Journal of nutrition and dietetics最新文献

{"title":"İşlenmiş Besinler Terminolojisine Bakış: Yalın ve Yoğun İşlenmiş Besinler","authors":"Aslıhan Özdemir, Derya Dikmen","doi":"10.33076/2023.bdd.1713","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2023.bdd.1713","url":null,"abstract":"Besin işleme; bireylere güvenilir ve uzun ömürlü besinler sağlamasının yanında lezzet ve görünüşü iyileştirmek adına uygulanan çeşitli uygulamaları da kapsayan işlemler bütünüdür. Ülkemizde çoğunlukla ambalajlı ve tüketime hazır tüm ürünler işlenmiş besin ana başlığı altında sınıflandırılmakta ve yapılan çalışmalarda katılımcıların işlenmiş besin kavramını sağlıksız, enerji içeriği yüksek ve besleyici değeri düşük besinler olarak ifade ettiği belirtilmektedir. Ancak besin işleme metotları arasında pastörizasyon, sterilizasyon, soğutma, dondurma gibi besin güvenliğinin ve raf ömrünün artırılmasına yönelik işlemler ile beraber besinlerin bazı mikro besin ögeleri ve biyoaktif bileşenler ile zenginleştirilmesi işlemleri de yer almaktadır. Bunların yanında, çoğunlukla düşük maliyetli, tüketimi artırmaya yönelik, enerji içeriğini artırıcı ve besin değerini azaltıcı çeşitli işlemler de tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır. Yapılan pek çok çalışma işlenmiş besin tüketimi ile obezite, diyabet, metabolik sendrom ve bazı kanser türleri gibi çeşitli bulaşıcı olmayan kronik hastalıklar arasında ilişki göstermiştir. Farklı epidemiyolojik çalışmalarda işlenmiş besinler, yapılan değişimin kapsamı, doğası, işlemin yeri ve amacına göre farklı şekillerde sınıflandırılmaktadır. Bu derleme kapsamında yapılan literatür taramasında dünyada kabul gören çeşitli besin işleme sınıflandırma sistemleri incelenmiş ve ülkemizde yapılan çalışmalarda kullanılmak üzere terim önerileri sunulmuştur. Buna göre çeşitli sınıflandırma sistemleri içinden NOVA sınıflama sisteminin özellikle besinlerin sağlık etkisinin araştırıldığı çalışmalar açısından daha kapsamlı ve uygulanabilir bir sistem olduğu belirtilmektedir. NOVA sistemi bir sözcüğün kısaltması değil, isimlendirilmesidir. Bu sisteme göre besinler dört temel gruba ayrılmaktadır. Bu terimlerin Türkçe terminolojideki karşılıkları açısından önerilerimiz işlenmemiş/yalın işlenmiş, yemeklerde kullanılan işlenmiş içerikler, işlenmiş besinler ve yoğun işlenmiş besinler ve içecekler olarak verilmiştir. Bu şekilde bir uygulamanın yapılan çalışmalarda yaygınlaşması hem tüketiciler açısından kolay ve anlaşılabilir, hem de araştırmacılar açısından toplum bazlı beslenme önerileri geliştirmek açısından faydalı olacaktır.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"10 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-26","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"73684161","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Tüketicilerin Helal Gıdaya Yönelik Bilgi, Tutum ve Tercihleri: Gözlemsel Tanımlayıcı Bir Çalışma","authors":"M. İçer, Makbule Gezmen Karadağ","doi":"10.33076/2023.bdd.1733","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2023.bdd.1733","url":null,"abstract":"Amaç: Müslüman nüfusundaki hızlı büyüme, artan farkındalık ve gayrimüslimler arasında helal gıda tüketimine yönelik artan popülarite helal gıda pazarının giderek daha fazla önem kazanan