Tefsirde Sebeb-i Nüzulün Bağlayıcılığı ve İşlevi

Abstract

Bir olay veya soru uzerine inen âyetlerin anlasilmasinda lafizlarin umum manalarinin mi yoksa sebeb-i nuzulun mu belirleyici oldugu konusu âlimler tarafindan tartisilmistir. Usulculerin ve tefsircilerin cogu ayetlerin manalarini tespit ederken lafizlarin umum manasini muteber kabul etmisler; bazi âlimler ise bu manalari sebeb-i nuzul rivayetleri cercevesinde belirlemislerdir. Esasinda bu iki gorusu benimseyen âlimler arasindaki ihtilaf, manalarin ve hukumlerin ilk muhataplarla sinirli olup olmadiginda degil, hukmun dolayli muhataplara gecisindeki yontem farkliligindadir. Lafizlarin umumunu dikkate alanlara gore dolayli muhataplar lafizlarin kapsamina baslangicta dahildir. Âyetleri sebeb-i nuzul cercevesinde anlayanlar ise dolayli muhatap ve manalara kiyas gibi yontemlerle gecis yapmaktadirlar. Bu calisma, âyeti sebeb-i nuzul etrafinda anlayanlarin sebeb-i nuzul rivâyetinden yoksun olmalari durumunda âyetten mana/hukum cikarabilme imkânini sorun edinmektedir. Calismada oncelikle lafzin umumiligi-sebebin hususiligi cercevesinde yapilan tartismalarin baglami analiz edilecek; daha sonra sebeb-i nuzulu bulanan âyetlerin kime hitap ettigi sorusu, usulde ele alinan hitap-muhatap iliskisi etrafinda cevaplanacaktir. Makalede, ayetlerin anlamlarini tahsis ettikleri iddia edilen sebeb-i nuzul rivayetlerinin cesitlilik arz ettikleri ve ayetlerin anlasilmasina farkli seviyelerde katki sunduklari tespit edilecektir. Neticede, sebeb-i nuzul rivayetlerinin -ayetlerin anlamlarini belirleyen degil- ayetlerinin anlasilmasina katki sunan argumanlar olduklari temellendirilecektir.