Farmacja Polska最新文献

{"title":"Polyarchion (πολυάρχιον) in the medicine of Antiquity and Byzantium","authors":"M. Kokoszko, Zofia Rzeźnicka, Krzysztof Jagusiak, Konrad Tadajczyk","doi":"10.32383/farmpol/185280","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/185280","url":null,"abstract":"Przedmiotem niniejszych badań jest historia lekarstwa stosowanego w rejonie basenu Morza Śródziemnego w okresie starożytności oraz średniowiecza, znanego w tamtejszej tradycji medycznej jako polyarchion (πολυάρχιον).\u0000Cel badań zakłada ustalenie czasu powstania omawianego medykamentu, wariacji recept na polyarchion oraz powiązań między nimi, sposobu przyrządzania lekarstwa, jego formy, zakresu działania a także okoliczności aplikacji w poszczególnych procedurach terapeutycznych. Dodatkowo, na podstawie dostępnych materiałów źródłowych, autorzy próbują określić koszt leku, co z kolei umożliwia im zdefiniowanie grupy jego odbiorców.\u0000Przyjęta metoda badawcza została oparta na heurystycznej analizie traktatów medycznych okresu antyku i Bizancjum. Zasadniczą podstawę źródłową stanowią dzieła Gynaeciorum libri Sorana z Efezu (I – II w. n.e.), De compositione medicamentorum secundum locos i De compositione medicamentorum per genera Galena z Pergamonu (II – III w. n.e.), Collectiones medicae oraz Synopsis ad Eustathium filium Orybazjusza (IV – V w. n.e.), Libri medicinales Aecjusza z Amidy (VI w. n.e.), Therapeutica Aleksandra z Tralles (VI w. n.e.), zbiór recept zatytułowany De mulierum morbis uteri, którego autorstwo przypisuje się Metrodorze (po VI w. n.e.), Epitome Pawła z Eginy (VII w. n.e.) i traktat Dynameron Mikołaja Myrepsusa (XIII w. n.e.). Nadto, analizie poddane zostały wybrane listy patriarchy Konstantynopola Jana Chryzostoma (IV – V w. n.e.), które dokumentują stosowanie polyarchion przez wspomnianego duchownego, stając się tym samym istotnym uzupełnieniem danych pozyskanych z ówczesnej literatury medycznej.\u0000Polyarchion od I w. p.n.e. do XIII w. n.e. było lekarstwem stosowanym na obszarze basenu Morza Śródziemnego. Uważano je za efektywne w kuracji problemów gastrycznych. Przebadane teksty medyczne wykazują, że lekarstwo sporządzano na wiele sposobów, a jego ewolucja polegała na dodawaniu kolejnych składników do początkowo prostej formuły. Niezależnie od liczby ingrediencji uwzględnionych w receptach wyróżniano grupę komponentów podstawowych, które decydowały o efektywności specyfiku. Były one dobrane zgodnie z obowiązującą wiedzą z zakresu materia medica. Ze względu na wysoką cenę, omawiany lek był dostępny wyłącznie zamożnym i uprzywilejowanym. Analiza źródeł pozamedycznych pozwala konkludować, iż polyarchion było wytwarzane w ilościach dostosowanych do indywidualnych potrzeb pacjentów, a jego produkcja odbywała się wyłącznie w dużych ośrodkach miejskich, takich jak Antiochia czy Konstantynopol.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"2009 23","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140416552","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Act on clinical trials of medicinal products for human use - scope of regulation and sources of law","authors":"Małgorzata Maria Kubacka","doi":"10.32383/farmpol/184048","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/184048","url":null,"abstract":"Rozwój nauk farmaceutycznych owocuje opracowywaniem wielu nowych produktów leczniczych, które wymagają gruntownego zbadania ich bezpieczeństwa i skuteczności w toku badań klinicznych przed uzyskaniem pozwolenia na wprowadzenie do obrotu. Powojenne regulacje etyczno-prawne prowadzenia badań klinicznych z udziałem ludzi ulegały szeregu zmianom na przestrzeni lat. Łączy je jeden cel – stworzenie jak najbardziej efektywnej ochrony praw i dobra uczestników tych badań. Celem artykułu jest przegląd nowych regulacji ustawy z dnia 9 marca 2023 