bir pazar haline gelmesini sağlamıştır. Bu araştırmada Türkiye’deki yetişkin tüketicilerin helal gıdaya yönelik bilgi, tutum ve tercihlerinin değerlendirilmesi amaçlanmaktadır. \u0000Bireyler ve Yöntem: Bu çalışma yaşları 18-65 yıl arasında değişen 296 erkek ve 297 kadın olmak üzere toplam 593 birey üzerinde yürütülmüştür. Çalışmada anket formuyla katılımcılara ait tanımlayıcı bilgiler ve helal gıda ile ilgili bilgi, tutum ve tercihlerinin ölçülmesine yönelik bilgiler sorgulanmıştır. \u0000Bulgular: Çalışmada Helal gıdanın tanımını doğru bilenlerin oranı kadın bireylerde erkeklerden daha yüksekken (erkek bireylerde %64.5, kadın bireylerde %75.4) (p<0.05), satın alınan ürünün helal olup olmadığına dikkat etme oranı ise erkek bireylerde daha yüksektir (p<0.05). Kadın bireylerde ve toplam katılımcılarda helal gıdanın tanımını doğru bilenlerin bilmeyenlere göre “İşlenmiş gıdalar helal gıda kapsamına girer mi?” sorusuna daha yüksek bir oranla evet yanıtını verdiği görülmektedir (p<0.05). Ayrıca, alınan ürünün helal gıda olmama endişesini en aza indirmek için erkek bireylerin en yüksek oranla (%32.8) bildiği yerden almayı tercih ettiği, kadın bireylerin ise en yüksek oranla (%33.7) ürünün içeriğini incelerim seçeneğini seçtiği görülmektedir (p<0.001). \u0000Sonuç: Çalışmadan elde edilen sonuçlar, helal gıdanın tanımının doğru bilinmesinin helal gıda ile ilgili bilgi düzeyini etkilediği ve satın alım tercihini belirleyen faktörler içerisinde “Helal gıda” kavramının erkek cinsiyette daha önemli bir yere sahip olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca, çalışma verileri kadın bireylerin helal gıda olmayan ürün tüketiminden kaçınmak için besin etiketlerine ve helal sertifikaya daha fazla dikkat etmiş olabileceklerini düşündürmektedir.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"39 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-25","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"85189433","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Anaokulu Menülerinin İyileştirilmesi ve Yemek İsrafının Azaltılması: Kapadokya Üniversitesi Çocuk Gelişimi Uygulama Araştırma Merkezi Örneği","authors":"Hürmet Küçükkatırcı Baykan, Şükran Yaşar, Elif Kütahneci, Rukiye Yalap, Vesile Şenol","doi":"10.33076/2023.bdd.1707","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2023.bdd.1707","url":null,"abstract":"Amaç: Deneysel ve karşılaştırmalı olarak yürütülen bu araştırma, bir anaokulunda sunulan yemekleri, çocukların tüketimine uygun hâle getirerek yemek israfını azaltmak amacıyla gerçekleştirilmiştir.\u0000Bireyler ve Yöntem: Kapadokya Üniversitesi Çocuk Gelişimi Uygulama ve Araştırma Merkezine bağlı kreşte öğle yemeği hizmeti alan çocukların tamamı çalışmaya dâhil edilmiştir. Çalışma, gözlem periyodu ve yemek örneği iyileştirme aşaması olmak üzere iki aşamalı planlanmıştır. Birinci aşamada artık miktarı en yüksek olan yemek örnekleri ve bu yemeklerin “Artık Miktar Yüzdesi” belirlenmiştir. Çalışmanın ikinci aşamasında artık miktarı yüzdesi yüksek olan yemeklerde grubun özellik ve tercihlerine göre iyileştirmeler yapılmış ve çocuklara “İyileştirilmiş Yemek Örnekleri” sunulmuştur.