Anna Kusztal, Eleonora Imbierowicz, Kornelia Kiebus, Urszula Frączek
{"title":"Tabu pokarmowe poza kontekstem religijnym: wegetarianie i weganie przejawiają tabu wobec jedzenia mięsa","authors":"Anna Kusztal, Eleonora Imbierowicz, Kornelia Kiebus, Urszula Frączek","doi":"10.15503/onis2024.35.51","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2024.35.51","url":null,"abstract":"Cel. Celem niniejszego badania było sprawdzenie, czy w społeczności wegetarian i wegan tworzy się tabu dotyczące spożywania mięsa.\u0000Metody. Na potrzeby badania stworzono kwestionariusz dotyczący tabu i sprawdzono poziom przejawianego tabu w odniesieniu do trzech zachowań: płacenia podatków, dopuszczania się aktów kazirodztwa oraz spożywania mięsa (ostatnie skierowane tylko do grupy wegetarian i wegan), aby następnie porównać wyniki między sobą.\u0000Wyniki. W badaniu wzięło udział 515 osób badanych, w tym 335 w grupie wegetarian i wegan i 180 w grupie kontrolnej. Wegetarianie i weganie okazali się przejawiać umiarkowany poziom tabu wobec jedzenia mięsa, który był bliższy poziomowi tabu wobec kazirodztwa (wyraźne tabu) niż wobec płacenia podatków (brak tabu) w populacji ogólnej. W badaniu rozpatrzono również szereg moderatorów tabu wobec spożywania mięsa, spośród których istotnymi predyktorami okazały się niektóre cechy osobowości (ugodowość, stabilność emocjonalna), poglądy polityczne oraz bycie opiekunem zwierząt domowych.\u0000Wnioski. Wyniki badania wspierają koncepcję, że w społeczności wegetarian i wegan, czyli grupie osób, które zrezygnowały ze spożywania mięsa z powodów innych niż religijne, tworzy się tabu wobec jedzenia mięsa. Jest ono jednak obecnie znacznie mniej nasilone w porównaniu do mocno zakorzenionych w społeczeństwie tabu.","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"71 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-08-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141922254","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
Jakub Staniec, Michał Batruch, Aleksandra Jania, Julia Wołczańska
{"title":"Samoocena ciała i aktywność fizyczna. Porównanie osób cispłciowych i transpłciowych","authors":"Jakub Staniec, Michał Batruch, Aleksandra Jania, Julia Wołczańska","doi":"10.15503/onis2024.129.141","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2024.129.141","url":null,"abstract":"Cel. Celem artykułu jest zidentyfikowanie różnic w postrzeganiu własnego ciała oraz aktywności fizycznej między osobami cispłciowymi a transpłciowymi.\u0000Omówione koncepcje i metody. Samoocena ciała stanowi istotny aspekt samooceny globalnej, wpływając zarówno na jakość życia, jak i zdrowie psychiczne jednostki. Badania nad samooceną ciała osób transpłciowych w Polsce są nadal ograniczone, mimo że muszą one radzić sobie z dodatkowymi wyzwaniami związanymi z dysforią płciową. Badanie przeprowadzono w modelu quasi-eksperymentalnym, porównując osoby cispłciowe i transpłciowe pod względem oceny własnego ciała oraz aktywności fizycznej. Wykorzystano kwestionariusze BESAA i Międzynarodowy Kwestionariusz Aktywności Fizycznej, dane zebrano za pomocą formularza internetowego, natomiast do osób badanych dotarto poprzez platformy społecznościowe. Przebadano 376 osób.\u0000Wyniki i wnioski. Osoby transpłciowe uzyskały niższe wyniki w ocenie własnego ciała niż osoby cispłciowe, co potwierdza wcześniejsze badania. Cispłciowi mężczyźni i kobiety nie różniły się statystycznie pod względem samooceny ciała. Nie stwierdzono istotnych różnic w aktywności fizycznej między grupami cispłciowymi a transpłciowymi. Niska samoocena ciała u osób transpłciowych może być związana z dysforią płciową. Brak różnic w aktywności fizycznej między grupami może wynikać z niewielkiej liczby transpłciowych kobiet w badaniu. Cispłciowi mężczyźni nie wykazali wyższej samooceny ciała niż kobiety, co może być związane ze zmianami w społeczeństwie.