OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.1.8
L. Bednarczuk
{"title":"Bałtyckie nazewnictwo Mazowsza","authors":"L. Bednarczuk","doi":"10.17651/onomast.65.1.8","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.1.8","url":null,"abstract":"As one could expect, the greatest number of the Baltic hydronyms and toponyms are featured in the northeastern part of the Mazovia region in the area of the confluence of the entire Narew and lower Bug. These are mainly names of rivers (35), less numerous are place names (24). The majority of these names is motivated by names featured in the area of historical Prussia and Yatvingia. Moreover, some of them even have direct equivalents in that region; references to the Lithuanian language are less common. This enables us to surmise that the prehistorical Mazovia region was inhabited by West Baltic people, and the Slavic colonizers reached this area in the late prehistorical period.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67794610","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.2.10
Rafał Zarębski
{"title":"Nazwy geograficzne z obszaru siedemnastowiecznej Polski i terenów ościennych w pamiętniku Franciszka Daleraca „Les anecdotes de Pologne ou memoires secrets du regne de Jean Sobieski III du nom”","authors":"Rafał Zarębski","doi":"10.17651/onomast.65.2.10","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.2.10","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest omówienie różnych zjawisk z zakresu transpozycji nazw geograficznych odnoszących się do obiektów położonych w obrębie państwa polskiego z drugiej połowy XVII wieku, zwłaszcza zaś z obszaru dawnych Kresów wschodnich (obszar Podola z Kamieńcem i Ukrainy prawobrzeżnej) oraz z terenów leżących poza granicami, ale istotnych dla polskiej historii (przede wszystkim z obszaru ówczesnej Mołdawii, Wołoszczyzny i Bukowiny) we francuskim pamiętniku Franciszka Daleraca, dworzanina króla Jana Sobieskiego. Włączając egzotyczne z punktu widzenia Francuza nazwy, autor z jednej strony dążył do odzwierciedlenia ich oryginalnej – polskiej wymowy i pisowni (co wynikało z językowych zainteresowań francuskiego poligloty), z drugiej – poddawał je zabiegom adaptacyjnym.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67794721","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.2.18
Wolfgang Ahren, S. Embleton
{"title":"Contemporary trends in names of wines and wineries in the English-speaking world","authors":"Wolfgang Ahren, S. Embleton","doi":"10.17651/onomast.65.2.18","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.2.18","url":null,"abstract":"Over the last fifty years, the number of wineries in the English-speaking world has rapidly grown and with it the number of wines available has also increased. We are referring particularly to Canada, the United States, Australia, New Zealand and South Africa. With the increase in the number of wineries and wines has come an attempt by wineries to differentiate themselves by their names and the names of their wines. We discover that the names chosen mainly rely on regional history and culture as well as on humour. We take the Niagara region in Ontario, Canada, as our main example for systematic analysis, and then make reference to other English-speaking wine-producing regions in Canada (British Columbia), Australia, New Zealand, South Africa and the west coast of the United States (California, Washington State and Oregon).","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"6 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67796563","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.1.4
Jürgen Udolp
