{"title":"PROBLEM OF POSSIBLE RATIONAL METAPHYSIC ACCORDING TO IBN KHALDUN","authors":"Hasan Tanrıverdi","doi":"10.14395/hititilahiyat.466023","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.466023","url":null,"abstract":"Insanin ruh ile bedenden meydana gelen bir varlik oldugu ve ruhunun orijin itibariyle duyulur ustu âlemden geldigi iddiasi, dusunce tarihinde insanin bu âlemle ontolojik ve epistemolojik iliskisi meselesini daima canli tutmustur. Insanligin epistemolojik ilgisinin duyulara konu olan gorunen âleme yoneldigi kadar hakkinda hicbir duyusal alginin mumkun olmadigi metafiziksel âleme de yonelmesi bundan dolayidir. Bu da bilginin kaynagi, siniri, metafiziksel âlemin bilgisinin imkâni, eger mumkunse bunun hangi epistemolojik yetiler ile elde edilebilecegi ve bu bilginin dogruluk degerinin ne oldugu gibi felsefi tartismalari beraberinde getirmistir. Islam felsefesi geleneginde Messâi filozoflar olarak bilinen Kindi, Fârâbi, Ibn Sinâ ve Ibn Rusd rasyonel metafizigin en onemli temsilcileri olarak karsimiza cikmaktadir. Cunku onlar basta Tanri’nin varligi ve sifatlari, peygamberlik, yaratma ve yeniden dirilme olmak uzere bu tur metafiziksel meseleleri akil ile temellendirmeye calismislardir. Onlarin bu akli temellendirme tesebbusleri, Gazzâli basta olmak uzere bircok dusunur tarafindan, metafiziksel meseleler aklin kavrama alaninin disinda kaldigi gerekcesiyle elestirilmistir. Bu calismada, Messâi filozoflari elestiren dusunurlerden biri olan Ibn Haldun’un rasyonel metafizik hakkindaki gorusleri, metafizigin temel meselelerinin akilla temellendirilmesinin mumkun olup olmadigi konusundaki fikirleri uzerinde durulacaktir.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"26 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87464138","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"ZERKÂ’NIN EL-FIKHU’L-İSLÂMÎ FÎ SEVBİHİ’L-CEDÎD ADLI KİTAP PROJESİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA","authors":"Eren Gündüz","doi":"10.14395/hititilahiyat.434799","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.434799","url":null,"abstract":"Bu makalede, Mustafa Ahmed ez-Zerkā’nin “el-Fikhu’l-Islâmi fi sevbihi’l-cedid” adli kitap projesinin kapsami konusunda yeni bir kanaat ortaya konulmasi ve muellifin bu proje kapsaminda yayimlamis oldugu ilk iki eserin yeni baskilarinda yapilan degisikliklere dikkat cekilmesi hedeflenmistir. Bu amacla evvela muellifin kitaplarinin on sozlerindeki aciklamalardan hareket edilerek oradan elde edilen bilgilerin eserlerin muhtevasi ile karsilastirmali bir sekilde yorumlanmasiyla projenin amaclari ile sonuclari arasindaki iliski sorgulanmistir. Daha sonra, muellifin “el-Medhal ilâ nazariyyeti’l-iltizâmi’l-‘âmme” adli eserine yeni baskida eklemis oldugu “Nususu mevâddi’n-nazariyyeti’l-âmmeti li’l-iltizâmât fi’l-fikhi’l-Islâmi” adli kanun tasarisinin bu projeyle iliskisinin belirlenmesine calisilmistir. Vardigimiz kanaate gore bu tasari, muellifin yaptigi nihai degisiklikte baslangictaki plandan farkli bir bicimde ortaya cikmis olsa da, daha once projenin dorduncu cildi icin planlanmis olan asil calismanin yerine ikame edilmis bir metindir. Zerka’nin Islam fikhini yeni bir uslupla sunma cabasinin somut neticelerinden bir olan bu metin, hem onun bu cabasinin dogru anlasilabilmesi hem de Islam fikih tarihinin son doneminin en onemli gelismelerinden biri olan Islam fikhina dayali kanun yapma faaliyetinin daha ileri bir noktaya tasinabilmesi bakimindan farkinda olunmasi gereken bir ozellige sahiptir.