Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal最新文献

{"title":"Din-Bilim İlişkisi Tutum Ölçeği","authors":"Ahmet Çakmak, Fikrullah Çakmak, Hüsnü Aydeniz","doi":"10.18505/cuid.1078101","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1078101","url":null,"abstract":"Çalışmanın amacı, ilahiyat/İslami ilimler fakültelerinde öğrenim gören öğrencilerin din-bilim ilişkisine yönelik yaklaşımlarının belirlenmesi için hazırlanan bir din-bilim ilişkisi tutum ölçeği geliştirmektir. Din-bilim ilişkisi din, bilim ve felsefesinin en önemli kesişim noktalarından birini oluşturmaktadır. Modern dönemde bu ilişkinin sorgulanmasına dair tartışmalar farklı unsurların etkisiyle oldukça ileri boyutlara ulaşmıştır. Son yıllarda ülkemizde bu durumun yoğunlaştığı çevrelerden biri de ilahiyat/İslami ilimler fakülteleridir. Özellikle Bu fakültelerin öğrencileri açısından meselenin farklı boyutlarıyla ele alınması önem arz etmektedir. Ancak çalışmalar ağırlıklı olarak teorik boyutta yürütülmekte olup, nicel boyutların eksik kaldığı söylenebilir. Bu açıdan makale alanda yapılan ilk örnek konumundadır. Ölçek sorularının oluşturulmasında, din-bilim ilişkisine yönelik ortaya konan en kapsamlı çalışmalardan biri olan Ian G. Barbour’un dörtlü tipolojisi esas alınmıştır. Özellikle bu tipolojideki çatışma, ayrışma ve uzlaşma yaklaşımları belirleyici olmuştur. Üç farklı çalışma grubu oluşturulmuş ve Atatürk Üniversitesi İlahiyat fakültesinde öğrenim görmekte olan toplam 594 öğrenci ile çalışılmıştır. Ölçeğin geliştirilmesinde karma yöntem araştırmalarından keşfedici sıralı desen kullanılmış olup, dört adım bulunmaktadır. İlk adımda araştırmacılar tarafından maddeler yazılmış ve alan uzmanlarının görüşleri alınarak düzeltmeler yapılmıştır. İkinci adımda madde analizi için uygulama yapılmış, üçüncü adımda açımlayıcı faktör analizi (AFA) için uygulama yapılmış, dördüncü ve son adımda doğrulayıcı faktör analizi (DFA) yapılmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgulara göre ölçeğin çatışma/ayrışma ve uzlaşma diye isimlendirilen iki alt boyuttan oluşan bir ölçek geliştirilmiştir. Ölçeğinin güvenirliği iç tutarlılık (cronbach alpha) yöntemi ile analiz edilmiş ve her bir alt boyutu için cronbach alpha değerleri çatışma alt boyutu için .90, uzlaşma alt boyu için de .77 olarak hesaplanmıştır. Bu sonuçlar ölçeğin her bir alt boyutunun güvenilir olduğuna işaret etmektedir.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68156522","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Teizm Kavramı Özelinde Batı’nın Kavramlarıyla Müslümanca Din Felsefesi Yapmanın İmkânı Sorunsalı","authors":"Hasan Er","doi":"10.18505/cuid.1077353","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1077353","url":null,"abstract":"İslam dünyasında yapılan din felsefesi çalışmaları, konu ve içerik olarak genelde Batı düşüncesinde yürütülen din felsefesi çalışmalarıyla paralel bir biçimde ilerlemektedir. Oysa Batı düşüncesinde tartışma konusu yapılan dinî konular, Batı’nın kendi düşünsel ve tarihsel bağlamında oluşmuşlardır. Başka bir bağlamda olgunlaşmış bir bakış açısının ya da tartışma konusunun aynıyla İslam düşüncesine taşınması ise bir indirgemedir. Örneğin deizm ve ateizm kavramları Batı’nın kendi düşünsel dünyasında karşılığı olan, herhangi bir olgusal duruma tepki ya da cevap olarak üretilmiş kavramlardır. Deizm, hayatın her alanına müdahale eden kilise otoritesine karşı kiliseyi aradan çekmeye matuf