{"title":"Eine neue bibliographische Sammlung zu europäischen Orts-, Flur- und Gewässernamen – Hinweise zur Benutzung","authors":"Jürgen Udolp","doi":"10.17651/onomast.65.1.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.1.4","url":null,"abstract":"In dem Beitrag geht es um eine seit einigen Monaten im Internet frei zugänglichen Datei von mit ca. 450.000 geographischen Namen. Sie ist mit dem Titel Nomina Geographica Europaea. Bibliographische Sammlung zu europäischen Orts-, Flur- und Gewässernamen unter der folgenden Internet-Adresse erreichbar: https://adw-verwaltung.uni-goettingen.de/ortsnamen/images_lightbox.php/. In dem Text wird die Datei näher beschrieben. Es werden Entstehung, Prinzipien und Aufbau näher umrissen und darauf verwiesen, dass die Nutzung völlig frei ist und für alle Interessierten offen steht. Im zweiten Teil des Beitrages wird an einem Beispiel, das der Wanderung slavischer Stämme auf den Balkan gezeigt, wie die Datei mit ihrer großen Fülle von Daten genutzt werden kann: die Sammlung der geographischen Namen erlaubt es dank der darin enthaltenen Angaben, Kartierungen zu erstellen, deren Ergebnisse für die Frage, auf welchen Wegen slavische Stämme den Weg nach Süden genommen haben, wichtig sind.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67793757","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.1.7
Jerzy Duma
{"title":"Afrykatyzacja palatalnego *r' w nazwach miejscowych i terenowych Pomorza Zachodniego","authors":"Jerzy Duma","doi":"10.17651/onomast.65.1.7","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.1.7","url":null,"abstract":"W zapisach dawnych słowiańskich nazw miejscowych i terenowych Pomorza Zachodniego afrykatyzację *r' > ř, rz itp. obserwujemy na terenach sąsiadujących z gwarami kaszubsko-słowińskimi na wschód od rzeki Słupia oraz, rzadko, wzdłuż południowo-wschodniej granicy Pomorza. Na terenie niemieckiego Pomorza Przedniego, Meklemburgii i w dawnych słowiańskich gwarach Połabia afrykatyzacja *r' nie nastąpiła. Świadczy to o dawnym zróżnicowaniu dialektów lechickich na zachodnie, bez akomodacji *r' (a także częściowo bez zmian *t', *d' przed samogłoskami rzędu przedniego) oraz wschodnie, które cechowała afrykatyzacja *r' > ř, rz, š/ž (oraz *t' > ć, *d' > ȝ́ ). Brak akomodacji spowodowany był tendencją do utrzymania silniejszej wymowy sonantów. Rezultatem było częściowe stwardnienie systemu konsonantycznego, ograniczenie przegłosu pralechickiego, zachowanie bez metatezy grupy *tărt (typ karva 'krowa'), zlanie kontynuantów *l̥' i *l̥ > oł (typ vołk 'wilk'), zachowanie/zwokalizowanie w zanikłym dialekcie połabskim dawnych jerów słabych (typ blåxă 'pchła'). Stwierdzono liczne analogie do współczesnych gwar bułgarskich i macedońskich.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67794551","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.2.14
Małgorzata Dawidziak-Kładoczna
{"title":"Co o politykach mówią ich przezwiska? Na podstawie struktur kontaminacyjnych motywowanych antroponimem i rzeczownikiem pospolitym","authors":"Małgorzata Dawidziak-Kładoczna","doi":"10.17651/onomast.65.2.14","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.2.14","url":null,"abstract":"W artykule zanalizowano kilkadziesiąt przezwisk antroponimicznych odnoszących się do polityków, które powstały w wyniku kontaminacji i są motywowane nazwiskiem polityka oraz rzeczownikiem pospolitym. Rozpatruję je nie jako izolowane jednostki, ale formacje będące składnikiem komunikatów, w tym również tekstów multimodalnych. Przeprowadzona analiza wpisuje się w nurt onomastyki dyskursu i czerpie z narzędzi metodologicznych językoznawstwa kulturowego. Badane struktury stanowią nie tyle odbicie rzeczywistości pozajęzykowej, ile interpretację sytuacji politycznej, gospodarczej i społecznej w Polsce. Celem artykułu jest odpowiedź na pytanie: Jaki obraz polityków polskich kreowany jest w kontaminacyjnych przezwiskach antroponimicznych. Przeprowadzone analizy dowodzą, że są one nośnikiem ocen dotyczących, np. intelektu (Donald Półmusk, Paligłup) oraz charakteru i usposobienia (Bucek, Cykorski, Fałszydło) polityków. Ich zachowanie się bywa porównywane do zachowania się zwierząt (Bydłoszewski, Szyszkodnik). Większość badanych jednostek jest wyrazem emocji związanych np. z przypisywanymi politykom artefaktom (Ryszard Swetru, Andrzej Juda, Vateusz Morawiecki) lub ze zdarzeniem, z którego zasłynęli (Andrzej Cuda). Niektóre z badanych nazw motywowane są więcej niż jednym antroponimem, np. formacja Vateusz Maowiecki powstała w wyniku kontaminacji takich jednostek, jak: Mateusz Morawiecki, Mao Zedong oraz VAT. Interpretacja tego typu jednostek możliwa jest wyłącznie dzięki znajomości kontekstu pozajęzykowego oraz uwzględnieniu innych kodów semiotycznych niż kod werbalny.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67795622","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.2.3
Piotr Żmigrodzki
{"title":"Nazwy własne i wyrazy od nich pochodne w „Wielkim słowniku języka polskiego PAN”. Plany, stan obecny, perspektywy","authors":"Piotr Żmigrodzki","doi":"10.17651/onomast.65.2.3","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.2.3","url":null,"abstract":"Artykuł omawia problemy dotyczące opisu naw własnych w Wielkim słowniku języka polskiego PAN, który opracowywany jest od 2007 roku i publikowany w Internecie pod adresem http://wsjp.pl . Pierwsza część tekstu jest poświęcona kwestii celowości notowania nazw własnych w słownikach ogólnych języka naturalnego (przypomniano negatywne opinie na ten temat), następnie przedstawiono projekt opisu nazw własnych w wymienionym słowniku (przede wszystkim nazwy geograficzne z ich derywatami), pochodzący z początkowego etapu prac nad nim i porównano ze stanem realizacji aktualnym w roku 2020. W części końcowej przedstawiono dalsze perspektywy opisu nazw własnych w Wielkim słowniku języka polskiego PAN.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67796475","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.2.2
Wojciech Włoskowicz
{"title":"O istocie proprialności. W poszukiwaniu onomastycznej definicji nazwy własnej","authors":"Wojciech Włoskowicz","doi":"10.17651/onomast.65.2.2","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.2.2","url":null,"abstract":"Celem artykułu jest podjęcie odwiecznej kwestii: co to jest nazwa własna. Niemniej jednak tak stawiane pytanie wydaje się błędnie sformułowane. Pytać należy bowiem raczej o istotę proprialności i o kryteria używane w ocenie stopnia proprialności danego znaku językowego. W niniejszej pracy nazwę własną definiuje się jako bilateralny znak językowy składający się ze strony znaczącej (onim lub forma onimiczna) oraz ze strony znaczonej. Na tej podstawie wyróżniono następnie kilka możliwych typów znaczeń obecnych wewnątrz pojedynczej nazwy własnej: znaczenie denotacyjne, referencyjne, etymologiczne oraz strukturalne. Te ustalenia tworzą ogólny układ odniesienia dla klasyfikacji kryteriów proprialności dających się wydobyć z wybranych prac polskich przedstawicieli onomastyki materiałowej. W końcowej części pracy zaproponowano koncepcję wielobiegunowej „przestrzeni proprialności” jako zespołu kilku osobnych skal, na których możliwe jest oznaczanie poziomów proprialności każdego pojedynczego znaku językowego.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67796588","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.2.4
Artur Gałkowski
