separate tribes of peoples of ancient Turkic origin.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"30 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87151181","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"THE ROLE OF OROGRAPHİC CONDİTİONS OF LOCALİTY AND AİR CİRCULATİON İN MUDFLOW FORMATİON ON THE TERRİTORY OF AZERBAİJAN REPUBLİC","authors":"H.L. Nəbiyev, U. Tagiyeva, Q.B. Əhmədova","doi":"10.59423/gnr.2023.29.72.003","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.29.72.003","url":null,"abstract":"Mə­qa­lə­də Azər­bay­can Res­pub­li­ka­sı əra­­zi­­sin­də oroq­ra­fi­ya­nın bol ya­ğın­tı­la­ra və sel ha­di­sə­lə­ri­nə gə­ti­rib çı­xa­ran si­nop­tik pro­ses­lə­rin in­ki­şa­fı­na tə­si­ri təd­qiq edil­miş­dir. Təh­lil­lər­lə mü­əy­yən edil­miş­dir ki, təd­qi­qat əra­zi­sin­də dağ sil­si­lə­lə­ri tə­bii ma­neə ki­mi mü­da­xi­lə edən ha­va küt­lə­lə­ri­nin is­ti­qa­mət və xü­su­siy­yət­lə­ri­nə əhə­miy­yət­li də­rə­cə­də tə­sir gös­tə­rir, in­ten­siv ya­ğın­tı­lar və sel­lər əsa­sən me­ri­dio­nal sir­kul­ya­si­ya pro­ses­lə­ri za­ma­nı mü­şa­hi­də edi­lir. Mə­qa­lə­də ha­va küt­lə­lə­ri­nin ha­kim is­ti­qa­mə­ti­nə per­pen­di­kul­yar olan dağ sil­si­lə­lə­ri­nin ya­mac­la­rı­na xü­su­si diq­qə­ti ve­ril­miş, so­yuq mü­da­xi­lə­dən əv­vəl ön cəb­hə­də­ki is­ti ha­va küt­lə­si­nin xa­rak­te­ri və ro­lu mü­əy­yən edil­miş­dir. Araş­dır­ma­lar gös­tər­di ki, sel­ya­ran­ma pro­ses­lə­rin­də tro­pos­fe­rin bü­tün tə­bə­qə­lə­rin­də, xü­su­si­lə də 500, 400 və 300hPa izo­ba­rik səth­lə­rin­də xü­su­si və nis­bi rü­tu­bə­tin kə­miy­yə­ti xey­li ar­tır. Mü­əy­yən olun­du ki, son 10 il­lik­lər­də iq­li­min qlo­bal is­ti­ləş­mə­si nə­ti­cə­sin­də da­ğə­tə­yi və al­çaq­dağ­lıq əra­zi­lər­də in­ten­siv kon­vek­tiv pro­ses­lə­rin baş ver­mə­si, ha­va­nın şa­qu­li hə­rə­kət sü­rə­ti­nin art­ma­sı, to­pa -ya­ğış bu­lud­la­rı­nın və ley­san­la­rın ya­ran­ma­sı üçün əl­ve­riş­li şə­ra­it ya­ra­dan da­ya­nıq­sız stra­ti­fi­ka­si­ya­nın əmə­lə gəl­mə­si mü­şa­hi­də edi­lir. Tək­lif edil­miş­dir ki, bü­tün sel təh­lü­kə­li ra­yon­lar­da, həm­çi­nin cə­nub-qərb is­ti­qa­mət­li mü­da­xi­lə­lə­rin hə­rə­kət tra­yek­to­ri­ya­sı bo­yu aero­lo­ji stan­si­ya­lar şə­bə­kə­si­nin ge­niş­lən­dir­mək çox zə­ru­ri­dir. Yu­xa­rı­da de­dik­lə­ri­miz­lə ya­na­şı Ba­kı aq­lo­me­ra­si­ya­sı tim­sa­lın­da şə­hər «rel­yef»inin at­mos­fer ya­ğın­tı­la­rı­nın miq­da­rı­na tə­si­ri ide­ya­sı da irə­li sü­rül­müş­dür.\u0000 The article study the impact of the oro­graphy on development of synoptic processes, leading to heavy rainfall and mudflow phenomena on the ter­ri­tory of Azerbaijan Republic. It was revealed that the mo­untain ranges in the study area, being natural obstacle, have a significant impact on the direction and cha­racteristics of the invading air masses. It was determined that intense precipitation and mudflows are observed mainly during meridional processes. Particular attention is paid to the exposure of mountain ranges which are perpendicular to the prevailing direction of air flows. The nature and role of air features are established in the prefrontal warm mass before the cold invasion. It turned out that for all mudflow-forming processes in all layers of the troposphere, especially on the isobaric surface of 500 hPa, as well as 400 and 300 hPa, the value of specific and relative humidity significantly