\u0000Wartość poznawcza. Artykuł przyczynia się do poszerzenia wiedzy na temat samooceny ciała i aktywności fizycznej osób transpłciowych w Polsce, co może mieć implikacje dla działań edukacyjnych, społecznych i klinicznych w obszarze wsparcia dla tej grupy społecznej.","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"68 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-08-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141922570","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Krajobraz emocjonalny uczniów języka obcego: badanie emocjonalności i różnorodności pojawiania się emocji na zajęciach językowych","authors":"Paulina Zielonka","doi":"10.15503/onis2024.115.127","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2024.115.127","url":null,"abstract":"Cel. Głównym celem tego badania było poznanie doświadczeń emocjonalnych uczniów w środowisku nauki drugiego języka. Ponadto poddano analizie, w jakim stopniu osoby uczące się drugiego języka przywiązują wagę do własnego dobrostanu emocjonalnego.\u0000Metoda. Aby osiągnąć te cele, zastosowano metodę mieszaną, która obejmuje kwestionariusze, wywiady i obserwacje w celu zebrania danych z próbnej populacji osób uczących się drugiego języka.\u0000Wyniki i wnioski. Analizując uważność uczniów na podstawie emocji doświadczanych podczas nauki języka, badanie to ujawniło zakres emocji doświadczanych przez uczniów podczas zajęć, w tym najsilniejsze uczucia, które pojawiają się podczas wykonywania określonej czynności. W badaniu rozróżniono emocje utrudniające i ułatwiające proces przyswajania drugiego języka.\u0000Wartość poznawcza. Badanie podkreśliło znaczenie wzmacniania odporności emocjonalnej, aby stawić czoła wyzwaniom, przed którymi stoją osoby uczące się obcego języka. Ważne jest, aby nauczyciele dostrzegali znaczenie wzmacniania odporności emocjonalnej u uczniów, aby pomóc im skutecznie radzić sobie z wyzwaniami związanymi z nauką języków. Wyniki tego badania dostarczają licznych implikacji dla nauczycieli oraz służą, jako źródło cennych informacji na temat znaczenia dbania o dobrostan emocjonalny w środowisku nauki drugiego języka. ","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"67 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-08-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141922588","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Poczucie wypalenia wśród studentów piszących prace dyplomowe","authors":"Martyna Madej","doi":"10.15503/onis2024.87.102","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2024.87.102","url":null,"abstract":"Cel. Niniejszy artykuł skupia się na studentach przygotowujących swoje prace dyplomowe oraz występujących w tym okresie poczuciu wypalenia i niechęci do własnej pracy. Przeprowadzone badanie miało na celu zweryfikować jak duża jest skala wypalenia wśród tych studentów, sprawdzenie jakie objawy wypalenia i czynniki utrudniające pisanie u nich występują oraz czy ten rodzaj wypalenia jest krótko- czy długoterminowy. \u0000Metoda. Celem zdobycia odpowiedzi na postawione pytania badawcze oraz zweryfikowania hipotez przeprowadzono badania za pośrednictwem formularza ankiety. Uzyskane wyniki zostały szczegółowo omówione. \u0000Wyniki. Mimo iż osoby badane najczęściej wybierały tematy prac dyplomowych, kierując się własnymi zainteresowaniami, blisko 90% z nich odczuwało lub wciąż odczuwa wypalenie, a niemalże 70% także niechęć do tematu swojej pracy. Czynniki utrudniające pisania pracy różnią się w zależności od stopnia studiów, jednak obie grupy wskazywały, że najbardziej problematyczne są dla nich prokrastynacja (ponad połowa badanych przyznała, że na przygotowanie pracy poświęciła nie mniej niż trzy miesiące) oraz występowanie sytuacji losowych. Ocena wsparcia promotora w pisaniu pracy okazała się być nieistotna dla wystąpienia niechęci oraz wypalenia. Najwięcej wypalonych studentów odczuwa zmęczenie, silny stres, zdenerwowanie i irytację, niechęć do tematu własnej pracy oraz woli unikać tematów z nią związanych. \u0000Wnioski. Temat wypalenia wśród studentów piszących prace dyplomowe wciąż pozostaje otwarty. Należałoby doszukiwać się dokładnych przyczyn wystąpienia tego wypalenia, szczególnie znając już jego skalę oraz fakt, że na wielu studentów oddziałuje również długoterminowo. Wyniki skłaniają do dalszych badań oraz do poszukiwania