Milli Folklor最新文献

{"title":"KUTLAMA VE HEDİYELEŞME PRATİKLERİNİN TÜKETİM TOPLUMUNDAKİ YENİ GÖRÜNÜMLERİ: HEDİYE YAĞMURU PARTİLERİ","authors":"Aysel Ersöz","doi":"10.58242/millifolklor.984216","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.984216","url":null,"abstract":"Potlaçtan günümüze kadar geçen süreçte hediyeleşme pratiklerini inceleyen antropologların bulguları armağan alıp vermenin tüm toplumlarda yaygın ve işlevsel bir toplumsal davranış olduğunu göstermektedir. Armağan verme ve onun karşılığında armağan verilmesini sosyologlar bireyler arasında etkileşim kurulmasının en etkili yolu olarak görürler. Hediyeleşme yoluyla bireyler arasında güçlü bağların oluştuğu genel kabul görür. Dolayısıyla hediyeleşme tüm kültürlerde insan ilişkilerinin karakteristik bir özelliği olarak karşımıza çıkmaktadır. Kültürlere göre farklılık göstermekle birlikte insanlar doğum günlerinde, doğumlarda, yılbaşlarında, evliliklerde, evlilik yıldönümlerinde, terfilerde, emekli olunduğunda, bir mahalleye veya apartmana yeni taşınana veya ayrılan komşuya hoş geldin veya veda hediyesi vermektedir. Bu evrensel hediyeleşme davranışlarına ilave olarak bizim kültürümüzde bayramlarda, askere, hacca veya umreye gidene, sünnet olan çocuğa, dış buğdaylarında ve cenaze evine özellikle yiyecek götürülmesi davranışı oldukça yaygın uygulanmaktadır. Ayrıca, özel günlerde (anneler günü, babalar günü ve sevgililer günü, öğretmenler günü gibi) çeşitli hediyeler verilmektedir. Bu hediyeleşme pratikleri içinde doğum öncesi ve doğum sonrasında yeni doğana ihtiyaçları gözetilerek verilen hediyeler ve kutlama etkinlikleri önemli yer tutar. Kültürümüzde doğum sonrası hediye verme davranışı geleneksel bir uygulama olarak geçmişten günümüze devam etmektedir. Türk kültürü içinde önemli bir yer tutan yeni doğana hediye verme tüketim toplumunun geldiği noktada bambaşka anlamlara bürünerek gösterişçi bir görünüm almıştır. Tüketim toplumlarda bu gösterişçi tüketim özellikle son yıllarda yaygınlık kazanmaya başlayan “Hediye Yağmuru Partileri” ile kendini göstermektedir “Doğmamış çocuğa don biçilmez” atasözünün aksine “Hediye Yağmuru Partileri” gibi ithal kutlama ve hediyeleşme eylemleri tüketim kültürünün dayatmaları ile bir gerçeğimiz olmaya başlamıştır. Sosyal medya ağları aracılığıyla medya fenomenleri tarafından paylaşılanlar ve beğeni alan sunumlar halk tarafından gittikçe daha fazla taraftar bulmakta ve “Hediye Yağmuru Partileri” artma eğilimi göstermektedir. Dolayısıyla sosyal medya fenomenlerinin( Blogger, vlogger, youtubber, ınfluancer, ınstagramer vb.) tüketim kalıpları ile bireylerin tüketim alışkanları arasında doğrusal bir ilişki bulunmaktadır. Bu çalışmada bebek daha dünyaya gelmeden başlayan ve doğum sonrasında devam eden hediye verme ve kutlama etkinliklerinin tüketim toplumunda geldiği nokta tartışılmaktadır. Çalışmada genel hatları ile Türk toplumunda hediyeleşmenin anlamı, çocuğun değeri, hediye verme ve kutlama pratikleri ele alınmaktadır. Çalışmanın vardığı sonuca göre; bazı hediyeleşme ve kutlama pratikleri tüketim kültürünün etkisiyle biçim değiştirirken, batı toplumlarından bazı pratiklerde ithal edilmektedir. “Hediye Yağmuru Partileri” geleneksel anlamı olan anne adayının sosyalizasyondan geçirilerek, bebeği için ihtiyaç duyacağı bilgiyle","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2024-06-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141369217","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Grimm Masallarındaki Statü ve Kişilik Özelliklerinin Toplumsal Cinsiyet Açısından İncelenmesi","authors":"Aygül Şahin Toptaş","doi":"10.58242/millifolklor.1367016","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1367016","url":null,"abstract":"Grimm Masalları, Alman kültürünün ve folklorunun özelliklerini ortaya koyan yegâne eserlerden biridir. Bir toplumun değerlerini, geleneklerini ve dünya görüşünü yansıtarak kültürel bir bağlamda anlatan masallar, toplumsal cinsiyet rollerini de içererek çocuklara aktarılır ve böylece toplumsal cinsiyet normlarının nesilden nesile geçişi sağlanır. Grimm Masalları da bu yönüyle toplumsal cinsiyet kavramının nesillere