1917’de Kurulan Tedkikat-ı İklimiyye Encümeni’nin Çalışmalarını Düzenleyen Talimatnâmeler

Abstract

Turkiye’de meteorolojik gozlem yapmak amaciyla acilan ilk devlet kurumu, Avrupa devletlerinin meteorolojik gozlem bilgisi talep etmesi neticesinde 1868’de Istanbul’da kurulan Rasathane-i Amire’dir. Yaklasik 50 yil sonra, Birinci Dunya Savasi, tum imparatorlugu kapsayacak modern bir klimatoloji ve meteoroloji teskilatinin kurulmasi icin yeni bir firsat yaratmistir. O donemde kurulan Osmanli-Alman Imparatorlugu ittifaki sayesinde Dârulfunun’a Alman uzmanlar davet edilmistir. Cografya muderrisi olarak Darulfunun’a gelen Dr. Erich Obst’un baskanliginda 1917’de faaliyete gecen Tedkikat-i Iklimiyye Encumeni, Tedkikat-i Iklimiyye Encumeni Talimatnâmesi’ni ve Rasad Merkezlerine Mahsus Talimatnâme’yi yayimlayarak Osmanli Devleti’nde ulke geneline yayilan, modern, sivil bir klimatoloji ve meteoroloji teskilati icin ilk defa ayrintili ve sistematik bir program ortaya koymustur. Bu talimatnâmeler, ideal ve yetkin bir meteoroloji sebekesinin nasil olmasi gerektigi noktasinda Osmanli yoneticilerine iyi bir model sunmustur. Makalede, soz konusu iki talimatnâme cercevesinde Tedkikat-i Iklimiyye Encumeni ile gozlem istasyonlarindan beklenen calismalar tanitilmis, arsiv belgeleri, gazete haberleri ve literatur bilgileri isiginda projenin ne olcude hayata gecirilebildigi sorgulanmistir.