rozwiązań tego problemu oraz podkreślają konieczność edukacji w zakresie troski o zdrowie psychiczne oraz zwiększanie wiedzy na temat samoopieki psychicznej.","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"38 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-08-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"141923058","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wypalenie zawodowe księży katolickich – zarys problematyki","authors":"Daria Czajka-Gierak","doi":"10.15503/onis2023.23.36","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2023.23.36","url":null,"abstract":"Cel. Autorka artykułu porusza problem wypalenia zawodowego księży katolickich, ponieważ o zagrożeniu jego wystąpieniem w tej grupie zawodowej wciąż za mało się mówi – nie docenia się jego przyczyn, form oraz skutków.\u0000Omówione koncepcje. Autorka artykułu dokonuje najpierw przeglądu literatury amerykańskiej dotyczącej wypalenia zawodowego w ogóle oraz osób duchownych, a następnie uzupełnia go o polskie badania tematu wypalenia w zawodach pomocowych. Zauważa, że polskie badania dotyczą głównie pomocowych grup zawodowych, a te omawiające problem wśród duchownych należą do rzadkości. Dlatego autorka przedstawia sprawozdanie z własnych badań właściwych przeprowadzonych za pomocą metody wywiadu. Rozmówcami wywiadu byli trzej księża z Polski.\u0000Wyniki i wnioski. Na podstawie rozmów autorka wymienia najważniejsze przyczyny wypalania się duchownych – natłok obowiązków i towarzyszący im stres, niezrozumienie ze strony otoczenia, poczucie osamotnienia i wykluczenia. Na koniec formułuje propozycje rozwiązań, w jaki sposób można zapobiec wypaleniu zawodowemu w tej grupie zawodowej. Wskazuje na możliwość redukcji stresu poprzez aktywność fizyczną, stworzenie życzliwej atmosfery wokół osób duchownych, która umożliwiłaby swobodną rozmowę o napotykanych trudnościach, a także możliwość skorzystania z profesjonalnej pomocy psychologicznej.\u0000Wartość poznawcza. W niniejszym artykule zaprezentowano rzeczywiste możliwe przyczyny pojawiania się wypalenia zawodowego wśród księży katolickich oraz propozycję kontynuacji badań w celu wypracowania metod wsparcia psychologicznego kierowanego do osób duchownych. Artykuł może stanowić obszar dalszych badań i rozważań.","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"32 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"91331615","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Odejścia i niedostatek. Pedagogika zaniku","authors":"Aleksander Kobylarek","doi":"10.15503/onis2023.7.9","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2023.7.9","url":null,"abstract":"Artykuł podejmuje problem rezygnacji z pracy naukowej, niedostatku młodych adeptów pedagogiki i ucieczki specjalistów od edukacji. Oprócz typowych barier, utrudniających wejście do świata nauki, ujawnione zostały 3 grupy czynników zniechęcające do rozwijania pedagogiki i pracy w edukacji: ekonomiczne, ideologiczne i psychologiczne (przede wszystkim zmęczenie).","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"114 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"74832976","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Przestępczość przeciwko zdrowiu i życiu. Charakterystyka decydenta z perspektywy jakościowej","authors":"Agnieszka Tajak-Bobek","doi":"10.15503/onis2023128.141","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2023128.141","url":null,"abstract":"Cel. W artykule zaprezentowano analizę jakościową dotyczącą decydenta – przestępcy, który złamał prawo przeciwko zdrowiu i życiu, w tym recydywisty penitencjarnego i osoby pierwszy raz skazanej. Zaprezentowane dane dotyczą: motywów działania, emocji w procesie decyzyjnym, oceny swojej osoby, wiedzy pochodzącej z kariery przestępczej, a także planów na przyszłość.\u0000Metody badań. Zaprezentowane wyniki, są efektem jakościowej analizy 22 wywiadów pogłębionych, z elementami wywiadu narracyjnego.