Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi最新文献

{"title":"Arap Şairlerine İzafe Edilen İsim Tamlaması Şeklindeki Mesellerin Mevrid ve Madribleri","authors":"Mahsum Taş","doi":"10.56720/mevzu.1308670","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1308670","url":null,"abstract":"Arap dilinde dolaylı bir mesaj içeren, belli bir olay veya uzun deneyimler sonucunda ortaya çıkıp toplum tarafından beğenilen, dilden dile dolaşıp yaygınlık kazanan; kısa ve kalıplaşmış veciz ifadelere mesel denilmektedir. Biçim olarak Arap meselleri genellikle cümle şeklinde gelmekle birlikte, bazen isim tamlaması ve “ef‘alü min” kalıpları şeklinde de aktarılmıştır. Nesilden nesile aktarılan Arap meselleri, yaşamın birçok alanıyla ilgili çeşitli konular içermektedir. Nitekim Arap tarihinde iz bırakan birçok şahıs, bazen meşhur vasıflarıyla mesel konusu olmuşlardır. Bazen de Arap mesellerinde kılıç, hayvan ve kuş gibi varlıklar, belirgin özellikleri nedeniyle mesel konusu haline gelmiştir. Bunların yanında ünlü Arap şairleri de mesellerin konusu olmuş ve Arap şiiri ve klasik edebî metinlerinde sıklıkla yer almıştır. Bu sebeple Arap şairleri bağlamında söylenip yaygın hale gelen mesellere yer veren şiir ve metinlerin manalarının anlaşılması, söz konusu mesellerin Arap edebiyatında ifade ettikleri anlamları bilmeyi gerektirmektedir. Arap mesellerinin her birinin genellikle bir hikayesi vardır. Başka bir ifadeyle her meselin bir mevridi ve madribi bulunmaktadır. Çalışmada meşhur Arap şairleriyle ilgili 14 mesele yer verilmiştir. Bu mesellerin tamamı isim tamlaması formunda rivayet edilmiştir. Her bir meselin mevridi ve madribi açıklanmış ve mesellerin yer aldığı şiir ve edebî metinlerden örnekler aktarılmıştır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"96 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122416421","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Diyanet Gençlik Merkezlerinde Yürütülen Değerler Eğitimi Çalışmalarının Öğretmen, Öğrenci, Veli ve Diyanet İşleri Başkanlığı Personeli Görüşleri Çerçevesinde İncelenmesi","authors":"Ali Gül","doi":"10.56720/mevzu.1309295","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1309295","url":null,"abstract":"Günümüzde gençliğin dini ve kültürel mirasıyla yoğrulmuş ahlaki değerlere sahip olması için birçok kurum ve kuruluşça değerler eğitimi faaliyetleri düzenlenmekte ve devamlılığının sağlanabilmesi için projelendirilmektedir. Millî Eğitim Bakanlığı, Diyanet İşleri Başkanlığı, Gençlik ve Spor Bakanlığı arasında imzalanan protokol ile yürürlüğe giren “Çevreme Duyarlıyım, Değerlerime Sahip Çıkıyorum (ÇEDES) Projesi” bunlardan bir tanesidir. Proje, gönüllü öğrencilerin ilgi ve gereksinimlerine yönelik; sevgi, saygı, sabır, sorumluluk, dürüstlük, adalet, öz denetim, vatanseverlik, dostluk, yardımseverlik kök değerlerini kazandırmayı amaçlamaktadır. Araştırmanın amacı veli, öğrenci, öğretmen ve DİB personelinin görüşleri çerçevesinde Diyanet Gençlik Merkezinde yürütülen ÇEDES Projesinin incelenmesidir. Nicel araştırma yöntemi ve genel tarama modelinde tasarlanan araştırmanın örneklemini projenin uygulandığı 48 ilde Diyanet Gençlik Merkezlerindeki faaliyetlere devam eden 1365 öğrenci, 1160 veli, 384 öğretmen ve 119 DİB personeli oluşturmaktadır. Araştırmada Diyanet Gençlik Merkezi eksenli yürütülen ÇEDES Projesinin kazanımları, aksayan ve geliştirilmesi gereken yönleri incelenmiştir. Araştırmada, öğrencilerin gençlik merkezlerine ulaşımın kolay olduğu, eğitim amaçlı araç gereçlerin yeterli hale getirilmesi gerektiği, içerik ve programların gelişti-rilmesinin uygun olacağı, öğrencilerin ilgi ve aidiyetlerinin