{"title":"Przyjaźń w Etyce Nikomachejskiej Arystotelesa oraz w Czterech Miłościach C. S. Lewisa. Paralela komparatystyczna","authors":"Kacper Pyż","doi":"10.26881/kg.2022.2.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.08","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest próba filozoficznej rekonstrukcji i porównania koncepcji przyjaźni Arystotelesa oraz C. S. Lewisa. Artykuł powstał w oparciu o poglądy obu autorów przedstawione w VIII i IX księdze Etyki Nikomachejskiej Arystotelesa oraz w czwartym rozdziale Czterech Miłości C. S. Lewisa. Na podstawie krytycznej analizy tekstów źródłowych i uzupełniających udało się ustalić cechy wspólne oraz główne różnice obu koncepcji, a także wskazać na możliwości dalszych badań odnośnie koncepcji przyjaźni C. S. Lewisa.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"27 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"125967871","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Piękno zstępujące do otchłani w wizjach malarskich Jerzego Nowosielskiego i twórców „nowej ikony”","authors":"Elżbieta Mikiciuk OPs","doi":"10.26881/kg.2022.2.05","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.05","url":null,"abstract":"Jerzy Nowosielski oraz twórcy „nowej ikony”, tacy jak Greta Leśko (Polska), Danylo Movchan (Ukraina), Sylwia Perczak (Polska), Ivanka Demchuk (Ukraina), Kateryna Kuziv (Ukraina) i Khrystyna Kvyk (Ukraina) twórczo interpretują kanon ikony, który traktują jako „żywy system formalny”. Dla wyrażenia prawd teologicznych poszukują nowych form wyrazu artystycznego poprzez dialog ze sztuką współczesną. Zstąpienie Chrystusa do otchłani postrzegają w wymiarze osobowym, komunijnym, akcentując przede wszystkim uwolnienie człowieka od stanu upadku i samotności oraz obdarowanie go życiem w jedności z Bogiem i bliźnim. W ikonie Anastasis podkreślają perspektywę egzystencjalną, ukazując zejście Piękna-Miłości do infernalnej sfery ludzkiego istnienia. W ujęciu artystów piękno sztuki, piękno zbawcze, jest chrystologiczne, ponieważ uczestniczy w procesie przemiany świata.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"236 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"115108378","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Piękny Syn. Zarys estetyki teologicznej Tomasza z Akwinu","authors":"Tomasz Gałuszka OP","doi":"10.26881/kg.2022.2.02","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.02","url":null,"abstract":"Artykuł dotyczy zagadnienia estetyki teologicznej św. Tomasza z Akwinu. Autor przedstawia z perspektywy trynitologicznej i chrystologicznej dwie definicje piękna sformułowane przez Akwinatę: pierwsza tzw. subiektywna, w której kluczowe są role obserwatora, percepcji oraz doświadczenia; druga tzw. obiektywna, w której omówione zostały trzy kategorie: integritas (pełnia), proportio (harmonia, współbrzmienie), claritas (blask).","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"93 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"116128899","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Piękno Krzyża. Spór o zachodnią możliwość obrazowania","authors":"Tomasz Biłka OP","doi":"10.26881/kg.2022.2.04","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.04","url":null,"abstract":"Artykuł stanowi próbę teologicznego namysłu nad różnicami estetycznymi między obrazami Kościołów wschodniego i zachodniego. Wychodząc od stwierdzenia, że podstawą dotychczasowej teologii ikony jest chrystologia odgórna, autor dowodzi następnie, że potrzebne jest wprowadzenie chrystologii oddolnej, aby móc mówić właściwie o ikonach Jerzego Nowosielskiego. Wprowadzenie chrystologii oddolnej do teologii ikony pozwala z kolei spojrzeć na zachodnie obrazy sakralne bez ich deprecjonowania, wyjść poza model „biblii pauperum”. Ukazano również treść i znaczenie oddolnej chrystologii ikony dla praktyki duchowej i malarskiej.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"12 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"134412956","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Profesor Bohdan Dziemidok – Człowiek życzliwy ludziom","authors":"P. Przybysz","doi":"10.26881/kg.2022.2.06","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.06","url":null,"abstract":"W artykule przedstawiam moją historię przyjaźni z prof. Bohdanem Dziemidokiem. Podejmuję próbę zwrócenia uwagi na najbardziej charakterystyczne cechy Profesora: umiejętność docierania do słuchającego go audytorium, życzliwość i wyrozumiałość wobec ludzi, zachowywanie dystansu wobec siebie, różnobarwne poczucie humoru i uprawianie autorskiej sztuki życia. Ponadto zwracam uwagę na dwie książki Profesora: O komizmie i Filozofia i sztuka życia, uzasadniając tak dokonany wybór. Całość dopełniają prace Zakładu Estetyki i Filozofii Kultury, które były poświęcone naszemu nauczycielowi, mistrzowi i przyjacielowi: Aesthetics and Philosophy of Art. Traditions, Intersections, Perspectives (2009) i „Sztuka i Filozofia” nr 55 (2019).","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"95 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122939608","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Wykaz publikacji prof. dr hab. Bohdana Dziemidoka","authors":"Anna Chęćka","doi":"10.26881/kg.2022.2.07","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.07","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"355 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"132725041","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Kalofania w bizantyńskim i łacińskim zwierciadle","authors":"Michal Janocha","doi":"10.26881/kg.2022.2.