{"title":"Hattat İsmail Zühdü Efendi","authors":"Talip Mert","doi":"10.18505/cuifd.254703","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuifd.254703","url":null,"abstract":"Osmanli devrinde hat sanatinin, daha genis ifadesiyle Osmanli medeniyetinin tesekkulune altin kalemi ile katkida bulunmus hattatlarimizdan birisi Ismail Zuhdu Efendi (?-1806)’dir. Guclu kalemi, derin sanat kabiliyeti, gu- numuze ulasan fevkalade basarili eserleri ile hat tarihinin gercek dâhilerindendir. Saglam eli, mumtaz kalemi ve bunlarin ittifaki ile ortaya koydugu muhtesem yazilarinin yaninda onu sanat tarihinde ebedilestiren, olumsuz kilan bir baska yonu ise kardesi Mustafa Râkim (1757-1826) gibi bir sanat âbidesini yetistirmesidir. Kendi ozel ve guzel meziyetlerine Rakim gibi es- siz bir sanatkâri zam etmesi bile Zuhdu Efendi icin basli basina bir sereftir. Ismail Zuhdu Efendi, az cok bu sanata hizmet etmis, bu sahada eserleri bize intikal etmis olan dort adasinin ikincisidir. Birisi kendinden once, ikisi ise kendinden sonradir. Şurasi muhakkak ki Unyeli Kaptan-zade Ismail Zuhdu Efendi sirf bu dort kisinin en buyugu degil, o gerek Osmanli hat tarihinin ve gerekse dunya sanat tarihinin en mahir ellerindendir","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"137-154"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68176507","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Resûl ve Nebi Kavramları Çerçevesinde Peygamberliğin Dindeki Yeri","authors":"Vezir Harman","doi":"10.18505/CUIFD.254619","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/CUIFD.254619","url":null,"abstract":"Usulu'd-din ve kelâm ilmi acisindan uluhiyet konusundan sonra en onemli mesele nubuvvet konusudur. Dini tahrif etmeye calisanlar uluhiyet konusuna saldirdiklari gibi nubuvvet konusunu da tahrif etmeye veya devre disi birakmaya calismislardir. Iyi bir inceleme yapildiginda peygamberlik hakkindaki asil tartismanin Resul ve nebi kavramlari cercevesinde sekillendigi anlasilmaktadir. \"Bize akil yeter\" diyenler kadar \"bize Kur'ân yeter\" diyenler de benzer bir hataya dusmektedirler. Biz, bu makalede Resul ve nebi kavramlarinin Islâm'da nasil ele alindigini kelâm ilmi bakis acisiyla ortaya koyarak bu anahtar kavramlar cercevesinde meseleyi izah etmeye calisacagiz.","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"45-78"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-12-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68174976","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Osman Şems Efendi’nin Şiirlerinde Dînî ve Tasavvufî Muhteva","authors":"Y. Yildirim","doi":"10.18505/CUIFD.254636","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/CUIFD.254636","url":null,"abstract":"19. asir Turk siirinin onemli bir sairi olan Osman Şems Efendi, sairliginin yani sira yasadigi donemin onemli bir mutasavvifidir. O, gencliginde Naksibendiyye ve ardindan Halvetiyye tarikatlerinden basladigi seyr u sulukunu KAdiriyye’den tamamlayarak bu tarikatin Enveriyye kolunu tesis etmistir. Yaklasik 7000 beyit tutarinda olan siirlerini tasavvufi dusuncelerini aktarmak amaciyla kaleme alan Osman Şems Efendi icin diger konular ikinci derecede onemlidir. Bu makalede Osman Şems Efendi’nin siirlerinde dile getirdigi dini ve tasavvufi dikkat ceken bazi hususlara deginilecek ve onlardan ornek beyitler sunulmak suretiyle sairin dusunce dunyasi hakkinda bazi tespitlerde bulunulacaktir. Bunun yaninda sairin kimligi ve edebi sahsiyeti hakkinda da bilgiler