olumlu olduğu, faaliyetin öğrencilere katkısının istendik seviyede olduğu sonuçlarına ulaşıl-mıştır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"40 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127668555","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Tanbih Letters İn The Arabıc Language and İts Reflectıons İn The Qur'an","authors":"Cengiz Parlak","doi":"10.56720/mevzu.1288081","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1288081","url":null,"abstract":"Tenbîh harfleri Arap dilinde kelimenin mensup olduğu isim, fiil ve harf gruplarından harf kategorisi başlığı altında yer alan kelimelerdendir. Tenbîh olgusu Arapça söz diziliminde genel olarak belli bazı harfler ve işlevlerle kendisini göstermektedirler. Aslî görevleri kendilerinden sonra gelen söze dikkati çekmek olan bu harflerin sadece tenbîh görevini gördüklerini söyle-mek eksik ve yanlış olacaktır. Kadîm ulemanın kahir ekseriyeti cümle başında geldikleri için tenbîh harflerine istiftâh harfleri de demişlerdir. Her ne kadar tenbîh edatları Arap dilinde sık kullanıma sahip olmasalar da çok yönlü olmaları ve farklı manalarda değerlendirilmemeleri nedeniyle önem arz etmektedir. Kuran-ı Kerim’de de cümle içinde muhtelif konumlarda ve tenbîh dışında değişik mana ve işlevlerde kullanıldıkları görülmektedir. Mamafih bu özelliklerine rağmen istimalde az yer tutmaları onlarla alakalı detayların gözden kaçırılmasına neden olmaktadır. Bu özelliklere istinaden Arap dilinde tenbîh harflerinin işlevleri hakkında dikkatlerden kaçan ayrıntılar olduğu mülahaza edilerek bu çalışma kaleme alınmış ve bu bağlamda çalışmanın alandaki bir boşluğu dolduracağı düşünülmüştür. Çalışmada tenbîh harflerinin eda ettiği işlevler alanın otoritelerinin görüşleri ekseninde ele alınmış ve Kur’ân-ı Kerîm’deki kullanım şekilleri incelenmiştir.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131304920","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Christian Iconography in Ilkhanid Art of Painting","authors":"Abdurrahim Ayğan","doi":"10.56720/mevzu.1305048","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1305048","url":null,"abstract":"14. yüzyılın ilk çeyreğinde İlhanlı yönetimindeki Tebriz kültürel bir can-lanmaya sahne olmuştur. Bu dönemde Gazan Han ve Vezir Reşîdüddin Fazlullah’ın öncülüğünde resimli el yazmaları hazırlanmıştır. İlhanlıların Uzak Doğudan Ön Asya’ya uzanan yayılma stratejisi ve birçok kültürle kurdukları dinamik ilişkiler, Câmiü’t-tevârih ve el-Âsârü’l-bâkiye gibi farklı milletleri, kültürleri ve inançları içeren iki önemli resimli eserin ortaya çıkışının zeminini hazırlamıştır. İlhanlı dönemine kadar İslam tarih yazıcılığında bir hanedan gözetiminde kapsam itibariyle üniversal bir proje görülmemişti. Bu eserlerdeki resimler uzak Asya’dan batı dünyasına uzanan zengin bir ikonografik konsepte sahiptir. Bu sebeple İlhanlı resim sanatıyla ilgili temel problem ikonografik kaynaklar olmuştur. Hıristiyan kültürü ve resim geleneği kaynakların başında gelmektedir. Özellikle eski peygamberlerin betimlemelerinde Hıristiyan ikonografyasının etkileri doğal olarak görülmektedir. Fakat bunlar arasında İsa’nın vaftizi ile Meryem’e müjde konulu üç minyatür dikkat çekmektedir. Hz. İsa ve Meryem her ne kadar İslam inancının da benimsediği iki kutsal karakter olsa da bu sahneler İslam ve Hıristiyan kültüründe ortak kabul edilen sıradan peygamber hikayeleri değil, Hıristiyan teolojisinde özel anlamlar içeren ve Hıristiyan sanatında yerleşik betimlemelere sahip kompozisyonlardır. Meryem’e müjde sahneleri Câmiü’t-tevârih (Or. Ms. 20) ve el-Âsârü’l-bâkiye’de (Or. Ms. 161); İsa’nın Vaftizi’ni konu edinen tek