{"title":"Kafkasya da 19. Yüzyılda Türkçe Halk Kültürü Derlemeleri","authors":"Nail Tan","doi":"10.24155/TDK.2019.106","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2019.106","url":null,"abstract":"Kafkas Bolgesi Carlik Rusyasi tarafindan 19. yuzyilin baslarinda isgal edilmistir. Tiflis’teki Rus Bolge Komutanligi, isgal altindaki yeni halklari sorun isyan cikmadan, memnun ederek yonetmek icin onlarin oncelikle dillerini, kulturlerini tanimak ister. Bu amacla halk kulturu derlemeleri yaptirir. Derlenen urunler, kitap olarak yayimlandigi gibi gazete ve dergilerde de yer alir. En onemli adim ise 1881 yilinda Tiflis’te atilir. Tiflis’teki Kafkas Tedris/Egitim Dairesi tarafindan SMOMPK yayimlanmaya baslar. Bu yayin, Kafkasya’daki Turk kokenli halklari, ozellikle de Azerbaycan Turklerini ziyadesiyle memnun eder. Cunku, dillerini, kulturlerini unutmamalari, etnik kimliklerini kaybetmeme yolunda bir umit isigi ortaya cikmistir. 1881-1929 yillari arasinda bu toplunun/kulliyatin 46 cildi yayimlanir. 44 cildi Tiflis’te (1881-1915), son iki cildi de 1926 ve 1929 yillarinda Mahackale’de (Dagistan) basilir.","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132401385","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Kırgız Kültüründe Kut Kavramının Özellikleri","authors":"Caşteğin Turgunbayer","doi":"10.24155/TDK.2019.105","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2019.105","url":null,"abstract":"Turkcenin en eski donemlerinden itibaren gunumuze kadar butun tarihi ve cagdas Turk lehcelerinde varligini surduren kut sozcugunun, etimolojik sozluklere dayanarak yapilan arastirmamiza gore donem ve lehceye bagli olarak degisiklik gosteren pek cok anlamin oldugu ortaya cikmistir. Bu anlamlari da dikkate alarak Kirgiz kulturu baglaminda ele alinan kut kavraminin soyut - somut, dis - ic dunya gibi pek cok anlamsal duzleme sahip oldugunu kanitlarla tespit ettik. Soyut duzlemin tanri, ikbal, talih gibi insanlarin dis dunya algisini ve ruh, can, gonul, hayat enerjisi gibi kendi ic dunya algisini ilgilendiren kavramlardan; somut boyutunun ise tilsim, putcuk gibi dokunabilen nesnelerden olustugu tespit edildi. Kirgizcadaki kut sozcugunun, insanin Tanri’dan geldigi dusundugu ikbal, ugur, baht, irade, saadet gibi soyut duzleminin, Eski Turk inancinin izlerini tasiyor olmasina ragmen somut duzleminin bir ifadesi olan tilsimin, nazardan koruma araci olarak gunumuzde artik kullanimdan kalktigini soylemek dogru olacaktir. Gecen yuzyilin altmisli yillara kadar Kirgizlarin arasinda var olan ancak bugun sadece Sibirya halklarinda ornekleri bulunan tilsimin mavi veya kirmiz renkteki bezlerden yapilmis olmasi eski Turk inancindaki Yagiz Yer ve Mavi Gokyuzu’nun simgeledigi anlasilmaktadir. Diger Turk halklarinda oldugu gibi Kirgizcada da olumlu anlami ifade ettiginden dolayi kut sozcugunun hem kiz hem erkek isimleri olusturmak icin kullanildigi gorulur.","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"20 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134256752","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"ÖLÜ VE ÖLÜMLE İLGİLİ ANLATILAR KATALOĞU: XV","authors":"Nevzat Gözaydin","doi":"10.24155/TDK.2019.99","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2019.99","url":null,"abstract":"Deyimler, siirler, halk sarkilari ve efsaneler; Turk halk edebiyatinin degerli verileri olduklari kadar Turk dilinin de zenginligidir. Insanlarin cogunun koylerden kentlere goc etmis olmasina ragmen, bu anlatilar ve edebi metinler halk arasinda hâlâ soylenegelmekte ve onlara inanilmaktadir. Butun bu halk edebiyati icinde kabul edilen turler ile ilgili bugune kadar herhangi bir katalog hazirlanmamis veya yayimlanmamistir. Benim amacim ozellikle “olu” ve “olum” ile ilgili anlatilarin katalogunu hazirlamaktir. Boyle bir kataloga ornek eser olarak Motif-Index of Folk-Literature adli eseri sectim. Bugune kadar yaklasik dort bin anlatidan olusan bir arsivim var. Bunlar arasinda; olu (olum), tabu ve din konularinda hem benzer olanlar, hem de farklilik gosterenler vardir. Bununla ilgili on dort ayri makaleyi degisik yerlerde yayimladim. Buradaki makalemde, “Olu ve Olumle Ilgili Anlatilar Katalogu” icinde yer alan olum ve olulerle ilgili bazi anlati orneklerini veriyorum. Bu anlatilari ayri ayri konularina gore ayirdigim gibi, baska bir insanin ruyasinda gordukleri veya ecelin gelisi, olunun tehlikeli olmasi ile hayali olu vb. anlatilari tasnif