increased. The study found that in recent decades, intense con­vec­tive processes occur in the foothills and low mountains, the vertical speed of rising air masses increases,","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"62 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78885202","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"ANALYSIS OF THE DYNAMICS OF THE VEGETATION COVER OF THE GANJA PHYSICAL AND GEOGRAPHICAL REGION ON THE BASIS OF NDVI","authors":"T. Qasimova","doi":"10.59423/gnr.2023.18.22.009","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.18.22.009","url":null,"abstract":"Mə­qa­lə­də Gən­cə fi­zi­ki-coğ­ra­fi ra­yo­nu­nun bit­ki ilə ör­tül­mə də­rə­cə­si təh­lil edil­miş­dir. Təd­qi­qat­da əra­zi land­şaft­la­rı­nın peyk (Land­sat 5, Land­sat 8) mə­lu­mat­la­rı və coğ­ra­fi in­for­ma­si­ya tex­no­lo­gi­ya­la­rı (CİS) əsa­sın­da xə­ri­tə­lə­ri tər­tib edil­miş, NDVI (Nor­mal­laş­dı­rıl­mış Di­fe­ren­si­al Ve­ge­ta­si­ya İn­dek­si) də­yər­lə­ri­nin di­na­mi­ka­sı müx­tə­lif dövr­lər (2000, 2020-ci il­lər) üz­rə iz­lə­nil­miş­dir. Mü­əy­yən edil­miş­dir ki, tə­bii və ant­ro­po­gen tə­sir­lər nə­ti­cə­sin­də bit­ki ör­tü­yü­nün fi­zi­oq­no­mik növ­lə­ri (ağac, kol və ot bit­ki­lə­ri) ara­sın­da müx­tə­lif də­rə­cə­də də­yi­şik­lik­lər baş ver­miş, tö­rə­mə se­noz­la­rın sa­hə­si art­mış­dır.Tər­tib edil­miş xə­ri­tə­lə­rin gös­tə­ri­ci­lə­ri­nin mü­qa­yi­sə­li təh­li­li gös­tə­rir ki, 2000-ci ilə nis­bə­tən 2020-ci il­də ot bit­ki­lə­ri­nin, ot və kol­luq­la­rın, sey­rək ağac və kol­luq­la­rın sa­hə­si art­mış, me­şə­lə­rin sa­hə­sin­də azal­ma mü­şa­hi­də edil­miş­dir. Çox sıx me­şə­lər isə ta­ma­mi­lə məhv ol­muş­dur. Təd­qi­qat­da yük­sək­lik qur­şaq­la­rı üz­rə land­şaft komp­leks­lə­ri­nə uy­ğun gə­lən NDVI də­yər­lə­ri də araş­dı­rıl­mış, mü­əy­yən edil­miş­dir ki, 0,1-0,2 NDVI də­yər­lə­ri al­çaq, or­ta və qis­mən yük­sək dağ­lı­ğın, 0,2-0,3, 0,3-0,4, 0,4-0,5 də­yər­lə­ri al­çaq və or­ta dağ­lı­ğın, 0,5-0,6, 0,6-0,7 və 0,7-0,8 də­yər­lə­ri or­ta və qis­mən yük­sək dağ­lı­ğın land­şaft­la­rı üçün xa­rak­te­rik­dir.\u0000 The article analyzes the level of vege­tation of the Ganja physical-geographical region. Du­ring the research, maps of territorial landscapes were compiled based on satellite data (Landsat 5, Landsat 8) and geographic information technologies (GIS), and the dynamics of NDVI (Normalized Differential Vegetation Index) values for different periods (2000, 2020) was tracked. It has been established that as a result of natural and anthropogenic influences, various changes occurred in the physiognomic types of vegetation cover (trees, shrubs, and grasses), and the area of derived senses increased. A comparative analysis of the indicators of the compiled maps shows that in 2020 the area of herbaceous plants, grasses and shrubs, light forests, and shrubs increased compared to 2000. There was a dec­re­ase in the area of forests; forests were completely des­tro­yed in terms of very dense forest cover. The research also investigated the NDVI values corresponding to landscape complexes in altitudinal zo­nes. It has been determined that NDVI values of 0.1-0.2 correspond to landscapes of low, middle and partly high mountains, 0.2-0.3, 0.3-0.4, 0, 4-0.5 correspond to land­scapes of low and medium mountains, and the values 0.5-0.6, 0.6-0.7 and 0.7- 0.8 - landscapes of the medium and partly high mountains.