r. o badaniach klinicznych produktów leczniczych stosowanych u ludzi oraz porównanie pozakodeksowych przepisów karnych tej ustawy z uchylonymi przepisami karnymi ustawy – Prawo farmaceutyczne. Nowa ustawa wprowadziła do polskiego systemu prawnego rozwiązania wspólnotowe zawarte w rozporządzeniu (UE) nr 536/2014. Uregulowane zostały także kwestie pozostawione w gestii państw członkowskich m.in. ocena etyczna wniosków o wydanie pozwolenia na badanie kliniczne czy pozyskiwanie świadomej zgody uczestników na udział w badaniu klinicznym. Nowością jest powstanie Funduszu Kompensacyjnego Badań Klinicznych, który został powołany w celu zapewnienia wypłaty rekompensaty za uszczerbek na zdrowiu związany z badaniem klinicznym dla uczestnika tego badania. Ponadto wprowadzone zostały rozwiązania dotyczące niekomercyjnych badań klinicznych, co ma na celu zwiększenie znaczenia tych badań przy jednoczesnym wsparciu sponsorów niekomercyjnych i wyeliminowaniu sponsorów – osób fizycznych, które nie pełnią funkcji badacza. W nowej ustawie niestety nie znalazły się przepisy umożliwiające wcześniejszy dostęp do farmakoterapii dla pacjentów z ciężkimi schorzeniami w ramach procedury compassionate use. Dodane zostały uprawnienia dla pielęgniarek i położnych, które ukończyły studia wyższe na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo – obecnie mogą one pełnić funkcje głównego badacza. Niestety pominięto tutaj farmaceutów. Nie wprowadzono także pełnej digitalizacji prowadzenia badań klinicznych, ani ochrony prawnokarnej prowadzenia inspekcji badań klinicznych. Pozakodeksowe przepisy karne zawarte w ustawie są w większości przepisane literalnie z ustawy – Prawo farmaceutyczne, po ich derogacji. Część z nich zawiera w swojej treści powielone niedociągnięcia semantyczne, co przedstawiono w artykule. Nie zmienia to jednak faktu, że dobro prawne, jakim jest prawidłowość prowadzenia badań klinicznych, jest adekwatnie chronione przez te przepisy karne.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"18 15","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140413290","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Capsaicin and carcinogenesis. Conflicting evidence regarding effects on carcinogenesis","authors":"Krzysztof Halczuk, Bolesław Karwowski","doi":"10.32383/farmpol/185411","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/185411","url":null,"abstract":"Przedmiot badań. Wpływ kapsaicyny na procesy nowotworzenia. Rośliny z rodziny Capsicum w tym papryka chilli są jednym z najstarszych udomowionych roślin uprawnych. Składniki papryki chilli, w szczególności kapsaicyna, stały się przedmiotem intensywnych badań z powodu ich różnorodnego wpływu na fizjologię i metabolizm. Szerokie zastosowanie kapsaicyny w różnego rodzaju schorzeniach naturalnie spowodowało próby zastosowania jej w zwalczaniu chorób powodujących ponad 25% zgonów Polsce – nowotworów. \u0000\u0000Cel badań. Celem badania było zebranie i usystematyzowanie wiedzy na temat wpływu kapsaicyny oraz ekstraktów z papryki chilli na procesy nowotworzenia uwzględniając zarówno jej właściwości przeciwnowotworowe jak i proonkogenne opisane w literaturze medycznej. Uwzględniono także inne właściwości kapsaicyny wynikające z jej mechanizmu działania.\u0000\u0000Materiały i metody. Przeglądu piśmiennictwa dokonano przeszukując naukowe bazy danych: PubMed, ClinicalKey i Google Scholar. Wyszukiwanie odpowiednich artykułów na temat papryki chilli, kapsaicyny i ich wpływu na procesy nowotworzenia przeprowadzono przy użyciu słów kluczowych „kapsaicyna” (ang. Capsaicin), „nowotwór” (ang. Cancer), TRPV1, „apoptoza” (ang. Apoptosis), „stres oksydacyjny” (ang. Oxydative stress), „proliferacja” (ang proliferation), a w dalszej kolejności: „otyłość” (ang. Obesity), „ból” (ang. Pain). Niniejsza metodyka pozwoliła na odnalezienie aktualnych, zarówno orygilanych jak i przeglądowych prac na temat właściwości kapsaicyny, a w szczególności jej wpływu na procesy nowotworzenia.