ettim. Ancak bunlarla ilgili yazimin basinda guncel gazete haberleri icinde gecen olu ve olum haberlerini de ekledim.","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"65 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134342953","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"İZMİR İLİ ÖDEMİŞ-KİRAZ-BEYDAĞ İLÇESİ AĞIZLARININ TEMEL ÖZELLİKLERİ","authors":"A. Çakir","doi":"10.24155/TDK.2019.98","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2019.98","url":null,"abstract":"Agiz; ayni dil icinde ses, sekil, soz dizimi ve anlamca farkliliklar gosterebilen, belli yerlesim bolgelerine veya siniflara ozgu olan konusma dilidir. Agizlar gelisiguzel kurallardan ibaret degildir. Her biri o dilin gelisme ve degisme egilimlerini gosterir. Bu bakimdan agizlar gecmis ile gunumuz arasinda kopru gorevini ustlenmis birer kultur aktaricisidir. Son donemde yazili ve gorsel iletisim araclarinin en ucra koselere kadar girmesi, okuryazarlik oranindaki artislar sebebiyle agiz ozellikleri kaybolmaktadir. Bu bakimdan Anadolu agizlarinin en kisa zamanda derlenmesi ve dil ozelliklerinin incelenmesi gerekmektedir. Izmir ili agizlari ile ilgili yapilan calismalar oldukca sinirlidir. Inceleme alanimiza giren ilceler ve koyleri ile ilgili calismalari taradigimizda dil alaninda ciddi calismalarin yapilmadigi tespit edilmistir. Bu calismalarda da daha cok yerel arastirmacilar tarafindan bolgenin tarihi, cografyasi ve ekonomik durumu incelenmistir. Tezimizde, agiz arastirmalarina katki saglamak ve onemli agiz ozellikleri tasiyan Izmir’in Odemis, Kiraz, Beydag ilceleri agizlarini belirlemek amaclanmistir. Baslangicta sadece Odemis ilcesi uzerine bir calisma yapmayi planladik. Ancak bolge agzinin konusuru olmamiz sebebiyle ic ice gecmis agiz ozellikleri bizde bu uc ilceyi birlikte ele almanin dogru olacagi kanaatini olusturdu. Bu calismamizda Odemis, Kiraz ve Beydag ilceleri agizlarinin temel ozellikleri uzerinde durularak bu agizlarin Turkiye Turkcesi agizlari arasindaki yeri hakkinda bilgi verilmistir. Şimdiki zaman ekinin kullanimina gore tespit edilen dort agiz bolgesinin ayirt edici ozellikleri ortaya konulmus, agiz bolgelerine ait birer metin ornegi verilerek calisma agiz bolgesi haritasi ile desteklenmistir. Orneklerin yaninda verilen numaralar tezimizdeki metin ve satir numaralarini gostermektedir.","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"78 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131570660","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"ÇUVAŞ TÜRKÇESİNİN SÖZLÜKLERİ","authors":"Bülent Bayram","doi":"10.24155/tdk.2019.97","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/tdk.2019.97","url":null,"abstract":"Cuvascaya ait ilk kayitlar onlarin yasadiklari bolgeye Ruslarin gelisi ile ortaya cikmistir. Farkli amaclarla yapilan ilk kayitlar arasinda sozlukculugun de ilk adimlari olarak degerlendirilen listeler yer almaktadir. Bu eserler farkli calismalar cercevesinde zaman zaman da meslegi dilcilik olmayanlar tarafindan hazirlanmistir. Bu ilk donem eserlerinden sonra ozellikle Rusya’daki misyonerlik calismalarina paralel bir sekilde dil, tercume calismalari yaninda sozlukler de ortaya cikmaya baslamistir. Misyonerlik calismalari cercevesinde dini alandaki calismalarin daha verimli olmasi icin yapilan gramer ve sozluk calismalari Cuvasca arastirmalari tarihi icin cok onemlidir. Ozellikle Rusya’da konuyla ilgili akademik kurumlarin da faaliyete gecmesiyle ciddi bir sozlukculuk geleneginin ortaya ciktigi gorulmektedir. Bu gelisme Cuvas sozlukculugune de yansimistir. Kelime listeleri seklinde baslayan misyonerlik calismalari cercevesinde devam eden ve akademik kurumsallasma ile zenginlesen calismalarda zengin bir sozluk kulliyati ortaya cikmistir. Makalede baslangicindan gunumuze kadar gecen sure icerisinde yayimlanan sozlukler Rusya ve “Rusya disinda yayimlananlar olarak biciminde siniflandirilarak islenmistir. Rusya’da yapilan calismalar kronolojik bir duzen icerisinde verilmistir. Carlik Rusyasi, Sovyet Rusyasi ve Sovyet Rusya sonrasi federasyon doneminde sozluk calismalari seklinde donemlere ayrilmistir. Onemli gorulen sozlukler genel hatlariyla tanitilmistir. Tespit edilen butun sozlukler tasnif edilerek tam kunyeleriyle birlikte verilmistir. Sozluklerin tasnifinde Dogan Aksan’in siniflandirmasi esas alinmis eserlerin tam kunyeleri bu siniflandirmada yer almistir. Sozluk yayinlarinin buyuk bir bolumu dogal