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"182 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"73143086","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"THE SITUATION OF THE MOUNTAIN-FOREST SOILS OF THE HAKARI RIVER BASIN BEFORE THE OCCUPATION AND THE WAYS OF THEIR RESTORATION","authors":"M.Ə. Məmmədov, A.M. Zülfüqarova","doi":"10.59423/gnr.2023.36.30.005","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.36.30.005","url":null,"abstract":"Məqalədə Həkəri çay hövzəsinin yuxarı axınında yayılan qonur dağ-meşə, çürüntülü dağ-meşə və qəhvəyi dağ-meşə torpaqlarının müxtəlif meşə tipləri altında yayılma aerialları və bəzi fiziki-kimyəvi xüsusiyyətləri öyrənilmişdir. Orta dağ qurşağın da dəniz səviyyəsindən 1000-2000 metr hündürlükdə torpaqəmələgətirən vulkanik və çökmə süxurların torpağın qranulometrik tərkibinə, susaxlama, susızdırma və su keçirmə qabiliyyətlərinə təsiri tədqiq edilir. Ərazinin geomorfoloji quruluşunun, dəniz səviyyəsindən hündürlüyünün, yamacların meylliyinin, baxarlığının, iqlim ünsürlərinin geniş hədd daxilində dəyişməsinin torpaq tiplərinin formalaşmasına təsiri araşdırılır. Hövzənin sıx çay şəbəkəsinin və quru dərələrin torpaq örtüyünün parçalanma dərəcəsinə, meşələrin cins tərkibinin müxtəlifliyi və sıxlığı qonur dağ-meşə, çürüntülü dağ-meşə və qəhvəyi dağ meşə torpaqlarının müxtəlif yarım tiplərinin formalaşmasına təsiri tədqiq edilmişdir. Ərazidə yayılan qiymətli palıd və vələs meşələri işğalçılar tərəfindən kütləvi sürətdə qırılması, meşələrin aşağı sərhəddinin dəyişdirilməsi, seyrəlmiş meşələrdə və meşə altından çıxmış ərazilərdə torpaqların deqradasiyaya uğrama dərəcəsi araşdırılır\u0000 Areas under different forest types and some physico-chemical characteristics of the barren mountain-forest, rotten mountain-forest and brown mountain-forest soils located in the upper reaches of the Hekari river basin were studied in the article. The research has been conducted on the impact of volcanic and landslide and landslide deposits on soil gra­nu­lometric composition, water retention, drainage, and water permeability in the middle mountain belt at an altitude of 1000-2000 meters above sea level. In the research, the impact of the geomorphological structure of the area, its altitude above sea level, slope inclination, exposure, and changes within a wide range of climate factors on the formation of soil types is being investigated. The research has focused on examining the impact of the degree of fragmentation of the narrow river network and dry valleys, as well as the diversity and density of forest species composition, on the formation of various subtypes of barren mountain-forest, degraded mountain-forest, and chestnut forest soils in the basin. Extensive research has been conducted on the widespread destruction of valuable Oak and Hornbeam forests in the area by the occupiers, the alteration of the lower boundary of forests, and the degree of soil degradation in deforested areas and areas that have emerged from under the forest cover.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"93 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"80019868","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"IN­TEG­RA­TED USE OF WA­TER RE­SO­UR­CES OF THE BAR­GUS­HAD Rİ­VER","authors":"Ə.