\u0000\u0000Wyniki: Kapsaicyna, pełni rolę agonisty receptorów TRPV-1, które są rozpowszechnione zarówno w układzie nerwowym (w szczególności w receptorach nopcyceptywnych), jak i poza tkankami nerwowymi. Badania wskazują, że substancja ta może skutecznie wspomagać regulowanie metabolizmu węglowodanów, pomaga obniżać ciśnienie, pozytywnie wpływa na profil lipidowy i obniża łaknienie. Dzięki tym mechanizmom kapsaicyna może być stosowana jako środek wspomagający leczenie zespołu metabolicznego, otyłości czy cukrzycy typu II. W kontekście antynowotworowym, kapsaicyna wykazuje potencjał hamowania proliferacji komórek nowotworowych, indukowania apoptozy, reaktywacji białka p53 oraz działania jako radio- lub chemosensybilizator. Dzięki odkryciu wpływu na powyższe mechanizmy, kapsaicyna od lat jest przedmiotem badań nad jej zastosowaniem jako leku przeciwnowotworowego lub środka wspomagającego leczenie nowotworów. Mimo obiecujących wyników, istnieją sprzeczne doniesienia na temat wpływu kapsaicyny na procesy nowotworzenia. Wydaje się, że pomimo niewątpliwego działania antynowotworowego potwierdzonego licznymi badaniami, nieodpowiednie zastosowanie kapsaicyny lub produktów ją zawierających może stwarzać ryzyko zaostrzenia istniejącego nowotworu lub pojawienia się przerzutów.\u0000\u0000Wnioski: Pomimo obiecujących właściwości terapeutycznych, szczególnie w kontekście antynowotworowym, bezpieczeństwo i skuteczność kapsaicyny pozostają kwestią ko","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"659 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140417106","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Surfactants – the application in pharmaceutical biocatalysis","authors":"Jacek Dulęba, Tomasz Siódmiak, Magdalena Górczak, Dominika Gwiazda, Klaudia Oryl, Wiktoria Pawłowska, Hubert Zwiewka, M. Marszałł","doi":"10.32383/farmpol/185292","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/185292","url":null,"abstract":"Surfaktanty są związkami powierzchniowo czynnymi, szeroko wykorzystywanymi w przemyśle biotechnologicznym, chemicznym i farmaceutycznym. Zawierają w swojej strukturze zarówno grupy hydrofilowe, jak i hydrofobowe, dzięki czemu umożliwiają obniżenie napięcia powierzchniowego środowiska reakcji. Aktualnie w wielu ośrodkach naukowych prowadzone są badania nad oceną roli tych związków w zwiększaniu wydajności biokatalizy z zastosowaniem lipaz. \u0000Celem niniejszej pracy było przedstawienie wpływu surfaktantów na aktywność lipaz użytych w różnych reakcjach o znaczeniu farmaceutycznym, takich jak otrzymywanie leków lub ich bloków budulcowych. Opisano udział środków powierzchniowo czynnych w reakcjach katalizowanych przez 12 różnych lipaz – lipazę z Candida rugosa (CRL), lipazę B z Candida antarctica (CALB), lipazę z Burkholderia cepacia (BCL), Thermomyces lanuginosus (TLL), Pseudomonas fluorescens (PFL), Pseudomonas aeruginosa (PAL), Pseudomonas stutzeri (PSL), Aspergillus oryzae (AOL), Aspergillus niger (ANL), Yarrowia lipolytica (YLL), Rhizomucor miehei (RML) i Fusarium oxysporum (FOL).\u0000Zastosowane surfaktanty wykazywały znaczący wpływ na aktywność katalityczną lipaz. Surfaktanty niejonowe wpływały na wzrost aktywności lipaz (Tween 20, 80 - CRL, CALB, BCL, PAL, PSL, AOL, ANL oraz Triton X-100 - CALB, BCL, TLL, PFL, PSL, AOL, RML, FOL). Dodecylosiarczan sodu (anionowy, SDS), jako przedstawiciel jonowych związków powierzchniowo czynnych, wywierał pozytywny efekt na aktywność lipazy RML, natomiast negatywny na aktywność lipaz CALB, TLL, PFL i PSL. Z kolei, dodatek surfaktantu kationowego (CTAB/CTABr) skutkował wzrostem aktywności lipaz BCL, AOL i ANL oraz spadkiem aktywności CRL, TLL, PFL, PSL i RML. Znaczenie środka powierzchniowo czynnego użytego w reakcji katalizowanej przez lipazy było zależne w głównej mierze od struktury i stężenia detergentu, jak i warunków reakcji, m.in. pH, temperatury. Biorąc pod uwagę dane literaturowe można stwierdzić, iż surfaktanty stanowią istotny element w projektowaniu układów katalitycznych.