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"74601497","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"DİN PSİKOLOJİSİ ALANINDA TÜRKİYE’DE YAPILAN LİSANSÜSTÜ TEZLER (2012-2018) ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME","authors":"Nevzat Gencer","doi":"10.14395/HITITILAHIYAT.465724","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/HITITILAHIYAT.465724","url":null,"abstract":"Arastirma 2012-2018 arasindaki yillarda din psikolojisi alani ile ilgili yayimlanmis olan yuksek lisans ve doktora tezlerindeki genel yonelimleri belirlemek amaciyla yapilmistir. Calisma cercevesinde, YOK Ulusal Tez Merkezi veri tabani ve ISAM Ilahiyat Fakulteleri Tezler Katalogu veri tabani taranmis ve 133 yuksek lisans ve 36 doktora tezi olmak uzere toplamda 169 tez incelenmistir. Calismadaki veriler analiz edilirken betimsel istatistik kullanilmistir. 2012-2018 yillari arasinda din psikolojisi alani kapsaminda en fazla tezin Suleyman Demirel Universitesi’nden yayimlandigi gorulmustur. Belge/dokuman incelemeden sonra tezlerde en fazla tercih edilen calisma grubunun yerel halk ve yetiskin ve yasli bireyler oldugu; veri toplama teknigi acisindan en fazla anket tekniginin, arastirma konusu olarak da pozitif psikoloji konularinin, olumlu duygular-degerlerin tercih edildigi belirlenmistir. Tez katalogunda ise incelemeye konu olan 169 tez yazar ismi referans alinarak liste halinde sunulmustur. Arastirmanin son kisminda elde edilen sonuclar degerlendirilmis, az calisilan konular belirtilmis ve din psikolojisi bilim dali kapsaminda calisacak olanlara yonelik oneriler sunulmustur.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"5 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"80193849","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"MÂTÜRÎDÎ’NİN İLÂHÎ HİKMET ANLAYIŞI AL-MÂTURÎDÎ’S CONCEPT OF GOD’S WISDOM Prof. Dr. Ulrich Rudolph","authors":"Yunus Öztürk, Ersin Kabakci","doi":"10.14395/HITITILAHIYAT.505159","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/HITITILAHIYAT.505159","url":null,"abstract":"Musluman kelamcilarin tamamina gore Tanri’nin hikmet sahibi oldugu asikârdir. Fakat ‚Tanri hikmet sahibidir‛ ifadesi ile neyin kast edildigi o kadar da acik degildir. Bu yuzden mutekellimun, ilâhi hikmet hakkinda, Tanri’nin her zaman en iyisini yapmak zorunda oldugu seklindeki Mutezili gorusten (aslah), ne yaparsa yapsin Tanri’nin hikmet sahibi oldugu fikrini iceren gelenekselci yaklasima kadar uzanan cesitli izah bicimleri gelistirmislerdir. Bu calismamda Mâturidi’nin ilâhi hikmet anlayisina biraz isik tutmak istiyorum. Gorulecegi uzere, bu konu karmasik olup cesitli kelâmi tartismalari bunyesinde barindirmaktadir. Zira Mâturidi, bu terimi Tanri’nin kâdir-i mutlak oldugu dusuncesini, yaratilan dunyanin rasyonelligi fikri ile uzlastirmak icin kullanmistir.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"50 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78969163","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Değerler Eğitimi Kavramı Olarak Dürüstlük ve Dürüstlük Ölçeği (DÖ) Türkçe Formu: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması","authors":"Abdullah Yalniz, Yusuf Yikmaz","doi":"10.14395/hititilahiyat.468989","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.468989","url":null,"abstract":"Bu arastirmanin amaci Reysen ve Puryear tarafindan gelistirilen Durustluk Olcegini Turkce’ye uyarlamaktir. Ulkemizde psikoloji ve degerler egitimi literaturunde durustlugu olcmeye yonelik calismalarin son derece sinirli olmasi ve bu olcegin bir benzerinin Turkce’ye uyarlanmamis olmasi, bu calismanin yurutulmesi icin motivasyon kaynagi olmustur. Arastirma Sakarya Universitesinde ogrenim goren 313 ogrenci (139 kiz ve 174 erkek) orneklemi uzerinde yurutulmustur. Calismada nicel arastirma turlerinden betimsel tarama yontemi kullanilmistir. Olcegin yapi gecerligini olcmek icin yapilan