\u0000Bulgular: Çalışma 15 kız, 35 erkek öğrenci olmak üzere toplam 50 çocuk ile gerçekleştrilmiştir. Çocukların yaş ortalaması 50.09±11.75 ay, boy uzunluğu ortalaması 102.09 ± 7.32 cm, vücut ağırlığı ortancası ise 16.60 (14.67-18.42) kilogramdır. Çocukların yaşa göre beden kütle indeksi Z skoru 0.46, persentil değeri 67.7’dir. Çalışma kapsamına alınan sekiz kap yemek örneğinin dördünde (patates oturtma - ıspanak yemeği - barbunya yemeği (sıcak) - çiftlik kebabı) artık miktar yüzdesi istatistiksel açıdan anlamlı olarak azalmıştır (p<0.05).\u0000Sonuç: Çalışmanın sonucunda, ilgili grubun özellik ve tercihlerine göre düzenlenen yemek örneklerinin yemek israfını önlemeye yardımcı olduğu gözlenmiştir. Bu sonuç, yemek israfının azaltılması ve katılımcı tercihlerine yönelik besleyici menüler planlanmasında alanında eğitim almış uzman kişilere yetki verilmesinin önemini göstermiştir.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"66 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"76480815","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Mobil Sağlıklı Yaşam Uygulaması Geliştirilmesi ve Kullanımının Üniversite Öğrencilerinin Beslenme Alışkanlıklarına Etkisi","authors":"Emine Yassıbaş, Hatice Bölükbaşı, Z. Yılmaz, Büşra Kaba, Merve Şengül","doi":"10.33076/2023.bdd.1716","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2023.bdd.1716","url":null,"abstract":"Amaç: Bu çalışma mobil bir sağlıklı yaşam uygulaması geliştirilmesi ve kullanımının üniversite öğrencilerinin beslenme alışkanlıkları, su tüketimleri ve fiziksel aktivite düzeylerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.\u0000Bireyler ve Yöntem: Çalışmanın ilk aşamasında araştırmacılar tarafından bir mobil sağlıklı yaşam uygulaması geliştirilmiştir. Sonraki aşamada araştırmaya katılmaya gönüllü 99 üniversite öğrencisine bir anket formu uygulanmış ve uygulama tanıtılmıştır. Anket formunda tanımlayıcı bilgiler, beslenme alışkanlıkları ve 3 günlük besin tüketim kayıtlarına ek olarak “Yetişkinler İçin Beslenme Bilgi Düzeyi Ölçeği (YETBİD)”, “Sağlıklı Beslenmeye İlişkin Tutum Ölçeği (SBİTÖ)” ve “Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi (IPAQ)” yer almaktadır. Geliştirilen mobil uygulamanın bir ay süre ile kullanımı sağlanmış ve sonrasında anket formu tekrar uygulanmıştır.\u0000Bulgular: Çalışma 86 üniversite öğrencisi ile tamamlanmış olup geliştirilen mobil uygulama kullanımı öncesi bireylerin %8.1’inin temel beslenme bilgi düzeyinin “kötü” olduğu, uygulama kullanımı sonrasında ise %1.2’ye düştüğü saptanmıştır. Temel beslenme puanlarına göre bilgi düzeyi “çok iyi” olan bireylerin sıklığı uygulama kullanmadan önce %2.3 iken uygulama kullanımı sonrası %29.1’e çıkmıştır. Besin tercihi bilgi puanlarında da bilgi düzeyi “kötü” olanların sıklığı azalırken (öncesi %12.8; sonrası %2.3) “çok iyi” olanların sıklığı artmıştır (öncesi %18.6; sonrası %47.7). Hem erkek hem de kadınlarda, uygulama sonrası günlük su tüketimlerinin uygulama öncesine göre anlamlı düzeyde arttığı belirlenmiştir. Uygulama kullanmadan önce bireylerin %19.8’inin fiziksel aktivite düzeyi düşükken, uygulama kullanımı sonrası bu sıklığın %9.3’e düştüğü saptanmıştır.\u0000Sonuç: Geliştirilen mobil uygulamanın kısa süreli kullanımının üniversite öğrencilerinin beslenme bilgi düzeylerini, su tüketim miktarlarını ve fiziksel aktivite düzeylerini olumlu yönde etkilediği saptanmış olup daha uzun süreli kullanımın etkilerinin araştırıldığı çalışmalara ihtiyaç olduğu sonucuna varılmıştır.