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"51 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140415657","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Social attitudes towards the pharmacist's right to conscientious objection – research on the Polish population","authors":"A. Majchrowska, Michał Wiechetek, Joanna Pawlikowska, Mariola Drozd, J. Pawlikowski","doi":"10.32383/farmpol/184117","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/184117","url":null,"abstract":"Wprowadzenie: Prawo do sprzeciwu sumienia w zawodzie farmaceuty, podobnie jak w przypadku innych zawodów medycznych, od wielu lat jest przedmiotem ożywionej dyskusji etycznej i prawnej w Polsce i zagranicą. Wiąże się to z wprowadzeniem do obrotu aptecznego produktów i wyrobów, których cel stosowania lub mechanizm działania są niezgodne z wierzeniami religijnymi lub przekonaniami moralnymi części farmaceutów. Farmaceuci praktykujący w Polsce nie mają w przepisach regulujących wykonywanie ich zawodu tzw. klauzuli sumienia, ale pojawiają się postulaty, aby takie rozwiązanie prawne wprowadzić wzorem zawodów lekarza i pielęgniarki. Cel badań: Celem naszego badania była analiza postaw polskiego społeczeństwa wobec możliwości wyrażania sprzeciwu sumienia przez farmaceutów. Testowaliśmy hipotezy, że postawy społeczne mogą być zróżnicowane w zależności od okoliczności oraz modyfikowane przez zmienne psychologiczne i socjodemograficzne, takie jak: postrzeganie prestiżu zawodu farmaceuty, skłonność do korzystania z porad farmaceutów, wiek, płeć, wykształcenie, warunki materialne, stan zdrowia i miejsce zamieszkania. Materiał i metody: Badania przeprowadzono na grupie 600 osób powyżej 18. roku życia reprezentatywnej dla struktury populacji Polski. W badaniach wykorzystano technikę mix mode opartą na wywiadach osobistych i telefonicznych tj. 84% CAPI (Computer Assisted Personal Interview) oraz 16% CATI (Computer Assisted Telephone Interviewing). Respondentom zadawano pytanie, czy w ich przekonaniu farmaceuta kierując się własnym sumieniem może odmówić pacjentowi sprzedaży wybranych produktów i wyrobów, w tym hormonalnych środków antykoncepcyjnych, pigułek postkoitalnych („dzień po”) oraz wkładek wewnątrzmacicznych. Wyniki badań: Zdecydowana większość (78-86% - w zależności od analizowanego przypadku) respondentów uważa, że farmaceuta nie ma prawa do odmowy sprzedaży produktu lub wyrobu dostępnego w obrocie aptecznym. Niewielka część respondentów wskazała, że farmaceuta ma prawo odmówić sprzedazy środków antykoncepcyjnych (2,7%, n=16), wkładki wewnątrzmacicznej (8,7%, n=52), tabletki postkoitalnej (10,5%, n=63). Zaobserwowano istotne statystycznie różnice pomiędzy poziomem akceptacji dla sprzeciwu sumienia farmaceuty: najniższy odnotowano w przypadku odmowy wydania hormonalnych środków antykoncepcyjnych (Me=0,14), a wyższy dla wkładek wewnątrzmacicznych (Me=0,21) i tabletek postkoitalnych (Me=0,25) (p=0,01). Akceptacja dla wyrażania sprzeciwu sumienia przez farmaceutów koreluje istotnie statystycznie ujemnie z wiekiem respondentów, warunkami materialnymi, poziomem postrzegania prestiżu zawodu farmaceuty, a dodatnio ze skłonnością konsultowania leków OTC z pracownikami aptek. Nie zaobserwowano związku z wykształceniem, stanem zdrowia i miejscem zamieszkania orz różnic pomiędzy kobietami i mężczyznami. Wnioski: Poziom społecznej akceptacji dla wprowadzania klauzuli sumienia do ustaw regulujących wykonywanie zawodu farmaceuty wydaje się niski. Jest jednak