dogrulayici faktor analizinde (DFA) tek boyutlu modelin iyi uyum verdigi ve olcegin orijinal faktor yapisi ile Turkce formun faktor yapisinin uyustugu gorulmustur ( x² = 24.50, sd= 15, RMSEA= .046, NFI= .97, CFI= .99, IFI= .99, RFI= .94, GFI= .98, AGFI= .95, SRMR= .037). DFA sonuclarina gore ki-kare degerinin serbestlik derecesine bolunmesi ile elde edilen deger x²/sd; 24.50/15=1.63 olarak bulunmus, bu deger ikinin altinda oldugu icin modelin cok iyi bir uyuma sahip oldugu gorulmustur. Olcegin madde toplam korelasyon katsayilari kabul edilebilir degerler arasinda siralanmaktadir. Olcegin Cronbach alfa ic tutarlik guvenirlik katsayisi .63 olarak hesaplanmistir ve bu deger, alanyazinda yer alan “ Cronbach Alfa degeri 0.60 ≤ α < 0.80 ise olcek oldukca guvenilirdir” seklindeki yargi ile ortusmektedir . Bu sonuclar DO’nun Turkce formunun gecerli ve guvenilir bir olcme araci oldugunu gostermektedir.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"15 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"80770135","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tefsirde Sebeb-i Nüzulün Bağlayıcılığı ve İşlevi","authors":"M. Yüksek","doi":"10.14395/hititilahiyat.496029","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.496029","url":null,"abstract":"Bir olay veya soru uzerine inen âyetlerin anlasilmasinda lafizlarin umum manalarinin mi yoksa sebeb-i nuzulun mu belirleyici oldugu konusu âlimler tarafindan tartisilmistir. Usulculerin ve tefsircilerin cogu ayetlerin manalarini tespit ederken lafizlarin umum manasini muteber kabul etmisler; bazi âlimler ise bu manalari sebeb-i nuzul rivayetleri cercevesinde belirlemislerdir. Esasinda bu iki gorusu benimseyen âlimler arasindaki ihtilaf, manalarin ve hukumlerin ilk muhataplarla sinirli olup olmadiginda degil, hukmun dolayli muhataplara gecisindeki yontem farkliligindadir. Lafizlarin umumunu dikkate alanlara gore dolayli muhataplar lafizlarin kapsamina baslangicta dahildir. Âyetleri sebeb-i nuzul cercevesinde anlayanlar ise dolayli muhatap ve manalara kiyas gibi yontemlerle gecis yapmaktadirlar. Bu calisma, âyeti sebeb-i nuzul etrafinda anlayanlarin sebeb-i nuzul rivâyetinden yoksun olmalari durumunda âyetten mana/hukum cikarabilme imkânini sorun edinmektedir. Calismada oncelikle lafzin umumiligi-sebebin hususiligi cercevesinde yapilan tartismalarin baglami analiz edilecek; daha sonra sebeb-i nuzulu bulanan âyetlerin kime hitap ettigi sorusu, usulde ele alinan hitap-muhatap iliskisi etrafinda cevaplanacaktir. Makalede, ayetlerin anlamlarini tahsis ettikleri iddia edilen sebeb-i nuzul rivayetlerinin cesitlilik arz ettikleri ve ayetlerin anlasilmasina farkli seviyelerde katki sunduklari tespit edilecektir. Neticede, sebeb-i nuzul rivayetlerinin -ayetlerin anlamlarini belirleyen degil- ayetlerinin anlasilmasina katki sunan argumanlar olduklari temellendirilecektir.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"59 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87197826","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"TEFSİR, KUR’AN’DA SADECE MURAD-I İLÂHÎYİ Mİ TESPİT EDER? MOLLA FENÂRÎ’NİN TANIMI ÜZERİNDEN BİR ARAŞTIRMA","authors":"M. Hocaoğlu, Enes Büyük","doi":"10.14395/hititilahiyat.504981","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.504981","url":null,"abstract":"Kasik donemde bazi mufessirler, mantiktaki tanim sartlarina gore Tefsir ilminin tanimini yapmaya calismislardir. Daha onceki bazi tanimlari dikkate alarak, onlarin eksik yonlerini ortaya koymuslar ve Tefsir’in mahiyetini yansitan tanim denemeleri yapmislardir. Tanim, mahiyeti yansitacagindan bu husus, Tefsir’in mahiyetiyle ilgili bazi meseleleri gundeme getirmistir. Ortaya cikan sorulardan biri sudur: Tefsir, Kur’an’da sadece muradi-i ilâhiyi mi tespit eder? Bu soruya verilen cevaba gore farkli tanimlar ortaya cikmistir. Meseleyi gundeme getiren Fenâri, soruya evet cevabi vermis ve sadece telaffuzla ilgili kiraatleri ornek gostermistir. Bu durumu karsilamasi icin de Tefsir tanimina bir kayit yerlestirmistir. Calismada ozel olarak Tefsir ve anlamla iliskili olmayan kiraat meselesi; daha genel olarak da Tefsir’in, Kur’an’i anlami disinda da inceleyip incelemeyecegi ve bunun kapsamina nelerin girebilecegi meselesi ele alinacaktir.