Karto-Teka Gdańska最新文献

{"title":"Koncepcja filozofii w myśli Kazimierza Twardowskiego","authors":"Dariusz Barbaszyński","doi":"10.26881/kg.2022.1.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.06","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiam najważniejsze składniki koncepcji filozofii w myśli Kazimierza Twardowskiego. Podkreślam, że metafilozoficzne poglądy twórcy Szkoły Lwowsko-Warszawskiej kształtowały się i modyfikowały w latach 1894–1930, czyli na wszystkich etapach jego działalności naukowej. Akcentuję również, że Twardowskiego koncepcja filozofii jest teorią złożoną z kilku aspektów. Pierwszy sposób rozumienia specyfiki badawczej filozofii wynika z jej naukowego statusu. W tym kontekście filozofia to zespół wielu dyscyplin naukowych: logiki, psychologii, teorii poznania, etyki, estetyki, metafizyki, filozofii prawa, filozofii religii i filozofii historii. W drugim znaczeniu filozofia jest dla Twardowskiego światopoglądem. W tym rozumieniu nie jest ona jednak i nigdy nie będzie – wiedzą naukową. Niemniej, pragnienie posiadania światopoglądu jest wielką potrzebą każdego człowieka. Dlatego w koncepcji Twardowskiego kwestią istotną okazały się możliwości stworzenia takiego światopoglądu, który mógłby stać się dla filozofa intelektualną i życiową inspiracją. W zakończeniu artykułu zwracam jednak uwagę na istnienie nieusuwalnej sprzeczności w jego refleksji metafilozoficznej. W myśli Twardowskiego metafizyka jest bowiem zawsze jedną z nauk filozoficznych, ale z drugiej strony jej metody badawcze muszą być wykorzystane w tworzeniu metafizycznego, ale zarazem nienaukowego światopoglądu. W konsekwencji, ludzkie pragnienie kształtowania metafizycznego poglądu na świat i życie, które nie może być składnikiem wiedzy naukowej, tworzy, w psychice uczonego i filozofa, poczucie jakiegoś wewnętrznego, egzystencjalnego niespełnienia. Usuniecie tej sprzeczności jest możliwe tylko przy założeniu, że metafizyka – w procesie tworzenia światopoglądu – przestaje być nauką filozoficzną, ale takiego rozwiązania Twardowski nie chciał przyjąć.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"44 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133871041","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Polska pedagogika religii w kierunku badań interreligijnych i interkulturowych (zarys problematyki)","authors":"S. Dąbrowski","doi":"10.26881/kg.2022.1.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.04","url":null,"abstract":"Głównym celem tekstu jest wskazanie, na ile postulaty badań interreligijnych oraz interkulturowych mogą stać się inspiracją dla polskich badań pedagogicznoreligijnych. W pierwszej części artykułu zaprezentowano naukowe nurty polskiej pedagogiki religii, następnie, w oparciu o nie, wskazano możliwe aplikacje rozwiązań interreligijnych i interkulturowych dla teorii i praktyki edukacji religijnej. Zarys powyższej problematyki umożliwić ma postawienie na nowo pytania o kształt, miejsce i rolę edukacji religijnej w zakresie edukacji ogólnej w strukturze społecznej XXI wieku w Polsce.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"38 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125271581","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Chrześcijański Anarchizm Jacquesa Ellula i radykalna hermeneutyka Johna D. Caputo, czyli wołanie o herezję w pedagogice religii","authors":"Monika Humeniuk","doi":"10.26881/kg.2022.1.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.03","url":null,"abstract":"W artykule postawiono pytanie o warunki i możliwości wychodzenia poza ortodoksję w tradycyjnej pedagogice religii. Pytania te generują dwie osobne strategie heretyzowania, osłabiania (za Giannim Vattimo) pedagogiki religii. \u0000Po pierwsze: jak pedagogikę religii czynić inkluzyjną? Jak ją twórczo ,,osłabiać”? Jak, wobec ogromnej złożoności tradycji religijnych, znacząco wykraczającej poza to, co kanoniczne, sięgać w ramach subdyscypliny do koncepcji nieortodoksyjnych, wprost heretyckich i – co warto podkreślić -– nie tyle w celu badania na ich podstawie rozmaitych aspektów historycznych danej tradycji religijnej (co byłoby rodzajem ,,historii herezji”), lecz z intencją włączania tych treści do stałej pracy pedagogicznej, wyprofilowanej hermeneutycznie, egzystencjalnie czy personalistycznie, na zasadach analogicznych do treści sankcjonowanych przez instancje religijne czy tradycję? \u0000Po wtóre zaś: jak w polu pedagogiki religii problematyzować i zasadniczo redefiniować kategorię religii w sposób, w jaki od co najmniej lat 80. XX wieku ma to miejsce w krytycznym religioznawstwie? Krytyczne religioznawstwo, podejmując tego typu próby, odrywa kategorię religii od uwikłań wyłącznie teologicznych. Koncentruje się raczej na antropologicznie ujmowanych kategoriach mitu, rytuału czy doświadczenia religijnego. Takie ,,sekularyzowanie” religii skutkuje dużą różnorodnością teorii religii. W jego ramach wiąże się ją z tak „niereligijnymi” tematami, jak kognitywizm, ekologie, ideologie, sport czy ruchy