olarak Cuvaslarin yasadigi Rusya’dadir. Carlik, Sovyet ve Sovyet sonrasi donemde cok sayida sozluk yayimlanmistir. Bu sozlukler arasinda Ruscadan Cuvascaya veya Cuvascadan Ruscaya olanlar agirliktadir. Ozellikle farkli alanlara ait cok sayida terimler sozlugu yayimlanmistir. Bunun disinda Finlandiya, Almanya, Turkiye gibi bazi ulkelerde de Cuvasca sozlukler yayimlanmistir. Rusya disinda yayimlanan Cuvasca sozluklerin sayisi cok fazla degildir.","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"15 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124793512","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Minexanım Nuriyeva Tekeli, Merkez? Rusiyanın Türk Coğrafiyası (Etimolojik Çalışma)","authors":"Ahat Üstüner","doi":"10.24155/TDK.2019.107","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2019.107","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"48 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2019-03-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"114866964","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Erzurum ili Vakfiyelerinde Taş Özetler (Stone Abstracts in Erzurum Foundation Certificate-Charters)","authors":"Hüseyin Yurttaş, Zerrin Köşklü","doi":"10.24155/TDK.2017.47","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2017.47","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":" 28","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-12-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132075140","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"GÜRCİSTAN TÜRKLERİNİN EDEBÎ GELENEKLERİNDE HİKÂYE TÜRÜNÜN EVRİMİ","authors":"Şureddin Memmedli","doi":"10.24155/TDK.2018.85","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2018.85","url":null,"abstract":"Gurcistan’daki Azerbaycan (Borcali, Karapapak) Turklerinin edebiyat geleneklerinde siir, geleneksel olarak ziyadesiyle yaygin ve ozgun olsa da, edebi nesir, drama- tiyatro yazarligi yeni ve sayica mahdut turlerdir. Bu turlerdeki eserler bu muhitte esasen 20. yuzyil baslarinda gorulur. Bolge edebiyat temsilcileri arasinda cogunlugu âsiklar, saz sairleri bulunmasina ragmen, yazarlar, dramaturglar, gazeteciler sayica nispeten azdir. Soz konusu muhitin gelisiminde nesir-duzyazi biciminde edebiyat eserleri de onem arz etmektedir. Buradan hareketle, sunulan makalede Gurcistan Turkce edebiyat geleneklerinin ilk donemlerinde -Sovyetler oncesi- ortaya cikmis hikâye turundeki yapitlar tanitilmaktadir ve bu hikâyeler didaktik-egitici, toplumsal, aile-gecim konulari acisindan incelenmektedir.","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"129 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-10-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133232459","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"MİTOLOJİERDE VE TÜRK DESTANLARINDA KÖPÜK","authors":"İbrahim Dilek","doi":"10.24155/TDK.2018.81","DOIUrl":"https://doi.org/10.24155/TDK.2018.81","url":null,"abstract":"Makalede dunya mitolojileri ve Turk destanlarinda bulunan kopugun islevleri tasnif edilerek degerlendirilmis, yapilan yorum ve degerlendirmeler metinlerden orneklerle desteklenmistir. Yaratilisin anlatildigi ve Islami Turk mitolojisine dair unsurlarin yer aldigi siir ornekleri ve cesitli Kur’an tefsirleriyle birlikte dini icerikli olmakla birlikte tefsir mahiyeti tasimayan bazi eserler de zaman zaman degerlendirmeye dâhil edilmistir. Bu degerlendirmelerde kopugun Kur’an tefsirlerindeki yorumunun divan ve halk siirindeki kullanim sekilleriyle uyum icinde oldugu gorulmustur. Mitolojiler ve destanlarda kopugun islevleri cok yonludur: “Tanri-seytan, dogum-olum, iyi-kotu…” zitliklari kopugun islevlerinde mitin dogasina uygun sekilde bulunur. Kopugun deniz, gol, irmak ya da pinarda bulunmasi islevleri bakimindan farklilik gostermez. Inceledigimiz mitik metinlerde kopuk, yaratilisin tanrisal ve seytani yanlarinda bulundugu gibi soylarin ortaya cikisinin anlatildigi koken mitlerinde de mevcuttur. Destan ve efsanelerde ise yetenek ve olumlu ozellikler kazandirma, sagaltma, diriltme ve besleyici olma islevlerinin yani sira benzetme unsuru olarak da sikca kullanilir.","PeriodicalId":322429,"journal":{"name":"Turk Dunyasi Dergisi","volume":"56 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-10-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116389631","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
求助内容：
应助结果提醒方式：
京公网安备 11010802042870号