aktarımına hizmet eden birer araçtır. Buna ek olarak bu masallarda yer alan toplumsal statü ve kişilik özellikleri dönemin kültür anlayışı içerisinde cinsiyetin toplumsal hayata yansımalarını görmemize imkân sunmaktadır. Bu çalışmada, Grimm Masallarında kadın ve erkek karakterlerin toplumsal statü ve kişilik özelliklerinin toplumsal cinsiyet açısından nasıl tasvir edildiğini ve toplumsal cinsiyet fikrinin bu araçlar aracılığıyla topluma nasıl aktarıldığını incelemek amaçlanmaktadır. Bu amaç doğrultusunda masallardaki karakterlerin cinsiyet temelinde toplumsal statü ve kişilik özellikleri analiz edilerek masallarda toplumsal cinsiyetin nasıl temsil edildiği ve kadın ile erkeğin toplumdaki rolleri ve davranış biçimleri ele alınmıştır. Bu inceleme, Grimm Masalları aracılığıyla geçmiş dönemlerdeki cinsiyet normlarını anlama ve günümüzde hâlâ devam eden cinsiyet rolleri konusundaki düşünceleri sorgulama potansiyeline sahiptir. Ayrıca, masallardaki statü ve kişilik özelliklerinin toplumsal cinsiyet açısından incelenmesi, folklorun insanların kimlik ve değerlerini nasıl şekillendirdiğini anlamamıza yardımcı olurken, cinsiyet rollerinin tarih boyunca nasıl şekillendiğini ve hâlâ devam eden tartışmaları nasıl etkilediğini anlamamıza katkı sağlar. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi kullanılmıştır. Araştırma kapsamında Grimm Masallarında yer alan 210 masal incelenmiş 22 masalda hiçbir toplumsal statü yer almadığı tespit edilmiştir. Bu nedenle toplumsal statü ve kişilik özelikleri incelenirken 188 masal ele alınmıştır. Erkek ve kadınlara ait statüler incelendiğinde dikkat çeken en önemli özellik, cinsiyetin statü üzerindeki belirleyici etkisidir. Grimm Masallarındaki toplumsal statü ve kişilik özellikleri incelendiğinde, kadın ve erkek karakterler arasında belirgin farklılıkların olduğunu görülmektedir. Erkek karakterlerin masallarda daha çeşitli toplumsal roller üstlendikleri, kadın karakterlerin ise daha çok ev işleri ve hizmet gibi ev içi rollerde tasvir edildiği belirlenmiştir. Kadın karakterler pasif bir şekilde konumlandırılmış, kadınlara aşçı ve hizmetçi gibi cinsiyete dayalı mesleki statüler dışında başka bir toplumsal statü verilmemiştir. Grimm Masalları kadın ve erkeklerin kişilik özellikleri açısından incelendiğinde erkeklerin daha çok pozitif, kadınların ise daha çok negatif özelliklerle tasvir edildiği görülmüştür. Erkek karakterler genellikle güçlü, lider ve dışa dönük rolleri temsil ederken, kadın karakterler daha pasif, daha çok ev içi rollerde, fedakâr ve koruyucu figürler olarak tasvir edilmiştir. Bu far","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2024-04-19","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140684673","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Folklor ve Biçembilim","authors":"Taner Turan","doi":"10.58242/millifolklor.1343855","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1343855","url":null,"abstract":"Folklorik metinlerde anlamın nasıl üretildiği ve temsil edilen değerlerin üretilen anlam çerçevesinde nasıl biçimlendiğini pek çok yönden incelemek olasıdır. Biçembilimin başta önceleme olmak üzere, yinele-me, sapma ve koşutluk gibi kavramları folklor söylemi dâhilinde ele alınabilir. Söz konusu yaklaşım folklor söyleminin ve dolayısıyla folklorik metinlerin bağlaşıklığı ve tutarlılığıyla yakından ilgili olup folklorun işlevselliğinin ortaya konulmasına yardımcı olmaktadır. Söylem(e) olarak folklor çerçevesinde bağlaşıklık, temelde folklorun (folklorik bir içeriğin) ifade biçimindeki biçemsel tercihler arasındaki uygunluk anlamına gelirken tutarlılık, söz konusu içeriğin hem anlam hem de kullanım bakımından birbirleriyle uygun şekilde kullanılması anlamına gelir. Folklorik içeriğin hem gösteren hem de gösterilen bakımından uyumlu ve ilişkili olduğunu araştırmak biçembilimin alanına girer ve biçembilimin verilerinin kullanılmasını gerektirir. Biçem-bilimin verileri bu perspektifte, folklor da dâhil olmak üzere pek çok alana uygulanabilir, çünkü biçembilim bir folklor içeriğinin özgül yanlarının ortaya konulmasına yardımcı olur. Folklorun bir söylemi ve bu söylem dâhilinde bir biçemi