sahne ise el-Âsârü’l-bâkiye’de (Or. Ms. 161) yer almaktadır. Bu çalışmada söz konusu minyatürler, ikonografik kaynaklar, kompozisyon-üslup anlayışı ve metin resim ilişkisi çerçevesinde incelenmiştir. Çalışmanın temel sorunsalı bu üç sahnenin ikonografik kökenlerinin izini sürmek olduğu için resimlerin yer aldığı sayfalardaki metinlerin resimlerle olan ilişkisi, söz konusu üç minyatürün Hıristiyan sanatındaki örneklerle olan benzerlik ve farklılıkları detaylı olarak ele alınmıştır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"34 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125750761","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Marshall Mcluhan’ın “Global Köy” Teorisinden XXI. Yüzyıl Rus Blogger Edebiyatına Bakış: Olga Savelyeva Portakallar. Bir Yetişkinin Dürüst Öyküsü","authors":"G. B. Yetki̇n","doi":"10.56720/mevzu.1312281","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1312281","url":null,"abstract":"XX. yüzyılın önde gelen iletişim kuramcılarından biri olan Marshall McLuhan, 1964 yılında kaleme aldığı Medyayı Anlamak adlı eserinde teknolojilerin insanın fiziksel ve zihinsel kapasitelerinin uzantıları olduğu görüşünü savunur. Bu bağlamda bireylerin bilişim teknolojilerinin yardımıyla giderek daha fazla birbirine bağlanacağını ve böylece dünyanın metaforik bir “köye” dönüşeceğini ileri sürer. İletişim alanında “global köy” adıyla ortaya attığı bu teorisinde McLuhan’ın özellikle internet teknolojisine işaret eden açıklamaları, XX. yüzyılın son döneminde tam anlamıyla karşılığını bulur ve henüz oluşumlanan elektronik çağda insanlar aynı köyde yaşıyormuşçasına birbiriyle iletişime geçebilir hale gelir. Komünikasyon platformunda gerçekleşen söz konusu değişim, özellikle edebiyata çeşitli araçlar yardımıyla yeni bir boyut kazandırır. Nitekim bu çalışmada, kitle iletişimin önemli bir parçası olan internetin günümüz Rus toplumunda en yaygın kullanım şekli olan blogların niteliklerine değinilecek olup, söz konusu sosyal ağların sahipleri olan bloggerlardan Olga Savelyeva’nın edebî kimliği ön plana çıkarılarak Portakallar. Bir Yetişkinin Dürüst Öyküsü adlı eseri McLuhan’ın global köy teorisi bağlamında betimleme yönteminden faydalanılarak çözümlenecektir. Böylelikle globalleşen dünyanın bir getirisi olan yeni teknolojik düzenin sanatsal alan-daki karşılığı, Olga Savelyeva’nın eserinden yapılan ilgi çekici alıntılarla gün yüzüne çıkarılacaktır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"27 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-02","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"117101526","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"‘Yapısöküme’ Uğramış Mekân: Dijital Sanat ve Teknoloji Bağlamında Geleceğin Kentleri","authors":"Ümmühan Molo","doi":"10.56720/mevzu.1317677","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1317677","url":null,"abstract":"İnsanın yaşamda mekân ile kurduğu derin ilişkinin en önemli göstergelerinden biri kentlerdir. Bu yerler, bir zamansallık dâhilinde var olmakta, tarihsel olma özelliğiyle kendisine kimlik yaratmakta ve yaşam dinamiklerindeki değişimlerle birlikte yeniden anlam kazanmaktadır. Kente dair bu nitelikler, onun sanata ilham olmasını sağlamakta ve bir mekân olarak kent çok defa sanat aracılığıyla yorumlanmaktadır. Günümüzdeki gelişmeler neticesinde teknoloji ve dijitalleşmenin yaşamı kuşatıcı etkisi, kentin sanattaki görünümünde yeni biçimler yaratmaktadır. Teknik düzeyde bir değişim halinde olan sanat kendisine alternatif yollar yaratırken, kent ortamını da bir içerik olarak kullanmaya devam etmektedir. Bu çalışma, dijital sanat eserlerinde yer alan kent mekânını