bir çözüm biçimidir. Yine ateizme dair söylemler de çoğunlukla Ortaçağ düşüncesinin din anlayışlarını ya da Modern Batı düşüncesinde üretilmiş rasyonel-mekanik Tanrı anlayışlarını inkâr etmeye dönük söylemlerdir. Bundan dolayı bu kavramlarla ilgili yapılan her açıklama bu geçmişi dikkate almalıdır. Yukarıdaki iki kavram söz konusu olduğunda konu çok da karmaşık gözükmemektedir. Çünkü hem deizmin hem de ateizmin İslam inancına uygun olmadığı yaygınlıkla kabul edilmektedir. Ancak teizm kavramı bu noktada çok daha sorunlu durmaktadır. Çünkü teizm yaygın bir biçimde İslam inancıyla uyumlu bir kavram olarak kabul edilmektedir. Oysa teizm de tıpkı deizm ve ateizm gibi Batı metafizik geleneği içerisinde kendine özel bir bağlamda üretilmiş bir kavramdır. Teizm, Descartes rasyonalizminin ve Newton mekaniğinin hâkim unsur olarak kabul edildiği Modern Batı düşüncesinin Tanrı anlayışıdır. Düşünen öznenin epistemik sınırlarında inşa edilmiş böyle bir Tanrı anlayışı ise İslam’ın Allah tasavvuruna uygun değildir. Bu çalışmada yukarıda bahsi geçen kavramların tarihi ve düşünsel geçmişlerinden bahsedilecek ve buna bağlı olarak söz konusu kavramların İslam düşüncesiyle yapısal farklılıklarının olduğu ortaya konmaya çalışılacaktır.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68156269","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"İslam Hukuku ve Antik İbrani Hukukunda Yargıçlık","authors":"M. Aydin","doi":"10.18505/cuid.1078824","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1078824","url":null,"abstract":"Öz: Yargıçlık tarihteki en eski mesleklerden biridir. İlahi kökenli bir hukuk sistemi olan İbranilerde de yargıçlık gerek Tevrat gerekse sonradan hukukçuların katkıları ile ortaya çıkmış ve uygulanmıştır. İbrani hukukunun temel kaynağı olan Tevrat’ta peygamberlerin ve Hz. Musa’nın hem hükümdar hem de yargıç olarak yetkilendirildiklerinden bahsedilmekte, bunun dışında yargıçların adil, rüşvet almaksızın ve güçsüzleri korumak temelinde hüküm vermeleri emredilmektedir. Bu konuda benzer hatta aynı hükümlerin İslam hukukunda da olduğunu müşâhade etmekteyiz ki burada gerek önceki peygamberlerin gerekse son peygamber Hz. Muhammed’in (sav) hem peygamber, hem hükümdar aynı zamanda yargılama yetkisi ile donatılmış yargıç vasıflarına sahip olduğu görülür. Ayrıca Kur’an-ı Kerim’de kâdıların adil bir şekilde rüşvetten kaçınarak ve kimseyi kayırmadan hüküm vermeleri emredilmektedir. Bu çalışmada Antik İbrani hukukundaki hükümler ile İslam hukuku hükümlerinin yapılacak olan mukayesesi “yargıç” ve “mahkeme” kavramları ile sınırlandırıldığı için ilk olarak yargıçların durumu ve atanmaları aktarılacak, daha sonra mahkemeler ve yargılama usulü karşılaştırılacak, ardından yargıç atanabilmek için gerekli vasıflar ve yargıçların sorumlulukları ele alınacaktır. Bu açıdan Antik İbrani hukukunda bulunan hükümler İslam yargılama hukuku ile karşılaştırılacak, İslam hukukunda daha detaylı olan hükümler ise Antik İbrani hukukunda karşılıkları bulunmadığından ele alınmayacaktır. Neticede İlahi olarak ortaya çıkan ve gelişen bu hukuk sistemlerinin benzerlik ve farklılıkları ortaya konulmaya çalışılacaktır. Hukuk tarihi alanı hukuk sistemlerinin tarihini inceleyerek günümüz hukuk sisteminde yapılacak olası değişikliklere fikir verebilir. Geçmiş dönemlerde uygulanmış ve bitmiş, tarih olmuş olan hukuk sistemleri aslında bize hukukun daha adil hale getirilmesi için kaynak olabilir. Dini temelli hukuk