{"title":"Socjalistyczne treści w nowoczesnej formie? Dekoracje przestrzeni Warszawy podczas V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955 roku wobec komunistycznych konceptualizacji miasta","authors":"J. Majewska","doi":"10.61464/siml.35","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.35","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest przyjrzenie się zjawisku V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów odbywającego się w Warszawie w 1955 roku, rozumianego jako kulturowy fenomen oraz wydarzenie zakreślające cezurę czasową w dyskursie polskiej historii sztuki po 1945 roku. Zasadniczą część tekstu stanowi analiza historyczno-artystyczna formy i treści dekoracji festiwalowych, które pojawiły się w przestrzeni miejskiej Warszawy podczas międzynarodowej imprezy. Tezę badawczą artykułu stanowi założenie, że kombinacja socjalistycznej treści i awangardowej formy dekoracji wyznaczyła alternatywną drogę sztuce godzącej ideologiczne wymogi doktryny z estetyką modernistyczno-awangardową. Nadanie dekoracjom dwuznacznego statusu rozciągniętego pomiędzy realizmem a awangardą pozwoliło na odtworzenie dyskusji o roli sztuki funkcjonującej w ramach systemu i przeciw niemu. W artykule zostaje rozpatrzona przełomowa rola Festiwalu, traktowanego jako pierwszy moment po drugiej wojnie światowej, w którym na tak szeroką skalę w przestrzeni publicznej dopuszczono formy nowoczesne, które posiłkują się tradycją modernizmu. Festiwal, jako przewrót artystyczno-kulturowy, spowodował dalekosiężne zmiany – wpłynął na kształt polskiej sztuki po 1955 roku oraz sposób nadawania miastu i pojawiającym się w nim elementom wizualnym estetyki.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"34 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139230818","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Literackie historie z Kazimierzem Dolnym w tle","authors":"Monika Januszek-Surdacka","doi":"10.61464/siml.27","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.27","url":null,"abstract":"Tekst dotyczy wybranych tekstów literackich i scenariuszy filmowych z lat 50. XX wieku opisujących Kazimierz Dolny. Pokazuje, że miasto stało się dla autorów cytowanych utworów ważne nie tylko jako źródło inspiracji, ale także punkt w karierze, a oprócz tego byłomiejscem wielu wydarzeń w biografii przywoływanych twórców. Wybór autorów – i tekstów – został podyktowany ich związkami z Kazimierzem.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"12 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139229157","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Oferta muzealna dla osób g/Głuchych i słabosłyszących – przykłady instytucji warszawskich","authors":"Maria Alicja Włodarska","doi":"10.61464/siml.40","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.40","url":null,"abstract":"Dostępność muzeów dla osób g/Głuchych i słabosłyszących to temat, który coraz częściej podlega badaniom, zarówno w obszarze naukowym, jak i praktycznym, a rosnąca liczba przykładów dostosowania placówek muzealnych do potrzeb tych osób świadczy o rozwoju humanistyki w dziedzinie dostępności. Niniejszy artykuł przedstawia wybrane aspekty działań warszawskich muzeów na tym polu, skupiając się na najbardziej zaawansowanych programach wprowadzonych do 2020 roku. Ponadto, aby poruszyć tę problematyką w sposób globalny, omówiono również kwestie terminologii związanej z kulturą Głuchych, językiem migowym i specyficznymi potrzebami, które muzea powinny uwzględniać. Dostosowywanie oferty muzeów do potrzeb osób g/Głuchych i słabosłyszących można zaobserwować w wielu przypadkach, jednak zjawisko nie ma jeszcze powszechnego charakteru. Eliminacja barier w odbiorze kultury jest ważnym i skomplikowanym procesem, który stanowi wyzwanie dla instytucji muzealnych.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"54 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139231825","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Przestrzeń publiczna Lwowa końca XIX wieku jako środek narodowej autoprezentacji (na przykładzie obchodów stulecia Konstytucji 3 maja i stulecia insurekcji kościuszkowskiej)","authors":"Beata Stagierowicz","doi":"10.61464/siml.32","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.32","url":null,"abstract":"Artykuł prezentuje, w jaki sposób przestrzeń miejska Lwowa została w końcu XIX wieku wykorzystana do narodowej autoprezentacji. Rocznicowe obchody w roku 1891 oraz 1894 posłużyły do wykreowania przestrzeni, która przyczyniła się do kształtowania tożsamości wspólnoty pozbawionej własnej państwowości. Na podstawie opisów i relacji prasowych starano się zrekonstruować aranżacje przestrzeni, które odegrały istotną rolę w przygotowaniu obchodów narodowych. Analiza wszystkich elementów zastosowanych w celu kreacji przestrzeni miejskiej upoważnia do twierdzenia, że osiągnięta wówczas znakomita autoprezentacja narodowa była w XIX wieku ważnym przejawem kultury pamięci Polaków.