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"35 18 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78052059","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Gıda Emülgatörleri İnflamatuvar Bağırsak Hastalıkları İçin Risk Olabilir mi?","authors":"Can Bekar, Aylin Ayaz","doi":"10.33076/2023.bdd.1694","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2023.bdd.1694","url":null,"abstract":"İnflamatuvar bağırsak hastalıkları (İBH), son on yılda prevalansı artan, patogenezi henüz kesinleşmemiş, kronik inflamatuvar hastalıklardır. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde Batı tarzı beslenmenin artışıyla ilişkili olarak prevalansın arttığı düşünülmektedir. Batı tarzı beslenme, yüksek miktarda protein, doymuş yağ, şeker, ultra işlenmiş besinler ve gıda katkı maddelerini içerirken; düşük miktarda sebze, meyve ve posa tüketimini içermektedir. Gıda katkı maddelerinden, emülgatörler ve kıvam artırıcıların intestinal mukozal bariyer fonksiyonunu bozarak, bağırsak mikrobiyotasının fonksiyonel karakteristiğini değiştirerek ve mukozal inflamasyona neden olarak sağlık üzerine etkileri olabileceği belirtilmiştir. İnflamatuvar bağırsak hastalıklarında emülgatörlerin diyetten çıkarılmasının, hastalığın seyrini olumlu etkileyebileceği bildirilmiştir. Bu derleme yazıda, gıda emülgatörlerinin intestinal sağlık üzerine etkilerinin mekanizması ve inflamatuvar bağırsak hastalıkları üzerindeki rolü incelenmiştir.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"15 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-04-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78324195","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Egzersiz Yapan Bireylerin Fonksiyonel Besin Tüketim Durumları ile Bilgi, Tutum ve Düşünceleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi","authors":"Hilal Doğan Güney, Pınar Göbel","doi":"10.33076/2022.bdd.1489","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2022.bdd.1489","url":null,"abstract":"Amaç: Bu çalışma; Karabük ilinde yaşayan ve düzenli egzersiz yapan bireylerin fonksiyonel besin konusundaki bilgi, tutum ve düşüncelerini saptamak ve fonksiyonel besin tüketim durumları arasındaki ilişkiyi değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.\u0000Gereç ve Yöntem: Araştırma, Karabük ilinde özel bir beslenme ve diyet polikliniğine başvuran ve haftada en az 150 dakika olacak şekilde düzenli olarak egzersiz yapan toplam 150 birey (39 erkek, 111 kadın) ile yapılmıştır. Bireylere demografik ve beslenme ve egzersiz özelliklerini içeren anket ile fonksiyonel besinler konusundaki düşüncelerini değerlendiren sorular ve Fonksiyonel Besin Tüketim Sıklığı anketi uygulanmıştır. Anket verileri yüzyüze görüşme tekniği ile toplanmıştır. İstatistiksel analizler için SPSS 22.0 programı kullanılmıştır.