konu edinmekte ve bir zamansallık zemininde estetik değer kazanan kenti, gelecekteki görünümüyle anlamayı amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın örneklemini, Cihan Engin’in dijital sanat eserleri arasından seçilen, İstanbul ve Ankara illeri oluşturmaktadır. Sanatçının bu illeri geleceğin olasılıkları üzerinden kurgulama biçimi ve bu kurguda oluşan yeni anlam, Derrida’nın yapısöküm analiz yöntemiyle incelenmektedir. Bu yöntemle, eserdeki göstergelerin görünen anlamları ve karşıtlıkları ortaya koyulmakta, içi oyulan yapılar yeni anlamlarla tekrar kurulmaktadır. Analizden elde edilen sonuçlara göre geleceğin kentleri, zaman sıralamasını takip eden ve bu süreçte distopik görünümüyle göze çarpandır. Aynı zamanda bu yerler, insanı kent mekânının geri planında konumlandırdığı gibi, geçmiş ve gelecekten kente giriş yapan “ötekiler”le birlikte tekinsiz bir gelecek mekânı kurgulamaktadır. İnsanın, yaşamı var kılmak için mücadele içerisinde bile bulunmadığı bu güvensiz ortamlar, kentin yok olduğu ortamlardır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"117 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121590948","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Bizans İmparatoru II. Nikephoros Phokas ve Doğu Seferleri (Kilikya, Antakya, Halep)","authors":"Harun Korunur","doi":"10.56720/mevzu.1291903","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1291903","url":null,"abstract":"Bizans İmparatorluğu için Doğu’da hâkimiyet sağlamak her zaman önemli oldu. Bizans imparatorları Kilikya, Antakya ve Suriye bölgelerinin Bizans hâkimiyetinde olmasını, bölge kontrolü açısından zaruri gördüler ve doğu politikalarını bu çerçevede planladılar. Bizans, yaşadığı coğrafya bakı-mından Hıristiyan ve Müslüman dünyasında önemli bir yer teşkil etti. Bizans İmparatorluğu kuruluşundan itibaren Anadolu’da hâkimiyet sağlamak için mücadelelerde bulundu. II. Nikephoros Phokas da bu amaç ile mücadelelerine devam etti. Soylu bir aileye mensup, başarılı bir asker olan II. Nikephoros Phokas, faaliyetleri ile Bizans’ı daha güçlü hale getirmek istedi. Bölge tarihi bakımından önemli bir yer tutan Bizans’ın, II. Nikephoros Phokas devri, araştırmamızın konusunu oluşturmaktadır. II. Nikephoros Phokas’ın imparatorluğu dönemi doğuda sınır güvenliğini sağlama amacı ile yaptığı mücadeleleri detayları ile aktarmak, yorumlamak ve bölge tarihine ışık tutmak amaçlanmıştır. Çalışmada ana kaynaklar ve araştırma eserlerden istifade edilmiştir. II. Nikephoros Phokas’ın tahta çıkışı, Kilikya bölgesinde hâkimiyet sağlaması, Antakya’nın ele geçirilişi ve son olarak Halep’in vassallık haline getirilişi işlenmiştir. II. Nikephoros Phokas’ın ölümü ile araştırma sonlandırılmıştır.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"122 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114522836","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Mâtürîdî Kelâmında Teklîf-i Mâ Lâ Yutâk","authors":"Mikail İpek","doi":"10.56720/mevzu.1293887","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1293887","url":null,"abstract":"Teklif-i mâ lâ yutâk meselesi, Hıristiyanlığın ilk dönemlerinde de tartı-şılmış Tanrı’nın kudret ve adaletinden bağımsız bir ahlak yasasının imkânını konu edinen teolojik bir sorundur. Tanrı’dan bağımsız bir ahlak yasasını mümkün kabul edenler, O’nun kullara güç yetiremeyecekleri şeyi teklif etmesinin ahlakî olmadığını savunurken; Tanrı’nın mutlak otoritesini kabul edip, dinden bağımsız bir ahlak yasasının mevcudiyetini mümkün görmeyenler ise bunun caiz olabileceğini söylemektedir. Müslüman kültüründe teklîf-i mâ lâ yutâk konusunu ilk defa gündeme getiren Mu’tezile