mevcuttur; biçemsel bir sorgulama folklorun içeriğinin işlevlerini nasıl yerine getirdiğini ortaya koymaya yönelir. Folklor ve biçembilim arasındaki ilişki de tam olarak bu noktada başlar. Söz konusu ilişki hem metinsel (gösteren) hem de bağlamsal (ve gösterilen) düzlemde biçembilim aracılığıyla incelene-bilir. Hem metinsel hem de bağlamsal düzlemde araştırılacak folklor ve biçembilim ilişkisi, biçembilimin verilerinin alana uyarlanarak kullanılmasını gerektirir. Bu doğrultuda folklor söyleminde biçembilimin dile ilişkin yöntemsel verilerini anlambilimsel (çünkü biçem anlam üretir) bir bakış açısıyla da değerlendirmek yerinde olur. Biçembilim kavramlarının anlambilimsel bir bakış açısıyla kullanımı, anlam ve biçem arasında bir bağ kurulmasına olanak sağlayarak metnin farklı (hem gösteren hem de gösterilen) düzlemlerde çözüm-lenmesine; doğal olarak önceleme kavramının şemsiye terim olarak devreye girmesine kapı aralar. Çünkü önceleme, bir metnin hem anlatım hem de içerik düzlemlerinde incelenmesini ifade ederek anlamın hem yüzey yapıda hem de derin yapıda nasıl üretildiğini ve folklorik değerlerin nasıl aktarıldığını ortaya koyar. Böylece öncelemenin bağlaşıklığı ve öncelemenin tutarlılığı kavramlarını folklor söylemi ve folklorik metin-ler bağlamında konumlandırmak olasıdır. Folklor bağlamında öncelemenin bağlaşıklığı kavramı, folklorun ifade biçiminin anlatımın biçimi kavramı aracılığıyla incelenmesine olanak sağlayarak temelde yineleme ve koşutluk kavramlarını öncelemenin bir parçası hâline getirir. Söz konusu durum Bascom’dan hareketle folklorun eğlence-eğlendirme ve eğitim işlevinin görünür kılınmasını sağlar. Öncelemenin tutarlılığı ise folklorik değerlerin birer folklorbirim olarak birbirlerine nasıl eklemlenip anlamın nasıl üretildiğini ifade ederek içeriğin biç","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2024-02-28","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140423009","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"GAMALI HAÇ (SWASTİKA) VE BUDİST UYGUR KÜLTÜRÜNDE KULLANIMI","authors":"Hasan İsi̇","doi":"10.58242/millifolklor.1332651","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1332651","url":null,"abstract":"Eski Türk dinî, Gök Tanrı inancı, Budizm, Manihaizm ve İslamiyet gibi öğreti ve dinlere da-yanmaktadır. Eski Türk düşünce sistemi, başta ritüel ve ayinler gibi uygulamalar olmak üzere, kültür yaşantımızı gösteren birçok unsuru bünyesinde barındırmaktadır. Kronolojik olarak dinî kültür ve etkileşimler açısından yazılı belgeler bizlere, Eski Türk dinî inanç sisteminin Budizm ve İslamiyet gibi iki ana kola sahip olduğunu göstermektedir. Çalışmanın konusu, Buddha dinî temelli eski Türk inanç sistemi olduğundan Budist düşünce sisteminin Eski Türklerdeki yansımaları önem arz etmek-tedir. Eski Türk dinî yaşamının bu kolu, 9-14. yüzyılları kapsamakta ve ağırlıklı olarak da Buddha dinine dayalı gelişen Budist Uygur dinî yaşamını oluşturmaktadır. Başta Çince olmak üzere, Tibetçe, Soğdca, Toharca ve Sanskritçe gibi dillerden yapılan çevirilerle gelişim bulan Eski Türk düşünce sisteminin Budist kolu, Eski Türklerin Budist yaşantısını göstermesi bakımından dikkat çekici unsur-lara sahiptir. Dharma (öğreti) temelli Budist fikirlere dayanan dinî gelenek, günümüze gelen yazılı ürünlerle görülmektedir. Buddha dinine dayalı Eski Türkçe yazılı metinler dışında, Turfan ve Dun-huang çevresindeki yaşam alanlarında elde edilen sanatsal ürünler, zengin bir Budist kültürün varlı-ğından da haberdar etmektedir. Eski Türk inanç sisteminin Budist kolu, canlı ve gelişkin dinî uygu-lamalar kültürüne sahiptir. Meditasyon, yoga ve görselleştirme uygulamaları ile tefekkür etme, büyü-lü sözlerle dinî ve din dışı amaçlarla korunma arzusu, icra edilen uygulamalarla görülmektedir. Çin, Soğd ve Tohar Budizmi’ne dayalı olarak gelişen ve kronolojik olarak 9-12. yüzyılları kapsayan Türk Budizmi, Uygurların 13. yüzyılda Moğol hâkimiyetine girmeleri ile Buddha dininin başka bir kolu olan Tibet Budizmi ile tanışmışlardır. Budist bir inanırın ‘aydınlanma’ amacını büyülü sözler, kutsal daireler, meditasyon ve yoga gibi tekniklerle kısa sürede gerçekleştirmesini