\u0000Bulgular: Araştırmaya katılan katılımcıların %54.7’sinin beden kütle indeksi normal aralıktadır. Katılımcıların çoğunluğu (%80.0) fonksiyonel besinlerin olumlu etkileri olduğunu düşünmektedir. Araştırma sonucunda katılımcıların tamamının fonksiyonel besinlerden en az birini kullandığı belirlenmiştir. En sık tüketilen fonksiyonel besin yeşil çaydır (günde bir kez tüketenler %48.7). Daha önce diyet uygulayan katılımcılar diğerlerine göre 1.,3.,4.,5.,6. ve 9. sorulara anlamlı olarak daha fazla doğru yanıt vermiştir. Bu durum fonksiyonel besinler konusundaki bilginin doğru beslenme bilgisiyle doğru orantılı olarak arttığını göstermektedir. Ayrıca bazı fonksiyonel besinleri tercih etmeyen katılımcıların; bu fonksiyonel besinlerin sağlıklı insanlar için sakıncalı olabileceği ve sağlığa etkisi konusundaki bilgilerin abartılı olduğu düşüncesiyle kullanmadıkları görülmüştür.\u0000Sonuç: Katılımcıların egzersiz yapma süreleri arttıkça fonksiyonel besin bilgi düzeyinin de arttığı görülmüştür. Bununla birlikte diyet yapma öyküsü bulunan katılımcıların fonksiyonel besin konusunda daha yüksek bilgi düzeyine sahip olduğu tespit edilmiştir.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"16 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"74819461","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Türkiye’nin Değişen Beslenme Örüntüsü","authors":"Emine Koçyiğit, Özge Esgin, E. Köksal","doi":"10.33076/2022.bdd.1670","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2022.bdd.1670","url":null,"abstract":"Amaç: Bu çalışma ülkemizde son 43 yılda yürütülmüş beslenme ve sağlık araştırmaları doğrultusunda Türk toplumunun enerji, makro ve mikro besin ögelerinin alımının değerlendirilmesi ve Türkiye’nin değişen beslenme örüntüsünün incelenmesi amacıyla planlanmış ve yürütülmüştür.\u0000Gereç ve Yöntem: Bu çalışmada 1974, 1984, 2010 ve 2017 yıllarında ülkemizde yürütülen beslenme ve sağlık araştırmalarından elde edilen ortalama beden kütle indeksi, diyetle enerji ve besin ögeleri alımları ile besin grupları tüketim miktarları kullanılmış ve değerlendirilmiştir.\u0000Bulgular: 2017 yılında yürütülen araştırma sonuçlarına göre enerji, karbonhidrat ve tiamin alımlarının 1974 ve 1984 yılı araştırma sonuçlarına kıyasla önemli oranda azaldığı görülürken, çoğu besin ögesi alımının arttığı saptanmıştır. 2010 ve 2017 araştırma sonuçları değerlendirildiğinde enerji ve çoğu besin ögesi alımlarının benzerlik gösterdiği, C vitamini alımının azaldığı, toplam protein ve kalsiyum alımının önemli oranda arttığı belirlenmiştir. Bireylerin ekmek ve tahıllar tüketiminin yıllar içinde azaldığı, et-tavuk-balık grubu tüketiminin ise yıllar içinde artarak 2017 yılında en yüksek tüketim değerine ulaştığı tespit edilmiştir. Enerjinin karbonhidrattan gelen yüzdesi yıllar içerisinde azalırken, yağdan gelen yüzdesi artmıştır. Obez erkek ve kadınların oranı 1984 yılından itibaren artmış, 2017 yılında en yüksek değerine ulaşmıştır (E: %25.1; K: %39.3).\u0000Sonuç: Ülkemizde yürütülen beslenme ve sağlık araştırmaları ile elde edilen veriler günümüzde özellikle obezitedeki artış ile beslenme örüntüsündeki değişimdeki paralelliği de yansıtmaktadır. Çok faktörlü bir sorun olan obezite prevalansındaki bu artışta bireylerin ekmek ve tahıllar ile sebze ve meyve tüketiminin azalıp, yağlar tüketiminin artmasının etkili olduğu düşünülmektedir. Bu durum diyetle günlük yağ alımında artma, C vitamininde azalma ile sonuçlanırken; enerjinin yağdan gelen yüzdesini de yıllar içinde arttırmıştır.