KIRSALDA SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRASIN HARİTALANMASINDA BİR YÖNTEM ÖNERİSİ: GÜZELSU (AKSEKİ) ÖRNEĞİ

Kültürel miras değerlerinin yeterli derecede ve tüm yönleriyle belgelenmemesi bu değerlerin ko-runması ve gelecek kuşaklara aktarılmasında sorunlara neden olmaktadır. Bu sorun özellikle kırsal yerleşimlerdeki kültürel miras değerlerinin korunmasında ve sürdürülmesinde yaşanmaktadır. Kırsal alanlar genelde göz önünde olmadığı için bu alanlardaki kültürel miras unsurları evrensel anlamda yeteri kadar tanınmamakta, bu nedenle belgeleme ve tescilleme işlemlerinde eksiklikler, gecikmeler ve hatalar yapılabilmektedir. Kırsaldaki kültürel miras değerlerini bütün özellikleriyle belgelemek ve evrensel anlamda tanıtmak için yeni yöntemlere ihtiyaç vardır. Günümüzde dijital haritalar bilginin evrensel çapta yayılması ve hızlı ulaşılması açısından oldukça fayda sağlamaktadır. Aynı zamanda dijital haritaların kültürel miras değerlerinin belgelenmesi ve tanıtılması hususlarında faydalı bir yöntem olacağı düşünülmektedir. Çünkü kültürel miras değerlerinin öncelikle mekân kavramı ile birlikte ele alınması gerekmektedir. Kültürel miras değerleri doğdukları yer ile bir bütünlük içindedir. Mimari, arkeolojik, doğal anıt ve sitlerden meydana gelen somut kültürel miras değerleri zaten mekânsal unsurlardır ve Unesco ile Avrupa Konseyi tarafından sunulan dijital haritaları coğrafi haritalar üzerinden kurgulandığı için anlaşılmaları kolaydır ve kültürel mirasın yerini tam olarak belirtmektedir. Ancak somut olmayan kültürel mirasın Unesco tarafından sunulan dijital diyagramı, ağırlıklı olarak kültürel unsurlar ve ait oldukları ülkeler üzerinden planlanmıştır. Bu nedenle kültürel mekanlara çok üst ölçekten değinilmiştir. Oysaki somut olmayan kültürel miras değerlerinin kendine özel mekanları vardır. Gelenek-görenek, yaşayış tarzları ve coğrafyanın da şekillendirdiği somut olmayan kültürel miras değerleri ortaya çıktığı mekanlarda vücut bulmaktadır. Somut olmayan kültü-rel mirasın gerçekleştiği, ait olduğu ve anlam kazandığı mekanları vardır. Bu nedenle somut olmayan kültürel mirasın kendi özel mekanıyla ilişkisini kurmadan belgelemek ve korumak mümkün değildir. Bu çalışmada somut olmayan kültürel miras unsurlarının somut olarak ortaya çıktığı mekanları kültü-rel haritalama ile belgeleyerek örnek bir çalışma yöntemi geliştirmek amaçlanmıştır. Çalışma alanı olarak Anadolu’dan bir kırsal alan seçilmiştir. Çünkü Anadolu’daki kırsal yerleşimler el sanatları, halk oyunları, efsaneler ve halk hikayeleri, ritüeller ve şölenler, yeme-içme kültürü, yayla kültürü gibi somut olmayan kültürel miras unsurları ve unsurların gerçekleştirildiği yer olan kültürel mekan-lar açısından oldukça zengindir. Bunlardan birisi de çalışma alanını oluşturan Akseki ilçesi Güzelsu kırsal yerleşimidir. Örneklem alanda somut olmayan kültürel mirasın somut kültürel mekanları ile arasındaki ilişki incelenmekte ve kültürel haritalama yöntemi ile belgelenmektedir. Kültürel haritala-ma dijital yöntemlere dayandırılmış ve koordinatlarıyla birlikte haritaya aktarılmıştır. Araştırma, katılımcı – gözlem yöntemiyle yapılmış olan bir alan çalışmasıdır. Arşiv araştırmaları, alandaki so-mut verilerin analizi, yerli halk ile yapılan sözlü görüşmeler bu çalışmanın materyalini oluşturmakta-dır. Çalışma sonucunda önerilen haritalama yöntemiyle elde edilen verilerin kültürel mirasın doğru ve kalıcı bir şekilde belgelenmesine ve korunarak gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlayacağı beklenmektedir.