ilke edinen Tibet Budiz-mi, Eski Türk inanç sisteminde Tibet etkili Budist düşünce sisteminin unsurlarını göstermesi bakı-mından zengin örneklere sahiptir. Eldeki çalışma, bu yönüyle yazılı metinler tanıklığında Tibet etkili Budist düşünce sisteminin Budist Uygurlardaki yansımalarını ele almaktadır. ‘Şans/talih’ kavramına dayalı sembolik bir nesne olan Sanskritçe swastika ifadesi, ‘gamalı haç’ olarak bilinmektedir. Dünya üzerinde başta Hindistan olmak üzere, Afrika ve Amerika gibi birçok kültürde swastika ‘gamalı haç’ figürü, ‘iyi şans/talih, zenginlik’ bildirir. Eski Türk inanç sisteminde hem siyasi bir terim hem de ‘iyilik getiren şey, baht, talih ve uğur’ anlamlı ‘kut’ ifadesiyle ilişkili olan swastika terimi, ilk kez Buddha dinine dayalı dinî bir kültür geliştiren Uygurlar vasıtasıyla görülmektedir. Bu doğrultuda, çalışmada öncelikle swastika teriminin sahip olduğu niteliklere değinilip kavramın Budist düşünce sisteminde içerdiği dinî anlam ortaya konacaktır. Devamında ise Eski Türkçe yazılı belgeler tanıklı-ğında, swastika terimi ","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2024-02-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140461088","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dede Korkut’ta ve Kutadgu Bilig’de Yemeğin Farklı Toplumsal Örgütlenme Biçimlerindeki Anlamı","authors":"Makbule Uysal","doi":"10.58242/millifolklor.1236579","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1236579","url":null,"abstract":"İnsanlığın başlangıcından itibaren üretimi, tüketimi, ulaşımı, sunumu, kutsallığı gibi pek çok açıdan ele alınan yemek, içine doğulan toplumun kişiye yüklediği kültürel unsurlardan biridir. Kültürel bir unsur olarak yemeğin hayati önemi, insanlık tarihinde çeşitli dönüm noktalarını belirlemiştir. Buna göre, insanların ilk besinleri olarak deniz ürünlerini tüketmesinden avcı-toplayıcıya dönüşmesi, avcı-toplayıcıdan çobanlık/ besiciliğe ve tarım dönemine geçişin hepsi, besinin temin edilmesinde hayatta kalmaya yönelik insani çabayı işaret eder. Planlı avlanma, insanın toplulukla hareket etmesini mecbur kılmıştır. Sırasıyla ateşin kullanımı, hayvanların evcilleştirilmesi ve tarımın ortaya çıkması; çeşitli dinsel inanç ve pratiklerin gelişmesine, aydınlatmaya, yemeklerin pişirilerek yenmesine, çoban/besici devrimine, yerleşik toplum düzeninin, yazının, kentleşmenin ve toplumsal sınıfların ortaya çıkmasına neden olmuştur. Bu gelişmeleri bir kırılma olarak değerlendirdiğimizde, bu kırılmaların her biri gerek insanın fiziksel evrimini gerekse toplumsal örgütlenmelerini doğrudan etkilemiştir. Hayatta kalmaya yönelik beslenme alışkanlığının bir noktadan sonra sadece hayati olma özelliğini yitirdiğini söylemek mümkündür. Yemeğin kültür tarihi içerisindeki yerine dair tarihi vesikalardan (yemek kitapları, kayıt defterleri vb.), arkeolojik kazılardan ve yerli toplulukları inceleyen antropologların ortaya koyduğu çalışmalardan çeşitli bilgileri edinmek mümkündür. Bunların yanı sıra toplumların geçmişten günümüze ulaşan, bugün edebiyat tarihi içerisinde değerlendirilen metinler de yemek kültürlerine dair bilgiler içermektedir. Bu tür eserler, ortaya çıktıkları toplumun aynası niteliğinde olduklarından ister sözlü kaynaktan beslensin isterse yazılı olarak ortaya çıksın toplum yapısı hakkında bilgi verirler. Bu çalışmada, Dede Korkut(DK) ve Kutadgu Bilig(KB) eserleri yemek kültürü üzerinden değerlendirilecektir. Bu iki eserin seçilmesindeki neden, Türk kültürünün iki farklı toplumsal örgütlenme modelini temsil etmeleridir. DK ve KB edebi olarak bakıldığında türleri, içerikleri, üslupları, eserlerin oluşumları ve en önemlisi aktarım ortamları açısından farklılık gösterir. Bu eserlerin bahsedilen farklılıkları aynı zamanda Türkler içerisindeki farklı toplumsal örgütlenme modellerini de temsil etmektedir. Burada aynı dönemde yaşamış dahi olsa farklı toplumsal örgütlenmelerin varlığı bilinmektedir. Orta Asya’da Karahanlı Devleti gibi tarımsal üretim sebebiyle yerleşik düzenin, kentleşmenin ve toplumsal tabakalaşmanın görüldüğü devlet yapılanmalarının yanında yaklaşık aynı dönemlerde Oğuzlar gibi göçebe toplulukların da