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"61 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"90040490","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Dünya’da ve Türkiye’de Besine Dayalı Beslenme Rehberleri: Sürdürülebilir Beslenme Yaklaşımı ve G20 Ülkeleri","authors":"A. G. Pekcan","doi":"10.33076/2022.bdd.1708","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2022.bdd.1708","url":null,"abstract":"Sağlıklı (optimal) beslenme tartışmasız bireylerin ve toplumların sağlık, iyilik hali, ekonomik büyüme ve refahı için önem taşımaktadır. Sağlıklı beslenmeye erişim temel insan hakkıdır. Sağlıklı diyete erişim sürdürülebilir besin sistemlerine bağlıdır. Ayrıca iyileştirilmiş ve geliştirilmiş beslenme böylece Sürdürülebilir Kalkınma Hedefleri’nin (Sustainable Develeopment Goals- SDGs) tümüne erişimde temel ögedir. Bireyin ve toplumun sağlıklı beslenme konusunda eğitimi ve bilinçlendirilmesi yaşam döngüsü boyunca gereklidir. Kanıta dayalı bilimsel verilere dayalı, ülke koşullarına uygun besine dayalı beslenme rehberleri bireyin ve toplumun sağlıklı besin seçimleri yapmasına, sağlıklı beslenmesine yardımcı olmaktadır. Besine dayalı rehberler ülke koşullarına, bölgesel farklılıklara uygun olmalı, sürdürülebilir beslenmeyi dikkate almalıdır. EAT-Lancet Komisyonu, 2019 yılında sürdürülebilir besin sistemlerinin desteklenmesi için politika yapıcılara, gıda sanayine ve topluma “gezegen sağlığı diyeti”ni önermiştir. Bu beslenme modeli ile az işlenmiş, bitkisel besinlerden (tam tahıl, meyve ve sebze, kurubaklagil ve sert kabuklu yemişlerden, balık) zengin, orta düzeyde hayvansal besin içeren, doymamış yağ ve eklenmiş şekerin sınırlandırıldığı bir diyet önerilmektedir. Bu doğrultuda birçok G20 ülkelerinin rehberlerinin kronik hastalıklar, iklim değişikliğinin olumsuz sağlık ve çevresel etkilerini önlemek üzere düzenlenmesi bir gereklilik olarak önemsenmekte ve bu doğrultuda ülke rehberlerinin gözden geçirilmesi önerilmektedir. Türkiye Beslenme Rehberi (TÜBER) 2015 ve TBSA 2022’de güncellenme sürecinde ülkenin beslenme durumu ve sorunları, kültürel yapısı, beslenme alışkanlıkları dikkate alınmış ayrıca sağlıklı sürdürülebilir beslenme de TBSA 2022’de hedefler arasında yer almıştır. Bu derlemenin amacı Dünya’da ve Türkiye’de Besine Dayalı Rehberlerin irdelendiği uluslararası yayınları dikkate alarak ulusal Beslenme Rehberi’mizin geldiği önemli aşamayı vurgulamaktır.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"83099548","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunda Güncel Yaklaşımlar: Bilinçli Farkındalık ve Yeme Farkındalığı Uygulamaları","authors":"Pınar Erdoğan, Nurhan Ünüsan","doi":"10.33076/2022.bdd.1556","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2022.bdd.1556","url":null,"abstract":"Tıkınırcasına yeme bozukluğu, obezite ile güçlü bir şekilde ilişkilidir ve obez bireylerde en sık karşılaşılan yeme bozukluklarından biridir. Tıkınırcasına yeme bozukluğu; telafi edici davranışlar olmaksızın, tekrarlayan aşırı yeme epizodları ile karakterize bir bozukluktur. Aynı zamanda; depresyon, düşük benlik saygısı ve dürtüsellik gibi çeşitli yeme bozukluğu semptomları ile de ilişkilendirilmektedir. Bu yeme bozukluğunun tedavisinde; bilişsel davranışçı terapi, davranışçı vücut ağırlık kaybı terapisi ve kişilerarası ilişkiler terapisi gibi yaklaşımlar