Koncepcja filozofii w myśli Kazimierza Twardowskiego

Abstract

W artykule przedstawiam najważniejsze składniki koncepcji filozofii w myśli Kazimierza Twardowskiego. Podkreślam, że metafilozoficzne poglądy twórcy Szkoły Lwowsko-Warszawskiej kształtowały się i modyfikowały w latach 1894–1930, czyli na wszystkich etapach jego działalności naukowej. Akcentuję również, że Twardowskiego koncepcja filozofii jest teorią złożoną z kilku aspektów. Pierwszy sposób rozumienia specyfiki badawczej filozofii wynika z jej naukowego statusu. W tym kontekście filozofia to zespół wielu dyscyplin naukowych: logiki, psychologii, teorii poznania, etyki, estetyki, metafizyki, filozofii prawa, filozofii religii i filozofii historii. W drugim znaczeniu filozofia jest dla Twardowskiego światopoglądem. W tym rozumieniu nie jest ona jednak i nigdy nie będzie – wiedzą naukową. Niemniej, pragnienie posiadania światopoglądu jest wielką potrzebą każdego człowieka. Dlatego w koncepcji Twardowskiego kwestią istotną okazały się możliwości stworzenia takiego światopoglądu, który mógłby stać się dla filozofa intelektualną i życiową inspiracją. W zakończeniu artykułu zwracam jednak uwagę na istnienie nieusuwalnej sprzeczności w jego refleksji metafilozoficznej. W myśli Twardowskiego metafizyka jest bowiem zawsze jedną z nauk filozoficznych, ale z drugiej strony jej metody badawcze muszą być wykorzystane w tworzeniu metafizycznego, ale zarazem nienaukowego światopoglądu. W konsekwencji, ludzkie pragnienie kształtowania metafizycznego poglądu na świat i życie, które nie może być składnikiem wiedzy naukowej, tworzy, w psychice uczonego i filozofa, poczucie jakiegoś wewnętrznego, egzystencjalnego niespełnienia. Usuniecie tej sprzeczności jest możliwe tylko przy założeniu, że metafizyka – w procesie tworzenia światopoglądu – przestaje być nauką filozoficzną, ale takiego rozwiązania Twardowski nie chciał przyjąć.