Historical-Philological Journal最新文献

{"title":"ՀՀ ԳԱԱ գիտական հանդեսները միջազգային հարթակներում","authors":"Տիգրան Զարգարյան","doi":"10.54503/0135-0536-2024.1-329","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2024.1-329","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"283 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140723810","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Ազգային երաժշտության հարցերը Խաչատուր Աբովյանի դիտարկումներում","authors":"Մհեր Ռաֆիկի Նավոյան","doi":"10.54503/0135-0536-2024.1-202","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2024.1-202","url":null,"abstract":"Cуждения основополжника восточноармянского литературного языка Хачатура Абовяна о музыке строятся на идеях армянской национальной идентичности. Две его статьи, «Армянская церковная и народная музыка», как и несохранившаяся до наших дней статья, адресованная Императорской Российской академии, преследовали конкретную и осознанную цель определить характерные особенности идентичности армянского народа и познакомить с ними внешний мир. В истории армянской музыки эти статьи ознаменовали собой начало формирования национального мировоззрения, идеологические основы которого сложились под влиянием немецкого романтизма, и венцом которого явилось становление армянской национальной композиторской школы.\u0000The views of the founder of the Eastern Armenian literary language Khachatur Abovyan about music are based on the ideas of Armenian national identity. Two of his articles, \"Armenian Church and Folk Music\", as well as an article addressed to the Imperial Russian Academy that has not been preserved to this day, pursued a specific and cognitive goal to identify the characteristic features of the identity of the Armenian people and introduce them to the outside world. In the history of Armenian music, these articles marked the beginning of the formation of a national worldview, the ideological foundations of which were formed under the influence of German Romanticism, and the culmination of which was the formation of the Armenian national school of composers.","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"240 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140723218","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Հայկական հարցի դիվանագիտական քննարկումների փուլերը 1878–1923 թվականներին՝ հայաստանյան պատմագիտության գնահատմամբ (1991– 2023 թթ.)","authors":"Լիլիթ Պավելի Հովհաննիսյան","doi":"10.54503/0135-0536-2024.1-100","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2024.1-100","url":null,"abstract":"За 32 года независимости Республики Армения армянские историки проделали ценную работу в направлении анализа и оценки как коллективных обязательств великих держав, их содержания, так и ближневосточных интересов каждой из держав, их межгосударственных конфликтов в вопросе Западной Армении. В этом контексте раскрылись основные этапы дипломатического содержания Армянского вопроса от реформ Западной Армении к автономии, затем к независимости, а затем к защите прав армянского национального меньшинства в Турции.\u0000During the 32 years of independence of the Republic of Armenia, Armenian historians have done valuable work in the direction of analyzing and evaluating both the collective obligations of the Great powers, their content and the Middle Eastern interests of each of the powers, their interstate conflicts on the issue of Western Armenia. In this context, the main stages of the diplomatic content of the Armenian question, from the reforms of Western Armenia to autonomy, then to independence, and then to the protection of the rights of the Armenian national minority in Turkey, were revealed.","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"65 12","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-09","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140721843","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Վանանդի