Ş. Məmmədov, E.B. Cavadzadə, A. Bayramov","doi":"10.59423/gnr.2023.20.18.002","DOIUrl":"https://doi.org/10.59423/gnr.2023.20.18.002","url":null,"abstract":"Məqalədə Bərgüşad çayının su ehtiyatından ətraf ərazilərin suvarma suyu ilə təminatında istifadə olunması ilə bağlı aparılmış araşdırmaların nəticələri verilmişdir. Aparılmış hidroloji hesabatlar çayın məcrasında, Qubadlı şəhərindən yuxarıda, 540.0 m mütləq səviyyədə su anbarının tikilməsinin məqsədəuyğun olduğunu göstərir. Bu səviyyədə tikiləcək su anbarından götürüləcək su ilə Qubadlı, Zəngilan, Cəbrayıl və Füzuli rayonlarının ərazisində yerləşən, 60.0 min hektara qədər münbit torpaq sahələrini suvarma suyu ilə təmin etmək mümkün olacaqdır. Tərtib olunmuş hidravliki sxemə əsasən anbardan götürüləcək suyun, özüaxımlı sistem yaradılmaqla Füzuli rayonunun ərazisində yerləşən, Aşağı Köndələnçay su anbarına yönəldilməsi nəzərdə tutulmuşdur. Suvarma sahələrində qış və və yay fəsillərində su tələbatında yaranan fərqləri nəzərə alaraq çayın su ehtiyatının, tikiləcək su kəmərinin trassası boyunca, ümumi həcmi 220.0 mln kub metrə qədər olan 5 ədəd tənzimləyici lokal su anbarlarında toplanması nəzərdə tutulmuşdur. Bu su anbarlarına qış aylarında toplanacaq su ehtiyatından istifadə etməklə, yay aylarında müstəqil şəkildə ətrafda yerləşən əkin sahələrinin suvarılması aparıla biləcəkdir. Hazırlanmış hidravliki sxemə əsasən təzyiqli su kəməri üzərində 5 yerdə, ümumi gücü 19.8 Mvt olan SES-nın yaradılması da nəzərdə tutulmuşdur.\u0000 The ar­tic­le car­ri­ed out ex­ten­si­ve re­se­arch on the use of wa­ter re­so­ur­ces of the Bar­gus­hadc­hay Ri­ver for ir­ri­ga­ti­on of ad­ja­cent ter­ri­to­ri­es. The con­duc­ted hydro­lo­gi­cal stu­di­es show that it is ex­pe­di­ent to bu­ild the Bakh­ti­yarly re­ser­vo­ir, with a vo­lu­me of 50.0 mil­li­on cu­bic me­ters at an ab­so­lu­te mark of 540.0 m abo­ve the city of Gu­badly on the Bar­gus­hadc­hay Ri­ver. Wa­ter in­ta­ke from the re­ser­vo­ir un­der const­ruc­ti­on at this le­vel will pro­vi­de ir­ri­ga­ti­on wa­ter to 70-80 thou­sand hec­ta­res of fer­ti­le lands lo­ca­ted in Gu­bad­li, Zan­ge­lan, Jab­ra­yil and Fu­zu­li re­gi­ons. The de­ve­lo­ped hydrau­lic sche­me is de­sig­ned to di­rect wa­ter withd­rawn from the Bakh­ti­yar­li re­ser­vo­ir to the Lo­wer Kon­da­lanc­hay re­ser­vo­ir, lo­ca­ted in the Fu­zu­li re­gi­on, by crea­ting a gra­vity pres­su­re system. Ta­king in­to ac­co­unt the dif­fe­ren­ces in wa­ter con­sump­ti­on in win­ter and sum­mer pe­ri­ods at ir­ri­ga­ti­on si­tes, it is plan­ned to col­lect ri­ver wa­ter re­so­ur­ces in 5 lo­cal re­gu­la­ting re­ser­vo­irs with a to­tal vo­lu­me of up to 220.0 mil­li­on cu­bic me­ters. along the pi­pe­li­ne to be bu­ilt. Sur­ro­un­ding ag­ri­cul­tu­ral fi­elds can be in­de­pen­dently ir­ri­ga­ted du­ring the sum­mer months using wa­ter re­ser­ves that will ac­cu­mu­la­te in the­se re­ser­vo­irs du­ring the win­ter months. Ba­sed on the de­ve­lo­ped hydrau­lic sche­me, it is plan­ned to crea­te a hydroe­lect­ric po­wer sta­ti­on with a to­tal ca­pa­city of 19.8 MW in 5 pla­ces on the pens­tock.","PeriodicalId":44739,"journal":{"name":"Geography and Natural Resources","volume":"9 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.3,"publicationDate":"2023-05-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"84187515","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}