kullanılmaktadır. Son yıllarda, üçüncü dalga bilişsel davranışçı terapiler; özellikle farkındalık temelli müdahaleler tıkınırcasına yeme bozukluğu tedavisinde dikkat çekici şekilde öne çıkmaktadır. Bilinçli farkındalık ve özellikle yeme farkındalığı; sağlıklı beslenmeyi desteklemek için yeni yaklaşımlar olarak ortaya çıkmıştır. Bilinçli farkındalık kavramı; kasıtlı olarak, yargılamadan şimdiki zamanda kalma ve dikkat göstermeyi ifade etmektedir. Bu uygulama; anksiyete ve depresyon için başarılı bir birincil ve yardımcı tedavi yöntemi olarak kullanılmasının yanı sıra, yeme bozukluklarında yoğun olarak hissedilen dürtüselliği tersine çevirebilmektedir. Yeme farkındalığı ise bireyin aç ve tok olma durumunun, duygularının ve tükettiği besinlerin farkına varmasına odaklanır. Bu derleme; tıkınırcasına yeme bozukluğunun ve klinik sonuçlarının daha iyi anlaşılması ile birlikte, tıkınırcasına yeme bozukluğu olan farklı popülasyonlarda bilinçli farkındalık uygulamalarının sonuçlarını inceleyen güncel literatür verilerini sunmayı amaçlamaktadır.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"24 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"77110201","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Non-Alkolik Yağlı Karaciğer Hastalığının Öngöstergesi Olarak Antropometrik ve Biyokimyasal İndekslerin Rolü","authors":"Aziz Kılınç, Yasemin Akdevelioğlu","doi":"10.33076/2022.bdd.1689","DOIUrl":"https://doi.org/10.33076/2022.bdd.1689","url":null,"abstract":"Amaç: Bu çalışma toplumda non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı (NAYKH) taramasında antropometrik ve biyokimyasal indekslerin tanımlayıcı performansını değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.\u0000Bireyler ve Yöntem: Bu araştırma Mart-Temmuz 2021 tarihleri arasında bir devlet hastanesinin diyet polikliniğine başvuran 19-64 yaş arası 52 NAYKH hastası ve 52 kontrol olmak üzere toplam 104 katılımcı ile yürütülmüştür. Katılımcılara uygulanan anket formuna antropometrik ölçümleri ve son bir ay önceki bazı biyokimyasal bulguları kaydedilmiştir. Bireylerin antropometrik ölçümleri ve biyokimyasal bulguları kullanılarak çalışmada kullanılan indeksler (Viseral Adipozite İndeksi-VAİ, Framingham Steatoz İndeksi-FSİ, Lipid Birikim Ürünü-LAP) hesaplanmıştır.\u0000Bulgular: Her iki cinsiyet için de vaka grubunda kontrol grubuna kıyasla çalışmada kullanılan tüm indeksler anlamlı şekilde yüksek bulunmuştur (p<0.05). Lojistik regresyon analizine göre erkeklerde VAİ, Framingham steatoz indeksi ve lipid birikim ürünü ile NAYKH görülme riski arasında anlamlı bir ilişki gözlenmemiştir (p>0.05). ROC analizine göre erkeklerde hepatik steatoz indeksi, kadınlarda ise lipid birikim ürününün ultrasonografik NAYKH tanısı için en yüksek doğruluk oranına sahip olduğu bulunmuştur.\u0000Sonuç: NAYKH’den şüphelenilen, ileri tetkik ve tedaviye ihtiyaç duyan hastaların basit ve hızlı bir şekilde tespiti için lipid birikim ürünü ve hepatik steatoz indeksinin kullanımı faydalı olabilir.","PeriodicalId":85008,"journal":{"name":"Journal of nutrition and dietetics","volume":"11 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-01-07","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"78937961","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}