{"title":"Dwa tatarskie testamenty wojskowych z pierwszej połowy XVIII wieku","authors":"Oksana Winnyczenko","doi":"10.12775/RL.2017.3.13","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/RL.2017.3.13","url":null,"abstract":"Testamenty wojskowych Tatarow z pierwszej polowy wieku XVIII w. są bardzo cennymi źrodlami do badania wspolnoty tatarskiej w Rzeczypospolitej. Byly to teksty pragmatyczne, przeznaczone glownie dla uporządkowania spraw spadkowych i rodzinnych. Oprocz tego Michal Olejowski i Mucharem Ulan Łostajski, ktorych testamenty opublikowano, zadbali o swoje dusze, zapisawszy na ten cel pewne sumy. Teksty tych aktow nie zawierają – w przeciwienstwie do rozporządzen szlachty katolickiej – wielu formul dewocyjnych. Ale i tu widac inwokacje i arengi treścią przypominające klauzule dokumentow chrześcijanskich. Źrodla te są cenne takze ze wzgledu na informacje o środowisku testatorow: ich towarzyszy, patronow oraz krewnych. The last wills of Tatar servicemen of the first half of the eighteenth century are valuable primary sources for research into the Tatar community in the Polish-Lithuanian Commonwealth. The texts were pragmatic, paying attention mainly to the ordering of hereditary and family issues. Furthermore, Michal Olejowski and Mucharem Ulan Lostajski, whose last wills are published, took care of the salvation of their souls and disposed a certain amount of money for that purpose. The texts of these testaments do not contain a large number of devotional formulas like the last wills of the Catholic nobility. However, they also have an invocation and an arenga which make them resemble Christian documents. These primary sources are also valuable due to the information they contain about the testators, their companions, patrons and relatives.","PeriodicalId":280083,"journal":{"name":"Rocznik Lituanistyczny","volume":"173 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125664819","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Zasięg osadnictwa ruskiej społeczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XVII do połowy XVIII wieku (w świetle materiałów wizytacji generalnych cerkwi unickich)","authors":"Dzianis Liseichykau","doi":"10.12775/RL.2017.3.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/RL.2017.3.06","url":null,"abstract":"Artykul jest poświecony problemowi rekonstrukcji granicy slowiansko-baltyjskiej w Wielkim Ksiestwie Litewskim od konca XVII do polowy XVIII w. Zostaly w nim omowione podstawowe podejścia metodologiczne do wyjaśnienia tego zagadnienia: analiza jezykoznawcza, badanie danych z zakresu toponomastyki i antroponimii, wykorzystanie badan archeologicznych. Jako najdokladniejsze wyznaczniki do badania obszaru funkcjonowania ruskiej spoleczności etniczno-wyznaniowej w regionie zaproponowano wykorzystanie rekonstrukcji sieci parafii ritus graeci (obrządku greckiego), w absolutnej wiekszości unickich, ale niekiedy rowniez prawoslawnych. W tym celu siegnieto po dane z protokolow wizytacji generalnych cerkwi od lat 80. XVII w. do lat 60. XVIII w. Na ich podstawie wyznaczono wyraźną linearną granice zasiegu osadnictwa ruskiej spoleczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim w omawianym okresie. The article attempts to reconstruct the Slavonic-Baltic border in the Grand Duchy of Lithuania from the end of the seventeenth to the mid-eighteenth century. It presents the basic methodological approaches to the problem: a linguistic analysis, studies of toponymical and anthroponomical data, and the use of archaeological evidence. The network of parishes of the ritus graeci , in their vast majority Uniate, but also Orthodox ones, was used as the most precise determinants for the research into the area of the Ruthenian ethnic and religious community in the region. To this end, protocols of general canonical visitations from the 1680s to 1760s were used. The documents made it possible for us to determine a clear linear border of the Ruthenian ethnic and religious settlement within the Grand Duchy of Lithuania in the analysed period.","PeriodicalId":280083,"journal":{"name":"Rocznik Lituanistyczny","volume":"47 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121462555","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Majątki instrukcyjne na ziemiach byłego Wielkiego Księstwa Litewskiego: stan badań oraz postulaty badawcze","authors":"Janusz Danieluk","doi":"10.12775/RL.2017.3.12","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/RL.2017.3.12","url":null,"abstract":"Majątki instrukcyjne stanowily szczegolny rodzaj wlasności ziemskiej . Pierwotnie nalezaly do skarbu panstwa lub zostaly skonfiskowane uczestnikom powstania styczniowego. Byly one odsprzedawane na podstawie Instrukcji z 23 lipca 1865 r. osobom pochodzenia rosyjskiego, jako zacheta do stalego osiedlania sie w zachodnich guberniach Cesarstwa. Majątki instrukcyjne stanowily przedmiot zainteresowania historykow polskich, rosyjskich, bialoruskich i litewskich, zajmujących sie polityką narodowościową wladz carskich na ziemiach bylego Wielkiego Ksiestwa Litewskiego w drugiej polowie XIX w. Celem artykulu jest przedstawienie aktualnego stanu badan nad majątkami instrukcyjnymi oraz postawienie nowych hipotez badawczych. So-called ‘instruction estates’ were a special type of landed property. Originally, they belonged to the State Treasury or were