\u0000Wyniki. Jak wynika z badań przestępcy, którzy złamali prawo przeciwko zdrowiu i życiu przejawiali motywy ekonomiczne i emocjonalne, przy czym przeważały motywy emocjonalne. W narracjach pojawiały się fragmenty wypowiedzi świadczące o zniekształceniach poznawczych. Wyniki badań dotyczące emocji pojawiających się w procesie podejmowania decyzji przestępczej wskazują, że u badanych pojawiały się emocje przyjemne i nieprzyjemne. Jednak w tej grupie badawczej najczęściej pojawiały się emocje pozytywne, którym zwykle towarzyszyło pobudzenie emocjonalne. Emocje w uznaniu badanych odgrywały ważną rolę w ich przestępczości i były oceniane, jako czynnik, który ograniczył ich racjonalne działanie. Badani posiadali wiedzę na temat przestępczości z własnych doświadczeń, samokształcenia i doświadczeń zdobytych przez znajomych przestępców. Badani przedstawiali różne plany na przyszłość, które dotyczyły zarówno życia zawodowego jak i prywatnego.\u0000Wnioski. Badani w swoich narracjach dotyczących własnej osoby, wykazywali zniekształcenia poznawcze. Dlatego też, praca korekcyjna powinna skupiać się na tych zniekształceniach. Skutecznym rozwiązaniem w przypadku przestępców przeciwko zdrowiu i życiu mogłaby być resocjalizacja uwzględniająca elementy terapii poznawczo-behawioralnej. W związku z tym, że badani wysoko oceniali rolę emocji w popełnianiu przez nich przestępstw, również praca nad emocjami powinna stanowić ważny element działań korekcyjnych","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"72559780","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Postrzeganie pracy aktorskiej wśród osób do 35. roku życia","authors":"Agata Dziegieć","doi":"10.15503/onis2023.76.86","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2023.76.86","url":null,"abstract":"Abstrakt \u0000Cel badań: Celem badania było przyjrzenie się temu, w jaki sposób osoby młode do 35 roku życia postrzegają pracę aktorską rozumianą jako działania artystyczne podejmowane przez twórców podczas grania w filmie, teatrze lub serialu. \u0000Metoda badań: Skonstruowano kwestionariusz, w który, zastosowano dyferencjał semantyczny Osgooda (1952).Osoby badane decydowały w odniesieniu do każdej z 20 dwubiegunowych skal, które z przeciwstawnych określeń lepiej opisuje pracę aktorską. Respondenci określali swój stosunek do podanych stwierdzeń, wybierając jedną z wartości liczbowych na sześciostopniowej skali Likerta. \u0000Wyniki badań: Wymiary, który uzyskały najwyższą zgodność wśród osób badanych to: twórcza – odtwórcza, beztroska – stresująca, dostępna dla niektórych – dostępna dla każdego, lekka – ciężka, nudna – ciekawa, artystyczna – rzemieślnicza, zwyczajna – wyjątkowa, istotna społecznie – społecznie nieistotna. Ponad 50% osób badanych uznało, że pracę aktorską lepiej lub znacznie lepiej opisują określenia takie jak: twórcza, stresująca, dostępna dla niektórych, ciężka, ciekawa, artystyczna, wyjątkowa, istotna społecznie. Pozostałe wymiary charakteryzowały się większą rozbieżnością wyników. \u0000Wnioski: Współczesna kultura, w której szeroko obecne są środki masowego przekazu takie jak telewizja, czy platformy streamingowe, stwarza nowe przestrzenie do funkcjonowania pracy aktorskiej. Wśród badań nad aktorstwem na gruncie polskim brakuje danych, które pokazywałyby jaki status społeczny ma obecnie praca aktorek i aktorów. Przedstawione badanie jest pierwszym, które podejmuje próbę odkrycia i przedstawienia obrazu pracy aktorskiej wśród osób młodych mieszkających w Polsce. ","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"7 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"82362462","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Zarządzanie zasobami ludzkimi w organizacji – konflikty","authors":"Aleksandra Surma-Wiśniewska","doi":"10.15503/onis2023.116.127","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2023.116.127","url":null,"abstract":"Cel. Celem artykułu jest analiza stanu wiedzy, przedstawienie wybranych możliwości oraz sposobów rozwiązywania konfliktów, a także wyjaśnienie kluczowych pojęć i definicji z omawianego zakresu. To również zwrócenie uwagi na źródła powstania, jak też skutki konfliktów.