bilginlerine göre kullara güç yetiremeyecekleri teklif, kabîh olduğundan caiz değildir. Eş’arî bilginler, bu görüşün aksini savunmak suretiyle Allah’a zorunluluk veya kısıtlama getirmenin kudret sıfatına halel getirmek demek olduğunu ve dolayısıyla teklîf-i mâ lâ yutâk’ın caiz olduğunu belirtmiştir. Mu’tezile ve Eş’arî dışında birçok kelâm ekolü bu konuda görüş belirtmişse de söz konusu görüşlerin genel olarak bu iki mezhebin düşüncesi etrafında şekillendiği söylenebilir. Teklîf-i mâ lâ yutâk konusunda Mâtürîdî bilginler, Mu’tezile’yle Eş’arîler’in benimsediği görüşün ortasını bulmaya çalışmıştır. Dolayısıyla Mâtürîdîler’in söz konusu polemiğe alternatif bir çıkar yol sağladığı, bu itibarla meselenin araştırılmaya değer olduğu düşünülebilir. Bu çalışmada Mâtürîdî bilginlerin önde gelen isimlerinin teklîf-i mâ lâ yutâk’a dair görüşleri ve bunların aklî ve naklî dayanakları üzerinde durulmuştur. Araştırmada Mu’tezile ve Eş’arî ekolünün görüşleri de mukayeseli olarak ele alınmış olup teklîf-i mâ lâ yutâk’ı ilgilendiren “kader”, “teklîf” ve “istitâat” konularına da girilmiştir.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130438555","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"In the Context of His Kitāb al-Sunnah: Muhammad b. Nasr al-Marwazī's Approach to the Quran-Sunnah Relationship","authors":"Ö. Özbek","doi":"10.56720/mevzu.1298361","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1298361","url":null,"abstract":"Hadis ilmi başta olmak üzere İslâmî ilimler açısından özel bir yeri bulu-nan 3./9. asır, yaşanan fikrî-siyâsî olaylar nedeniyle de İslâm tarihinde önemli bir dönüm noktasını teşkil etmektedir. Özellikle mihne hadisesiyle birlikte ehl-i hadîsin hem re’y eksenli fıkıh anlayışına hem de farklı itikâdî fırkalara olan tepkisi, bu dönemde zirveye ulaşmıştır. Bu tepkinin sonucu olarak ehl-i hadîsin fıkhî ve itikâdî düşüncelerini yansıtan eserlerin kaleme alınışı büyük bir hız kazanmıştır. Söz konusu eserlerin başında ise hadis kaynaklarının geldiği bilinmektedir. Dolayısıyla Kütüb-i Sitte başta olmak üzere hadis musannefâtının en temel örneklerinin bu dönemde verilmiş olması tesadüf değildir. Hadis kitapları dışında, ağırlıklı olarak itikâdî konuları içeren ve mezkûr gruplara reddiye amacıyla kaleme alınan müstakil kitaplar da aynı dönemin ürünleridir. Kitâbü’s-Sünne, Usûlü’s-sünne, Şerhu’s-sünne, Kitâbü’t-Tevhîd gibi isimler taşıyan ve geniş bir literatür oluşturan bu eserler, Hz. Peygamber’in (s.a.v.) ve sahâbenin itikatta benimsediği yola vurgu yapmaları nedeniyle Kitâbü’s-Sünne ortak adıyla anılmıştır. Aslında 2./8. asırda telif edilen risâle niteliğindeki eserlerin devamı olan ve nakil eksenli bir itikat inşasını amaçlayan bu kitapların, dönemin itikâdî tartışmalarının hemen hemen tamamını içerdikleri ve daha sistematik bir yapı arz ettikleri görülmektedir. Bu nedenle Kitâbü’s-Sünne’ler, ehl-i hadisin telif metodunun gelişimini göstermesi bakımından dikkate değerdir. Söz konusu literatüre katkı sağlayan âlimlerden biri de Muhammed b. Nasr el-Mervezî olmuştur (öl. 294/906). 3./9. asrın hemen başında doğup, sonlarında vefat eden Mervezî, dönemin hemen hemen tüm otorite âlimlerinden hadis almış ve hadis ilmindeki yetkinliğinin yanında sonradan intisap ettiği Şâfiî mezhebinin de önemli isimlerinden biri sayılmıştır. Müellifinin fıkhî birikiminin en önemli göstergelerinden olan Kitâbü’s-Sünne, mensup olduğu literatür içerisinde ayrı bir yere sahiptir. Zira Mervezî, bir kısmını diğer Kitâbü’s-Sünne’lere benzer bir şekilde oluşturmakla birlikte eserinin ana omurgasını Kur’an-sünnet ilişkisi bağlamında usule dair meselelere ayırmıştır. Bu bağlamda