{"title":"ULPIANA DEFINICJA PRAWA NATURALNEGO I JEJ FILOZOFICZNE INSPIRACJE","authors":"A. Kacprzak","doi":"10.21697/zp.2023.23.1.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2023.23.1.01","url":null,"abstract":"W przedłożonym artykule podejmuję próbę odpowiedzi na pytanie o filozofczne źródła słynnej definicji prawa naturalnego autorstwa Ulpiana, przekazanej w D. 1,1,1,4. Przedstawiam argumenty na rzecz tezy, że stoją za nią inspiracje stoickie, a konkretnie nauka o powinnościach (kathekonta) w wersji znanej ze średniego i późnego stoicyzmu. Jednocześnie polemizuję z tezą o pitagorejskich źródłach omawianej defnicji. Zwłaszcza w poglądzie na małżeństwo jako powinności wywodzącej się z natury wyraźne są echa poglądów stoików działających w Rzymie, przede wszystkim Musoniusa i Hieroklesa. Ten sam zestaw poglądów, najprawdopodobniej zaczerpniętych również ze średniego i późnego stoicyzmu, znajdujemy w tradycji retorycznej. Trudno zatem jednoznacznie rozstrzygnąć, która z tych tradycji (flozofczna czy retoryczna) mogła stanowić bezpośrednią inspirację dla jurysty.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-05-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"87953629","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"CZYM SĄ ‘FAVISAE CAPITOLINAE’ I CO NA TEMAT TEGO TERMINU ODPISAŁ MAREK WARRON NA PYTANIE SERVIUSA SULPICIUSA. AULUS GELLIUS, ‘NOCE ATTYCKIE’ 2,10 TEKST – TŁUMACZENIE – KOMENTARZ","authors":"Anna Tarwacka","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.13","url":null,"abstract":"<jats:p>.</jats:p>","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"74570995","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"PRZESZCZEP KSENOGENICZNY JAKO ALTERNATYWA DLA TRANSPLANTACJI NARZąDóW, TKANEK I KOMÓREK POCHODZENIA LUDZKIEGO","authors":"P. Chełmowska","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.08","url":null,"abstract":" \u0000Terapia transplantacyjna uznawana jest powszechnie za jedną z najbardziej skutecznych metod leczenia schyłkowej niewydolności narządów. Współcześnie, dzięki rozwojowi nowoczesnych technik, jesteśmy w stanie przeszczepić praktycznie każdy narząd, tkankę czy komórkę. Głównym problemem, z którym zmaga się obecnie medycyna, jest jednak chroniczny niedobór materiału transplantacyjnego. Ilość dostępnych narządów, tkanek i komórek, które można by przeszczepić, jest bowiem ograniczona. Jako że zapotrzebowanie na przeszczep, zwłaszcza w krajach wysokorozwiniętych, nieustannie przewyższa podaż, potrzeba odnalezienia alternatywnego w stosunku do ludzkiego źródła materiału transplantacyjnego staje się coraz bardziej nagląca. Remedium na stale zwiększający się niedobór transplantatów może być ksenotransplantacja. Intensyfikacja badań w zakresie przeszczepień odzwierzęcych, jak również perspektywa ich powszechnego zastosowania zmuszają jednak do poddania pod rozwagę wszystkich wad i zalet tego typu terapii i rozstrzygnięcia pojawiających się w praktyce dylematów.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90095651","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"TRANSFER NIEWYKORZYSTANEGO POTENCJAŁU ZABUDOWY JAKO ALTERNATYWA DLA WYWŁASZCZENIA W RAMACH MECHANIZMÓW OCHRONY OBSZARÓW CENNYCH PRZYRODNICZO ORAZ OBSZARÓW ROLNICZYCH W STANACH ZJEDNOCZONYCH AMERYKI","authors":"W. Kwiatkowski","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.07","url":null,"abstract":"Niniejszy artykuł ma na celu omówienie podstawowych zasad ochrony kształtowania i ochrony środowiska przyrodniczego oraz obszarów rolnych w Stanach Zjednoczonych Ameryki (farm and land preservation effort) poprzez wykorzystanie instytucji transferu niewykorzystanego potencjału zabudowy (transfer of development rights, TDR). Instytucja ta pozwala na umowne