եպիսկոպոսական թեմը (IV–VIII դարեր)","authors":"Ա. Ա. Մանուչարյան","doi":"10.54503/0135-0536-2024.1-40","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2024.1-40","url":null,"abstract":"Епископство Вананда было одной из 12/13 древних епархий Армении, которые были подтверждены Св. Григорем Просветителем в началe IV века. Спустя некоторое время, со вторым епархиальным отделением Св. Григория Просветителя, она стала 15-й среди 30 (36) основных епархий Армении, занимая центральное место. Епископство Вананда играло решающую роль в национально-церковных делах страны в раннем средневековье.\u0000The episcopacy of Vanand was one of the ancient 12/13 dioceses of Armenia, which were confirmed by St. Gregory the Illuminator at the beginning of the 4th century. Some time later, with the second diocesan branch of St. Gregory the Illuminator, it became the 15th among the 30 (36) major dioceses of Armenia, occupying a central place. The episcopacy of Vanand played a decisive role in the national church affairs of the country in the early Middle Ages.","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"193 1‐6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140730877","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"On the historical and political assessment of the Treaty of Moscow, dated march 16 (18) 1921","authors":"G. Makhmourian","doi":"10.54503/0135-0536-2024.1-15","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2024.1-15","url":null,"abstract":"Մոսկվայի պայմանագիրը ստորագրվել է 1921 թ. մարտի 16 (18)-ին Խորհրդային Ռուսաստանի և քեմալական Թուրքիայի ապօրինի իշխանության միջև։ Առաջնորդվելով հեղափոխական և նվաճողական ձգտումներով՝ կողմերն ամրագրեցին քեմալականների հաջողությունները Հայաստանի Հանրապետության նկատմամբ 1920 թ. վարած զավթողական պատերազմում։ Մոսկվայի պայմանագրով վավերացվեց քեմալականների կողմից Կարսի մարզի և Սուրմալուի գավառի բռնազավթումը, իսկ Նախիջևանը հանձնվեց Ադրբեջանի խնամակալությանը: Թուրք-բոլշևիկյան համագործակցության նոր արտահայտություն էր ՌԿ(բ)Կ ԿԿ Կովկասյան բյուրոյի՝ ոչ պետական մարմնի 1921 թ. հուլիսի 5-ին կայացրած Լեռնային Ղարաբաղը Խորհրդային Ադրբեջանին ենթարկելու՝ բնակչության 95 տոկոսի ցանկությունն անտեսող և Մոսկվայի պայմանագրին հավասարաչափ ապօրինի որոշումը։ Московский договор от 16 (18) марта 1921 г. был подписан Советской Россией и нелегитимной кемалистской властью Турции. Руководствуясь революционными и захватническими планами, стороны закрепили успехи кемалистов в их агрессивной войне 1920 г. против Республики Армения. Московский договор утвердил захват кемалистами Карсской области и Сурмалинского района, а Нахиджеван был передан Азербайджану в качестве протектората. Новым проявлением большевистско-кемалистского сотрудничества стало столь же незаконное, как Московский договор, неправовое решение негосударственного органа – Кавказского бюро ЦК РКП(б) от 5 июля 1921 г. о подчинении Нагорного Карабаха Советскому Азербайджану, проигнорировавшее волю 95% населения.","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"136 5","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140731231","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Arevik-Meghri in the historical and political context of Armenia","authors":"Ashot A. Melkonyan","doi":"10.54503/0135-0536-2024.1-3","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2024.1-3","url":null,"abstract":"Հայաստանի պատմաաշխարհագրական յուրաքանչյուր երկրամաս իր ուրույն տեղն ու դերն ունի ինչպես տարածաշրջանային զարգացումներում, այնպես էլ՝ հայոց հասարակական ու մշակութային կյանքում։ Այդ տեսանկյունից բացառություն չէ նաև Մեծ Հայքի թագավորության Սյունյաց աշխարհը։ Այն Արցախի հետ դարեր շարունակ եղել է Հայոց երկրի արևելյան դարպասը, նրա ռազմաքաղաքական ու քաղաքակրթական անկյունաքարերից մեկը։ Սյունիքի աշխարհաքաղաքական բացառիկ հոլովույթում առանձնանում է նրա պատմական 12 գավառներից ամենահարավայինը՝ Արևիքը (նաև՝ Արևիկ), որը հիմնականում տարածվում