{"title":"Max Pfannenstiel’in Yüksek Ziraat Enstitüsü Kütüphane Müdürlüğü Yılları (1938-1941)","authors":"Atilla Bir","doi":"10.26650/OBA.915816","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.915816","url":null,"abstract":"1933 yilinda Ankara’da acilan Yuksek Ziraat Enstitusu’nun (YZE) kurulus yillarinda, Alman Hukumeti tarafindan gonderilen bilim insanlarinin gorev yaptigi bilinmektedir. Bunlarin disinda, Nazi yonetiminden kacarak Turkiye’ye siginan az sayida multeci bilim insani da bu kurumda gorev almistir. Aralarinda, jeolog-kutuphaneci Max Jakob Pfannenstiel (1902-1976) de vardir. Pfannenstiel, Turkiye’de bulundugu 1938-1941 yillari arasinda YZE Kutuphanesi’nin mudurlugunu yurutmustur. Andreas Hoppe, bu doga bilimcinin biyografisini Almanca olarak kitaplastirmistir. Biyografide, Pfannenstiel’in Ankara donemini anlatan bir bolum vardir. Bu bolumde, Pfannenstiel’in mudur olarak gorev yaptigi YZE Kutuphanesi, Ankara’daki Alman kolonisi ve Pfannenstiel’in Ankara’daki kutuphane calismalari, Anadolu’nun jeolojisi hakkindaki calismalari ve doga bilimci Lorenz Oken uzerine yazdigi kitabin basimi ile ilgili bilgiler yer almaktadir. Bu bilgiler, Ankara’nin bilim hayatina ve YZE tarihine bir katki olarak goruldugunden, anilan bolum Turkceye cevrilmistir.","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"28 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132012623","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları","authors":"Gönenç Göçmengil, Fatma Gülmez","doi":"10.26650/OBA.852435","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.852435","url":null,"abstract":"On dokuzuncu yuzyil boyunca Osmanli Imparatorlugu, endustriyel kalkinma planlarinin kapsaminda, dunyanin farkli yerlerinden muhendis, bilim insani ve uzmanlari davet etmistir. Bu uzmanlar arasinda, az bilinenlerden biri James Lawrence Smith’tir (1818-1883). Donemin aydinlanmaci ruhuna uygun sekilde, cok yonlu bir bilim insani olarak yetismis olan John Lawrence Smith, Osmanli Imparatorlugunda pamuk ziraatini gelistirmek amaciyla 1846 yilinda Sultan Abdulmecid tarafindan davet edilen uzmanlardan biridir. Buna karsin, bu alandan farkli olarak; mineraloji, madencilik, termal kaynaklar ve jeokimya alanlarinda oncu calismalar yapmis efesit, liebigit ve mecidit isimlerini verdigi farkli mineral turlerini kesfetmistir. Bunun yani sira farkli maden ve mineral yataklari kesfeden Smith, Bati Anadolu ve Israil civarindaki termal kaynaklari incelemis, bu kaynaklardan aldigi orneklerin kimyasal analizlerini yapmistir. Istanbul’da gecirdigi sure boyunca gunumuzde Fisekhane olarak bilinen demir-celik fabrikasinda mineraloji ve metalurji dersleri veren Smith, 1850 yilinda Osmanli Imparatorlugundan ayrilmistir.","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"os-31 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"127774713","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Yeni Kaynaklar Işığında Osmanlı Mühendis ve Mimar Cemiyeti","authors":"Meltem Kocaman","doi":"10.26650/OBA.915112","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.915112","url":null,"abstract":"SALT Arastirma, acik erisim dijital arsivine yakin zamanda Osmanli Muhendis ve Mimar Cemiyeti’ne (OMMC) ait yeni bir belge koleksiyonu ekledi...","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"75 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132488226","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"1917’de Kurulan Tedkikat-ı İklimiyye Encümeni’nin Çalışmalarını Düzenleyen Talimatnâmeler","authors":"Kübra Fettahoğlu","doi":"10.26650/OBA.856761","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.856761","url":null,"abstract":"Turkiye’de meteorolojik gozlem yapmak amaciyla acilan ilk devlet kurumu, Avrupa devletlerinin meteorolojik gozlem bilgisi talep etmesi neticesinde 1868’de Istanbul’da kurulan Rasathane-i Amire’dir. Yaklasik 50 yil sonra, Birinci Dunya Savasi, tum imparatorlugu kapsayacak modern bir klimatoloji ve meteoroloji teskilatinin kurulmasi icin yeni bir firsat yaratmistir. O donemde kurulan Osmanli-Alman Imparatorlugu ittifaki sayesinde Dârulfunun’a Alman uzmanlar davet edilmistir. Cografya muderrisi olarak Darulfunun’a gelen Dr. Erich Obst’un baskanliginda 1917’de faaliyete gecen Tedkikat-i Iklimiyye Encumeni, Tedkikat-i