olduğu görülmektedir. Türk tarihinin aynı gelişimsel ve homojen bir evrim modeli üzerine konumlandırılamayacağı, sadece tarih disipliniyle ilişkilendirilen metinlerde değil bugün edebiyat tarihi içerisinde hem dil hem edebi özellikleri açısından değerlendirilen yazılı kaynaklardan da anlaşılmaktadır. Bu anlamda metinlerde yer alan besinlerin, kurulan ","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2024-01-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140488769","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"KÜLTÜREL MİRAS UNSURU OLARAK YAYLA MUTFAK KÜLTÜRÜ: GÜMÜŞHANE İLİ ÖRNEĞİ","authors":"H. Zeybek, Suat Akyürek, İsmail Çalik, S. Taş, Rıfat Pi̇r, F. Kaya","doi":"10.58242/millifolklor.1228043","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1228043","url":null,"abstract":"Türkiye’de geleneksel olarak hayvancılık amaçlı kullanılan yaylalar, yaz aylarında hayvan otlatmak, küçük çaplı da olsa tarım faaliyetlerinde bulunmak veya dinlenmek amacıyla kendilerinden faydalanılan geçici yerleşme alanları özelliği taşırlar. Tarım arazilerinin dar ve parçalı olduğu Gümüş-hane ili (özellikle ilin kuzeydeki arazileri) ve çevresi ülkemizde yaylacılık faaliyetlerinin en yoğun olduğu sahalar arasında yer almaktadır. Yörede hayvancılıkla meşgul olan halk için otların uzun süre kurumadan yeşil kaldığı yaylalar büyük önem taşımaktadır. Yaylalar, çeşitli özellikleri yanında aynı zamanda kültürel bir birikimin adeta gizli bir hazinesi niteliğindedir. Önce Orta Asya, sonrasında da Anadolu’da binlerce yıldır hayvancılık amacıyla yaylak ile kışlak arasında yer değiştiren topluluklar, sürdürdükleri ekonomik faaliyetlerin ve yaşadıkları coğrafyanın etkisiyle kendilerine has bir kültür oluşturmuşlardır. Bu kültürün en önemli unsurlarından birini de yayla mutfağı oluşturmaktadır. Yayla mutfağı, Türk toplumsal hayatında geçmişten beri süregelen yayla hayatının vazgeçilmez olgu-larından birini oluşturmaktadır. Yayla mutfak kültürü, zamanla birçok yönden ayırt edici öğenin eklenmesi ile özgün bir kimlik kazanmıştır. Mutfak kültürünün oluşmasında, coğrafi bölge, sosyo-ekonomik yapı, gelenek, görenek, tarım, hayvancılık ve teknolojik gelişmeler etkili olmuştur. Bu çalışma kapsamında da kültürel miras unsuru olan yayla mutfak kültürünün geldiği son nokta ele alınmış, gelişimsel açıdan yayla mutfak kültürünün olumlu ve olumsuz yönleri tartışılmıştır. Yayla mutfağına ilişkin mevcut durumun yerinde tespit edilmesi için Doğu Karadeniz Bölümü illerinden Gümüşhane yaylalarına saha çalışmaları düzenlenmiştir. Bu çalışmalar kapsamında yayla sakinleri, muhtarlar, işletme sahipleri ve çeşitli paydaşlarla görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerden elde edilen veriler üzerinden içerik analizi ve betimsel analiz yapılmıştır. Analizler sonucunda, yayla mutfak kültürü dört ana tema ve on alt tema üzerinden kategorize edilmiştir. Gümüşhane yayla mutfak kültürünün temel yapısını oluşturan bu dört ana temayı; hayvansal ürünler, tarımsal ürünler, yöresel ürünler, yenilebilir yabani bitkiler ve mantarların oluşturduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katego-rize edilen her bir tema katılımcıların ifadeleri, gözlem ve ikincil verilere dayalı olarak bulgular kısmında değerlendirilmiştir. Ayrıca yaylalar da bakılan hayvan sayısı ve ekilen alan miktarı bakımından azalmaların olduğu, eskiden yayla halkı tarafından üretilen hayvansal ve tarımsal ürünlerin miktarının fazla olduğu ancak günümüzde yaylada yaşayan hanelerin genel itibari ile kendilerine yetecek kadar üretim gerçekleştirmeye çalıştığı, haftalık merkez yaylalarda kurulan pa-zarlardan veya ilçelere yakın marketlerden temel ihtiyaçlarını satın aldıkları tespit edilmiştir. Bunun yanında yaylalarda yapılan yöresel yemek ve yiyecekler listelenmiş ve yöresel yemek kültürünün bölgeye özgü ürünler kullanılarak devam ettiği göz","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2024-01-24","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140497263","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"UYGUR GELENEKSEL GİYİM KUŞAMINDA KUŞAK","authors":"Hatice