John Lawrence Smith’in Osmanlı İmparatorluğundaki Mineraloji, Maden ve Jeokimya Araştırmalarına Katkıları

Abstract

On dokuzuncu yuzyil boyunca Osmanli Imparatorlugu, endustriyel kalkinma planlarinin kapsaminda, dunyanin farkli yerlerinden muhendis, bilim insani ve uzmanlari davet etmistir. Bu uzmanlar arasinda, az bilinenlerden biri James Lawrence Smith’tir (1818-1883). Donemin aydinlanmaci ruhuna uygun sekilde, cok yonlu bir bilim insani olarak yetismis olan John Lawrence Smith, Osmanli Imparatorlugunda pamuk ziraatini gelistirmek amaciyla 1846 yilinda Sultan Abdulmecid tarafindan davet edilen uzmanlardan biridir. Buna karsin, bu alandan farkli olarak; mineraloji, madencilik, termal kaynaklar ve jeokimya alanlarinda oncu calismalar yapmis efesit, liebigit ve mecidit isimlerini verdigi farkli mineral turlerini kesfetmistir. Bunun yani sira farkli maden ve mineral yataklari kesfeden Smith, Bati Anadolu ve Israil civarindaki termal kaynaklari incelemis, bu kaynaklardan aldigi orneklerin kimyasal analizlerini yapmistir. Istanbul’da gecirdigi sure boyunca gunumuzde Fisekhane olarak bilinen demir-celik fabrikasinda mineraloji ve metalurji dersleri veren Smith, 1850 yilinda Osmanli Imparatorlugundan ayrilmistir.