Iklimiyye Encumeni Talimatnâmesi’ni ve Rasad Merkezlerine Mahsus Talimatnâme’yi yayimlayarak Osmanli Devleti’nde ulke geneline yayilan, modern, sivil bir klimatoloji ve meteoroloji teskilati icin ilk defa ayrintili ve sistematik bir program ortaya koymustur. Bu talimatnâmeler, ideal ve yetkin bir meteoroloji sebekesinin nasil olmasi gerektigi noktasinda Osmanli yoneticilerine iyi bir model sunmustur. Makalede, soz konusu iki talimatnâme cercevesinde Tedkikat-i Iklimiyye Encumeni ile gozlem istasyonlarindan beklenen calismalar tanitilmis, arsiv belgeleri, gazete haberleri ve literatur bilgileri isiginda projenin ne olcude hayata gecirilebildigi sorgulanmistir.","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"20 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124375279","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"15. ve 16. Yüzyıl Türkçe Matematik Eserlerinde Geçen Manzum Bir Matematik Problemi","authors":"Atilla Polat","doi":"10.26650/OBA.757970","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.757970","url":null,"abstract":"Bu calisma on besinci ve on altinci yuzyil Turkce matematik eserlerinde karsilastigimiz manzum bir matematik problemi uzerinedir. Orijinalinin Farsca oldugunu dusundugumuz ve kimi eserlerde Farsca, kimilerinde ise Turkce olarak yer alan bu problem hisâbu’l-hataeyn (cift yanlis hesabi) uzerinedir. Problemin yer aldigi metinlerin tamamina yakini muhasipler icin yazilmis gozukmektedir. Şimdiye kadar belirleyebildigimiz kadariyla problemin yer aldigi en eski tarihli metin Hayruddin Halil bin Ibrahim tarafindan 885 (1480- 81) yillarinda kaleme alinan ‘Miftâh-i Kunuz-i Erbâb-i Kalem ve Misbâh-i Rumuz-i Ashâb-i Rakam’ adli Farsca eserdir. Bu calismada problem tanitildiktan sonra, yazarlarin vermis olduklari farkli cozumler incelenecek ve bu cozumlerin kisa bir karsilastirmasi yapilacaktir. Bu inceleme, yazarlar ve eserleri hakkinda genel bazi ipuclari elde etmeye de yardimci olmasi bakimindan onemli gozukmektedir. Bunun yaninda bu problem araciligiyla gec on besinci ve on altinci yuzyillarda kaleme alinan Turkce matematik eserlerinin bir gelenek olusturup olusturmadigi hakkinda da bazi yorumlar yapmak mumkun gozukmektedir.","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"26 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121645710","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Marko Paşa: İki Biyografiye Sığmayan Bir Efsane","authors":"Şeref Etker","doi":"10.26650/OBA.896176","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.896176","url":null,"abstract":"Bir yil arayla yayimlanan iki biyografisinin kapaginda Marko Pasa’nin ayni fotografi kullanilmistir:1 Bu resminde Marko Pasa, Azizi fesi, dalgin bakisli matrus portresiyle, sanki kendisi hakkinda yazilip soylenenleri izlemektedir…","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"169 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131733994","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"On Dokuzuncu Yüzyılda Çanakkale Boğazı’nda Yeni Bir Savunma Noktası: Bigalı Kalesi","authors":"Ö. Keskin","doi":"10.26650/OBA.908725","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.908725","url":null,"abstract":"On dokuzuncu yuzyil basinda Osmanli-Rus gerginliginin giderek tirmanmasiyla Canakkale Bogazi’nda tabya ve batarya yapimini devletin oncelikli isleri arasina girmisti. Osmanli Devleti, Rusya ile yapmis oldugu 1799 ittifakina ragmen barisin kalici olmayacagini goruyor ve Fransa’ya yakinlasmayi tercih ediyordu. Gelismeler Osmanli yonetiminin ongorulerinde yanilmadigini gosterdi ve Rusya ile gerginlesen iliskiler 1806’da savasa donustu. Bu noktada Ingiltere, muttefiki Rusya’nin tum askeri kuvvetlerini Avrupa’da devam eden IV. Koalisyon Savasinda kullanmasini istiyordu. Osmanli Devleti’nin sulh muzakerelerine oturtulmasi, ancak Istanbul’un zorlanmasi ile mumkun olabilirdi. Bu amacla Canakkale Bogazi aciklarinda bekleyen Ingiliz donanmasi 19 Şubat 1807’de Bogaz’dan kolayca gecerek ertesi gun Istanbul Bogazi’na demirledi. Istanbul’daki Ingiliz baskisi devam ederken, Canakkale Bogazi’nin Avrupa yakasinda Bigali adiyla bir tabya yapimina baslandi. Ancak Sultan III. Selim’in de tespit ettigi gibi, Canakkale Bogazi’ndaki gorevliler tabyanin yapimina gereken onemi vermemislerdi. Bu