zróżnic","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"2019 35","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140415995","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Biosynthesis of gold nanoparticles using plant extracts and their application in photothermal therapy of cancer","authors":"Ilona Szymańska, M. Richert","doi":"10.32383/farmpol/183067","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/183067","url":null,"abstract":"Nanocząstki złota (AuNPs) charakteryzują się ogromnym potencjałem terapeutycznym w różnych dziedzinach biomedycznych, jak terapia celowana, radioterapia, fototerapia czy diagnostyka chorób nowotworowych. Unikalne właściwości fizykochemiczne AuNPs zależą od rozmiaru, kształtu, agregacji, ładunku powierzchniowego oraz funkcjonalizacji ich powierzchni. Rodzaj i warunki syntezy mają tutaj istotny wpływ na te parametry. Biosynteza przy użyciu ekstraktów roślinnych pozwala na otrzymanie nanocząstek złota przyjaznych dla środowiska o większej stabilności i lepszej biokompatybilności niż uzyskane na drodze chemicznego procesu. Bioaktywne składniki ekstraktów roślinnych oprócz właściwości redukujących pełnią również rolę stabilizującą nanocząstki. Ponadto ich określona aktywność biologiczna może działać synergistycznie z właściwościami przeciwnowotworowymi AuNPs. \u0000Terapia fototermiczna (PTT) jest obiecującą metodą w leczeniu nowotworów ze względu na jej nisko inwazyjny charakter, wysoką selektywność i precyzję. Nanocząsteczki zwykle stosowane są jako czynniki fototermiczne ze względu na ich właściwości. Zastosowanie nanocząstek złota, uzyskanych i zmodyfikowanych na drodze biosyntezy z ekstraktów roślinnych, w fototermicznej terapii nowotworów (PTT) może zmniejszyć toksyczność samych nanocząstek oraz zwiększyć skuteczność terapeutyczną tej metody. Połączenie biosyntetyzowanych nanocząstek złota, które mogą pełnić rolę nietoksycznych nośników leków i biomarkerów, z terapią fototermiczną oraz technikami obrazowania (np.: tomografia komputerowa, rentgenografia) stanowi potencjalnie skuteczne środki teranostyczne w leczenia nowotworów. \u0000Celem pracy jest analiza danych literaturowych oraz przybliżenie nowatorskiej i aktualnej problematyki zastosowania biogennych AuNPs w fototermicznej terapii nowotworów. Na podstawie stanu badań opisano biosyntezę AuNPs przy użyciu ekstraktów roślinnych oraz scharakteryzowano parametry mające istotny wpływ na ich właściwości fizykochemiczne, które to decydują o toksyczności, biokompatybilności, biodystrybucji i stabilności nanocząstek. Ponadto, wykazano aktywność cytotoksyczną biogennych AuNPs na przykładowych liniach komórek nowotworowych, przedstawiono wady i zalety biosyntezy oraz obiecujące wyniki badań klinicznych nad zastosowaniem produktów z nanocząstek złota w terapiach nowotworowych.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"27 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139867450","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Anti-inflammatory effects of ketamine in the treatment-resistant depression: a narrative review","authors":"M. Jóźwiak-Bębenista, Paulina Sokołowska, Edward Kowalczyk, Anna Wiktorowska-Owczarek","doi":"10.32383/farmpol/183264","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/183264","url":null,"abstract":"Przedmiot badań. U części pacjentów z depresją szczególnie nie odpowiadających na leczenie standardowymi lekami przeciwdepresyjnymi lub z myślami bądź próbami samobójczymi, stan zapalny jako źródło cytokin, przyczynia się do braku odpowiedzi na zastosowane terapie. Szansą dla takich osób jest terapia przy pomocy ketaminy. S-ketamina to szybko działający lek przeciwdepresyjny o wysokiej skuteczności w leczeniu pacjentów z depresją lekooporną (ang. treatment-resistant depression, TRD). Ketamina jest pochodną fencyklidyny, substancji należącej do