confiscated from participants in the January Uprising of 1863–1864. They were sold out under the ‘Instruction of 23 July 1865’ to persons of Russian origin as an incentive for them to permanently settle in the Western Gubernias. ‘Instruction estates’ have attracted the interest of Polish, Russian, Belarusian, and Lithuanian historians specializing in the ethic policy of the tsarist authorities in the territory of the former Grand Duchy of Lithuania in the second half of the nineteenth century. The article’s purpose is to show the present state of research into ‘instruction estates’ and put forward new research hypotheses.","PeriodicalId":280083,"journal":{"name":"Rocznik Lituanistyczny","volume":"86 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"121773623","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Środowisko artystyczne w Białej Podlaskiej pod rządami Hieronima Floriana Radziwiłła: malarze i rzeźbiarze","authors":"Aistė Paliušytė","doi":"10.12775/RL.2017.3.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/RL.2017.3.07","url":null,"abstract":"Artykul traktuje o środowisku malarzy i rzeźbiarzy w Bialej Podlaskiej za ksiecia Hieronima Floriana Radziwilla (1747–1760). Zostaną w nim poruszone kwestie dotyczące ksztaltowania sie grupy artystow dworskich, ich pochodzenia oraz zycia spolecznego i artystycznego, a takze sposobow wspolpracy artystow roznego pochodzenia. The article presents the community of artists (painters and sculptors) in Biala Podlaska under Prince Hieronim Florian Radziwill (1747–1760). The study focuses on the problem of artists’ origins and characterizes their social and professional life. It presents social and cultural differences between the artists of various origins, and also describes their coexistence and interactions.","PeriodicalId":280083,"journal":{"name":"Rocznik Lituanistyczny","volume":"103 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"124955533","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Projekty komputów wojska Wielkiego Księstwa Litewskiego z lat 1683–1684. Przyczynek do badań nad problemem rywalizacji Jana III z Sapiehami o wpływy w wojsku litewskim w latach 1683–1696","authors":"Zbigniew Hundert","doi":"10.12775/RL.2017.3.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/RL.2017.3.05","url":null,"abstract":"Artykul omawia proces przygotowan komputu armii litewskiej na potrzeby wojny z Portą Osmanską w 1683 r. oraz rywalizacje o wplywy w wojsku pomiedzy krolem Janem III a wojewodą wilenskim i hetmanem wielkim litewskim Kazimierzem Janem Sapiehą, na podstawie analizy rekopiśmiennych wykazow wojska Wielkiego Ksiestwa lat 1683–1684. Tekst zamyka publikacja tych projektow w formie aneksu źrodlowego. The article discusses the process of preparations of the Lithuanian army establishment for war with the Sublime Porte in 1683 and the rivalry between King John III and the Palatine of Wilno, Grand Lithuanian Hetman Kazimierz Jan Sapieha, on the basis of an analysis of handwritten military registers of the Grand Duchy of Lithuania in 1683–1684. The article closes with the edition of these projects in the form of a source appendix to the study.","PeriodicalId":280083,"journal":{"name":"Rocznik Lituanistyczny","volume":"5 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2018-09-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"123407262","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Koszty wystawienia regimentu piechoty cudzoziemskiej w Wielkim Księstwie Litewskim w pierwszej połowie XVII wieku","authors":"P. Gawron","doi":"10.12775/rl.2019.5.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/rl.2019.5.03","url":null,"abstract":"Artykul porusza zagadnienie kosztow wystawienia przez hetmana polnego litewskiego Krzysztofa Radziwilla oraz podkomorzego litewskiego Janusza Radziwilla regimentu piechoty cudzoziemskiej dla potrzeb wojny smolenskiej. Autor zająl sie kwestią kosztow tego przedsiewziecia oraz przyczyn, dla ktorych Radziwillowie podjeli sie tego zadania.","PeriodicalId":280083,"journal":{"name":"Rocznik Lituanistyczny","volume":"36 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"129262503","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Spisek umarłych krewnych”. Nieznane materiały do obrazu życia religijnego i rodzinnego Tatarów na Litwie w XIX wieku","authors":"Andrzej Drozd","doi":"10.12775/RL.2019.5.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.12775/RL.2019.5.08","url":null,"abstract":"Artykul omawia zespol notatek rodzinnych powstalych w kregu tatarskiej rodziny Baranowskich na Litwie, dotyczących wydarzen rodzinno-religijnych z lat 1857–1867 oraz praktyki odczytywania w intencji zmarlych krewnych 36. sury Koranu Ja.Sin. Dokumenty te stanowią uzupelnienie obrazu religijności Tatarow w zakresie, ktorego nie rejestruje rekopiśmiennictwo, pozwalają ustalic niektore fakty dotyczące budowy i funkcjonowania meczetu na Łukiszkach w Wilnie, a przede wszystkim przynoszą nieznane informacje o trzech pokoleniach rodziny Baranowskich i czlonkach kilku innych rodzin, waznych dla historii Tatarow na Litwie.","PeriodicalId":280083,"journal":{"name":"Rocznik Lituanistyczny","volume":"10 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"1900-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"131530330","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}