calismada basta Osmanli arsiv belgelerinden yararlanilarak, mimari ve yapim tarihi literaturde tam olarak bilinmeyen Bigali Kalesi’nin yapimi ele alinacaktir.","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"22 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121186649","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilim Tarihi Bölümü’nün 2016-2020 Yılları Faaliyet Raporu","authors":"Gaye Erginöz","doi":"10.26650/OBA.843688","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.843688","url":null,"abstract":"Bu faaliyet raporunda Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi Bilim Tarihi Bolumu’nun 2016-2020 yillari arasindaki egitim-ogretim, arastirma ve yayin faaliyeti ele alinmistir. Egitim-ogretim kapsaminda lisans ve lisansustu ders programlarina yer verilmis; Bolum ogretim uyelerinin danismanliginda hazirlanan lisansustu tezler hakkinda bilgi verilmistir. Bilim Tarihi Bolumu tarafindan duzenlenen sergi, sempozyum ve konferanslarin yanisira bolum ogrencilerinin duzenledikleri kongreler tanitilmistir. Ayrica Bilim Tarihi Bolumu’nun yayini olan Osmanli Bilimi Arastirmalari dergisinin 2016-2020 yillari arasinda cikan sayilarinda yer alan makalelerin basliklari listelenmistir. Raporun sonunda ise, bolum mensuplarinin yayin listeleri ile yurt ici ve yurt disi toplantilarda sunduklari bildiriler ve diger etkinlikleri yer almistir.","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"28 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123057249","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Life of Max Pfannenstiel: A Reflection of the Twentieth Century in the Biography of a Scientist","authors":"C. Şengör","doi":"10.26650/OBA.926590","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.926590","url":null,"abstract":"The versatile and laureate geologist Professor Andreas Hoppe (1948—), whose contributions range from Precambrian and Quaternary geology, through environmental geology to the geology of natural resources has now enlarged his range of interest to include the history of geology by publishing a wonderfully detailed biography of his former institute director Professor Max Pfannenstiel (1902-1976) in Freiburg im Breisgau. Just by looking at the full title of the book discloses a partial reason for publishing this biography: Unter und Oben — Max Pfannenstiel im 20. Jahrhundert — Katholik mit judischen Vorfahren, Geologe und Bibliothekar, im Exil und bei der Wehrmacht, Ordinarius and Rektor (=Below and Above — Max Pfannenstiel in the 20th century — Catholic with Jewish ancestors, geologist and librarian, in Exile and in the Wehrmacht1 , ordinarius2 and rector3 ).","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"2 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-07-05","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125539548","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Geç Osmanlı ve Erken Cumhuriyet Dönemi İstanbulu'nun Eğitim Tarihini Yazmak İçin Değerli Bir Kaynak: Zeytinburnu Arşivindeki Öğretmen Sicil Dosyaları","authors":"Ayşe Günergun","doi":"10.26650/OBA.816788","DOIUrl":"https://doi.org/10.26650/OBA.816788","url":null,"abstract":"Istanbul Il Milli Egitim Mudurlugu’nun Istanbul Zeytinburnu’ndaki sicil arsivinde, Istanbul’un egitim tarihine isik tutabilecek cok sayida degerli belge bulunmaktadir. ‘Istanbul Maarif Arsivi’ adiyla taninan bu arsivdeki personel dosyalari icinde siciller, diplomalar, icazetnameler, fotograflar da icermektedir. Arsivdeki belgelerin korunmasi, dijital ortama aktarilmasi amaciyla sicil dosyalari uzerinde 2016 tarihinde baslatilan “Istanbul Il Milli Egitim Mudurlugu Ar-Ge Projesi” 2018 yilinda uc ciltlik kapsamli bir yayina donusmustur. Sayfalari kesintisiz olarak 1’den 1056’ya kadar numaralandirilmis olan bu uc cilt icinde, yuzbinlerce belge arasindan secilen 261 belge sayesinde, 1878 – 1965 yillari arasinda Turk egitimine hizmet etmis 600’un uzerinde kisinin kisa biyografisi yaninda, bu kisilerle ilgili 261 belgenin fotografiyla tanisiyoruz.","PeriodicalId":300411,"journal":{"name":"Osmanlı Bilimi Araştırmaları","volume":"34 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-16","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132685268","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}