o; sünnetin konumu ve mahiyeti, sünnetin bağlayıcılığı açısından taksimi, sünnetin Kur’an’ın mücmelini beyânı, sünnetin Kur’an’ı neshi ve sünnetin teşrî yetkisi gibi konuları titiz bir şekilde ele almıştır. Ne var ki bir Şâfiî fakihi olmasına karşın sıkı sıkıya takipçisi olduğu ve her fırsatta özveriyle savunduğu İmam Şâfiî’den (öl. 204/820) birçok konuda farklı yaklaşımlar sergilediği, hatta yer yer kendisini eleştirdiği göze çarpmaktadır. Ayrıca Mervezî’nin, sünnetin konumuna ve Kur’an ile olan münasebetine dair özgün fikirler de ortaya koyduğu görülmektedir. Dolayısıyla Kitâbü’s-Sünne gerek bu yönleriyle gerekse erken dönem usul tartışmalarına katkı sunması nedeniyle yakından incelenmesi gereken bir eserdir. Bu makalede Kitâbü’s-Sünne bağlamında Mervezî’nin Kur’an-sünnet ilişkisine dair görüşleri ele alınacak,","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"67 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130635679","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Eğitimde Medya ve Medya Manipülasyonu Üzerine Bir İnceleme: Etkileri, Sonuçları ve Koruyucu Önlemler","authors":"Yavuz Bolat, Mine Kazanci","doi":"10.56720/mevzu.1308183","DOIUrl":"https://doi.org/10.56720/mevzu.1308183","url":null,"abstract":"Medya ve medya sektörünün önemi giderek artmaktadır. Bu önem medyanın etki gücünü sınırsızca arttırmasıyla toplumların günlük yaşamının temel belirleyicisi olmasına neden olmaktadır. Medyanın toplum üzerindeki etkisi artık oldukça iyi bilinen bir gerçeklik halini almıştır. Bu gerçeklik bilinmesine rağmen toplumun tüm katmanları çoğu zaman bu duruma kayıtsız kalabilmektedir. Bu durum medyanın istediği alanda farklı nedenlerden dolayı toplumları yönlendirici içerikler üretmesine ve bunu etkili biçimde kullanmasına imkân tanımıştır. Böylece hemen hemen tüm toplumsal kurum ve alanlar medyanın etki gücüne maruz kalmaktadır. Bu nedenle bu araştırmada eğitimde medya, medya kullanımı ve bu süreç içerinde ortaya çıkan medya manipülasyonuna ilişkin bir inceleme yapılarak paydaşlar üzerindeki etkileri ve sonuçları tespit edilmeye çalışılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar dikkate alındığında öğrenciler, öğretmenler ve veliler de bir şekilde medyanın etkisi altında kalmaktadırlar. Söz konusu etki sadece bireylerle kalmayıp bireyin tercihlerini de etkilemekte ve bireyin karar mekanizmalarını ele geçirilebilmektedir. Okul seçimleri, iyi okul algısı medya tarafından şekillendirilebildiği gibi medya bireylerin eğitime dair birçok tercihini etkileyebilmektedir. Medyanın işlevsel kullanımı için toplumların medya okuryazarlığı ve bilinçli içerik seçimi gibi yeterliklerinin önemi giderek artmaya başlamıştır. Bu önem bağlamında bireylere medya okuryazarlığı eğitimi verilmesi, medya kullanımının olumsuz sonuçlarına yönelik gerekli tedbirler alınmalıdır. Bununla birlikte medyanın manipülatif süreçlerinin farkına vararak tedbirler alabilecek uzman kadrolarla donatılmış kurumların tahsis edilmesi üst düzeyde toplumsal bir ihtiyaç haline gelmiştir. Gelecekte toplumsal sorunların oluşmaması için yeni nesillere ve toplumlara objektif bilgi değerlendirme ve etik değerlere uygun davranma gibi bazı becerilerin eğitim-öğretim faaliyetleriyle kazandırılması gerekmektedir. Araştırmadan elde edilen tüm bu veriler ışığında konu alanına dönük bir dizi koruyucu önlemlere ilişkin öneriler sunulmuştur.","PeriodicalId":211720,"journal":{"name":"Mevzu – Sosyal Bilimler Dergisi","volume":"4 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-07-14","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124385156","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}