THE MAİN GEOCHEMİCAL CHARACTERİSTİCS OF THE TERRİTORİES ADJACENT TO THE CİTY OF SUMGAYİT AND THEİR İMPACT ON HUMAN HEALTH

Cə­miy­yə­tin in­ki­şaf et­miş nəq­liy­yat şə­bə­kə­si ilə tə­mi­na­tı­nın bö­yük üs­tün­­lük­lə­ri ilə bə­ra­bər, onun dai­mi və di­na­mi­ki in­ki­şa­fı bi­os­fe­rin bü­tün kom­­po­­nent­lə­ri­nə zə­rər­li tə­si­ri qa­çıl­maz­dır. Ümum­dün­ya Sə­hiy­yə Təş­ki­la­tı­nın (ÜST) mə­lu­mat­la­rı­na gö­rə ha­zır­da Yer kü­rə­si­nin şə­hər­lər­də və in­ten­siv ma­gist­ral­lar bo­yu ya­şa­yan əha­li­si­nin üç­də iki his­sə­si çirk­lən­miş ha­va ilə nə­fəs alır ki, bu da bir çox xəs­tə­lik­lə­rin ar­tı­mı­na sə­bəb olur. İn­san­la­rın ən çox tə­mas­da ol­du­ğu at­mos­fer qa­tı­nı da­xi­li yan­ma mü­hər­rik­li nəq­liy­yat va­si­tə­lə­ri tər­ki­bin­də ki­fa­yət qə­dər zə­rər­li olan kim­yə­vi bir­ləş­mə­lər­lə aram­sız ola­raq çirk­lən­di­rir. On­lar at­mos­fe­rin cə­mi 23%-ə qə­də­ri­ni təş­kil edən və can­lı­la­rın mü­hüm hə­yat mən­bə­yi olan ok­si­ge­ni ən çox iş­lə­dən nəq­liy­yat nö­vü omaq­la, həm də tə­bii mü­hü­tü­mü­zü 260-ə qə­dər zə­rər­li mad­də­lər­lə çirk­lən­di­rir. Prob­le­min cid­di­li­yi­ni nə­zə­rə ala­raq təq­dim olu­nan mə­qa­lə­də məq­səd əra­zi­nin tor­paq sa­hə­si­nə və son­da sağ­lam­lı­ğı­mı­za vur­du­ğu zi­yan­la­rı el­mi cə­hət­dən araş­dır­maq­dır. Onu da qeyd edək ki, bu prob­lem dün­ya­nın bir çox öl­kə­lə­rin­də la­zı­mın­ca araş­dı­rıl­sa da, res­pub­li­ka­mız­da tə­əs­süf ki, ilk də­fə ola­raq öy­rə­ni­lir. Along with the great benefits provided to society by a constantly and dynamically developing transport network, its detrimental effect on all com­po­nents of the biosphere is inevitable. According to the World Health Organization, in cur­rently two-thirds of the world's population living in ci­ties and along intensive highways, breathes polluted air, which causes the growth of many diseases. The atmospheric layer, with which people are most in con­tact, is continuously polluted by the most harmful che­mical compounds from internal combustion engines of cars. It is the most used form of transport, using oxygen, which makes up only 23% of the atmosphere and is an important source of life for living beings. Given the seriousness of the problem, the present article is devoted to the study of the impact of vehicles on the soil cover of the study area.