sistemlerinden kaynakları bize ulaşanların belki de en eskisi olan İbrani hukuku kişinin hayatının her alanında düzenleme yapması amaçlamaktadır ve bu hedefine de ulaşmış görünüyor. Halen İsrail’in hukuk sistemi tamamen laik ve dini hukuktan sıyrılmış değildir. İbrani hukukunun bu amacı sebebiyle mahkeme, yargıç ve yargılama konularında gerek Tevrat’ta ve gerekse Talmud’da ayrıntılı düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemelerde yargılama yapacak olan kimselerin kimin arasından seçileceği, yargılama yaparken yargıçların uyması gereken kurallar, mahkeme çeşitleri ve diğer birçok konu yer almıştır. Bu çalışmada Antik İbrani hukuku ile karşılaştırılması yapılan İslam hukukunun da temel özelliği dini temelli olmasıdır. İslam hukuku da kişinin hayatının her alanında düzenlemeler yapar. Ve yargılama hukuku alanında da Antik İbrani hukukundaki düzenlemelerden belki de daha fazla hükümler bulunmaktadır. Çalışmanın sınırlandırıldığı konularda İslam hukuku ile Antik İbrani hukukunun birçok hükmünün benzeştiği görülmektedir. Hatta ayrışan noktalar sadece bir-iki konudadır. İslam hukukunda daha ön","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47674395","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Disagreements on the Meanings of the Notion al-Jin in the Qur’ān","authors":"Bayram Demi̇rci̇gi̇l","doi":"10.18505/cuid.1076156","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1076156","url":null,"abstract":"Kur’an’da çokanlamlı lafızların medlulünün tespitinde müfessirler arasında çeşitli görüşler ortaya çıkmıştır. Kur’an’da hangi anlama geldiği hususunda ihtilaf edilen çokanlamlı kelimelerden birisi de el-cin lafzıdır. Bu husustaki düşünce farklılığı kelimenin yalın olarak yer aldığı ayetlerde söz konusu olmuştur. Kelimenin eşdizimli kullanımları, bağlamını da açığa vurduğundan herhangi bir anlam ihtilafına mahal bırakmamıştır. Buna karşın yalın hâldeki kullanımlarda muhtelif bağlamsal yaklaşımlara müsait bir zeminin varlığı kelimeye müfessirlerce cinler, melekler, İblis ve şeytanlar gibi muhtelif anlamların yüklenmesine yol açmıştır. Bu konu cinler ve melekler arasında kategorik bir ayrımın yapılıp yapılamayacağı meselesini ve beraberinde meleklerin masum varlıklar olup olmadığı hususundaki kelâmî tartışmayı gündeme getirmiştir. Müfessirlerin çokanlamlı bu kelimeyi ele alırken az çok bağlamsal çizgide hareket ettikleri; siyak-sibak, ayetler arasındaki münasebet, tarihi ve kültürel bağlamla ilgili rivayetler gibi hususları dikkate aldıkları gözlenmektedir. Bu noktada kelimenin etimolojik kökeninin de anlam takdirinde tayin edici unsurlardan biri olduğu müşahede edilmektedir. Bu çalışmada öncelikle Câhiliye Arapları’nın cin ve melek algısından söz edilmiş, ardından klasik sözlüklerden yararlanılarak tefsirlerde bu husustaki yaklaşımların dayandığı dilsel zemine ve rivayetlere değinilmiştir. Konuyla ilgili müfessirlerin ilgili ayetler hakkında muhtelif bağlamsal yaklaşımları esas aldıkları tespit edilmiştir.