Veli̇","doi":"10.58242/millifolklor.1093961","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1093961","url":null,"abstract":"Giyim kuşam, eski toplumlarda bireylerin toplumsal kimliğini ve statüsünü belirleyen ayırt edici unsurlardan birini oluşturmuştur. Giyim kuşam aynı zamanda toplumlar ve kavimlerin sanatsal ve maddi zenginliklerini ortaya koymaktadır. Türklerin kültür tarihi incelendiğinde, Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar geniş bir coğrafya ve uzun bir zaman diliminde çeşitlilik arz eden bu zenginlik görülebilir. \u0000Türklerin giyim kuşamları, kullandıkları ana malzemeler ve giyim kuşam tarzları açısından komşu kavimler ve uluslardan ayrılmıştır. Konargöçer yaşam tarzını benimseyen Türklerin giyim kuşamının ana malzemesini yünden ve deriden yapılan giysiler oluşturmuş ve deri ve yün neredeyse her tür kıyafetin yapımı için kullanılmıştır. Ancak yerleşik yaşam tarzıyla birlikte ipekli kumaşların da yaygın bir şekilde kullanıldığı görülmüştür. Türklerin giyim kuşamları tarihi süreç içerisinde benimsedikleri yaşam tarzları, yaşadıkları coğrafyaya, dini inançlara ve etkileşim içinde oldukları kavimler ve ulusların değişmesine bağlı olarak değişmiştir. Ancak başlıklar, kuşak ve kemerler Orta Asya’dan Anadolu’ya hiç değişmeyen bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. \u0000Göktürklerden kalan balballar Türklerin giyim kuşam tarzıyla ilgili önemli bilgiler vermektedir. Bunun yanında Koço ve Shazhou Uygurlarından kalan duvar resimleri eşsiz bir değere sahiptir. Bu duvar resimlerine portreleri çizilen Uygurlar, giyim kuşamındaki belli başlı özelliklerinden dolayı diğer etnik gruplardan ayrılmıştır. Bu çarpıcı özelliklerden biri de Uygur erkeklerinin giyim kuşamlarında kullandıkları kemerler ve kuşaklardır. Duvar resimlerinden tespit edildiğine göre kuşaklar ve kemerler, toplumun her kesiminden yetişkin erkeklerin giyim kuşamında kullanılmış; yiğitlik ve cesaretin sembollerinden biri sayılmıştır. Din adamları, kadınlar ve çocukların giysilerinde ise kuşaklar ve kemerlerin kullanılmadığı tespit edilmiştir. Bunun yanında yetişkin erkekler beline hem kuşak hem de kemer bağlamışlardır. Kemerlere çeşitli silahlar ve av aletleri asılırken, kuşaklara ise aşağıya doğru uzanan küçük çantalar bağlanmış ve bu çantalara günlük yaşamda gerekli olan çeşitli eşyaların konulduğu görülmüştür. Kuşak ve kemer bağlama âdeti, İslamiyet’ten sonraki dönemlerde de yaygın kullanılmış ve Türklerin giyim kuşam kültürünün ayrılmaz bir parçasını teşkil etmiştir. Bu konuda Kaşgarlı Mahmut tarafından kaleme alınan Divanü Lugati’t-Türk çok önemli bilgiler vermektedir. Giysilerde kemer ve kuşak kullanımı daha sonraki dönemlerde de karşımıza çıkmaktadır. Kuşaklar Anadolu’da ve Orta Asya’da Batı tarzı modern giysilerin yaygınlaşmasından önce geniş bir biçimde kullanılmıştır. \u0000Yeni Uygurcada pota veya belbaġ/belvaġ olarak adlandırılan kuşaklar, günümüzde Doğu Türkistan’da yaşayan Uygurlar arasında Batı tarzı takım elbiseler ve ceketlerin yaygınlaşmasından önce oldukça yaygın bir şekilde kullanılmıştır. Kuşaklar Uygurlarda erkek giysilerinde kullanılmış ve erkeklerin toplumsal kimliğini belirleyen önemli unsurlardan biri","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2024-01-14","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140508774","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"POPÜLER KÜLTÜR VE FOLKLORUN KORUNMASI TAVSİYE KARARI: HAZIRLIK SÜRECİ VE METNİ","authors":"Yerke Özer","doi":"10.58242/millifolklor.1279655","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1279655","url":null,"abstract":"UNESCO’nun somut olmayan kültürel miras alanındaki çalışmaları 1972 yılında kabul ettiği “Doğal ve Kültürel Miras Sözleşmesi”nin ardından Bolivya hükümetinin Evrensel Telif Hakları Sözleşmesine geleneksel kültürel mirasının korunmasına yönelik bir madde eklemesi önerisi ile hız kazanmıştır. \u0000Folklorun korunması için bir belgenin oluşturulmasına yönelik bu uzun sürecin sonunda 1989 yılında UNESCO “Popüler Kültür ve Folklorun Korunmasına Yönelik Tavsiye Kararı”nı kabul etmiştir. Bu Tavsiye Kararı, folklorun korunmasına yönelik ilk uluslararası belge