grupy środków psychodysleptycznych, określanych również jako halucynogeny. Mechanizm działania przeciwdepresyjnego ketaminy jest złożony i nie do końca jeszcze wyjaśniony. Uważa się, że w głównej mierze polega on na modulowaniu funkcjonowania układu glutaminergicznego, który odpowiada za szybki efekt działania przeciwdepresyjnego ketaminy oraz odgrywa znaczącą rolę w procesie neuroplastyczności w przebiegu depresji. W ostatnich latach zainteresowanie badawcze wzbudziły właściwości przeciwzapalne ketaminy i jej wpływ na metabolizm tryptofanu. \u0000\u0000Cel badań. Niniejsza praca przeglądowa skupia się na omówieniu i prezentacji obecnego stanu wiedzy na temat działania przeciwzapalnego ketaminy, które może być kluczowym elementem skutecznej terapii depresji, szczególnie w podgrupie pacjentów z TRD, u których występuje zwiększone stężenie cytokin prozapalnych. \u0000\u0000Materiały i metody. Analizy zagadnienia dokonano na podstawie aktualnego przeglądu piśmiennictwa w języku polskim i angielskim (opublikowanych pomiędzy listopadem 2006 a listopadem 2023), przeszukując naukowe bazy danych: PubMed/Medline i Google Scholar. Wyszukiwanie odpowiednich artykułów na temat działania przeciwzapalnego ketaminy przeprowadzono przy użyciu słów kluczowych: „ketamina” (ang. ketamine), „depresja” (ang. depression), depresja lekooporna (ang. treatment-resistant depression), „zapalenie” (ang. inflammation), „szlak kynureninowy” (ang. kynurenine pathway), „działanie przeciwzapalne” (ang. anti-inflammatory action). Opisana metodologia pozwoliła na uzyskanie wiarygodnych informacji.\u0000\u0000Wyniki. Jak pokazują badania przedkliniczne i kliniczne ketamina wykazuje działanie przeciwzapalne, wpływając bezpośrednio lub pośrednio (aktywując neuroprotekcyjne gałęzie szlaku kynureninowego) na stan zapalny, przynajmniej u części pacjentów z TRD. \u0000\u0000Wnioski: Publikacja ta nie tylko poszerza obecne zrozumienie mechanizmu działania ketaminy, ale także stanowi istotne uzupełnienie literatury naukowej w języku polskim, rzucając nowe światło na złożone interakcje między działaniem przeciwzapalnym, a przeciwdepresyjnym tego leku.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"33 11","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139808505","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Determination of caffeine, trigonelline and chlorogenic acid by high-performance thin-layer chromatography in coffee infusions and study of the effect of these infusions on α-amylase activity","authors":"M. Zych, Karolina Leopold, Alina Pyka-Pająk","doi":"10.32383/farmpol/183068","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/183068","url":null,"abstract":"Przedmiot badań\u0000Ze względu na walory smakowe oraz zdolność do redukowania uczucia zmęczenia, zwiększania koncentracji i poprawiania produktywności, napary kawowe cieszą się ogromną popularnością na całym świecie. Napary uzyskiwane z ziaren kawy to mieszanki wielu związków chemicznych, zarówno lotnych, jak i nielotnych. Wśród nielotnych składników dominują: kofeina, trygonelina oraz kwas chlorogenowy. Substancje te odpowiadają zarówno za doznania smakowe, jak i za wpływ na aktywność biologiczną, taką jak np. pobudzenie psychiczne czy redukowanie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. \u0000Cel badań\u0000Niniejsze badanie miało na celu: (I) opracowanie i zwalidowanie metody wysokosprawnej chromatografii cienkowarstwowej (HPTLC) do jednoczesnego oznaczania ilościowego kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego w naparach z ziaren kawy; (II) wykorzystanie opracowanej metody do określenia zawartości kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego w naparach z ziaren kawy zielonej, jasno i ciemno palonej, przygotowanych zarówno metodą immersyjną (zaparzania), jak i metodą ciśnieniową; (III) ocenę wpływu naparów kawowych na aktywność α-amylazy.