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68155033","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Treatability of Wastewater from a Fiqh Perspective","authors":"Hüseyin Baysa","doi":"10.18505/cuid.1065879","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1065879","url":null,"abstract":"The lack of water, which has arisen due to reasons such as climate change, excessive and misuse, has become a global problem. The reuse of wastewater is considered as an important solution to overcome this problem. With the technology developed for this purpose, wastewater is treated and used in many fields, especially in irrigation of agricultural products and parks and fire extinguishing. There is no information directly related to the methods of treating polluted water in the religious texts. In the past, when today's technological possibilities were not available, fuqaha determined some treatment techniques, but these are about waters exposed to najāsat (filthy things), not about wastewater that contains a large amount of najis elements. As a matter of fact, it seems impossible to clean wastewater with these methods. With the systems developed today, wastewater can be treated at different levels according to their usage areas. Accordingly, the analysis information regarding the output at each treatment level should be evaluated separately when determining the fiqh provision of treated wastewater. In this study, it is aimed to examine the purification methods discussed in fiqh books together with the relevant texts and to determine the criteria taken as basis in purification and to try to determine the fiqh provision regarding the treated wastewater outputs within these criteria.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-06","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47770707","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Namazın Uyuma ve Unutma Dışında Sebeplerle Kazası Meselesi: Hendek Savaşı’ndaki Bir Uygulamanın Delâleti İle İlgili Değerlendirmeler","authors":"Hüseyin Kahraman","doi":"10.18505/cuid.1053291","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1053291","url":null,"abstract":"Namazların kazası meselesi, bu ibadet hakkında en çok tartışılan hususlardan biridir. Konu hakkında varit olmuş hadisler namazların kazası hakkında uyku ve unutma gibi iki mazerete işarette bulunur. Bununla birlikte bazı ilim adamlarına göre meşru addedilebilecek diğer bazı sebepler de namazların kazasına imkân tanıyabilir. Hatta insanın “hata yapabilir” fıtratını gerekçe gösterip mazeretsiz yani sırf tembellik eseri terk olunmuş namazların bile kaza edilebileceğini savunanlar vardır. Namazların kazasına imkân veren çerçeveyi genişletme eğiliminde olan bu ilim adamlarının en önemli dayanağı, Allah Rasûlü’nün Hendek Savaşı sürerken bazı namazları kendi vakitleri dışında kılmış olması yani kazaya bırakmasıdır. Ancak bu yaklaşımın önünde “korku namazı” gibi ciddi bir engel vardır. Kur'ân’ın yaklaşımından anlaşıldığı kadarıyla korku namazı, doğrudan savaş ortamları ile ilişkilidir. Dolayısıyla bu namaz şeklini, namazlar hakkındaki “vakit” unsuruna işarette bulunan önemli bir veri olarak yorumlamak mümkündür. Zira korku namazı cumhurun tercihine göre Hendek Savaşı’ndan sonra vaz edilmiştir. Buna bakarak denilebilir ki din, Hendek Savaşı esnasında bazı namazların kazaya bırakılması uygulamasının bir daha tatbik edilmesini istememektedir. Aksine âyetler ve hadislerdeki tariflerinden hareketle oldukça meşakkatli bir eda tarzına sahip bulunduğu söylenebilecek bu namazı kazaya bırakma seçeneğinin yerine teşri kıldığı anlaşılmaktadır. Hendek Savaşı’ndan sonra da çeşitli savaş veya çatışma ortamlarında bulunmasına rağmen Allah Rasûlü’nün herhangi bir namazı kazaya bırakmayıp korku namazı kılmış ve kıldırmış olması bunun en net göstergelerinden biridir.