Zasięg osadnictwa ruskiej społeczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Księstwie Litewskim od końca XVII do połowy XVIII wieku (w świetle materiałów wizytacji generalnych cerkwi unickich)

Abstract

Artykul jest poświecony problemowi rekonstrukcji granicy slowiansko-baltyjskiej w Wielkim Ksiestwie Litewskim od konca XVII do polowy XVIII w. Zostaly w nim omowione podstawowe podejścia metodologiczne do wyjaśnienia tego zagadnienia: analiza jezykoznawcza, badanie danych z zakresu toponomastyki i antroponimii, wykorzystanie badan archeologicznych. Jako najdokladniejsze wyznaczniki do badania obszaru funkcjonowania ruskiej spoleczności etniczno-wyznaniowej w regionie zaproponowano wykorzystanie rekonstrukcji sieci parafii ritus graeci (obrządku greckiego), w absolutnej wiekszości unickich, ale niekiedy rowniez prawoslawnych. W tym celu siegnieto po dane z protokolow wizytacji generalnych cerkwi od lat 80. XVII w. do lat 60. XVIII w. Na ich podstawie wyznaczono wyraźną linearną granice zasiegu osadnictwa ruskiej spoleczności etniczno-wyznaniowej w Wielkim Ksiestwie Litewskim w omawianym okresie. The article attempts to reconstruct the Slavonic-Baltic border in the Grand Duchy of Lithuania from the end of the seventeenth to the mid-eighteenth century. It presents the basic methodological approaches to the problem: a linguistic analysis, studies of toponymical and anthroponomical data, and the use of archaeological evidence. The network of parishes of the ritus graeci , in their vast majority Uniate, but also Orthodox ones, was used as the most precise determinants for the research into the area of the Ruthenian ethnic and religious community in the region. To this end, protocols of general canonical visitations from the 1680s to 1760s were used. The documents made it possible for us to determine a clear linear border of the Ruthenian ethnic and religious settlement within the Grand Duchy of Lithuania in the analysed period.