miejskie. Ten obfity, teoretyczny potencjał wciąż niestety nie znajduje adekwatnego przełożenia na pedagogikę religii jako przestrzeń badań teoretycznych czy empirycznych. Obie powyższe strategie ,,słabej” pedagogiki religii uruchamiają myślenie o subdyscyplinie w dwóch wymiarach: w polu normatywności pedagogiczno-teologicznej – tu jednak z uwzględnieniem przesunięcia od ortodoksji do herezji, jak i w polu normatywności pedagogiczno-religioznawczej, gdzie dochodzi do interakcji z wieloma różnymi paradygmatami i teoriami religii. \u0000W artykule zostają krótko przywołane wybrane wątki myśli francuskiego, chrześcijańskiego anarchisty Jacquesa Ellula oraz amerykańskiego radykalnego hermeneuty Johna D. Caputo. Z ich pomocą zostaje zilustrowana pierwsza ze wskazanych strategii: ta, za pomocą której miałoby się dokonać przesunięcie granic tradycyjnej pedagogiki religii WEWNĄTRZ teologii (nie poza nią, jak mogłoby to mieć miejsce w przypadku drugiego, pedagogiczno-religioznawczego rezerwuaru). Zostaną przy tym wskazane znaczące konsekwencje pedagogiczne związane z podejmowaniem prób porzucania instrumentalizmu pedagogicznego w pedagogice religii.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"3 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122243145","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ekologia w edukacji religijnej z perspektywy religioznawczej","authors":"Tomasz Olczyk","doi":"10.26881/kg.2022.1.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.05","url":null,"abstract":"Postępująca degradacja naturalnego środowiska, stanowiącego jedyne miejsce ludzkiej egzystencji, wymaga od nas podjęcia szeregu niezwłocznych działań w celu jego ochrony. Istotnym z tego punktu widzenia zagadnieniem jest kształtowanie odpowiednich postaw ludzi od najwcześniejszych lat życia. Ważną rolę w tym procesie ma do odegrania edukacja szkolna. W tym edukacja ekologiczna w ramach nauki religii prowadzonej w szkołach publicznych, finansowanych przez państwo, na podstawie Konkordatu zawartego między Stolicą Apostolską a Rzecząpospolitą Polską.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"32 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132535908","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Sztuka etyki jako sztuka mądrego życia w ujęciu Józefa Tischnera","authors":"Zbyszek Dymarski","doi":"10.26881/kg.2022.1.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.07","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiam pogląd Józefa Tischnera na temat znaczenia etyki w życiu człowieka. Filozof staje w opozycji do wszystkich tych poglądów, które traktują etykę jako zespół zaleceń (nakazów i zakazów). Według niego, takie podejście jest odmianą tresury, gdzie najważniejszy jest efekt końcowy i w dodatku narzucony z zewnątrz. Według Tischnera najważniejszy jest stosunek człowieka do własnej aktywności. Dlatego najpierw należy zapytać, kim jest człowiek oraz na czym polega jego dobro. \u0000Filozof nie daje dokładnej odpowiedzi na te pytania. Zauważa, że samoświadomość siebie nie jest człowiekowi dana od początku, lecz kształtuje się w procesie życia. Na jego przebieg wpływ ma nie tylko wychowanie i edukacja, ale wszystko, co z człowiekiem się dzieje. Według Tischnera najważniejsze są relacje międzyludzkie. W spotkaniu, jeden człowiek pomaga drugiemu odkryć, na czym polega dobro. \u0000Etyka jest właśnie sztuką celnych odsłonięć dobra. Jest też sztuką planowania i podejmowania takich działań, które pozwalają to dobro ocalić. Etyka jest sztuką, ponieważ każde spotkanie jest inne, niepowtarzalne.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"18 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125397956","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ortodoksja katolicka i warunki jej rewizji w świetle krytycznej filozofii historii Henri-Irénée Marrou","authors":"Justyna Melonowska","doi":"10.26881/kg.2022.1.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.02","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest przedstawienie koncepcji filozofii historii rozwijanej przez Henri-Irénée  Marrou (1904–1977), który warunkiem poznania w dziedzinie historycznej czynił przyjaźń z historycznym Innym. Nieprzyjaźń i resentyment są zaś, jego zdaniem, czynnikiem rozumienie uniemożliwiającym. W świetle postulatu przyjaźni jako warunku poznania, artykuł analizuje przemiany stosunku do katolickiej ortodoksji w dziesięcioleciach poprzedzających sobór watykański II i postulaty jej porzucenia oraz całościowej rewizji warstwy doktrynalnej katolicyzmu i jego społecznej funkcjonalności. Jako że katolicyzm współczesny, szczególnie podczas trwającego pontyfikatu Franciszka, kładzie trwały akcent na zmianę i rewizję, w końcowej części artykułu sformułowano model przyjaznej rewizji, respektującej założenia krytycznej filozofii historii Marrou.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"1 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115571571","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}