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68154365","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Mâlikî Mezhebinde Namazda Setr-i Avret (Tesettür/Örtünme) Şartı İle İlgili Yaklaşımlar","authors":"İ. Yılmaz","doi":"10.18505/cuid.1079316","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1079316","url":null,"abstract":"İslâm’da setr-i avret (tesettür/örtünme) kadın ve erkek için farz olan hükümlerden biridir. Dinî/fıkhî bir terim olarak setr-i avret, vücudun şer’an/dinen örtülmesi gereken yerlerini (avret) örtmek, demektir. İslam hukukçuları, setr-i avretin namazın sıhhat/geçerlilik şartı olup olmaması hususunda ihtilaf etmişlerdir. Bu konuda biri (Hanefî, Şâfiî ve Hanbelî mezheplerin içinde bulunduğu) cumhura, diğeri ise Mâlikîlere ait olmak üzere iki temel yaklaşım bulunmaktadır. Cumhura göre setr-i avret namazın sıhhat şartıdır. Dolayısıyla setr-i avret şartına riayet edilmeden kılınan namaz sahih değildir. Bu şekilde kılınan namazın vakit içinde veya vakit dışında mutlak olarak iadesi gerekir. Setr-i avretin namazın sıhhat şartı olup olmaması ile ilgili Mâlikî mezhebinde ise iki yaklaşım bulunmaktadır. Birinci yaklaşım (kısmen) cumhur ile aynıdır. İkinci yaklaşıma göre ise (namaz ve namaz dışı diye bir ayırım olmaksızın) setr-i avret İslâm’da genel bir farz olup ayrıca namazın sıhhat şartı değildir. Bu ikinci görüşü kabul eden Mâlikîlere göre namazda setr-i avret şartına riayet sünnettir. Diğer taraftan Mâlikî mezhebinde namazın sıhhatine etkisi açısından avret, avret-i muğalleza ve avret-i muhaffefe diye ikiye ayrılmaktadır. Setr-i avretin namazın sıhhat şartı olup olmaması ile ilgili ihtilaf avret-i muğalleza ile ilgilidir. Avret-i muhaffefenin namazın sıhhat şartı olmadığı hususunda ise ittifak vardır. Setr-i avretin namazın sıhhat şartı olup olmaması ile ilgili klasik fıkıh doktrinindeki ihtilafın bazı fıkhî semeresi/sonuçları bulunmaktadır. Nitekim cumhura göre ister avret-i muğalleza olsun ister avret-i muhaffefe olsun avreti açık olarak kılınan namaz sahih değildir ve mutlak iadesi gerekir. Maliki mezhebinde ise avreti muğalleza ve muhaffefe olmasına göre farklı görüşler bulunmaktadır. Vücutta açılan yerin avret-i muğalleza olması halinde; Setr-i avreti namazın sıhhat şartı kabul edenlere göre namaz sahih değildir ve mutlak iadesi gerekir. Setr-i avreti namazın sıhhat şartı kabul etmeyenlere göre ise namaz sahih olmakla birlikte vakit içerisinde iadesi müstehaptır. Vakit çıktıktan sonra ise namazın iadesi gerekmez. Vücutta açılan yerin avret-i muhaffefe olması halinde ise tüm Mâlikîlere göre ittifakla namaz sahihtir. Vakit içerisinde iadesi müstehap olmakla birlikte vakit çıktıktan sonra iadesi gerekmez. Setr-i avretin namazın sıhhat şartı olup olmaması ile ilgili klasik fıkıh doktrinindeki ihtilafın özellikle avret-i muhaffefe açısından uygulamadaki örnekleri ile ilgili şu söylenebilir: Setr-i avreti namazın sıhhat şartı kabul etmeyen Mâlikîlere göre kadınların başı, dizden aşağısı ve kolları açık namaz kılması sahihtir. Yine onlara göre avret-i muhaffefeden sayıldığı için erkeklerin uylukları/kalçaları (fahz) açık namaz kılması sahihtir.