sunulacaktir","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"37-64"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68175642","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Müneccimbaşı Ahmed Dede’nin “Şerhu Ahlâki Adud” Adlı Eseri Bağlamında Siyaset Düşüncesi","authors":"Asiye Aykit","doi":"10.18505/CUIFD.254651","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/CUIFD.254651","url":null,"abstract":"Dunya tarihi denilebilinecek bir alanda Câmiu’d-duvel isimli bir esere sahip Muneccimbasi Ahmed Dede, ayni zamanda Adududdin el-Ici’nin eserine yazdigi Şerhu Ahlâki Adud ile ahlâk ve siyaset literaturune onemli katkilarda bulunmustur. Muellifin bu serhi, hem Islâm siyaset dusuncesi sahasinda, hem de serhin yazildigi donem Osmanli tarihi alaninda calisanlar icin onemli bir kaynak niteligindedir. Calismamiz Muneccimbasi’nin bu eseri merkezinde siyaset dusuncesini ortaya koymayi hedeflemektedir.","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"155-197"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68176638","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Dinî Mûsikî Formu Olarak Salât u Selâm Kültürü","authors":"Fatih Koca","doi":"10.18505/CUIFD.254639","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/CUIFD.254639","url":null,"abstract":"Salâ ve salavât formu cami musikisinin en onemli formlarindan biridir. Makalede bu formlardan salât u selâmin tarihsel sureci cali- silmistir. Dini bir emir olan salât u selâmin Hz. Peygamber’den bu yana sosyal hayatta nasil bir uygulama alani buldugu konusu is- lenmistir. Hz. Peygamber ve ondan sonraki donemler de dâhil gu- numuze kadar bir tarih analizi yapilarak salâ ve salavât formunun kulturel manada toplumda nasil yer edindigi belirtilmistir.","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"117-153"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68175564","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Üniversite Öğrencilerinde Tanrı Tasavvuru ve Psikolojik İyi Olma Hali Arasındaki İlişkiler","authors":"Beyazıt Yaşar Seyhan","doi":"10.18505/CUIFD.254637","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/CUIFD.254637","url":null,"abstract":"Bu makalenin amaci, universite ogrencilerinin Tanri tasavvuru ile psikolojik iyi olma hali arasindaki iliskileri incelemektir. Arastirma, Sivas Cumhuriyet Universitesinin bes (Ilahiyat, Edebiyat, Egitim, I.I.B.F. ve Muhendislik) fakultesinde okuyan toplam 672 ogrencinin katilimi ile yapilmistir. Cinsiyet degiskeninde olumlu-olumsuz Tanri tasavvuru ile arasinda fark gorulurken psikolojik iyi olma hali ile fark bulunmamistir. Kiz ogrencilerin olumlu Tanri tasavvuru anlamli olarak erkek ogrencilerden daha yuksek iken olumsuz Tanri tasavvuru daha dusuktur. Sinif degiskeni acisindan ogrencilerin olumluolumsuz Tanri tasavvurunda anlamli fark yoktur. Hem kiz hem erkek ogrencilerin olumsuz Tanri tasavvurlari olumlu Tanri tasavvurlarina gore psikolojik iyi olma halini daha yuksek yordamaktadir. Arastirmada olumsuz Tanri tasavvurunun psikolojik iyi olma halini yordamasi, bilimsel yazinla genellikle paralellik arz etmektedir.","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"65-97"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68175829","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Arap Kabileleri Emevî Saltanatı ve Abbâsî İhtilali","authors":"Roberto Marín Guzmán","doi":"10.18505/CUIFD.254664","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/CUIFD.254664","url":null,"abstract":"Bu makale, Islam’in yayilisinda Arap kabilelerinin rolunu ele aldigi gibi Emevi