\u0000Omówione koncepcje. Artykuł jest publikacją o charakterze przeglądowym. Na podstawie przeglądu dostępnej literatury podjęta została próba analizy funkcjonowania organizacji oraz roli, jaką pełni jednostka nią zarządzająca. Przedstawione zostały możliwości rozwiązywania sytuacji konfliktowych. W pierwszej części artykułu autorka poświęca uwagę definicji organizacji. Druga część artykułu, to zwrócenie uwagi na znaczenie przywództwa i istotną rolę lidera w organizacji. Trzecia i ostatnia część artykułu poświęcona jest konfliktowi. Przyjęta metoda badawcza to przegląd aktualnej literatury przedmiotu oraz analiza istniejących badań. Przedmiotem badań były dostępne artykuły naukowe oraz literatura dotycząca organizacji oraz konfliktów, które mogą mieć w nich miejsce.\u0000Wyniki i wnioski. Niniejszy artykuł jest konglomeratem dotychczasowo przeprowadzonych badań. Pomimo wielu podjętych dyskusji oraz przeprowadzonych i zrealizowanych badań, nie ma ściśle określonego jednego schematu rozwiązywania konfliktów oraz łagodzenia kryzysów w organizacjach. Zagadnienie to jest w dalszym ciągu przedmiotem wielu badań.\u0000Wartość poznawcza. W artykule przedstawione zostały definicje najważniejszych pojęć, celem usystematyzowania wiedzy związanej z tematem. Przeanalizowane zostały skutki konfliktów oraz wskazano na kluczowe źródła konfliktu. Przedstawiono możliwości i sposoby rozwiązywania sytuacji konfliktowych. Poniższy artykuł może stanowić bazę do prowadzenia dalszych badań jak też dyskusji naukowych.","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"30 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87945333","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Zamojska Rotunda w kontekście socrealistycznej narracji o mieście (1947-1953)","authors":"Paulina Korneluk","doi":"10.15503/onis2023.142.156","DOIUrl":"https://doi.org/10.15503/onis2023.142.156","url":null,"abstract":"Cel. Celem artykułu jest pokazanie nieznanego szerzej problemu funkcjonowania Zamojskiej Rotundy w latach 1947-1953, który wpisywał się w narrację socrealistyczną. Uczynienie z miejsca hitlerowskiej martyrologii pomnika nowego regionu Zamojszczyzny, było rodzajem tworzenia nowego człowieka socjalistycznego w regionie mocno dotkniętym represjami politycznymi od XIX stulecia do końca II wojny światowej.\u0000Omówione koncepcje. Przy badaniach wykorzystano podstawową dla dziedziny historii sztuki analizę archiwaliów (dokumentów, plakatów, książek wydanych w latach 1939-1953).\u0000Wyniki i wnioski. Dawna działobitnia i część fortyfikacji zamojskich w okresie okupacji niemieckiej została zamieniona w policyjny obóz i miejsce śmierci ponad 8 000 osób. Już w 1944 r. rozpoczęto prace dokumentujące zbrodnie oraz próbujące uporządkować teren dookoła obiektu. Nadano wtedy Rotundzie znaczenia pomnikowego jako punkt centralny cmentarza wojennego, dodatkowo zaaranżowano więzienne cele na muzeum martyrologiczne. W 1951 r. zaaranżowano nową wystawę, która tylko pośrednio dotyczyła wojennego dramatu, który miał tam miejsce. Z Rotundy planowano uczynić muzeum, które odpowiadało nowej, socrealistycznej narracji, w której Zamość stał się miejscem chłopskiego oporu przeciwko wyzyskowi władzy i zachodnim trendom, czego przejawem miała być jego architektura. Rotunda stanowi przyczynek do pokazania narracji, jaką snuto o mieście i regionie, które dotknięte wojennym dramatem, miało powstać jako stolica nowego regionu kraju, zwanego Zamojszczyzną. Wystawa w Rotundzie nie była prezentowana długo, ale wpisuje się w ogólny kontekst próby budowania nowego miejsca pamięci i nowej narracji o mieście.\u0000Wartość poznawcza. Artykuł wypełnia lukę w badaniach nad powojennym Zamościem, a zwłaszcza nad okresem socrealizmu w architekturze i kulturze miasta. Ukazuje też nieznany wycinek dziejów zamojskiej Rotundy, który zaistniał na krótko pomiędzy pierwszą prowizoryczną ekspozycją a ustalonym jej programem z lat 60. XX w., który z niewielkimi zmianami funkcjonuje do dzisiaj.","PeriodicalId":19435,"journal":{"name":"Ogrody Nauk i Sztuk","volume":"69 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-08-31","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87399021","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}