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68156009","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Yurt Dışında Yapılan Din ve Yaşlanma Çalışmaları Üzerine Bir İnceleme","authors":"Orhan Gürsu","doi":"10.18505/cuid.1052238","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1052238","url":null,"abstract":"1950’li yıllardan sonra yükselmeye başlayan nüfus artış hızı, sağlık alanındaki gelişmeler ve ölüm oranlarının azalmasıyla birlikte dünya genelinde özellikle 20. yüzyılın başında hızla artmaya devam etmiştir. Yaşlanan bireyin zamanla geçirdiği biyolojik, psikolojik ve sosyal değişimler yaşlılık döneminde çeşitli problemleri de beraberinde getirmektedir. Hem yaşlılığın anlamlandırılması hem de yaşlılıkta karşılaşılan problemlerle başa çıkma çabaları yaşlılık döneminde dinin önemli bir konuma gelmesine neden olmaktadır. Nitel araştırma desenlerinden derleme olarak tasarlanan çalışmada ülkemizdeki yaşlılık çalışmalarına ilham olması için yurt dışında din ve yaşlanma konusunda yapılan çalışmaların konu eğilimleri ve yöntemsel içeriklerinin tespit edilmesi amaçlanmıştır. \u0000 Ölçüt örnekleme tekniğiyle belirlenen Din, Maneviyat ve Yaşlanma Dergisinde son 10 yılda yayınlanan 203 çalışmalanın verileri doküman incelemesiyle elde edilmiştir. Elde edilen veriler bibliyometrik analiz ve içerik analizi yapılarak çeşitli başlıklar altında sınıflandırılmıştır. Sonuç olarak Din, Maneviyat ve Yaşlanma Dergisi’nde son 10 yılda yayınlanan makalelerin konu dağılımlarını tespit etmek için yapılan analizlerde çalışmaların en fazla (%12,8) doğrudan maneviyat konusunda yapıldığı ve en çok atıf alan konunun maneviyat olduğu tespit edilmiştir. Yöntemsel açıdan çalışmaların %35,5’i nitel, %23,6’sı nicel, %4’ü karma yöntemle yapıldığı ve %35,5’inin de teorik çalışma olduğu tespit edilmiştir.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68154142","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ortaöğretim Öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersine Yönelik Metaforik Algıları","authors":"H. Koca, Mustafa Mücahi̇t","doi":"10.18505/cuid.1052263","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1052263","url":null,"abstract":"Bu çalışmada, ortaöğretim öğrencilerinin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi ve öğretmenine yönelik algılarının metaforlar aracılığı ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Nitel araştırma desenlerinden fenomenolojik (olgubilim) desende tasarlanan araştırmada katılımcılar amaçlı örneklem yöntemleri arasında yer alan ölçüt örnekleme yöntemiyle belirlenmiştir. Veriler 2021- 2022 eğitim öğretim yılında 4 farklı ortaöğretim kurumunda öğrenim gören 262 öğrenciden toplanmıştır. Araştırma verileri katılımcıların kendilerine verilen formda belirtilen “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmeni … gibidir- benzer/ çünkü... ve Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi… gibidir-benzer/ çünkü …” cümlelerini tamamlamasıyla elde edilmiştir. Bu aşamada elde edilen metaforlar anlamsal içeriğine göre kategori ve tamalara ayrılmış, sayısal olarak ifade edilerek tablolaştırılmış ve okuyucunun anlayabileceği bir biçimde düzenlenerek yorumlanmıştır. Öğrencilerin Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ilişkin metaforik algılarının olumlu, olumsuz ve netlik taşımayan olmak üzere üç temada toplandığının belirlendiği araştırmada, öğrencilerin büyük kısmının hem Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi öğretmenine hem de Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersine ilişkin olumlu metaforlar ürettiği belirlenmiştir.","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68154154","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ahlâkî Özdenetim Duygusu Olarak Pişmanlığın Mahiyeti","authors":"Muhammet