Sztuka etyki jako sztuka mądrego życia w ujęciu Józefa Tischnera

Abstract

W artykule przedstawiam pogląd Józefa Tischnera na temat znaczenia etyki w życiu człowieka. Filozof staje w opozycji do wszystkich tych poglądów, które traktują etykę jako zespół zaleceń (nakazów i zakazów). Według niego, takie podejście jest odmianą tresury, gdzie najważniejszy jest efekt końcowy i w dodatku narzucony z zewnątrz. Według Tischnera najważniejszy jest stosunek człowieka do własnej aktywności. Dlatego najpierw należy zapytać, kim jest człowiek oraz na czym polega jego dobro. Filozof nie daje dokładnej odpowiedzi na te pytania. Zauważa, że samoświadomość siebie nie jest człowiekowi dana od początku, lecz kształtuje się w procesie życia. Na jego przebieg wpływ ma nie tylko wychowanie i edukacja, ale wszystko, co z człowiekiem się dzieje. Według Tischnera najważniejsze są relacje międzyludzkie. W spotkaniu, jeden człowiek pomaga drugiemu odkryć, na czym polega dobro. Etyka jest właśnie sztuką celnych odsłonięć dobra. Jest też sztuką planowania i podejmowania takich działań, które pozwalają to dobro ocalić. Etyka jest sztuką, ponieważ każde spotkanie jest inne, niepowtarzalne.