przeniesienie własności tego, co zgodnie z lokalnym prawem dotyczącym zagospodarowania przestrzennego (dalej rezolucja urbanistyczna) można na działce zbudować, na działkę położoną na terenie przeznaczonym pod zabudowę albo na rzecz specjalnego podmiotu agregującego ten potencjał. Rozwiązanie to, mające w USA par excellence stanowy rodowód i pierwotnie wykorzystywane jedynie w aglomeracjach miejskich, jest dziś istotną częścią stanowych i federalnych rozwiązań z zakresu ochrony terenów cennych przyrodniczo czy terenów rolniczych. Jest też przykładem mechanizmu rynkowego, który odpowiednio moderowany i wspierany przez organy władzy pozwala na osiągnięcie konkretnych celów bez sięgania przez nie do władczych narzędzi, jak regulacje czy administracyjne nakazy bądź zakazy.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"86449149","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"KSIĄDZ STANISŁAW PŁODZIEŃ I JEGO „RZYMSKI PROCES CYWILNY” (BU KUL, RKPS 1443A)","authors":"M. Jońca","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.05","url":null,"abstract":"Wśród niepublikowanych materiałów pozostawionych przez lubelskiego profesora prawa rzymskiego, ks. Stanisława Płodzienia, znajduje się rękopis zatytułowany Rzymski proces cywilny. Dzieło powstało w latach 50. ubiegłego wieku. Jest to skrypt dla studentów, który został przygotowany w celach dydaktycznych. W formie przechowywanej w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL nie nadawał się i nie nadaje się do wydania drukiem. Stanowi natomiast ciekawy materiał do badań, gdyż zagadnienia związane z historią i przebiegiem rzymskiego procesu cywilnego nie cieszyły się dotychczas w polskiej literaturze „romanistycznej” zbyt dużą popularnością.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"85551415","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"CZYN POPEŁNIONY W STANIE NIETRZEŹWOŚCI WEDŁUG KONCEPCJI ARYSTOTELESA","authors":"P. Kubiak","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.04","url":null,"abstract":"W Etykach Arystoteles dotyka niezwykle relewantnych do dziś problemów związanych z pociągnięciem do odpowiedzialności karnej człowieka w stanie nietrzeźwości. Sytuacja ta od zawsze budziła wątpliwości praktyczne oraz teoretyczne, trudno bowiem w racjonalny sposób, trzymając się zasady nullum crimen sine culpa, uzasadnić fakt ukarania takiego sprawcy. Zagadnienie to omawia dość szeroko, umiejscawiając je w ramach fundamentalnego dla jego filozofii moralnej podziału na czyny zgodne z wolą człowieka i niezgodne. Wnioski, do których dochodzi, są niezwykle zbliżone do współcześnie dominującej w prawie polskim koncepcji zawinionej niepoczytalności. Jednocześnie w ramach swojego wywodu dotyka również innych przypadków wchodzących w skład szerszej koncepcji zawinienia na przedpolu czynu.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"88511363","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"RELACJE POMIĘDZY STOSUNKAMI ZATRUDNIENIA A STATUSEM DOKTORANTA SZKOŁY DOKTORSKIEJ","authors":"P. Mroczkowski","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.10","url":null,"abstract":"W prawie polskim liczne stosunki zatrudnienia regulowane są równocześnie przez prawo pracy oraz prawo administracyjne. Taki szczególny reżim regulacji określonych stosunków prawnych wynika z prawnie chronionego interesu publicznego. Od czasu wejścia w życie przepisów ustawy z 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce także stosunki zatrudnienia doktorantów podlegają takiej podwójnej regulacji. Ustawa wprowadziła ograniczenia w zakresie zatrudniania doktorantów w podmiotach nauki i szkolnictwa wyższego. Celem takiego działania jest ochrona finansów publicznych poprzez zwiększenie odsetka doktoratów bronionych w terminie. Wnioski wskazują, że z uwagi na niewielką wysokość stypendium doktoranckich ograniczenia mogą zwiększać presję ekonomiczną na doktorantów, a tym samym działać przeciwko założonemu celowi instytucji prawnej.