է Մեղրի գետի ավազանում և ներկայումս համ- ընկնում է Հայաստանի Հանրապետության Սյունիքի մարզի Մեղրու ենթաշրջանին։\u0000Каждый историко-географический регион Армении имеет свое особое место и роль как в региональном развитии, так и в общественной и культурной жизни армян. С этой точки зрения не является исключением и Сюникский наанг (область) царства Великой Армении. Сюник и Арцах на протяжении веков были восточными воротами Армянского государства, одними из его военно-политических и цивилизационных основ.","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"243 7","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2024-04-08","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"140730622","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Comparative characteristics of South Caucasian ethno-politicalconflicts (1990–2020)","authors":"Lilit Dallakyan","doi":"10.54503/0135-0536-2023.3-291","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2023.3-291","url":null,"abstract":"Հարավկովկասյան էթնոքաղաքական հակամարտությունների համեմատական վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ դրանք ունեն որոշակի առանձնահատկություններ ու ընդհանրություններ, ինչը կարևոր է Լեռնային Ղարաբաղի (ԼՂ), Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի հիմնախնդիրների ծագումնաբանությունը, պատմությունն ու ժամանակագրությունը լուսաբանելու և այդ էթնոքաղաքական հակամարտությունների հանգուցալուծման ուղիները բացահայտելու համար: Այս երեք հակամարտությունները մնում են չլուծված՝ դառնալով գերտերությունների ձեռքում գործիք՝ իրենց աշխարհաքաղաքական շահերի սպասարկման համար։ Փորձը ցույց է տալիս, որ Հարավային Կովկասում տևական խաղաղության հաստատման համար անհրաժեշտ է միջնորդ պետությունների հավասարակշռված կազմ՝ անկանխակալ և արդարացի լուծումների ձևավորման համար, բախումներին ներգրավված բոլոր կողմերի լիարժեք մասնակցություն, նրանց կառուցողական ու նախաձեռնող գործունեություն, ինչպես նաև՝ բոլոր դերակատարների՝ առկա խնդիրները գործակցությամբ լուծելու մղում: Նման պայմանների անհնարինության պարագայում հարկավոր է անդրադառնալ միջազգային իրավունքի նորմերին՝ հստակեցնելով հարձակվողի, պատերազմի օրենքներ խախտող պետությունների և խաղաղ բնակչության դեմ բռնություններ կազմակերպողների պատասխանատվությունը։ Անհրաժեշտ է նաև տարբերակել ԼՂ հակամարտությունը մյուս էթնիկ խնդիրներից Հարավային Կովկասում, քանի որ վերջիններիս դեպքում առկա է քաղաքական ու տարածքային բաղադրիչը, և չկա այն հստակ միջազգային իրավական հիմքը, որը կապացուցի տվյալ էթնիկ խմբի գոյությանը սպառնացող վտանգը:\u0000Сравнительный анализ этнополитических конфликтов Южного Кавказа показывает, что они имеют определенные различия и общие черты, что важно для объяснения генезиса, истории и хронологии проблем Нагорного Карабаха, Абхазии и Южной Осетии и выявления путей их разрешения. По сей день эти три конфликта остаются неразрешенными, став инструментом в руках сверхдержав, служащим их геополитическим интересам. Опыт показывает, что для установления прочного мира на Южном Кавказе необходим сбалансированный состав государств-посредников, для формирования беспристрастных и справедливых решений, полноценное участие всех сторон, вовлеченных в конфликты, их конструктивное и активное взаимодействие, а также стремление всех акторов решить существующие проблемы посредством сотрудничества. В случае невозможности таких условий необходимо обратиться к нормам международного права, разъясняющим ответственность государств-агрессоров, нарушающих законы войны и организующих насилие против гражданского населения. Также необходимо отличать Нагорно-Карабахский конфликт от других этнических проблем на Южном Кавказе, поскольку в случае последних присутствуют политическая и территориальная составляющая, а четкая международно-правовая база, которая бы доказывала угрозу существованию данного этноса, отсутствует.","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"40 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139003650","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Этноним