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"33 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139230415","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Jak akademik „używał” przeszłości? Malarskie interpretacje antyku Henryka Siemiradzkiego","authors":"P. Adamczyk","doi":"10.61464/siml.30","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.30","url":null,"abstract":"Henryk Siemiradzki to jeden najwybitniejszych XIX-wiecznych malarzy akademickich. W swojej twórczości konsekwentnie poruszał się w tematyce historycznej osadzonej w antycznym kostiumie. Czerpał z ówczesnego mitu i wiedzy o antyku, a tym samym kształtował popularny w swojej epoce obraz starożytnego świata. Jego stylistyczne i ikonograficzne inklinacje były związane zarówno z duchem epoki, hierarchią tematów malarskich jak i wykształceniem akademickim. Artykuł omawia kwestie poszukiwań i realizacji przez Henryka Siemiradzkiego własnego stylu malarskiego oraz pracy w dogmacie „klasycyzmu profesorów”. Rozpoznanie i analiza konkretnych motywów antycznych wykorzystanych przez malarza pozwalają nie tylko na poszerzenie wiedzy na temat warsztatu artystycznego Siemiradzkiego, ale także osadzenie jego obrazów w panoramie ówczesnego malarstwa europejskiego i polskiego.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139234793","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Kijów 2022. Raport z jednego dnia”. Wystawa czasowa w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku","authors":"Marek Zambrzycki, Monika Krzencessa","doi":"10.61464/siml.41","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.41","url":null,"abstract":"<jats:p>.</jats:p>","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"47 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139232937","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Inspirujące podróże do Warszawy. Kazimierza Wiszniewskiego zwiedzanie muzeów, wystaw i pracowni innych artystów","authors":"Krzysztof Gombin","doi":"10.61464/siml.39","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.39","url":null,"abstract":"Listy Kazimierza Wiszniewskiego do Wiktora Ziółkowskiego są nieocenionym źródłem umożliwiającym poznanie szczegółów z życia autora oraz sposobu postrzegania przez niego świata. Wiszniewski, będąc na utrzymaniu brata, dotkliwie odczuwał brak własnych pieniędzy, co utrudniało mu odbywanie podróży do muzeów i galerii. Świadomy niedostatków własnej edukacji artystycznej starał się jednak nie tylko publicznie prezentować swoje prace, ale także jak najczęściej bywać w warszawskich instytucjach wystawienniczych, takich jak Zachęta oraz Instytut Propagandy Sztuki – wizyty były dla niego podstawowym źródłem wiedzy o sztuce oraz jedną z nielicznych możliwości bezpośredniego kontaktu z innymi artystami, między innymi Wacławem Wąsowiczem, Władysławem Skoczylasem, Tadeuszem Cieślewskim (synem). Dla pozbawionego stałych dochodów Wiszniewskiego miarą sukcesu artystycznego była możliwość korzystnej sprzedaży własnych prac, dlatego imponowali mu ci twórcy, którzy w jego mniemaniu osiągali sukces komercyjny (Skoczylas, Bartłomiejczyk, Ostoja-Chrostowski). Porównując własne drzeworyty z tymi wystawianymi przez innych artystów, Wiszniewski często nabawiał się kompleksów. Znajomość z Tadeuszem Cieślewskim (synem), który bardzo pozytywnie wyrażał się o jego twórczości i obiecywał mu publikacje w prestiżowych czasopismach graficznych, spowodowała, iż Wiszniewski nabrał wiary w swoje możliwości, a wpływ doświadczeń warszawskich uczynił jego twórczość bardziej dojrzałą.