saltanati boyunca iktidar ve yonetimin olusumundaki rolunu de analiz etmektedir. Verilen rivayetlere gore, birbirleriyle rekabet icerisinde olan Mudar ve Kâhtân kabileleri Islam’in farkli yonlerde yayilisina onculuk etmislerdir: Mudar doguya dogru Islam’in yayilisinda oncu olurken, Kâhtân batiya dogru yayilmasinda etkili olmustur. Emeviler kabile cekismelerini kotuye kullanarak (suistimal ederek) gucu ellerinde tutmuslardir. Ayni uygulama, gucu, iktidari Emeviler’den cekip alan ve yeni bir saltanat baslatan Abbâsiler tarafindan da basarili bir sekilde kullanilmistir","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"257-298"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68176466","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Nefis Nazariyesi Çerçevesinde Fahreddin er-Râzî’nin Ahlâk Düşüncesi","authors":"Asiye Aykit","doi":"10.18505/cuifd.254653","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/cuifd.254653","url":null,"abstract":"Kelâm, felsefe, tefsir ve usul-i fikih alanlarindaki calismalariyla taninan Es’ari âlimi Fahreddin er-Râzi, eserlerinde genellikle akil ve vahiy arasindaki uyum ve irtibata isaret etmektedir. Ozellikle “enNefs ve’r-Ruh ve Şerhu Kuvâhumâ” isimli eserinde bu uyumu, insan nefsi ve kuvvelerini merkeze alarak tanimladigi ahlâk dusuncesi cercevesinde ele alip tartismaktadir. Calismamiz Râzi’nin bu genel dusunce sistemi cercevesinde ele aldigi ahlâk felsefesini, nefis ve kuvveleri konusundaki gorusleri merkezinde ortaya koymayi hedeflemektedir.","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"199-225"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68176727","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}
{"title":"Tefsirde Mezhep Refleksli Aşırılık İbn Furât Örneği","authors":"Sabuhi Shahavatov","doi":"10.18505/CUIFD.254656","DOIUrl":"https://doi.org/10.18505/CUIFD.254656","url":null,"abstract":"Kur’ân’in tefsirinde on kabullerden uzak bir sekilde hareket etmek yerine mezhep taassubuna binaen ve onceden kabul edilmis teorilerin metin uzerinden gerekcelendirilmesi cihetine gitmek bircok onemli probleme neden olmaktadir. Mufessirlerin cogu eserlerini telif ederken mensup olduklari hâkim paradigmanin golgesinde hareket etmis, kendi mezheplerini guclendirmek veya karsi olduklari mezheplerin ortaya koyduklari delilleri curutmek amacini gutmuslerdir. Bu baglamda Şii mufessirler de kendi goruslerini desteklemek ve kabul ettirmek icin butun muslumanlar nezdinde otoriter metin kabul edilen Kur’ân-i Kerim’den deliller bulmaya calis- mis, bulamadiklari zaman ise ayetleri kendi mezhep prensipleri cercevesinde tevil etmeye yonelmislerdir. Bu surecte ayetler mustakil olarak ele alinmis, nuzul ortami, yani Kur’an’in inzal edildigi gunun sartlari ve Kur’an’in butunlugu goz ardi edilmistir. Bu calismada Ibn Furât tefsirinde mezhep refleksi ile Kur’ân’in islevsellestirilmesinin orneklerini ortaya koymaya calisilmistir","PeriodicalId":30887,"journal":{"name":"Cumhuriyet Universitesi Ilahiyat Fakultesi Dergisi","volume":"18 1","pages":"243-255"},"PeriodicalIF":0.0,"publicationDate":"2014-06-15","publicationTypes":"Journal Article","fieldsOfStudy":null,"isOpenAccess":false,"openAccessPdf":"","citationCount":null,"resultStr":null,"platform":"Semanticscholar","paperid":"68176892","PeriodicalName":null,"FirstCategoryId":null,"ListUrlMain":null,"RegionNum":0,"RegionCategory":"","ArticlePicture":[],"TitleCN":null,"AbstractTextCN":null,"PMCID":"","EPubDate":null,"PubModel":null,"JCR":null,"JCRName":null,"Score":null,"Total":0}