Caner Ilgaroğlu","doi":"10.18505/cuid.1080838","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuid.1080838","url":null,"abstract":"Duygular; insanın epistemik, etik ve estetik yönleriyle doğrudan ilişkili varoluşsal özniteliklerdir. İnsan anlam-lı, değerli ve güzel bir hayat kurarken akılla birlikte duygulardan motivasyon almaktadır. Duygular, çok fonk-siyonlu yapısıyla insanın niyet, tutum, tavır ve eylemlerini belirleme, harekete geçirme, yönlendirme, etkile-me, dönüştürme, frenleme ve bazen de manipüle etme araçlarıdır. Bu nedenle ahlak başta olmak üzere insan eylemlerini problem edinen her araştırma, duyguları ele almak durumun¬dadır. İnsanı tam anlamıyla tanıma-nın yolu, pratik yaşantısı içerisinde ortaya çıkan duygusallığını anlamaktan geçer. Dolayısıyla teorik olanın durağanlığı ile hayatın akışkanlığı arasındaki uçurumda duygular, felsefi bir soruşturmanın konusu olmakta-dır. Duygunun dinamik yapısını ve sınır çizilemeyen doğasını dilin sınırları içerisinde ifade etmek kolay değildir. Bu-nunla birlikte insan için duygular, kendini, evreni, doğayı, maddeyi, bireyleri, toplumları, iyiyi, kötüyü, değerli olanı ve olmayanı anladığı, olgu ve olaylarla başa çıktığı, pratik hayatını yönettiği, karar verme süreçlerinde, niyetlerinde, yönelimlerinde ve seçimlerinde etkin, tüm bu süreçlere içkin, dinamik, fonksiyonel ve bilişsel öznitelikler olarak öne çıkmaktadır. İnsan, günlük yaşamı içinde çok çeşitli duygu durumlarını tecrübe etmek-tedir. Böylece o, tecrübe ettiği bu duygu durumları ile sürekli değişen ruh hallerine sahip olmaktadır. Bu tec-rübeler, dış etkenlere bağlı olabildiği gibi insanın içsel dinamiklerinin etkisiyle de ortaya çıkabil¬mektedir. Sosyal yaşantısı itibariyle insan, duygusal tepkiler veren ve duygusal etkiler alan dinamik bir ahlak yaşantısı-na sahiptir. Bu bağlamda duygular, insanın kendi benliği ile yaşadığı toplumun benliği arasında denge kurma-sını sağlamakta ve insanın temel yönelimlerini belirlemektedir. Duygular, insana eylem motivasyonu kazan-dıran, onun tasavvurlarına, geçmiş, şimdi ve gelecekle ilgili değerlendirmelerine yön veren, harekete geçirici yetilerdir. Pişmanlık, bizzat benliğe yönelen ve onun ahlâkîliğini içsel olarak düzenleyip inşa eden ahlâkî bir özdenetim duygusudur. Bu duygu gerek bireysel ve gerekse sosyal yaşamda insanı etkileyen doğasıyla özel-likle ahlâkî değer dünyasında merkezi bir rol oynamaktadır. Pişmanlık, en yalın haliyle insanın geçmişteki eylemine ya da eylemsizliğine dönük olumsuz yargısını içeren acı bir his biçiminde ortaya çıkmakta ve keşke ifadesiyle dile gelmektedir. Pişmanlık duygusu insanda içsel tesirlerin etkisiyle oluşmaktadır. Çoğu ahlak duygusu gibi pişmanlık da hem fenomenolojik bir duyuş hem de bilişsel bir yargı içermektedir. Psikolojik ve kavramsal açıdan karmaşık bir duygu olan pişmanlık; üzüntü, hayal kırıklığı, özlem, nostalji ve bazen bir şey-den pişmanlık duymamanın verdiği rahatlama gibi bir dizi duyguyu ortaya çıkarmaktadır. Pişmanlık aynı zamanda güçlü, motive edici bir üzüntü ve işlerin istendiği gibi gitmediğine dair tutkulu bir şikâyet olarak da kendini gösterebilmektedir. O, bugünümüzü ve","PeriodicalId":41327,"journal":{"name":"Cumhuriyet Ilahiyat Dergisi-Cumhuriyet Theology Journal","volume":" ","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-06-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"47066166","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}