Socjalistyczne treści w nowoczesnej formie? Dekoracje przestrzeni Warszawy podczas V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów w 1955 roku wobec komunistycznych konceptualizacji miasta

Abstract

Celem artykułu jest przyjrzenie się zjawisku V Światowego Festiwalu Młodzieży i Studentów odbywającego się w Warszawie w 1955 roku, rozumianego jako kulturowy fenomen oraz wydarzenie zakreślające cezurę czasową w dyskursie polskiej historii sztuki po 1945 roku. Zasadniczą część tekstu stanowi analiza historyczno-artystyczna formy i treści dekoracji festiwalowych, które pojawiły się w przestrzeni miejskiej Warszawy podczas międzynarodowej imprezy. Tezę badawczą artykułu stanowi założenie, że kombinacja socjalistycznej treści i awangardowej formy dekoracji wyznaczyła alternatywną drogę sztuce godzącej ideologiczne wymogi doktryny z estetyką modernistyczno-awangardową. Nadanie dekoracjom dwuznacznego statusu rozciągniętego pomiędzy realizmem a awangardą pozwoliło na odtworzenie dyskusji o roli sztuki funkcjonującej w ramach systemu i przeciw niemu. W artykule zostaje rozpatrzona przełomowa rola Festiwalu, traktowanego jako pierwszy moment po drugiej wojnie światowej, w którym na tak szeroką skalę w przestrzeni publicznej dopuszczono formy nowoczesne, które posiłkują się tradycją modernizmu. Festiwal, jako przewrót artystyczno-kulturowy, spowodował dalekosiężne zmiany – wpłynął na kształt polskiej sztuki po 1955 roku oraz sposób nadawania miastu i pojawiającym się w nim elementom wizualnym estetyki.