таваспар (к вопросу о происхождении названия табасаранцев)","authors":"Айк Каренович Геворгян","doi":"10.54503/0135-0536-2023.3-278","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2023.3-278","url":null,"abstract":"Թաբասարանցիները (ինքնանվանումը՝ թաբասարանար) հնագույն ժամա- նակներից կենտրոնացած են Մեծ Կովկասյան լեռնաշղթայի հարավարևելյան լանջերին: Դաղստանյան այս ժողովուրդը, որի լեզուն պատկանում է իբերոկովկասյան լեզվաընտանիքի լեզգիական խմբին, «թաւասպար(ք)» ձևով հիշատակված է V դարի հայ մատենագրության մեջ՝ Մ. Խորենացու, Եղիշեի և Բուզանդի աշխատություններում: Հայկական աղբյուրների հիշատակություններին զուգահեռ՝ թաբասարանցիների անվան ուսումնասիրության համար կարևոր տեղ են զբաղեցնում միջնադարյան արաբական աղբյուրները, որոնցում նրանց երկիրը հիշատակված է Տաբարսարան, իսկ ժողովուրդը՝ ահլ տաբարսարան (Տաբարսարանի բնակիչ) կամ տաբարսարանիյա (տաբարսարանցի) ձևերով: Թաբասարանցիների պատմությամբ և նրանց անվան ծագումնաբանության հարցերով զբաղվողները, գրեթե առանց բացառության, հակված են ցեղանվան իրանական ծագման տեսակետին: Թեև նրանք ընդունում են ցեղանվան հայկական և արաբական տարբերակների նույնականությունը, բայց որպես քննության առարկա՝ դիտարկում են անվան արաբական ձևը: Սկզբնաղբյուրներում առկա տեղեկությունների համադրումն ու համեմատական քննությունը ցույց են տալիս, որ թաբասարանցիների անվան ստուգաբանության համար առաջին հերթին պետք է հաշվի առնել հայկական աղբյուրներում վկայված տարբերակը՝ թաւասպար, քանի որ դրանցում առկա տեղեկություններն ավելի վաղ են:\u0000Tabasarans (endonym – Tabasaranar) are concentrated in the southeastern slopes of the Greater Caucasus Range from ancient times. These Dagestanian people, whose language belongs to the Lezgin group of the Ibero-Caucasian language family, is mentioned in the Armenian bibliography of the V centuryin the works of M. Khorenatsi, Yeghishe and Buzand, in the form of ''t‘awaspar(k‘)''. Along with the Armenian sources, the medieval Arabic historiography plays an important role in the examination of the ethnonym of Tabasaran people, where the country of Tabasarans is mentioned as Tabarsaran and the people are called ahl ṭabarsaran (inhabitant of Tabarsaran) or al- ṭabarsaraniya (Tabarsaranian). The researchers dealing with the history and the origin of the ethnonym of Tabasaran people, almost without any exception, tend to explain their ethnonym on the basis of Iranian languages. Although they recognize the identity of the Armenian and Arabic versions of the ethnonym, they consider the Arabic form of the name as the object of study. The comparative analyses and correlation of the information available in the early sources show that for the etymology of the name of the Tabasaran people, first of all, the version attested in the Armenian sources - t‘awaspar- should be taken into account, as the information preserved in them is of earlier origin.","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"16 6","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139004878","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Դավիթ Անանունը Վալերի Բրյուսովի դասախոսության մասին","authors":"Անուշավան Զաքարյան","doi":"10.54503/0135-0536-2023.3-320","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2023.3-320","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"6 2","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139005628","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}

{"title":"Проекты издания газет Авака Махтеси-Акопянца в городе Шуши (1883–1885 гг.)","authors":"Степа Петоян","doi":"10.54503/0135-0536-2023.3-302","DOIUrl":"https://doi.org/10.54503/0135-0536-2023.3-302","url":null,"abstract":"","PeriodicalId":412548,"journal":{"name":"Historical-Philological Journal","volume":"46 11","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2023-12-13","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"139004524","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}