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"49 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139228020","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Pamiątki karnawału w Krośnie. O dwóch karnetach balowych w zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie","authors":"M. Paś","doi":"10.61464/siml.37","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.37","url":null,"abstract":"W zbiorach Muzeum Narodowego w Krakowie znajdują się oprawy na notesiki służące do zapisywania nazwisk partnerów do tańca i kilkanaście karnetów balowych datowanych na okres od XVIII do XX wieku. Podczas gdy ekskluzywne bibeloty o kartach wyciętych z kości lub perłowca mogły służyć damom wielokrotnie, to te skromniejsze, drukowane na papierze, były zazwyczaj związane tylko z jedną imprezą towarzyską, ponieważ trudno byłoby bez śladu usunąć z nich ołówkowe wpisy, a ponadto nierzadko nazwa balu z konkretną datą widniała na okładce karnetu, uniemożliwiając jego powtórne wykorzystanie. Do tej drugiej grupy zaliczają się są dwa karnety z balu w Krośnie, który odbył się w lutym 1922 roku. Zabytki, mimo że nie przedstawiają sobą szczególnych walorów artystycznych, stanowią cenną pamiątkę obyczajową. Można je zaliczyć do artefaktów będących śladem kultury niematerialnej, a więc niekultywowanych obecnie – a przynajmniej nie powszechnie – obyczajów towarzyskich związanych z zabawami tanecznymi. Należą do kategorii przedmiotów, które, całkowicie wyszedłszy z użycia, przypominają o konwenansach obowiązujących w poprzednich epokach w wyższych sferach społecznych. Tym samym stają się swoistymi katalizatorami wspomnień o wydarzeniach i ludziach biorących w nich udział, dając dziś asumpt do wieloaspektowych rozważań.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"12 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139234641","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Dworek Wincentego Pola – reprezentacje przeszłości w przestrzeni symulakrum","authors":"W. Kowalczyk","doi":"10.61464/siml.29","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.29","url":null,"abstract":"Ponad dwa wieki temu w Lublinie przyszedł na świat Wincenty Pol (1807–1872) – późniejszy uczestnik powstania listopadowego, poeta, krajoznawca, geograf i etnograf, człowiek licznych zainteresowań, aktywny w wielu dziedzinach. Za życia był osobą powszechnie znaną i znaczącą, dziś popadł w zapomnienie. W jaki sposób i na podstawie czego można dokonać „reanimacji” tej postaci? Poświęcone jej muzeum – Dworek Wincentego Pola (filia Muzeum Literackiego, oddział Muzeum Narodowego w Lublinie) gromadzi, bada i wystawia różnego typu zasoby pamięci. Mieści się w drewnianym dworku z końca XVIII wieku, będącym niegdyś własnością rodziców poety. Przeniesiony pół wieku temu na nowe miejsce został zrekonstruowany, a niezachowany wystrój jego wnętrz zastąpiła muzealna aranżacja o charakterze symulakrum. Obok nielicznych pamiątek osobistych po autorze Pieśni o ziemi naszej znajdziemy tu kilka kolekcji obiektów pośrednio z nim związanych. Obcowanie z nimi, ich „odczytywanie” i interpretacja pozwalają na swego rodzaju doświadczenie przeszłości – życia i świata Wincentego Pola, zarówno tego realnego, jak i przedstawionego przezeń na kartach utworów literackich. Owe reprezentacje, ilustrujące biograficzną narrację, wraz z faktami stanowią oparcie dla budowania świadomości historycznej. Pozostaje jednak pytanie, na ile adekwatny w stosunku do minionej rzeczywistości obraz tworzą.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"27 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139234238","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Co nam mówią etykietki i opakowania na towary z lat 1900–1914 przechowywane w zbiorach Gabinetu Grafiki i Rysunku Muzeum Narodowego w Krakowie?","authors":"Katarzyna Podniesińska","doi":"10.61464/siml.36","DOIUrl":"https://doi.org/10.61464/siml.36","url":null,"abstract":"Artykuł przybliża problematykę związaną z drobnymi drukami użytkowymi – etykietkami na butelki na napoje alkoholowe, opakowaniami na słodycze i wyroby tytoniowe. Obiektem analizy są przedmioty przechowywane w Gabinecie Grafiki i Rysunku Muzeum Narodowego w Krakowie, w zespole „Grafiki użytkowej polskiej XX/XXI wieku”, które pochodzą z daru krakowskiego prawnika i kolekcjonera Adolfa Sternschussa (1873–1915). W tekście wskazano na wartości artystyczne niektórych druków nawiązujących do ludowej dekoracji i będących świadectwem poszukiwania sztuki narodowej, zwrócono uwagę na przenikanie idei tej sztuki do środowiska przemysłowo-kupieckiego oraz uchwycono pewne prawidłowości mające wpływ na reklamę i potencjalny wzrost sprzedaży.","PeriodicalId":504439,"journal":{"name":"Studia i Materiały Lubelskie","volume":"176 5 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-11-27","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139231506","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}