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.01","url":null,"abstract":"Użyty w tytule artykułu termin kalofania, czyli objawienie piękna, zostaje odniesiony do teologii piękna w tradycji chrześcijańskiego Wschodu i Zachodu, ujętych w perspektywie porównawczej. Wychodząc od hellenistycznej koncepcji piękna oraz kategorii piękna w Biblii, wskazuje rozwój teologii piękna w myśli patrystycznej i śledzi odmienne drogi w tradycji bizantyńskiej na Wschodzie oraz łacińskiej na Zachodzie.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"104 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"133136394","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Czy piękno zbawi świat? Lekcja z ks. Józefa Tischnera","authors":"Andrzej Draguła","doi":"10.26881/kg.2022.2.03","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.2.03","url":null,"abstract":"Punktem wyjścia do rozważań na temat relacji piękna do zbawienia jest według Tischnera pytanie o możliwość zbawienia w mitologii greckiej. Autor stwierdza, że zgodnie z ówczesnym myśleniem religijnym życie człowieka nie podlega zbawieniu, ponieważ fatum jest nieuchronne. Zbawienie zostaje zastąpione przez kategorię katharsis, czyli oczyszczenie, które dokonuje się poprzez litość i trwogę, fascinosum i tremendum wywoływane w czasie oglądania tragedii. Zgodnie z koncepcją Rudolfa Otto, te same uczucia wywołuje spotkanie z sacrum. W tym znaczeniu piękno „zbawia”, ale jest to wyłącznie przemiana tego, co tragiczne, w to, co estetyczne. W chrześcijaństwie zbawienie, które dokonało się w Chrystusie, unieważnia tragiczność fatum, ponieważ przynosi nadzieję. Nie mogąc zbawić, piękno spełnia jedynie rolę pomocniczą. Wobec tajemnicy krzyża piękno pozostaje ambiwalentne. Estetyzacja cierpienia Chrystusa pozwala na zbliżenie się do tego, co samo w sobie jest okrucieństwem, a jednocześnie niesie w sobie niebezpieczeństwo dystansu, jaki odczuwamy, oglądając krzyż w muzeum.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"31 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-12-22","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"128373446","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Paul Tillich i religijny wymiar kultury","authors":"K. Mech","doi":"10.26881/kg.2022.1.08","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.08","url":null,"abstract":"Publikacja ma charakter eseju recenzyjnego i nawiązuje do wydanego w 2020 roku polskiego tłumaczenia książki Paula Tillicha zatytułowanej Teologia kultury. Esej jest próbą osadzenia dzieła niemieckiego myśliciela w szerszym kontekście jego twórczości. Autor eseju twierdzi, że Teologia kultury stanowi swoiste podsumowanie Tillichowskiego myślenia pytającego o obecność religii we współczesnym zlaicyzowanym świecie. Religia jest dla niemieckiego teologa takim wymiarem ludzkiego ducha, który przenika wszystkie inne wymiary; ujawnia się we wszystkich obszarach ludzkiej kulturowej aktywności. Jest ona źródłem każdej ludzkiej kulturowej aktywności, stoi u podstaw każdego przejawu ludzkiego ducha.","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"119 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"122099100","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"„Odrzuty ewolucji”. Metafizyczne pytania „Strajku kobiet”","authors":"J. Majewski","doi":"10.26881/kg.2022.1.01","DOIUrl":"https://doi.org/10.26881/kg.2022.1.01","url":null,"abstract":"„Strajk kobiet” z 2020 roku w Polsce w nowy sposób stawia teologii i chrześcijaństwu stare pytania o cierpienie, zło i Boga. Szczególnie w obliczu ewolucji świata, która zakłada konieczność cierpienia czy „strukturalne cierpienie” (M. Heller), trudno dziś bronić wizji Boga wszechmogącego. Może trzeba pójść za intuicjami mistyki żydowskiej (kabała) i przyjąć, że Bóg nie jest wszechmogący? Może trzeba zgodzić się z Etty Hillesum, Żydówką zamordowaną w Auschwitz, która w swoim dzienniku napisała: „Boże […]. To jedno widzę coraz wyraźniej: Ty nie możesz nam pomóc, to my Ciebie musimy wesprzeć, dzięki czemu sami sobie przyjdziemy z pomocą. Jedyne, co możemy ocalić w tych czasach, to cząstkę Ciebie, która jest w nas”. ","PeriodicalId":434806,"journal":{"name":"Karto-Teka Gdańska","volume":"45 1","pages":"0"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2022-07-29","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"130750134","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}