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"16 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78842682","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"BİR İLMİ GELENEĞİN MERKEZİ: BÜYÜKAĞA KUR’AN KURSU -HAFIZLIK EĞİTİMİ, NİTELİĞİ, SORUNLARI VE BEKLENTİLERİ-","authors":"Ayşegül Gün, Şuayıp Özdemir, H. Apaydin","doi":"10.14395/hititilahiyat.504996","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/hititilahiyat.504996","url":null,"abstract":"Son donemlerde ulkemizde yurutulen din egitimi hizmetlerinin icinde, hafizlik egitimine ayri bir onem atfedilmektedir. Bu egitimden istenilen verimin elde edilebilmesi adina yapilan calismalara onemli bir katki da egitimdeki basarisiyla on plana cikmis olan Kur’an kurslarinin incelenerek, digerlerine ornek olusturan ozelliklerinin tespit edilmesiyle olacaktir. Bu amacla yaptigimiz arastirmada, calisma evreni olarak Amasya’da bulunan Buyukaga Kur’an Kursu1 secilmis, basarisinda etkili olan faktorlerin belirlenmesinde, ogrenci ve ogreticilerinin goruslerine basvurulmustur. Karma yontemle gerceklestirilmis bu arastirmada, Buyukaga Kur’an Kursunun basarisinda hem tarihi mekânin olusturdugu manevi atmosferin hem de ogreticilerin kendi aralarinda ve ogrencilerle kurdugu etkili iletisimin onemli rol oynadigi gorulmustur. Bununla birlikte, hafizliga baslama yasiyla ilgili yeni bir duzenlemenin gerektigi ve ogreticilerin bazi konularda hizmet ici egitime ihtiyac duydugu da tespit edilmistir.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"77299572","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"ŞER’Î DELİLLERDE ÖNCELİK MESELESİ ve ANLAMA YÖNTEMİNE ETKİLERİ","authors":"Saliha Kasapoğlu","doi":"10.14395/HITITILAHIYAT.464842","DOIUrl":"https://doi.org/10.14395/HITITILAHIYAT.464842","url":null,"abstract":"Usul ilmi, Islâm’in nasil anlasilmasi gerektigi problemini konu edinen bir ilim dalidir ve bu nedenle Islâm’in kaynaklari onun hareket noktasini teskil eder. Usul literaturunde bahsedilen kaynaklar uzerinde bir hiyerarsiye gidilerek Kur’an’in oncelendigi siralama genel kanaat olarak zikredilir. Ancak zaman zaman bazi kesimlerce sunnet, icmâ ve maslahatin deliller hiyerarsisinde oncelenmesi gerektigi dile getirilmistir. Bu iddialar anlama yontemlerimdeki farkliligin onemli bir nedenini olusturdugundan oldukca onem arz etmektedir. Biz bu makalemizde bahsedilen durumu incelemek adina oncelikle ileri surulen hiyerarsilerde hangi kriterin esas alindigini tespit etmeye calisacagiz. Ardindan Kur’an ve sunnetin oncelenmesi durumunu Hanefi ve Şafii ozelinde mezhepler uzerinden, icmâ ve maslahat delilinin oncelenmesi durumunu da bu delillerin mahiyeti uzerinden kanaatleri ortaya koyacak kadar inceleyecek, daha sonra alternatif bir hiyerarsi denemesi ile makalemizi tamamlamaya calisacagiz.","PeriodicalId":40974,"journal":{"name":"Hitit Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi-Journal of Divinity Faculty of Hitit University","volume":"23 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.1,"publicationDate":"2018-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78111028","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}