\u0000Materiały i metody\u0000Jednoczesne oznaczanie kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego przeprowadzane było na szklanych płytkach do HPTLC pokrytych żelem krzemionkowym 60 F254 ze strefą koncentracji, a faza ruchoma składała się z mieszaniny: chloroformu, octanu etylu, metanolu, kwasu mrówkowego w stosunku objętościowym 10:6:3:1 (v/v). Po rozwinięciu i wysuszeniu płytek przeprowadzono skanowanie densytometryczne przy długościach fali 270, 275 i 330 nm, odpowiednio dla trygoneliny, kofeiny i kwasu chlorogenowego. Analizę wpływu naparów z kawy na aktywność α-amylazy przeprowadzono przy użyciu α-amylazy z trzustki wieprzowej. \u0000Wyniki\u0000W naparach z zielonej kawy przygotowanych metodą immersyjną odnotowano najwyższą zawartość kwasu chlorogenowego, natomiast najwyższą zawartość trygoneliny i kofeiny zaobserwowano w naparach otrzymanych również metodą immersyjną, ale z kawy ciemno palonej. Napary z zielonej kawy oraz jasno i ciemno palonej hamują aktywność α-amylazy, przy czym najsilniejsze działanie wykazują napary z kawy zielonej. \u0000Wnioski\u0000Opracowana metoda jest selektywna, precyzyjna, dokładna oraz czuła, zatem może być wykorzystywana do jednoczesnego oznaczania kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego w naparach z nasion kawy poddawanych i niepoddawanych obróbce termicznej. Wyniki analizy wpływu naparów z kawy na aktywność α-amylazy stwarzają możliwość stosowania tych naparów, a w szczególności naparów z kawy niepalonej, w profilaktyce cukrzycy typu 2.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"16 4","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139868037","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Pharmacist’s legal protection as if for public officer","authors":"Kamila Piątkowska","doi":"10.32383/farmpol/183069","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/183069","url":null,"abstract":"Praca z pacjentem wiąże się ze zwiększonym ryzykiem narażenia na agresję i przemoc. Narażeni na to zjawisko są nie tylko lekarze, ratownicy medyczni czy pielęgniarki ale również farmaceuci. Zjawisko to było szczególnie widoczne w okresie obowiązującego w Polsce stanu epidemii, a następnie stanu zagrożenia epidemicznego z powodu pandemii wirusa SARS-CoV-2. W takich sytuacjach swego rodzaju ochronę stanowi nadanie medykom statusu funkcjonariuszy publicznych. Powoduje to iż wszelkie przejawy agresji wobec funkcjonariuszy publicznych są penalizowane znacznie surowiej, a zagrożenia karne są wyższe. Również farmaceuci korzystają z ochrony należnej funkcjonariuszowi publicznemu. \u0000\u0000Celem niniejszej pracy jest analiza przepisów prawnych dotyczących ochrony prawnej farmaceutów jako funkcjonariuszy publicznych. Przeprowadzono ją w oparciu o pierwotny projekt poselski, a następnie przepisy uchwalone jako nowelizacja do ustawy o zawodzie farmaceuty z dnia 10 grudnia 2020 roku (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1873 z późn. zm) oraz uregulowania wynikające z ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 z późn. zm.). Objaśniono na czym polega status funkcjonariusza publicznego oraz należny funkcjonariuszowi publicznemu z uwzględnieniem specyfiki polskiej legislacji. W polskim systemie prawnym uregulowania nadające status należny funkcjonariuszowi publicznemu wynikają z ustaw szczególnych, tak jak ma to miejsce wobec przedstawicieli zawodów medycznych. Nadto ze statusu tego wynika tylko dodatkowa ochrona, a ustawodawca nie nakłada dodatkowej odpowiedzialności. W pracy przeprowadzono również porównanie stanu prawnego obowiązującego farmaceutów oraz tego dotyczącego lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych. Uregulowania dotyczące lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarek i położnych obowiązują w Polsce od lat, dlatego też możliwe jest przeanalizowanie ich funkcjonowania w ujęciu praktycznym. \u0000\u0000Przepisy nadające farmaceutom status należny funkcjonariuszowi publicznemu stanowią dobry początek i nadają specjalną ochronę prawną części farmaceutów, ale wymagają poszerzenia dlatego też sformułowano postulaty de lege ferenda.