{"title":"Terminologiczne osobliwości wśród metanazw onomastycznych w obszarze francuskim, angielskim i włoskim","authors":"Artur Gałkowski","doi":"10.17651/onomast.65.2.4","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.2.4","url":null,"abstract":"W artykule dokonano przeglądu osobliwości terminologicznych wśród metanazw onomastycznych („nazw nazw własnych”), które zostały zaproponowane przez onomastów oraz innych badaczy języka i zostały odrzucone lub przyjęte jako terminy nazewnicze w dyskursie naukowym. Analiza rozpoczyna się od omówienia zastosowania modelu analitycznego w procesie ustalania kluczowych haseł terminologii onomastycznej, formułowanych od lat 60. ubiegłego wieku w obszarze słowiańskim i międzynarodowym. Historyczny model analityczny polegał na tworzeniu terminów deskryptywnych według koncepcji czeskiego onomasty Jana Swobody, zaadaptowanej do onomastyki polskiej przez Mieczysława Karasia. Formuła opisowa terminów onomastycznych jest stosowana w badaniach onomastycznych prowadzonych obecnie w Europie Zachodniej. Równocześnie rozwinęła się tendencja do tworzenia terminów konstruowanych w sposób syntetyczny na podstawie złożeń elementów z języków klasycznych (forma nagłosowa pochodzenia greckiego lub łacińskiego + wygłosowe onym/-yme/-im). Omówiono propozycje tego rodzaju terminów w trzech obszarach językowych: francuskim, angielskim i włoskim, korzystając z wybranych źródeł leksykograficznych (m.in. H. Dorion & J. Poirier 1975, Lexique des termes utiles à l'étude des noms de lieux; A. Room 1996, An Alphabetical Guide to the Language of Names Studies) oraz opracowań Enzo Caffarellego i innych autorów włoskojęzycznych z lat 1990–2000. Jednostki terminologiczne oraz ich definicje zostały rozpatrzone pod kątem ich motywacji onomazjologicznej skonfrontowanej z perspektywą semazjologiczną.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67796675","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
OnomasticaPub Date : 2021-01-01DOI: 10.17651/onomast.65.2.17
M. Rutkiewicz-Hańczewska
{"title":"Polskie i ukraińskie nazwy producentów słodyczy i ich wyrobów w ujęciu kontrastywnym","authors":"M. Rutkiewicz-Hańczewska","doi":"10.17651/onomast.65.2.17","DOIUrl":"https://doi.org/10.17651/onomast.65.2.17","url":null,"abstract":"Przedmiotem artykułu jest specyfika polskich i ukraińskich nazw słodyczy, motywów ich kreacji i uwarunkowań społeczno-polityczno-kulturowych, które miały wpływ na ich uformowanie. Analiza porównawcza wykazała, że nazwy polskie, jak i ukraińskie w zbliżony sposób kreują nazywane produkty. Informują potencjalnego klienta o wnętrzu produktu (tj. zawartości wyrobu, jego smaku, a także typie i gatunku słodyczy) oraz o zewnętrznej stronie wyrobu, tj. jego fakturze, kształcie, a także funkcji. Kolejne elementy charakterystyki wykraczają poza fizycznie doświadczalny obiekt. Dotyczą jego cech rynkowych, kreują immanentnie zaprogramowaną w nazwie postać adresata. Nie tylko precyzują jego postać (kibic sportowy, student, dziecko, dorosły, osoba starsza), sugerują również porę dnia i roku, podczas której można kosztować określonych produktów. Doprecyzowują miejsce oraz okazję ewentualnej degustacji, podkreślają istotne wartości produktu spożywczego, którymi są lokalność, regionalizm i oryginalność. Nazwy ukraińskie ten regionalizm wyrażają na dwa sposoby: w nawiązaniach do dawnych nazw marek z czasów ZSRR i ich tłumaczeniu na język ukraiński, oraz – w zdecydowanie mniejszym stopniu w porównaniu z nazwami polskimi – przez rodzime nazwy deproprialne. W ukraińskiej przestrzeni marketingowej bardzo popularne są też nazwy obcojęzyczne (w tym egzonimy), zarówno w grupie określeń odapelatywnych, jak i odproprialnych. Zwraca uwagę dwujęzyczność ukraińsko-rosyjska nazw zamieszczanych na jednym produkcie, stanowiąca pokłosie długotrwałego związku Ukrainy z ZSRR. W materiale ukraińskim liczniej reprezentowana jest kategoria nazw od określeń kolorów oraz tytułów utworów literackich i bohaterów bajek. Różnice w kreacji polskich i ukraińskich nazw wynikają z odmiennej historii, polityki językowej, gospodarczej, stosowanej grafii i mają charakter częściej ilościowy niż jakościowy.","PeriodicalId":36198,"journal":{"name":"Onomastica","volume":"1 1","pages":""},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2021-01-01","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"67795431","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}