olmakla birlikte, somut olmayan kültürel mirasın korunmasına yönelik önemli adımlardan biridir. Tavsiye Kararı, folklorun tanımlanması, tespiti, korunması ve bu konuda uluslararası işbirliğinin sağlanması gibi konuları kapsamaktadır. \u0000Bu kararın UNESCO’ya üye devletlerce uygulanması ve yaygınlaştırılmasına yönelik 1995-1999 yılları arasında çeşitli bölgesel toplantılar yapılmıştır. Bu toplantılardan folklorun korunmasına yönelik öneriler ve sonuçlar bir bütün olarak 1999 tarihinde Washington’da yapılan “Folklorun ve Geleneksel Kültürün Korunmasına Bağlı Olarak 1989 Tavsiye Kararının Küresel Değeri: Yerel Katılım Ve Uluslararası İşbirliği” Konferansında değerlendirilmiştir. Bu konferansta Tavsiye Kararı’ndaki özellikle folklorun tanımına yönelik eksiklikler belirtilmiş ve eylem planı sunulmuştur. Bu eylem doğrultusunda 1999 yılından itibaren somut olmayan kültürel miras alanında artan çalışmaların sonucunda 2003 yılında, günümüzde 125 ülkenin taraf olduğu Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi kabul edilmiştir. \u0000Bu süreç boyunca UNESCO’nun aldığı kararlar çerçevesinde yapmaya çalıştıkları ve bu konuda üye ülkelerin uygulamaları ve düşünceleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2023-12-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"138598601","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"AN LU-SHAN KÖROĞLU MU?","authors":"Alimcan İnayet","doi":"10.58242/millifolklor.1236301","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1236301","url":null,"abstract":". Edwin G. Pulleyblank Çince An Lu-Shan adının Soğdca Roxśan / Rokhshan \"parlak\" sözcüğünün Çincedeki söyleniş biçimi olduğunu ileri sürünce, An Lu-shan ile Ali Ruşen / Ruşen Ali / Ruşen / Rauşan / Rövşen / İrişvan adlarıyla da bilinen Köroğlu arasında bağlantı kurulmaya başlamıştır. Celil Kabiroğlı \"Köroğlu'nun Çin Kökenleri\" adlı makalesinde An Lu-shan ile Köroğlu'nu karşılaştırmıştır. Çin tarih kayıtları incelendiğinde, gerçekten An Lu-shan’ın adı, doğumu, karakteri, aşk macerası, körlüğü ve mücadele serüveni ile Türk destanları, özellikle Göroğlu / Köroğlu arasında büyük koşutlukların bulunduğu görülür. An Lu-shan adı “parlak” anlamındaki Sogdca Roxśan / Rokhshan sözcüğüne dayandırılmakta ise de bize göre, bu adın aslı Türkçe Alyaruk tan gelmektedir. Çünkü An Lu-shan’ın Türk ve şaman olan annesi daha sonra Sogd olduğu ileri sürülen An Yan-yan ile evlenince, Türkçe Alyaruk adı Sogdcalaştırılarak Alroşan / Alruşen olmuştur. Bu ad fonetik, morfolojik ve semantik yönden bazı değişim ve dönüşümlere uğrayarak Çincede Ya Luo-shan, A Luo-shan ve An Lu-shan şeklinde kaydedilmiştir. Çin tarih kayıtlarına göre, An Lu-shan acımasız, zalim, kurnaz ve hırsızdır. 20 yaşındayken koyun çalmış ve yakalanarak idam cezasına çarptırılmıştır. Köroğlu destanının çeşitli kol ve varyantlarında da Köroğlu'nun eşkıyalığı ile ilgili örnekler bulunmaktadır. Onun yol kesip haraç kesmesi, adam kaçırması ile ilgili ayrıntılara rastlamak mümkündür. Bazı varyantlarda Köroğlu “uğru”, yani hırsız olarak betimlenmektedir. An Lu-shan'ın İmparator Xuan-zong'un hatunu Yang Gui-fei ile yasak ilişkisi de söz konusudur. An Lu-shan bu hatunla olan ilişkiyi kullanarak birçok kapıyı açmıştır. Köroğlu da hükümdar ve paşa kızlarını kaçırarak evlenmektedir. Çin kaynakları An Lu-shan'ın fiziki özelliğinden bahsederken onun 200 kilonun üzerinde olduğunu yazmaktadır. Onun iri yarı fiziki özelliği ile Göroğlu’nun bazı varyantlarda görülen devlere has özellikleri arasında paralellik vardır. An Lu-shan'ın macera dolu bir yaşamı vardır. 