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"290 3","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139808054","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Determination of caffeine, trigonelline and chlorogenic acid by high-performance thin-layer chromatography in coffee infusions and study of the effect of these infusions on α-amylase activity","authors":"M. Zych, Karolina Leopold, Alina Pyka-Pająk","doi":"10.32383/farmpol/183068","DOIUrl":"https://doi.org/10.32383/farmpol/183068","url":null,"abstract":"Przedmiot badań\u0000Ze względu na walory smakowe oraz zdolność do redukowania uczucia zmęczenia, zwiększania koncentracji i poprawiania produktywności, napary kawowe cieszą się ogromną popularnością na całym świecie. Napary uzyskiwane z ziaren kawy to mieszanki wielu związków chemicznych, zarówno lotnych, jak i nielotnych. Wśród nielotnych składników dominują: kofeina, trygonelina oraz kwas chlorogenowy. Substancje te odpowiadają zarówno za doznania smakowe, jak i za wpływ na aktywność biologiczną, taką jak np. pobudzenie psychiczne czy redukowanie ryzyka wystąpienia cukrzycy typu 2. \u0000Cel badań\u0000Niniejsze badanie miało na celu: (I) opracowanie i zwalidowanie metody wysokosprawnej chromatografii cienkowarstwowej (HPTLC) do jednoczesnego oznaczania ilościowego kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego w naparach z ziaren kawy; (II) wykorzystanie opracowanej metody do określenia zawartości kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego w naparach z ziaren kawy zielonej, jasno i ciemno palonej, przygotowanych zarówno metodą immersyjną (zaparzania), jak i metodą ciśnieniową; (III) ocenę wpływu naparów kawowych na aktywność α-amylazy.\u0000Materiały i metody\u0000Jednoczesne oznaczanie kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego przeprowadzane było na szklanych płytkach do HPTLC pokrytych żelem krzemionkowym 60 F254 ze strefą koncentracji, a faza ruchoma składała się z mieszaniny: chloroformu, octanu etylu, metanolu, kwasu mrówkowego w stosunku objętościowym 10:6:3:1 (v/v). Po rozwinięciu i wysuszeniu płytek przeprowadzono skanowanie densytometryczne przy długościach fali 270, 275 i 330 nm, odpowiednio dla trygoneliny, kofeiny i kwasu chlorogenowego. Analizę wpływu naparów z kawy na aktywność α-amylazy przeprowadzono przy użyciu α-amylazy z trzustki wieprzowej. \u0000Wyniki\u0000W naparach z zielonej kawy przygotowanych metodą immersyjną odnotowano najwyższą zawartość kwasu chlorogenowego, natomiast najwyższą zawartość trygoneliny i kofeiny zaobserwowano w naparach otrzymanych również metodą immersyjną, ale z kawy ciemno palonej. Napary z zielonej kawy oraz jasno i ciemno palonej hamują aktywność α-amylazy, przy czym najsilniejsze działanie wykazują napary z kawy zielonej. \u0000Wnioski\u0000Opracowana metoda jest selektywna, precyzyjna, dokładna oraz czuła, zatem może być wykorzystywana do jednoczesnego oznaczania kofeiny, trygoneliny i kwasu chlorogenowego w naparach z nasion kawy poddawanych i niepoddawanych obróbce termicznej. Wyniki analizy wpływu naparów z kawy na aktywność α-amylazy stwarzają możliwość stosowania tych naparów, a w szczególności naparów z kawy niepalonej, w profilaktyce cukrzycy typu 2.","PeriodicalId":34025,"journal":{"name":"Farmacja Polska","volume":"53 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-02-03","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139808204","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}