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"76015646","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"CZY W PRAWIE WYKROCZEŃ ISTNIEJE WSPÓŁSPRAWSTWO?","authors":"M. Kulik","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.01","url":null,"abstract":"Przedmiotem artykułu jest kwestia, czy na gruncie prawa wykroczeń możliwe jest operowanie konstrukcją współsprawstwa. W doktrynie było to dość powszechnie przyjmowane, jednak bez szczegółowego uzasadnienia. Niekiedy wskazywano tylko na podobieństwo wykroczeń do przestępstw. W ostatnich latach pojawiło się kilka interesujących opracowań, w których możliwość ta jest kwestionowana. Słusznie zauważa się, że nie można opierać poszerzenia odpowiedzialności jednosprawcy na współsprawcę, który nie realizuje osobiście wszystkich ustawowych znamion na analogii, a do tego prowadzi uzasadnianie istnienia współsprawstwa na wnioskach wywodzonych z art. 18 § 1 k.k. Z uwagi na to, że przepisy kodeksu wykroczeń nie przewidują wprost współsprawstwa, to na tych, którzy uważają posługiwanie się tą konstrukcją na gruncie prawa wykroczeń za uzasadnione, ciąży obowiązek dowiedzenia słuszności ich stanowiska, zgodnie z zasadą ei incumbit probatio, qui dicit, non qui negat. Mimo że uregulowanie współsprawstwa w kodeksie karnym nie może być stosowane per analogiam na gruncie kodeksu wykroczeń, to z kodeksu karnego należy wywodzić argumenty przemawiające za przyjmowaniem istnienia współsprawstwa w prawie wykroczeń, ze sposobu określenia sprawstwa.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90432753","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"IL PROCESSO DI MANILIA (GELL. 4,14) E I ‘CONIECTANEA’ DI GAIO ATEIO CAPITONE","authors":"P. Buongiorno","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.11","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.11","url":null,"abstract":"L’articolo si propone di indagare i termini del iudicium populi istituito contro la prostituta Manilia di cui ci informa Gell. 4,14. Si sofferma poi sui profli palingenetici del liber de iudiciis publicis confluito nei Coniectanea di Gaio Ateio Capitone e sulla funzione esemplare del processo a Manilia e del ruolo dell’intercessio tribunizia contro l’edile Ostilio Mancino.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"91241810","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"PRZEMOC I GROŹBA JEJ UŻYCIA JAKO ZNAMIĘ PRZESTĘPSTWA ROZBOJU","authors":"Jan Kluza","doi":"10.21697/zp.2022.22.4.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.21697/zp.2022.22.4.03","url":null,"abstract":"Przedmiotem artykułu jest analiza czynności wykonawczej służącej do popełnienia przestępstwa rozboju z art. 280 § 1 k.k. Przepis ten posługuje się bowiem znamieniem w postaci między innymi użycia przemocy wobec osoby lub groźby jej użycia. Wydawać by się mogło, że na gruncie tych znamion nie powinno być większych problemów z określeniem zakresu ich desygnatów. Nie są to znamiona nieostre ani ocenne. Niemniej w doktrynie i orzecznictwie napotkano pewne komplikujące stany faktyczne, w których przyjęcie bądź nie realizacji danych znamion było wątpliwe. Jako znamię czynu zabronionego określenia te powinny być wykładane w sposób ścisły i nie jest dopuszczalne stosowanie w tym zakresie wykładni rozszerzającej.","PeriodicalId":23850,"journal":{"name":"Zeszyty Prawnicze","volume":null,"pages":null},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-30","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"88704277","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}