745'te 150,000 kişilik ordusuyla Tang Hanedanlığına karşı isyan eden Kitanların üzerine yürümüş, 751 yılında tekrar isyan eden Kitanlara karşı 60,000 kişilik ordusuyla sefere çıkmıştır. An Lu-shan 8000 genci kendi evlatlığına alarak bunlardan kendine en yakın seçkin bir birlik oluşturmuş, 755 yılında Tang imparatoruna karşı isyan başlatmıştır. Emri altındaki Si, Kitan, Tongra, Shi-wei ve Göktürk gibi çeşitli etnik gruplara mensup askerlerden oluşan 150,000-200,000 kişilik orduyla Luo-yang'a saldırmış ve 756 yılında Büyük Yen Devleti'ni kurarak kendini imparator ilan etmiştir. Chang-shan, Yung-Ch'in, Chang'an, Tai-yuan, An Lu-shan’ın saldırdığı şehirler arasındadır. An Lu-shan'ın faaliyet alanının genişliği ile Köroğlu'nun faaliyet alanının genişliği arasında önemli paralellikler söz konusudur. Göroğlu / Köroğlu’nun faaliyet alanları arasında Ceyhun, İsfahan, Gürcistan, Zengi (Zenci)ler ülkesi, Beyşehri, Acemistan, Nallihan, Bolu, Çin-Maçin, Hindistan, Mısır bulunma","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2023-11-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139271170","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"SEMBOLİK ETKİLEŞİM BAĞLAMINDA MÜZİK BARIŞ MANÇO ÖRNEĞİ","authors":"Gülden Filiz Önal","doi":"10.58242/millifolklor.1166312","DOIUrl":"https://doi.org/10.58242/millifolklor.1166312","url":null,"abstract":"Sembolik Etkileşimciliğe göre, bireylerin nesnelere yüklediği anlam, diğer bireylerle yaşadığı toplumsal etkileşim sonucunda şekillenmektedir. Bunlar, gündelik hayattaki eylemlerden olan; sosyal medya paylaşımları, dinlediğimiz müzikler, giydiğimiz kıyafetler, saçımızın rengi ve şekli ya da yediğimiz yemeğe kadar bireysel olarak belirlediğimiz pek çok davranış ve tercih biçimi olarak karşımıza çıkar. Bireyler de bu dinamikler sayesinde birbirleriyle iletişim kurarlar. Bireylerin birbirleriyle iletişime geçtikleri ve etkileşim sağladıkları en etkili araçlardan biri de müzik ve müziğin dilidir. Yapılan pek çok çalışmada da işaret edildiği üzere müzik sadece eğlence aracı olmaktan çıkmış, başta bilim, sanat ve eğitim olmak üzere pek çok alanda önemli görevler üstlenmiştir. Bireylerin oluşturduğu kültürün en önemli unsurlarından biri olan müzik, toplumsal etkileşimlerin sonucunda ortaya çıkmış ve gelişmiştir. Hatta kimi zaman toplumsal gelişmelere öncülük etmiş kimi zaman da yaşanan toplumsal olaylardan etkilenerek kendine bir yol çizmiştir. Müzik sayesinde toplumda; aşk, saygı, yardımseverlik gibi pek çok değer, sözlü olarak dile getirilmekte ve paylaşılmaktadır. İçinde bulunduğu toplumun kültürel özellikleriyle şekillenen müzik, farklı dönemlerde farklı türden eserler ile bireylerin yaşantılarına önemli vurgular yapmakta ve toplumsal yaşamın adeta aynası olmaktadır. Bu yönüyle müzik, bireylerin kendisini ifade etmek üzere kullandığı önemli sosyal araçlardan biri olarak, sosyal kimliklerin yansıdığı sosyolojik betimleme alanına dönüşmektedir. “Modern Ozan” olarak nitelendirilen Barış Manço’nun yorumladığı pek çok eseri bulunmaktadır. Bu çalışmada, farklı değerleri ve anlatım biçimini yansıttığı düşünülen Manço’ya ait üç eserin sözleri üzerinden Sembolik Etkileşime dayalı bir analiz yapılmıştır. Barış Manço, “Barış” ismi verilen ilk Türk vatandaşı olması sebebiyle, sanki doğumuyla bile adeta bir sembol olmuştur. Manço, müzisyen ve kültür aktarıcısı kimliğini on iki kez dolaştığı dünyadan topladığı verilerle ve her şarkısında ders niteliğinde verdiği mesajlarla günümüze kadar taşımıştır. Birçok eserini, toplumcu bir bakış açısıyla atasözü, deyim ve halk deyişlerinden beslenerek ürettiği gözlenmiştir. Barış Manço’nun şarkı sözlerinde özellikle; saygı, sevgi, duyarlılık, kanaatkâr olma, paylaşmanın önemi, vefalı olma, görgülü olma, insana değer verme, sabır, aile birliğinin önemi, bağımsızlığın birey ve toplum üzerindeki etkisi ve önemi, barışsever olma, dostluk, merhamet, affedici olma, cömertlik, çalışkanlık, dürüstlük, hoşgörü, iyi niyetli olma, misafirperverlik, sadelik gibi pek çok değer tespit edilmiştir. Kısacası şarkılarında aslında herkesin bilip de söyleyemediğini farklı semboller aracılığıyla, akıcı ve yalın bir Türkçe kullanarak müzik yoluyla mesaj olarak aktarmıştır. Kolay anlaşılırlığı sayesinde etki gücünü yükselten eserleriyle hemen her yaş grubuna hitap etmiştir. Böylece toplumsal bütünlüğün oluşmasında önemli katkılar sağlamıştır. B","PeriodicalId":44416,"journal":{"name":"Milli Folklor","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.2,"publicationDate":"2023-11-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139288673","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":4,"RegionCategory":"社会学","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}